Ne Taute mo e Nakai Fulukovi a Lautolu ke he Fakaalofa he Atua
“Kia fakaheke atu a lautolu kia Iehova ha ko e hana fakaalofa, mo e hana tau mana kua eke ke he fanau he tau tagata.”—SALAMO 107:8.
1. Pehi fefe he aposetolo ko Ioane e fuafuaaga mitaki he fakaalofa, i loto he hana tohi fakamua?
“KO E ATUA, ko e fakaalofa a ia.” Kua pukenamo ha, e kakanoaga he tau kupu ia! Ti nakai ke ofo ai, kua loto e aposetolo ko Ioane, kua lata ai ke liu ke talahau a lautolu ia i loto he hana tohi fakamua. (1 Ioane 4:8, 16) Nakai ni hokoia ko e fakaalofa e Atua ko Iehova ka e ko ia foki e fakakiteaga, po ke kitia ia ia ni e fakaalofa.
2. Ko e heigoa e tau puhala ne fakakite he Atua e fakaalofa, ke he tufugatiaaga he tane mo e fifine mo e foaki e tau mena kua lata?
2 Kia manamanatu la ke he fakaalofa ne fakakite he Atua ke he puhala ne tufugatia e ia a tautolu. Kua lata lahi, e tau kupu fakaaue ha Tavita. Ha ko e salamo ne omoi he agaga he atua, ne pehe a ia: “Kua fakaaue au kia koe, ha ko e mena eke au kia matakutakuina mo e ofo ki ai.” (Salamo 139:14) Ke maeke ia tautolu ke malolo e moui mo e fiafia, ne taute he Atua, ke maeke ia tautolu ke nakai oti e fiafia ha ko e tau logonaaga ne lima ha tautolu—ke kitia, logonaaga he tau teliga, kamata, honogi, mo e logonaaga he tino. Kua kitia e tautolu e fuluola he tau mena tufugatia ke he tau mena oti ne viko takai ia tautolu! Kua mitaki lahi e tau akau loga mo e tau faga kehekehe he tau lakau mo e tau manu, ti nakai fai talahauaga ke he fulufuluola he talagaaga he tino he tagata mo e hana a fofoga! Ne tuku foki he Atua e tau faga fua akau kehekehe ne fakafia-fia lahi, tau lakau kai, mo e falu mena kai kua maeke ia tautolu ke moua. (Salamo 104:13-16) Mitaki e kakano ne fakamanatu atu he aposetolo ko Paulo ke he tau tagata ha Luseta i tuai, ko e Atua ne “totonu mai, mo e foaki mai e tau uha mai he lagi kia tautolu, mo e tau tau ke tupu ai e tau fua, he fakamakona foki e ia e tau loto ha tautolu ke he tau mena kai mo e fiafia.”—Gahua 14:17.
3. Ko e heigoa e tau mena mitaki lahi ne taute he Atua i loto ia tautolu?
3 Kia manamanatu atu foki ke he tau monuina oti ne fakalataha mo e moui he magafaoa fiafia. Kua lahi atu he mena ia, kia manamanatu la ke he tau mena fiafia oti, kua maeke a tautolu ke moua e fiafia ha ko e ha tautolu a manatuaga mo e logonaaga he loto; loto manamanatu, loto fakakakano mena, manatu, loto manamanatu, mo e fia pauaki ke tapuaki atu—ko e tau mena oti nei, kua tuku a tautolu i luga muatua he tau manu; mo e kua nakai lata a tautolu ke tiaki e tau fiafia kua maeke he leo kofe ke foaki mai ki a tautolu. Ko e tau mena nei mo e falu taleni loga kua fakakite mai e fakaalofa he Atua ma tautolu.
4. Ko e heigoa e fakakiteaga he fakaalofa he Atua kua iloa he tau tagata, kamata mai he holifono he ha lautolu a tau mamatua fakamua?
