Veveheaga Hogofulu Ma lima
Fanogonogo ke he Fakatonuaga, Talia e Akonakiaga
1. (a) Ko e ha kua lata a tautolu oti mo e fakatonuaga mo e akonakiaga? (e) Ko e heigoa e huhu kua lata ia tautolu ke manamanatu ki ai?
“KO E tau mena loga kua hehe ai a tautolu oti,” he talahau he Tohi Tapu ia Iakopo 3:2. Maeke ia tautolu ke manamanatu ke he tau tutuaga loga ne kaumahala a tautolu ke eke mo tagata ne fakamalolo mai he Kupu he Atua kua lata a tautolu ki ai. Ti talia e tautolu kua hako e Tohi Tapu he pehe: ‘Kia fanogonogo ā koe ke he tau mena kua fakatonu atu, mo e talia e akonakiaga, kia iloilo ai a koe ke he tau aho fakamui hau.’ (Tau Fakatai 19:20) Nakai noa kua fita e hikihiki e tautolu e tau momoui ha tautolu ke lautatai mo e tau fakaakoaga he Tohi Tapu. Ka e fefe e tali ha tautolu kaeke fakatonu he matakainaga Kerisiano a tautolu he taha matakupu pauaki?
2. Ko e heigoa ha tautolu ka taute ka moua e tau fakatonuaga fakatagata?
2 Ko e falu ne lali ke ufiufi a lautolu, fakatote hifo e kelea he tuaga, po ke tuku aki falu. Ka e laukauka ke fanogonogo ke he fakatonuaga mo e fakagahua ai. (Heperu 12:11) Moli, nakai fai tagata kua lata ke amanaki ke mitaki katoatoa e falu, po kua lata ia ia ke fakatonu tumau ke he tau mena ikiiki po ke tau mena kua toka he Tohi Tapu ke he fifiliaga fakatagata. Pihia foki, liga ko ia ne foaki e fakatonuaga kua nakai iloa katoa e tala moli, ti liga lata ke fakakite fakalilifu age e tau mena nei ki a ia. Ka e he fakatutalaaga ka mui mai i lalo, kia manamanatu a tautolu kua lata ni e fakatonuaga po ke akonakiaga kua age, he fakave ke he Tohi Tapu. Kua lata ke tali fefe he tagata?
Tau Fakafifitakiaga ma e Tomatomaaga ha Tautolu
3, 4. (a) Ko e heigoa ne ha ha he Tohi Tapu nukua maeke ke lagomatai a tautolu ke feaki e onoonoaga hako ke he fakatonuaga mo e akonakiaga? (e) Tali fefe e Patuiki ko Saulo ke he fakatonuaga, mo e ko e heigoa e fua?
3 Ha ha he Kupu he Atua e tau tala moli he tau tagata takitokotaha ne moua e fakatonuaga kua lata. Ke he tau magaaho, kua fakatauo e fakatonu mo e akonaki. Taha ia lautolu ne pihia ko e Patuiki ko Saulo i Isaraela. Ne kaumahala a ia ke omaoma ki a Iehova hagaao ke he motu ko Amaleka. Ko e tau tagata Amaleka ne totoko e tau fekafekau he Atua, ti ko e fakafiliaga faka-Atua kua nakai ke fakahao ha tagata Amaleka po ke tau manu ha lautolu. Ka e ne fakahao he Patuiki ko Saulo e patuiki ha lautolu mo e tau manu kua mua e mitaki.—1 Samuela 15:1-11.
4 Ne fakafano e Iehova e perofeta ko Samuela ke fakahako a Saulo. Ko e heigoa e tali ha Saulo? Ne fakafetoko e ia kua kautu moli a ia ke he tau Amaleka ka e fifili noa ke fakahao e patuiki ha lautolu. Kua fekehekeheaki e mena ia mo e poaki ha Iehova. (1 Samuela 15:20) Ne lali a Saulo ke tuku aki ko e tau tagata ne fakahao e tau manu, he pehe: “Ko e mena matakutaku au ke he motu, mo e fanogonogo au ke he tau kupu ha lautolu.” (1 Samuela 15:24) Ne liga mua e tupetupe hana ke he fakatokoluga hana, hokotia foki ke ole ki a Samuela ke fakalilifu a ia ki mua he tau tagata. (1 Samuela 15:30) Fakahiku, ne tiaki e Iehova a Saulo nakai eke mo patuiki.—1 Samuela 16:1.
