“Kia Pehe atu Foki a ia kua Fanogonogo, Ati Hau Ā”
Ko e tau kahau katoa, to loto fakalataha e tau Fakamoli a Iehova he molea e 200 he tau motu he lalolagi katoa, ke fakatatai atu ke he kupu ha lautolu he tau 1991: “KIA PEHE ATU FOKI A IA KUA FANOGONOGO, ATI HAU Ā”
“Kua pehe mai foki e Agaga mo e kitofaitane, Ati hau ā; kia pehe atu foki a ia kua fanogonogo, Ati hau ā; ko ia foki kua fia inu kia hau a ia, katoa foki mo ia kua manako ki ai, kia uta noa e ia e vai he moui.”—FAKAKITEAGA 22:17.
1. Ko e heigoa e “vai” ne uiina a tautolu ki ai “Ati hau ā”?
KUA uiina atu ki a koe ke “hau!” Hau ke he heigoa? Ko e ha, hau ke fakamakona hau a fia inu ke he vai. Nakai ko e vai noa a nei, ka ko e vai taha ia ni ne vagahau a Iesu ki ai ke he fifine Samaria he tapa vai keli: “Ka ko e tagata ke inu e vai ke age e au kia ia, nakai tuai fia inu ni a ia; ka ko e vai ke age e au kia ia, ke eke ia mo vaipuna, ki loto ia ia, ke puna ai ki luga ke he moui tukulagi.” (Ioane 4:14) Mai i fe ne moua ai e Iesu e “vai” nei?
2. Ko e heigoa e punaaga he “vai,” mo e ko e tafe la ka mole atu e heigoa?
2 Ne foaki atu ke he aposetolo ko Ioane ke kitia e fakakiteaga he punaaga ne puna mai e “vai” nei, tuga he mailoga e ia he Fakakiteaga 22:1: “Ti fakakite mai ai e ia kia au e vailele tavana ko e vai he moui, kua tavana tuga ne tioata, kua lele mai he nofoaiki he Atua mo e Punua mamoe.” E, ko e puna maiaga he vai tavana nei mo e hauaga he moui kua nakai mai he taha, ka e mai ia ia ko e Foaki he Moui, ko Iehova ni, kua puhala mai he Punua mamoe ko Iesu Keriso. (Fakatatai mo e Fakakiteaga 21:6.) Ha kua talahau e “nofoaiki he Atua mo e Punua mamoe,” na liga he mole e fakatuaga he Kautu he Mesia he tau 1914, ko e mole atu e kamataaga he aho he Iki a ia, ne kamata ke tafe mai ai e vai he moui.—Fakakiteaga 1:10.
3, 4. Ko e heigoa he “vai” ne hukui, mo e to fakaata ki a hai?
3 Ko e heigoa e fakatai he vai he moui nei? Kua fakatino mai ai e fakatokaaga he Atua ke liuaki mai e mitaki katoatoa he moui he tagata, ko e moui tukulagi mitaki katoatoa ke he lalolagi ka liliu ke he parataiso. Kua hukui he vai he moui e tau fakatokaaga oti ma e moui ha ha ia Iesu Keriso. Kua pihia nakai e tau mena oti nei he vaha nei? Nakai, ai la pihia oti ia, ha ko e mena to uta kehe fakamua he Atua e lalolagi mahani kelea mo e hana pule nakai kitia, ko Satani ko e Tiapolo. Ka e maeke ia tautolu ke uta e mena kua ha ha i ai he “vai” nei he magaaho nei, ke fanogonogo mo e omaoma ke he tala mitaki he Kautu mo e hiki ha tautolu a tau momoui ke he mena ia.—Ioane 3:16; Roma 12:2.