4 Kua nakai ha ha ai ha huhu, ne fiafia a Atamu mo Eva he loga lahi e tau mena mitaki ke he ha laua tutuaga mitaki katoatoa i loto he katene ha Etena. (Kenese 2:7-9, 22, 23) Ka e he magaaho ne kaumahala a laua ke taute e nakai fulukovi, ha ko e tau mena oti ne kitia moli ai e fakaalofa he atua ti moua e laua e fiafia, kua mutu kehe kia he Atua e faoa he tagata? Nakai pihia! Ko e mogoia ni ne taute e ia e lagomataiaga ke fakahako e tau mena hehe oti ne moua mai ha ko e holifono he ha tautolu a tau mamatua fakamua. (Kenese 3:15) Ne fakakite foki e Iehova e fakaalofa he fakauka ke he tau fanau nakai mitaki katoatoa ha Atamu. (Roma 5:12) Ke fiha e loa? Ko e ha, ke he 6,000 he tau tau ati hoko mai ke he mogonei! Ne fakakite lahi he Atua e fakaalofa, he hana tauteaga mena ke he hana tau fekafekau. Kua moli e tau kupu: “Ko Iehova ko Iehova, ko e Atua fakaalofa hofihofi, mo e fakaalofa noa; kua fakatuai hana ita, to lahi e fakaalofa, to fakamoli; Kua tumau hana fakaalofa to hoko ke he afe he tau hau; kua fakamagalo foki e ia e mahani hepehepe, mo e holifono, mo e hala.”—Eseto 34:6, 7.
5. Fakakite fefe e Iehova e fakauka fakaalofa ke he tau mena ne taute ke he kautu ha Isaraela?
5 E, kua lahi mahaki moli e fakauka ne fakakite he Atua ko Iehova he hana tauteaga mena mo e tau Isaraela, mai he magaaho ne uta e ia a lautolu ko e motu, mai he tuaga he Mouga ko Sinai, ato omoi he ha lautolu a uluuka a ia ke mutu kehe fakaoti a lautolu. Tuga he totou e tautolu he 2 Nofoaga he tau Patuiki 36:15, 16: “Ne fakafano mai he Atua he tau matua ha lautolu ko Iehova hana tau fekau, ne uhu matike a ia mo e fakafano mai e ia a lautolu; he fakaalofa a ia ke he hana motu mo e hana haeleaga; Ka e fakafiufiu e lautolu kia lautolu ne fakafano mai he Atua, mo e fakavihia e lautolu hana tau kupu, mo e va a lautolu ke he hana tau perofeta, ti tupu ai e ita a Iehova ke he hana motu, ato nakai maeke ke fakamalolo ai a lautolu.” Ka e ha ha i ai foki a lautolu ne nakai taute fakafulukovi ke he fakaalofa ha Iehova ko e Atua. Ke kitia ko e taute fefe e lautolu, ki a omai a, a tautolu ke kumikumi atu ke he tau momoui he falu ha lautolu nei. Kua fakatoka hifo he mena nei e fakaveaga ke fakakite ko e maeke fefe ia tautolu ke taute e tau puhala kua aoga lahi, he fakaalofa a Iehova.
Ne Nakai Taute Fakafulukovi Fefe e Mose
6. Ko e heigoa e tau puhala ne mitaki lahi e fakatai ha Mose, mo e ke he tau puhala fe ne iloa e ia e fakaalofa he Atua?
6 Ko e fakatai mitaki lahi a Mose, ko e tagata ne taute mo e nakai fulukovi ke he fakaalofa he Atua. Ko e tau hafagiaga ne tuku ki mua ha Mose ha ko e tama tane ne hiki he tama fifine ha Farao! Ka e, ne fifili a ia ke “matematekelea fakalataha mo e tau tagata he Atua, ka e nakai ko e fiafia ke he hala kua mole vave. Ne manatu a ia ko e ekefakakelea ha ko Keriso, ko e koloa haia kua mua ke he tau tanakiaga koloa a Aikupito.” (Heperu 11:25, 26) He taha magaaho ne manako a Mose ke laveaki hana tau matakainaga Isaraela mai he pipiaga ha Aikupito. Ka e nakai fakaaue a lautolu ke he hana a tau lali, mo e nakai ko e magaaho kua lata he Atua a ia, ke laveaki a lautolu. (Gahua 7:23-29) Kae pete ni, ke he hogofulu atu e tau tau fakamui, ha ko e tua ha Mose mo e manako nakai fulukovi ke lagomatai hana tau matakainaga, ti kua age e Iehova e malolo ki a ia ke taute e tau mana loga mo e ke fekafekau ke he tau Isaraela ke 40 e tau tau, ma e Hana perofeta, iki fakafili, ekepule, mo e hulalo. I loto he tau mena nei, ne iloa e Mose e tau mena loga he fakaalofa ha Iehova ki a ia mo e hana faoa ko e tau Isaraela.