5. Ko e heigoa ne tupu ke he Patuiki ko Usia he magaaho ne fakaheu e ia e fakatonuaga?
5 Ko e Patuiki ko Usia i Iuta “ne holifono a ia kia Iehova, hana Atua, ne hu atu a ia ke he faituga a Iehova ke huhunu ai e mena manogi.” (2 Nofoaga he Tau Patuiki 26:16) Ka e ko e tau ekepoa ni kua fakagofua matafakatufono ke huhunu e mena manogi. He lali e ekepoa ne mua ke taofi a Usia, ne vale e patuiki. Ko e heigoa ne tupu? Ne pehe e Tohi Tapu: “Ti tupu agataha e lepela ke he hana mua le . . . ha kua ta e Iehova a ia. Ti lepela e patuiki ko Usia kua hoko ke he aho ne mate ai a ia.”—2 Nofoaga he Tau Patuiki 26:19-21.
6. (a) Ko e ha ne totoko a Saulo mo Usia ke he fakatonuaga? (e) Ko e ha e totoko ke he fakatonuaga ko e lekua hagahaga kelea lahi he vaha nei?
6 Ko e ha a Saulo mo Usia ne uka ai ke talia e fakatonuaga? Ko e matapatu he lekua ko e fakatokoluga, kua igatia mo e manamanatu tokoluga lahi ki a laua ni. Tokologa kua fakamamahi a lautolu ni ha ko e aga nei. Liga manatu a lautolu ko e talia e fakatonuaga ko e fakakiteaga he lolelole ia lautolu po kua fakakelea e higoa ha lautolu. Ka e ko e lolelole e fakatokoluga. Kua fakapouli he fakatokoluga e manamanatuaga he tagata ti hihiga a ia ke totoko e lagomatai kua foaki e Iehova ne puhala mai he hana Kupu mo e fakatokatokaaga. Ti, hataki e Iehova: “Kua mua atu e mahani fakatokoluga ke he malaia; kua mua atu foki e mahani fakahakehake he loto ke veli ai e tagata.”—Tau Fakatai 16:18; Roma 12:3.
Talia e Fakatonuaga
7. Ko e heigoa e tau fakaakoaga mitaki ka ako mai he puhala ne tali a Mose ke he fakatonuaga?
7 Kua ha ha foki he tau Tohiaga Tapu e tau fakafifitakiaga mitaki lahi ha lautolu ne talia e fakatonuaga, ti maeke ia tautolu ke ako mai ia lautolu nei. Manamanatu ki a Mose, ne foaki he matua fugavai hana e fakatonuaga ke he puhala ke hahamo aki e gahua mamafa hana. Ne fanogonogo a Mose ki a ia ti taute ai fakamafiti. (Esoto 18:13-24) Pete kua lahi e pule ha Mose, ko e ha ne talia e ia e fakatonuaga? Ha kua fakatokolalo a ia. “Ko Mose, kua totonu ue atu a ia he tau tagata oti ha he fuga kelekele.” (Numera 12:3) Aoga fefe e totonu? Kua fakakite mai ia Sefanaia 2:3 kua kakano ko e moui ha tautolu.
8. (a) Ko e heigoa e tau agahala ne taute e Tavita? (e) Ko e heigoa e tali ha Tavita he fakahako e Natano? (i) Ko e heigoa e fua he tau agahala ha Tavita?
8 Ne mahani feuaki e Patuiki ko Tavita mo Patesepa ti lali ke ufiufi he tamate e tane hana ko Uria. Ne fakafano e Iehova e perofeta ko Natano ke fakahako a Tavita. Ne fakatokihala a ia ti mafiti ke talahau: “Kua hala tuai au kia Iehova.” (2 Samuela 12:13) Pete he talia he Atua e fakatokihala ha Tavita, ne matematekelea a ia ha ko e tau fua he hehe hana. Ne tala age a Iehova ki a ia “nakai tuai fano kehe e pelu mai he magafaoa hau,” to ta age e tau hoana hana “ke he taha tagata [hana],” mo e tama ka fanau mai he hana mahani feuaki to “mate ai.”—2 Samuela 12:10, 11, 14.
9. Ko e heigoa kua nakai lata ia tautolu ke nimo kaeke fakatonu po ke akonaki a tautolu?
9 Ne iloa he Patuiki ko Tavita e aoga he fanogonogo ke he tau fakatonuaga mitaki. Ke he tau magaaho, ne fakaaue a ia ke he Atua ko ia ne puna mai e fakatonuaga. (1 Samuela 25:32-35) Pihia nakai a tautolu? Kaeke pihia, to puipui a tautolu mai he talahau mo e taute e tau mena ke tupu e tokihala a mui. Ka e kua ka fehagai a tautolu mo e tau tutuaga ne takitaki a tautolu ke fakatonu po ke akonaki foki? Kia nakai nimo ia tautolu ko e fakamoliaga anei he fakaalofa ha Iehova, he onoono ke he ha tautolu a moui tukulagi i mua.—Tau Fakatai 3:11, 12; 4:13.