4 Ko e mena ia, mole atu he fakakite e ‘vai he moui’ ki a Ioane, ne vagahau atu a Iesu ki a Ioane hagaao ke he Hana finagalo ke fakafano mai Hana agelu fakalataha mo e fakakiteaga. Ne logona e Ioane e fakailoaga: “Kua pehe mai foki e Agaga mo e kitofaitane, Ati hau ā; kia pehe atu foki a ia kua fanogonogo, Ati hau ā; ko ia foki kua fia inu kia hau a ia, katoa foki mo ia kua manako ki ai, kia uta noa e ia e vai he moui.” (Fakakiteaga 22:17) Ko e mena ia, kia fakalaulahi e uiina he tau lagomatai he Atua ki a lautolu ne fia inu ke kamata inu a he tau fakatokatokaaga he Atua ke moua e moui tukulagi he lalolagi ha ko e Punua Mamoe he Atua.—Ioane 1:29.
Tupu Hake e Manako ma e Vai he Moui
5. Ko e ha kua hau e tagata ke manako ke he fakatokaaga fakaatua nei?
5 Momoko ha ko e tau matua uluaki he magafaoa he tagata kua nakai pipiki mau ke he puhala he moui, ne kua lata ke moua he tau fanau ne tutupu mai ia laua, e magaaho ke fiafia tukulagi ke he moui mitaki katoatoa he tagata he kaina parataiso. Ko e moui tukulagi ma e tagata kua lata ia Atamu ke taute e fifiliaga iloilo ke fekafekau ke he hana Tufuga mo e omaoma. Ha ko e fakaohooho he mena moui fakaagaga ne totoko, ne kamata e Eva e fakalagaaga ati hoko ai ke he tagata e mate, mo e ko e hana tane mitaki katoatoa ko Atamu, kua fifili ke fakalataha mo ia ke he mena ia ke mamate ai. Ko e mena ia, ha ko ia ko e foaki he moui fakatino ke fakatupuaki e tau atuhau he tagata, ko Atamu ni ko ia ne kamata e fakagahua he mate ke he magafaoa katoa he tagata. Ti ko e mena ia ne pehe mai e Tohi Tapu: “Tuga ni he hoko mai ai e hala ke he lalolagi ke he tagata tokotaha, ko e mate foki ha ko e hala, ti kua hoko mai ai e mate ke he tau tagata oti kana, ha kua hala e tau tagata oti kana.” (Roma 5:12) Ko e magaaho fakamui he mole atu e veveli a Atamu mo Eva ke he hala, ne kamata ai ke lafi mai e tau tagata fou ke he magafaoa he tagata.—Salamo 51:5.
6. Ko e ha ne tauteute ai e Iehova e “vai” ke fakaata?
6 To pa tukulagi kia e Atua ke he fakakatoatoaaga he hana finagalo ke fakapuke e lalolagi parataiso ke he tau tagata mitaki katoatoa? Ko e tali faka-Tohi Tapu, nakai pihia! Ka e taha e mena, nakai la hoko ke fakaoti e fakamoliaga he hana finagalo, ne taute e Iehova e fakatokaaga fakaalofa ke totoko aki e kaumahala kelea a Atamu ka e fakalataha katoa agaia mo e fakafiliaga tonu mo e tututonu, ko e magaaho haia ka fakakite ai ko Ia ko e fakakatoatoaaga fakahiku. Ne taute e ia e mena nei puhala mai he “vailele tavana ko e vai he moui.” Ko e kakano he mena ia, to liuaki mai e ia e moui mitaki katoatoa he tagata ke he tau tagata omaoma, ko e mena hana ne galo ke hoko ke he Punaaga he moui. Kua hoko e tafe he vai nei ke he hana lotouho tonu he Afe Tau ka Pule ai a Iesu Keriso. Ko e mena ia, he Afe Tau ka Pule ai a Keriso, ko e tau tagata, fakalataha mo lautolu ka liliu tutu mai he mate, kua lata ke inu he “vailele tavana ko e vai he moui.”—Fakatatai mo e Esekielu 47:1-10; Gahua 24:15.