7. Taute fefe a Mose, ke he tau fakakiteaga he fakaalofa e Atua?
7 Taute fefe e Mose ha ko e fakaalofa mo e fakaalofa noa he Atua? Kua ‘talia kia’ e ia e ‘fakaalofa noa ha Iehova mo e mole noa e kakano he mena ia?’ (2 Korinito 6:1) Nakai pihia! Ne taute e Mose mo e nakai fulukovi ke he fakailoaaga he fakaalofa ha Iehova ki a ia, he eke a ia ke fa mahani katoa mo e Atua. Ne onoono atu a ia ki a Iehova he tau magaaho oti mo e mafanatia e fakafetuiaga mo e hana Tufuga. Ne fakatokoluga he Atua a Mose he magaaho ne vagahau atu ke fakatonu a Arona mo Miriama he eke fakakelea ha laua a matakakainaga! E, ne vagahau a Iehova “he gutu ke he gutu” mo Mose mo e toka a ia ke kitia e “hauaga ha Iehova.” (Numela 12:6-8, NW) Pete ni ko e loga e tau mata kotofaaga ha Mose, ne tumau a ia, ko e tagata tane totonu lahi, ne taute e tau poaki ha Iehova, “ne eke pihia ni e ia.”—Esoto 40:16; Numela 12:3.
8. Fakakite fefe e Mose ko e fa mahani moli a ia mo e Atua?
8 Ne fakakite foki e Mose, nakai fulukovi a ia he fa mahani mo e Atua ha kua fakakite he hana manamanatu ma e higoa a Iehova, mo e talahaua he higoa ia, mo e tapuaki mea. Ti ua e magaaho ne hokotia e kautu he tau olelalo ha Mose ki a Iehova ke foaki atu e fakaalofa noa ki a Isaraela ha kua lauia ai e higoa he Atua. (Esoto 32:11-14; Numela 14:13-19) He magaaho ne taute ai e tau Isaraela ke tapuaki fakatupua ke he punua povi, ne fakakite e Mose e makutu ma e tapuaki mea he tauhea atu: “Ko hai kia ke kau mo Iehova? kia o mai ni kia au!” He mole e mena ia, ko Mose mo lautolu ne fakalataha ki a ia ne fakahoko atu e mate ke he 3,000 tagata ne tapuaki ke he tupua. Ti 40 e tau tau ne fakamanavalahi a ia ke he tau tagi fegui mai he tau tagata totoko. Kua ha ha i ai moli kua nakai fakauaua, ne taute e Mose he nakai fulukovi ke he kitiaga he fakaalofa he Atua, kua fakatu e fakatai mitaki ma tautolu he vaha nei.—Esoto 32:26-28; Teutaronome 34:7, 10-12.
Taute Mena Mitaki a Tavita
9. (a) Taute fefe a Tavita ke he fakaalofa ha Iehova ko e Atua? (e) Ke tuga a Tavita, maeke fefe ia tautolu ke fakaheke ki a Iehova ke he tau koloa uho?
9 Taha ne mitaki lahi mai he tau tagata Tohi Tapu ne fakatu e fakatai mitaki ke he nakai fulukovi, he taute ha ko e fakaalofa he Atua, ko e salamo ko Tavita, ko e patuiki ke uaaki ha Isaraela. Ko e hana makutu ma e higoa a Iehova ne omoi a ia ke tau ke he tagata makimaki Filisitia ne fakafiufiu, ne foaki age he Atua ki a Tavita e kautu. (1 Samuela 17:45-51) Ko e makutu taha ia, ne omoi a Tavita ke uta e puha he maveheaga ki Ierusalema. (2 Samuela 6:12-19) Mo e nakai kia ko e manako ha Tavita ke talaga e faituga ha Iehova, ko e taha mai he fakakiteaga he hana a makutu mo e fakaaue ma e fakaalofa mo e mitaki he Atua? E kua pihia ni. Ne nakai foaki age ki a ia e monuina ia, ka e nakai fakaoti he mena ia a Tavita, ke omomoi atu e fakatokatokaaga ia mo e fakalilifu a Iehova he foaki e ia e auro, ario, mo e tau maka uho ne lahi mahaki e tau uka. (2 Samuela 7:1-13; 1 Nofoaga he tau Patuiki 29:2-5) Eke ke tatai ai e tauteaga nakai fulukovi pihia ke he fakaalofa he Atua, kua lata ke omoi aki a tautolu, ke ‘fakalilifu aki e Atua, e tau koloa uho ha tautolu’ ka fakaaoga ha tautolu a tau koloa he tino ke omoi atu e tau mena he Kautu.—Fakatai 3:9, 10; Mataio 6:33.