Feaki e Tau Aga Mitaki Lahi
10. Ko e heigoa e aga ne fakakite e Iesu kua lata ma lautolu ka huhu ke he Kautu?
10 Ke moua e fakafetuiaga mitaki mo Iehova mo e tau matakainaga Kerisiano ha tautolu, kua lata ia tautolu ke feaki e tau aga pauaki. Ne mailoga e Iesu e taha he tau mena nei he fakatu e ia e tama tote he vahaloto he tau tutaki hana mo e pehe: “Ka nakai mafoki a mutolu ti eke ni mo tau tama ikiiki, ti nakai ni huhu atu a mutolu ke he kautu he lagi. Hanai, ko ia ke fakatokolalo e ia a ia ke tuga e tama tote nai, to mua a ia ia lautolu ha ha he kautu he lagi.” (Mataio 18:3, 4) Lata e tau tutaki ha Iesu ke feaki e mahani fakatokolalo, ha kua taufetoko a lautolu hoko lautolu ni ko hai kua mua.—Luka 22:24-27.
11. (a) Ki mua ha hai kua lata ia tautolu ke fakatokolalo, mo e ko e ha? (e) Kaeke fakatokolalo a tautolu, to tali atu fefe a tautolu ke he fakatonuaga?
11 Ne tohia he aposetolo ko Paulo: ‘Kia fakatapulu a mutolu ke he fakatokolalo; nukua totoko he Atua ke he tau tagata fakatokoluga, ka e foaki mai e fakaalofa noa kia lautolu kua fakatokolalo.’ (1 Peteru 5:5) Kua iloa e tautolu kua lata ia tautolu ke fakatokolalo ki mua he Atua, ka e fakakite mai he kupu tohi nei kua lata foki ia tautolu ke fakatokolalo ke he tau matakainaga talitonu. Kaeke pihia a tautolu, to nakai fakaheu e tautolu e tau pulega kua lata ne foaki mai he falu ki a tautolu ka e ako mai ia lautolu.—Tau Fakatai 12:15.
12. (a) Ko e heigoa e aga aoga kua tata lahi ke he fakatokolalo? (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke tupetupe ke he lauiaaga he falu ha ko e mahani ha tautolu?
12 Tata ke he fakatokolalo ko e manamanatu ke he tau mena he falu. Ne tohia he aposetolo ko Paulo: “Aua neke kumi e taha e mitaki hana ni, ka kia takitokotaha mo e kumi e mitaki he falu . . . Hanai, po ke kai mena a mutolu, po ke inu a mutolu, po ke eke e mutolu taha mena, kia eke e mutolu e tau mena oti kana ke fakaheke ai ke he Atua. Aua neke eke a mutolu mo mena ke fakatupetupe ai e tau tagata Iutaia, po ke tau tagata Heleni, po ke [fakapotopotoaga] he Atua.” (1 Korinito 10:24-33) Ne nakai pehe a Paulo ke tuku e tautolu ke he mafoa e tau manako fakatagata ha tautolu, ka e fakamalolo e ia a tautolu ke nakai taute ha mena ne liga fakamalolo ke he taha tagata ke taute e mena ne tala age e loto manamanatu hana kua hepe.
13. Ko e heigoa e fakafifitakiaga kua liga fakakite e lali ha tautolu ke fakagahua e fakatonuaga faka-Tohiaga Tapu?
13 Tuku fakamua nakai e koe e tau mena he falu ke he tau manako fakatagata hau? Lata ia tautolu oti ke ako ke taute e mena ia. Ha ha ai loga e puhala kua maeke ke taute e mena nei. Manamanatu ke he tau mena tui mo e puhala tauteute ke fakatai ki ai. Ko e tau mena hanei kua putoia e fifiliaga fakatagata ne felauaki mo e tau takitakiaga faka-Tohiaga Tapu ke gali, maopoopo mo e mea. Ka e kaeke iloa e koe e feakiaga he tau tagata he matakavi hau, ti ko e tau mena tui mo e tau puhala tauteute hau ati mataofi e falu mai he fanogonogo ke he fekau he Kautu, to taute nakai e koe e tau hikihikiaga? Moli, kua mua hake ke lagomatai e taha tagata ke moua e moui tukulagi mai he lali ke fakafiafia ni he tagata.
