Vala 5
Fai Kakano Mua Ue Atu e Moui
1, 2. Iloa fefe e tautolu kua leveki mai he Atua a tautolu, mo e o ki fe a tautolu ma e tau tali ke he tau huhu he moui?
Ko e puhala ne talaga aki e lalolagi mo e tau mena momoui i ai kua fakakite ko e Tufuga ne taute a lautolu ko e Atua he fakaalofa ne leveki moli. Mo e Kupu hana, ko e Tohi Tapu, kua fakakite e leveki mai hana; ti kua foaki ki a tautolu e tau tali kua lata hagaao ke he tau huhu: Ko e eke ha a tautolu he lalolagi nei? mo e, Ko e o ki fe a tautolu?
2 Kua lata ia tautolu ke kumikumi ke he Tohi Tapu ma e tau tali ia. Ne talahau he Kupu he Atua: “Kaeke foki ke kumi e mutolu a ia, to moua e mutolu a ia; ka ko e mena ka tiaki e mutolu a ia, to tiaki e ia a mutolu.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 15:2) Ti ko e heigoa mogoia ne kua fakakite mai he kumikumiaga ke he Kupu he Atua hagaao ke he finagalo hana ma tautolu?
Kakano ne Tufugatia he Atua e Tau Tagata
3. Ko e ha ne tufuga he Atua e lalolagi?
3 Fakakite he Tohi Tapu kua tauteute fakamahao ni he Atua e lalolagi mo e tau tagata he loto. Ne talahau mai he Isaia 45:18 hagaao ke he lalolagi kua “nakai eke noa ai [he Atua ka e] ke nonofo ai e tau tagata.” Mo e taute e ia e lalolagi mo e katoa e tau mena i ai ke lata mo e tau tagata, nakai ni ke nonofo i ai, ka e ke olioli katoatoa e moui.—Kenese, tau veveheaga 1 mo e 2.
4. Ko e ha ne tufuga he Atua e tau tagata fakamua?
4 I loto he Kupu hana, ne tala e Atua ke he tufugatiaaga he tau tagata fakamua, ko Atamu mo Eva, mo e fakakite mai e manatu he loto hana ma e magafaoa he tagata. Ne talahau e ia: “Kia eke e tautolu e tagata ke he ha tautolu a fakatai, ke tuga a tautolu; kia pule foki a lautolu ke he tau ika he tahi, mo e tau manu lele he pulagi, mo e tau manu huifa, mo e kelekele oti kana, katoa mo e tau mena totolo oti kua totolo ke he kelekele.” (Kenese 1:26) Ko e tau tagata mogoia kua lata ke leveki e “kelekele oti kana” mo e tau manu katoa.
5. Tuku i fe e tau tagata fakamua?
5 Ne taute he Atua e katene mahaki, he matakavi ne ui ko Etena, ne toka he Loto Uho he Fahi Uta. Ti “uta foki e Iehova ko e Atua e tagata, mo e tuku a ia ke he kaina ko Etena, ke gahua ai mo e leoleo ai.” Ko e parataiso ne toka ai e tau mena kai kehekehe ne kua lata mo e tau tagata fakamua. Mo e haia ai foki e “tau akau oti kua fulufuluola he kitekite, mo e mitaki ke kai,” pihia foki falu akau ikiiki ke eke mo mena kai mo e tau faga manu kehekehe fulufuluola ne loga.—Kenese 2:7-9, 15.
6. Kua tufuga e tau tagata aki e tau aga fakatino mo e manamanatuaga fefe?
6 Ko e tau tino he tau tagata fakamua kua mitaki katoatoa, ti kua nakai maeke a laua ke gagao, momotua, po ke mamate. Kua tuku foki ki a laua falu a aga, tuga ia e ataina ke fifili. Ko e puhala ne tufuga ai a laua kua fakamaama mai he Kenese 1:27: “Ti eke ai he Atua e tagata ke he hana fakatai, ko e fakatai he Atua ne eke ai e ia; ne eke e ia a laua ko e tane mo e fifine.” Ha kua tufuga a tautolu ke he fakatai he Atua, kua foaki mai ki a tautolu nakai ni ko e tau aga fakatino mo e manamanatuaga ka e pihia foki mo e tau aga he mahani mo e fakaagaga, mo e kua lata e tau mena nei ke fakamakona ane mai ke fiafia moli a tautolu. To foaki mai he Atua e tau puhala ke fakapuke aki e tau manako nei pihia foki e manako ma e mena kai, mena inu, mo e matagi. Tuga ne talahau e Iesu Keriso, “nakai ko e tau mena kai hokoia ke moui ai ha tagata, ka ko e tau kupu oti ne to mai he fofoga he Atua.”—Mataio 4:4.