10. Ko e heigoa ne mitaki ai e puhala ha Tavita ke fifitaki ki ai?
10 Pete ni kua taute e Tavita e tau mena hehe kelea lahi, ka e fakakite e ia he hana moui katoa ko e ‘tagata ne talia e loto ha Iehova ki ai.’ (1 Samuela 13:14; Gahua 13:22) Ne puke hana tau salamo mo e tau kupu fakaaue ma e tau fakaalofa he Atua. Ne pehe e The International Standard Bible Encyclopædia ko Tavita “ne puke lahi atu e loto fakaaue lahi mai he taha ne talahau ai i loto he Tohiaga Tapu.” Ne pehe e salamo ko Asafo ko e Atua ne “fifili e ia hana fekafekau ko Tavita, ne ta mai e ia a ia mai he tau lotopa mamoe; . . . kia fagai ai e ia a Iakopo hana motu, ko Isaraela foki hana tau tagata. Kua fagai e ia a lautolu ke lata mo e fakamoli he hana loto.” (Salamo 78:70-72) Moli lahi, ko e puhala ha Tavita ko e taha haia kia fifitaki a tautolu ki ai.
Iesu Keriso, Ha Tautolu a Fakatai Mitaki Katoatoa
11, 12. Fakakite fefe e Iesu ko e fa mahani lahi a ia mo e Atua?
11 Moli, ko Iesu Keriso e fakatai mitaki lahi mai he Tohiaga Tapu, he tagata ne taute mo e nakai fulukovi, he fakaalofa he Atua. Ne omoi he mena nei a Iesu ke taute e heigoa? Ke fakamuaaki, ne omoi a ia ke foaki atu ki a Iehova ni hokoia e fakamoliaga. Kua nakai ha ha i ai ha huhu ko e fa mahani a Iesu mo e Atua kua fakatumau ni pihia ti pihia foki. Ko e fakaaue ke he fakaalofa mo e mitaki he hana Matua he lagi ne omoi a ia ke eke ai ko e tagata fakaagaga moli. Ne tata mo e mafana hana fakafetuiaga mo e Atua. Ko e tagata liogi a Iesu, mo e ne fiafia lahi a ia ke tutala ke he hana Matua ha ha he lagi. Ke he tau magaaho loga fa totou a tautolu ia Keriso ne fae liogi. He taha magaaho ne fakaaoga e ia e po katoa he liogi. (Luka 3:21, 22; 6:12; 11:1; Ioane 17:1-26) Ke taute ha ko e fakaalofa he Atua, ne moui e Iesu e kupu moli ko e ‘nakai moui hokoia e tagata ke he falaoa ka e he tau kupu oti ne hu mai he gutu ha Iehova.’ Ko e moli, ko e tauteaga he finagalo he hana Matua kua eke ia mo mena kai ki a ia. (Mataio 4:4; Ioane 4:34) Kua lata nakai a tautolu ke taute ke eke ke fakatatai pihia ke he fakaalofa he Atua, ke age kia ia ni hokoia e fakamoliaga?
12 He taute mo e nakai fulukovi ke he fakaalofa he Atua, ne takitaki tumau e Iesu Keriso e kitekiteaga ke he hana a Atua mo e Matua. He magaaho ne fakahigoa he taha tagata a Iesu ko e “akoako mitaki na e,” ne nakai talia e ia mo e pehe: “Nakai mitaki taha, ka ko e tokotaha hokoia, ko e Atua haia.” (Luka 18:18, 19) Ne fa liu tumau a Iesu ke pehi atu, ko e nakai maeke ia ia tokotaha ke taute taha mena. Ne nakai fakamolenoa e ia ha magaaho ke fakamatalahi e higoa he hana Matua, mo e lata lahi e kamataaga he hana liogi fakafifitaki mo e tau olelalo: “Kia tapu hau a higoa.” Ne liogi a ia: “Ma Matua na e, fakaheke a ke he hau a higoa.” Mo e nakai leva to mate a ia, ne pehe a Iesu ke he hana Matua: “Kua tuku atu e au e fakahekeaga kia koe ke he lalolagi, kua fakaoti e au e gahua ne tuku mai e koe kia au, ke eke e au.” (Mataio 6:9; Ioane 12:28; 17:4) Kua moli ni, ke taute ha ko e fakaalofa he Atua, kua lata a tautolu ke kumi ke fakaheke atu ki a Iehova, ke liogi ma e fakatokolugaaga he hana a higoa tapu.