14. Ko e ha kua aoga ai ke feaki e fakatokolalo mo e manamanatu ke he falu?
14 He fakatokolalo mo e fakakite e manamanatu ke he falu, ne fakatoka e Iesu e fakafifitakiaga, hokotia ke holoholo e tau hui he tau tutaki hana. (Ioane 13:12-15) Ki a ia, ne pehe e Kupu he Atua: “Kia toka foki ia mutolu e manatu ia ne toka ai ia Keriso Iesu, Ko ia ne mahani fakalataha mo e Atua, nakai manatu a ia ko e fofo mena ke fakataufata a ia mo e Atua; Ka kua fakatokolalo e ia a ia, ne mahani a ia fakalataha mo e tupa, nukua eke a ia tuga ne tagata; Ne kitia foki a ia kua tino mai po ke tagata, ne fakatokolalo e ia a ia, ne oma e ia kua hoko ke he mate, ko e mate haia.”—Filipi 2:5-8; Roma 15:2, 3.
Ua Tiaki e Akonakiaga ha Iehova
15. (a) Ko e heigoa e tau hikihikiaga kua lata ia tautolu ke taute ke moua e aga kua fakafiafia e Atua? (e) Ko e heigoa e puhala ne foaki e Iehova e fakatonuaga mo e akonakiaga ma tautolu oti?
15 Ha kua agahala oti a tautolu, kua lata ke hiki e tau aga mo e mahani ha tautolu kaeke ke fakaata e tautolu e peresona he Atua ha tautolu. Kua lata ia tautolu ke ‘fakatapulu ke he tagata fou.’ (Kolose 3:5-14) Kua lagomatai he fakatonuaga mo e akonakiaga a tautolu ke mailoga e tau fahi kua lata ia tautolu ke hikihiki mo e ke kitia e puhala ke taute ai. Ko e matapatu ne puna mai e tau fakamaamaaga kua lata ko e Tohi Tapu ni. (2 Timoteo 3:16, 17) Ko e tau tohi faka-Tohi Tapu ne foaki mai he fakatokatokaaga ha Iehova ka lagomatai a tautolu ke fakagahua e Kupu he Atua. Pete kua fita he logona e tautolu e fakatonuaga ia, to mailoga nakai e tautolu kua lata e mena ia mo tautolu mo e lali ke fakaholo ki mua?
16. Ko e heigoa e lagomatai ne foaki e Iehova ki a tautolu takitokotaha?
16 Mo e manamanatu fakaalofa, kua lagomatai e Iehova a tautolu mo e tau lekua ha tautolu. Totou miliona ne kua lagomatai puhala he tau fakaakoaga Tohi Tapu he kaina. Kua fakatonu mo e akonaki he tau mamatua e tau fanau ha lautolu ke puipui mai a lautolu he tau mahani ne fakatupu e loto mamahi. (Tau Fakatai 6:20-23) I loto he fakapotopotoaga, fa ole e falu ke he tau tagata fakamatala kua iloa lahi ma e fakatonuaga mo e tau puhala ke fakaholo ki mua e tau laliaga ha lautolu he gahua ke he fonua. Liga ole e tau motua he falu magaaho ke he taha motua po ke falu ne kua iloa lahi ke he fekafekauaga. Ko lautolu he tau tutuaga fakaagaga ne fakaaoga e Tohi Tapu ke foaki e lagomatai ki a lautolu kua manako ki ai, taute ai mo e agaga molu. Kaeke foaki e koe e fakatonuaga, manatu “kia fakaeneene a koe neke kamatamata foki a koe.” (Kalatia 6:1, 2) E, kua lata a tautolu oti mo e fakatonuaga mo e akonakiaga ke tapuaki fakalataha ke he Atua moli tokotaha.
Fakatutala Fakamanatu
• Lagomatai fakaalofa fefe e Iehova a tautolu ke kitia e tau fahi kua lata ke taute e tau hikihikiaga fakatagata?
• Ko e ha e tokologa ne uka ke talia e fakatonuaga, ti hagahaga kelea lahi fefe e mena nei?
• Ko e heigoa e aga mitaki lahi ka lagomatai a tautolu ke talia e fakatonuaga, mo e fakatoka fefe e Iesu e fakafifitakiaga he tau mena nei?
[Fakatino he lau 142]
Ne fakaheu e Usia e fakatonuaga ti lauia a ia he lepela
[Fakatino he lau 142]
Ne lagomatai ki a Mose he talia e fakatonuaga mai ia Ieteru