7. Ko e heigoa e poakiaga ne foaki ke he hoa fakamua?
7 Mua atu, ne age he Atua e poakiaga homo ue atu ke he hoa fakamua i Etena: “Kia fanau a mo e fakatokologa, kia fakapuke foki e lalolagi.” (Kenese 1:28) Ke maeke ia laua ke fanafanau e tau fanau mitaki katoatoa. Mo e he tolomaki ki mua e puke tagata, to ha ha ia lautolu e gahua fulufuluola ke fakalaulahi atu e tau katofia he matakavi parataiso i Etena. To eke ai e lalolagi katoa mo parataiso mo e nonofo ai e tau tagata mitaki katoatoa mo e fiafia he moui tukulagi. Kua talahau mai he Tohi Tapu ki a tautolu, he oti he fakatokatoka e tau mena nei, “ti kitekite e Atua ke he tau mena oti ne eke e ia, kitiala, kua mitaki lahi ni.”—Kenese 1:31; kikite foki Salamo 118:17.
8. Lata fefe e tau tagata ke leveki e lalolagi?
8 Kitia maali ai, kua fakaaoga ai e tau tagata ke kautu ke he lalolagi ma e mitaki ma ha lautolu ni. Ka kua lata e mena nei ke taute he puhala kua latatonu. Kua lata e tau tagata ke eke mo tau fekafekau lilifu he lalolagi, nakai ko e tau tagata matahavala. Ko e moumouaga he lalolagi ne kitia e tautolu he vaha nei kua paleko ke he finagalo he Atua, mo lautolu ne fai vala ki ai kua totoko ke he kakano he moui he lalolagi. To totogi e lautolu e fakahala ke he mena ia, ha kua pehe mai e Tohi Tapu to “moumou ai foki [he Atua] a lautolu kua moumou e lalolagi.”—Fakakiteaga 11:18.
Finagalo Agaia he Atua
9. Ko e ha kua mauokafua a tautolu to fakamoli e finagalo he Atua?
9 Ti, tali mai he kamataaga ko e finagalo he Atua ma e magafaoa tagata mitaki katoatoa ke nonofo tukulagi he lalolagi parataiso. Ti kua pihia agaia e finagalo hana! Nakai fakauaua ai, to fakamoli e finagalo ia. Ne talahau he Tohi Tapu: “Ne omonuo e Iehova Sapaota, kua pehe mai, Ko e moli tuga ne manatu e au kua hoko ni pihia, ti tuga ne pule e au kua fakamoli ai ni.” “Ne vagahau atu e au, to fakahoko ai ni e au; ne fafati e au, to eke ni e au.”—Isaia 14:24; 46:11.
10, 11. Vagahau fefe a Iesu, Peteru, mo e salamo ko Tavita hagaao ke he Parataiso?
10 Ne vagahau a Iesu Keriso hagaao ke he finagalo he Atua ke liuaki mai e parataiso ke he lalolagi he magaaho ne tala age a ia ke he taha tagata ne manako ke fai amaamanakiaga ma e vaha anoiha: “[To] fakalataha ai a taua mo koe i parataiso.” (Luka 23:43) Kua vagahau foki e aposetolo ko Peteru ke he lalolagi fou hane hau he magaaho ne talahau tuai e ia: “[Kua] fakatalitali a tautolu ke he lagi fou [ko e fakaholoaga fakatufono fou ka pule mai he lagi] mo e lalolagi fou [ko e kaufakalatahaaga fou he lalolagi], tuga ne hana [Atua] talahaua mai, ke nofo ai e tututonu.”—2 Peteru 3:13.
11 Kua tohia foki e salamo ko Tavita hagaao ke he lalolagi fou hane hau mo e fiha e leva ka fakauka ai. Ne talahau tuai e ia: “To eke ni e motu ma e tau tagata tututonu, to nonofo muatua ai a lautolu.” (Salamo 37:29) Ko e kakano haia ne mavehe mai a Iesu: “Uhoaki a lautolu ne mahani molu; ha ko e mena to eke ma lautolu e motu.”—Mataio 5:5.
12, 13. Fakakatoatoa mai e finagalo mua ue atu he Atua ma e tau tagata.
12 Ko e finagalo mua ue atu ha ia, ke moui tukulagi he lalolagi parataiso ne tokanoa mai he mahani kelea, holifono, gagao, momoko, mo e matematekelea! I loto he tohi fakamui he Tohi Tapu, ne fakahiku mai he Kupu fakaperofeta he Atua e finagalo mua ue atu nei he fakatuogo: “To holoholo kehe he Atua e tau hihina mata oti mai he tau mata ha lautolu; ti nakai tuai fai mate, po ke fakatutuku, po ke tagi, ti nakai tuai fai matematekelea; ha kua mole atu e tau mena fakamua.” Lafi mai foki: “Kitiala, kua fakafou tuai e au e tau mena oti. Kua tala mai foki a ia kia au, Tohi ā; ha ko e tau kupu nai kua moli mo e fakamoli ia.”—Fakakiteaga 21:4, 5.
13 E, kua ha ha he Atua e finagalo mua ue atu he loto. Ko e lalolagi fou he tututonu, ko e parataiso tukumalagi tukumuitea, ne talahau tuai mai e Ia, ko ia ka maeke mo e to taute e mena ne talahaua mai e ia, ha ko e hana “tau kupu nai kua moli mo e fakamoli ia.”
[Tau Fakatino he lau 20, 21]
Finagalo e Atua ke moui tukulagi e tagata he lalolagi parataiso. Ko e finagalo agaia hana a ia
[Fakatino he lau 22]
To fakafili he iki a lautolu ne moumou hana fale