13. Kua omoi fefe he fakaalofa he Atua a Iesu ke gahua?
13 He mogonei, fakamolemole, ki a mailoga e puhala ke uaaki ne taute he nakai fulukovi e fakaalofa ke he Atua, ne omoi aki a Iesu. Ne taute ai a ia ke ofania e mahani tututonu mo e vihiatia e mahani kelea, tuga ne talahau tuai he Salamo 45:7. (Heperu 1:9) Ne “mahani fakamoli, nakai fakatupua kelea, nakai kelea, ne vevehe kehe mai he tau tagata agahala.” (Heperu 7:26, NW) Ne papale atu a Iesu ke he tau tagata ne totoko ki a ia, ke fakahala a ia ha kua hala, ka e kua nakai maeke ia lautolu ke taute pihia. (Ioane 8:46) Ua e tau magaaho, ne taute he hana vihiatia ke he mahani kelea, ke fakamea e ia e faituga he tau tagata lotu lotokai. (Mataio 21:12, 13; Ioane 2:13-17) Mo e ne kelea lahi e hokotaki ha Iesu ke he tau takitaki lotu fakavai, mo e talaage foki ki a lautolu ko e mai he Tiapolo a lautolu!—Mataio 6:2, 5, 16; 15:7-9; 23:13-32; Ioane 8:44.
14. He taute ha ko e fakaalofa ha Iehova, taute atu fefe a Iesu ke he hana tau tutaki?
14 Kua ha ha i ai foki e taha puhala ne omoi he fakaalofa ha Iehova a Iesu, kua maeke ke kitia he hana tauteaga mena ke he hana tau aposetolo mo e falu tutaki. Kua fakaalofa lahi a ia, fakauka mo e fakamanavalahi a ia ki a lautolu! Liga kua kamatamata lahi e lautolu a ia ke he ha lautolu a tau fepalekoaki, kua taufetoko foki ati hoko ke he po ne afo a ia, kakano ko hai ia lautolu ne mua. (Luka 22:24-27) Ka e, ne fakakite tumau e Iesu a ia ko e loto molu mo e holoilalo e loto. (Mataio 11:28-30) Moli, ne afo e Iuta a Iesu, ne tolu e magaaho ne fakatikai e Peteru a ia, mo e fehola e falu aposetolo he magaaho ne omai e moto tagata vale ke tapaki a ia. Ka e nakai konokono hana loto po ke ita. Iloa fefe e tautolu? Pehe, he magaaho ne matutaki atu a ia ke he tau aposetolo he mole hana liu tumai, ne nakai age e Iesu ki a lautolu e tau kupu akonaki fakahukia he kaumahala ke he matakutaku. Ka e ne fakamafana e ia mo e fakamalolo atu ki a lautolu ma e fakaholo atu he fekafekauaga he Kautu.—Ioane 20:19-23.
15. Kua fekafekau mo e nakai fulukovi fefe a Iesu ke he tau mena kua lata mo e tau tino he tau tagata?
15 Kia manamanatu la a tautolu ke he taha puhala ne taute e Iesu Keriso mo e nakai fulukovi ha ko e fakaalofa he Atua. Ne taute pihia e ia, he fakapoa e ia a ia ma e falu, ti hoko hifo ke he mateaga ne nakai lilifu mo e mamahi lahi ki luga he akau fakatautau. (Filipi 2:5-8) Ne fekafekau a Iesu ke he tau mena kua lata ma e tau tino he tau tagata, he mana e fagaiaga he tau tagata loga mo e taute ke fakamaulu e tau gagao. (Mataio 14:14-22; 15:32-39) Ne fa tuku fakamua tumau e ia e tau mena ne fiafia e falu ki ai, ke he hana. Ko e mena haia ne maeke ia ia ke pehe: “Na fai ofaga e tau alope, ne fai mena foki ke momohe ai e tau manu lele, ka ko e Tama he tagata, nakai fai mena a ia ke mohe ai.” (Mataio 8:20) Ne mataala a Iesu ke he fakaholoaga he agaaga tapu he Atua ne tafe hifo mai ia ia ke he tauteaga he tau mana fakamalolo. Ne nakai lali a Iesu ke fakaaoga e malolo mana pihia ke moua maana e tau koloa he tino, tuga he magaaho ne logona e ia e malolo ne hola kehe ia ia he magaaho ne aamo atu e fifine ne moua he fakatafea ke he 12 e tau tau, mo e tua aia ti fakamalolo agataha. (Mareko 5:25-34) Ke lafi ki ai, ne nakai fa fakaaoga e Iesu e malolo mana ke lata ki a ia ni.—Fakatatai Mataio 4:2-4.