7. Ko e heigoa e matapatu ati taute ai e fakatokaaga ma e “vai”?
7 Kua fiafia a Iehova ke he hana moui, mo e fiafia foki a ia ke foaki e fakaataaga he moui iloilo ke he falu he hana tau mena ne tufugatia. Ko e matapatu he tau fakatokatokaaga moui foaki a Iehova, ko e poa he lukutoto a Iesu. (Mareko 10:45; 1 Ioane 4:9, 10) Ha ha i ai foki he Kupu he Atua, ne fakahigoa ai he Tohi Tapu he falu a magaaho ko e “vai.” (Efeso 5:26) Kua ataina a Iehova ke pehe, “Ati hau ā” ke he tau tagata ne matematekelea he galo e tau fakatokatokaaga fakamua ne taute he Atua ma e na tagata mitaki katoatoa ko Atamu mo Eva.
Fakalaulahi he Vahega Kitofaitane e Uiina, “Ati Hau Ā”
8. Ki a hai, mo e i ne fe ne foaki fakamua e “vai” nei ki ai?
8 Ko e faoa fakamua ke fakalaulahi e uiina ke “ati hau ā” ko lautolu he hoana fakatai he Punua Mamoe, ko e Tama uluaki fakaagaga a Iehova. (Fakakiteaga 14:1, 3, 4; 21:9) Ko e kitofaitane fakaagaga ha Keriso kua nakai pehe, “Ati hau ā” ki a ia ni, ko e hagaao a ia ki a lautolu ne nakai la fakapotopoto he Atua ko Iehova, ke eke mo taha vala he vahega he kitofaitane ke moua e 144,000 malolo. Ko e tau kupu he uiina ia ne fakalaulahi ke he tau tagata ne amaamanaki ke hoko ke he moui mitaki katoatoa he tagata he lalolagi ka mole atu a Amaketo. (Fakakiteaga 16:14, 16) Ko e vaha he fakaotiaga he lalolagi nei tali mai he tau 1914, kua logona e tautolu e uiina nei ne fakalaulahi he “kitofaitane,” he gahua fakalataha mo e agaga tapu he Atua.
9. Iloa fefe e tautolu kua nakai fakamahao ni e vai ia ma e matakau tote?
9 Kua fiafia lahi, ha kua fakakite mai he tohi fakahiku he Tohi Tapu ‘e moto tagata tokologa, ne nakai maeke he ha tagata ke totou,’ kua fanogonogo ke he fakailoaaga he tala mitaki he Kautu he Atua mo e falanaki lahi a lautolu ke he fahi he fakatufono lilifu ia. (Fakakiteaga 7:9, 10, 16, 17) Ko koe nakai taha he moto tagata tokologa ia? Ka pihia, “kia pehe atu foki a ia kua fanogonogo, Ati hau ā”!
Pehe Mai e Agaga mo e Kitofaitane, “Ati Hau Ā”
10. Kamata mai i fe e vai fakatai nei, mo e ko e ha?
10 Ka ko e ha ne nakai talahau ai e Atua mo e Kitofaihoana fakatai he tohi Fakakiteaga 22:17? Fakamua, mailoga la ha kua nakai talahau ke kupu ia ko e takitakiaga ha hai kua gahua ai e agaga. Ka ko e tala ke he agaga, kua fakahagaao atu a tautolu ki a ia ko e Atua ko Iehova. Kua nakai poka kehe e Matua mai he fakatino nei, ha ko ia ni ko e matapatu Punaaga he agaga tapu. Ke uaaki, kua kau tokoua e Tama mo e hana Matua, ha ko ia ni ne pehe mai: “Nakai maeke ke he Tama ke eke taha mena, ko ia ni hokoia; ka ko e tau mena ne kikite atu ke he Matua ha ne eke.” (Ioane 5:19) Ko e falu mena foki, ha ko e uiina nei ko e poakiaga tapu fakaoti ne kamata mai ni he Atua ko Iehova, kua maeke ke moua he tau tagata e takitakiaga fakaatua po ke “tau perofeta tapu,” ha ko Iesu Keriso, “ko e Loko.” (Fakakiteaga 22:6; mo e Fki 22:17, Reference Bible, matahui tala; Ioane 1:1) Ko e felauaki tonu la ia ke fakamatutaki e tautolu a Keriso, ko e kitofaihoana, mo e uiina nei. E, ti iloa moli e tautolu ko e Atua ko Iehova, ko e Matua ha Iesu Keriso ko e kitofaihoana, ka fakalataha mo e “kitofaitane” kua fakapuhala mai he agaga tapu, mo e pehe, “Ati hau ā”!