16. Ko e heigoa e tau puhala ne fekafekau a Keriso ke he tau mena kua lata fakaagaga he tau tagata?
16 Pete ni, ne gahua a Iesu mo e nakai fulukovi ke he tau mena kua lata mo e tino he tau tagata, he fakamaulu ha lautolu a tau gagao mo e mana ke fagai a lautolu, ko e matapatu he gahua fekafekau hana he lalolagi, ko e ke fakamatala e tala mitaki he Kautu he Atua, ke fakaako, mo e ke taute tutaki. Pete ni, ko e mitaki e tau fakamauluaga ne taute e ia, nakai talahaua a ia ko e Tagata Ekekafo Lahi, po ke Tagata Gahua Mana, ka e ko e Faiaoga Mitaki. (Mataio 4:23, 24; Mareko 10:17) Ne talahau a Iesu ko e Faiaoga a ia, ne pihia foki hana tau tutaki mo e pihia foki hana tau fi. (Mataio 22:16; 26:18; Mareko 9:38) Mo e mitaki lahi e tau kupu moli ne fakaako e ia i loto he hana Lauga i luga he Mouga! (Mataio 5:1–7:29) Kua lata lahi e tau fakatai hana, mo e maama lahi hana tau perofeta tala fakatai mo e falu a perofetaaga! Ti kua nakai ofo ai ko e tau kautau ne fakafano ke tapaki a Iesu he taha magaaho ne nakai maeke ke taute e lautolu a lautolu ke taofi a ia!—Ioane 7:45, 46.
17. (a) Kua foaki mai fefe e Iesu ki a tautolu e fifitakiaga mitaki katoatoa he fakaalofa? (e) Ko e heigoa ka tutala ki ai e tala ka muitua mai?
17 Kua nakai fai huhuaga, ne fakatu e Iesu Keriso e fakatai mitaki katoatoa he taute mo e nakai fulukovi ke he fakakiteaga he fakaalofa he Atua ki a tautolu. Ne foaki age e Iesu ke he hana Matua he lagi e tuaga fakamua he hana moui mo e fiafia. Ne ofania moli e ia e tututonu mo e taute atu e fakaalofa ke he hana tau aposetolo mo e falu tutaki mo e fakaaoga hana moui ke fekafekau ke he tau mena fakaagaga mo e tau mena kua lata ma e tino he tau tagata. Ke fakahikuaki, ne fakafoufou aki e Iesu hana fekafekau, he foaki hana moui ma e lukutoto. (Mataio 20:28) Ka e, kua a tautolu? Moli, kua nakai mitaki katoatoa a tautolu, tuga a Mose mo Tavita. Ka e pehe ni, tuga ne fakakite he tala ne muitua mai, kua ha ha i ai e tau puhala kua maeke ia tautolu ke fifitaki atu ke he ha tautolu a Fakatai ke taute mo e nakai fulukovi ke he fakakiteaga he fakaalofa he Atua.
To Taute Fefe e Koe?
◻ Ko e ha kua maeke ai ke pehe ko e “fakaalofa e Atua”?
◻ Taute fefe e Mose ke he fakakiteaga he fakaalofa he Atua?
◻ Ko e heigoa e tau puhala ne taute e Tavita ke he fakaalofa a Iehova ko e Atua?
◻ Ko e heigoa e fakatai ne fakatu e Iesu Keriso ne taute ke he fakaalofa he Atua?
[Fakatino he lau 22]
Iloa nakai e koe, ne taute fefe a Mose ke he fakaalofa he Atua?
[Tau Fakatino he lau 24]
Ne taute e Iesu e fakaalofa he Atua, ke lagomatai e falu tagata fakaagaga mo e ke he tau tino he foaki age hana moui mo lukutoto