11, 12. (a) Ko e heigoa e fakakiteaga fakamua ia koe, to fakalaulahi e uiina ke inu? (e) Taute fakahaga fefe e mena nei ke maama lahi he tau tau loga kua mole?
11 Ma e tau hogofulu tau he uiina nei, “ati hau ā” kua fina atu ke he tau tagata ne fia inu he “vai he moui.” Ne kamata mai tuai ni he tau 1918 ke fakamatala he vahega he kitofaitane e fekau ne matapatu pauaki ki a lautolu ka momoui he lalolagi. Ko e lauga ma e tau tagata ne mataulu ai “Tau Miliona ne Momoui Mogonei To Nakai Mamate.” Kua moua mai he mena nei e amaamanakiaga to tokologa ka hao mai i Amaketo mo e magaaho fakamui mai nei, ka moua e moui tukulagi he lalolagi Parataiso i lalo he Kautu faka-Mesia he Atua. Ka e nakai fakakite fakamahino mai he fekau ia e puhala tonuhia he fakahaomaiaga nei, ka ko e mai ni he matapatu ko e tututonu.
12 Ke hoko ke he tau tagata tokologa mo e uiina, “Ati hau ā,” he tau 1922 ne fina atu e fekau nei ke he tau tagata oti ne fiafia ke fekafekau ke he Atua: “Fakailoa e Patuiki mo e Kautu.” He tau 1923 ne maama ai he vahega he kitofaitane ko e “tau mamoe” mo e “tau koti” he fakatai a Iesu he Mataio 25:31-46 ka fakakite fakamua ato hoko e Amaketo. Ti ko e tau 1929, ko e The Watch Tower (Kolo Toko, Peritania) ia Masi 15, kua fakakite mai e tala “Uiina he Fakaalofa noa.” Ko e hana matapatu tohiaga kupu ko e Fakakiteaga 22:17, ne fakakite mai e kotofaaga he kitofaitane ke fakalaulahi e uiina, “Ati hau ā.”—Tau lau tohi 87-9.a
Tutaki Mai e tau Mamoe Kehe ke Pehe, “Ati Hau Ā”
13, 14. He tau tau 1930, ko e heigoa e fakamaamaaga lafi ki luga ne moua, ke inu foki e falu he vai fakatai nei?
13 Ko e falu a mena foki, ko e magaaho fakamua ia he tau 1932, ne tuhi mai he Ko e Kolo Toko (Peritania) e kotofaaga he tau “mamoe kehe,” mo e ha lautolu a vala, ke pehe, “Ati hau ā.” (Ioane 10:16) I loto he tohi ia Aokuso 1, lau 232, paratafa 29 ne talahau ai: “Ko e tau fakamoli a Iehova he vaha nei kua fakamakamaka ke tuga a ia ha Iehu mo e kua lata ke fakamalolo e vahega Ionatapu [tau mamoe kehe] ke o mai mo lautolu ke taute falu he tau vala gahua ke fakailoa ke he falu, kua tata mai tuai e kautu he Atua.” Mole atu e liu fatiaki e tohi Fakakiteaga 22:17, ne pehe e paratafa: “Kia fakamalolo atu a lautolu ne fakauku ki a lautolu oti ka kau fakalataha ke talahau e tala mitaki he kautu. Kua nakai pehe ko lautolu ni ne fakauku ha he Iki kua maeke ke fakailoa e fekau he Iki. Ko e fakamafanaaga lahi ke he tau fakamoli a Iehova mogonei ke iloa e lautolu kua fakaata a lautolu ke uta e vai he moui ke he tau vahega tagata ka hao i Amaketo mo e moua e moui tukulagi ke he lalolagi, kakano ni ha ko e loga he tau mitaki a Iehova.”b
14 Mai he tau 1934 hoko mai kehe vaha nei, ne tuhi mai e lautolu kua fakauku ne toe, ko e tau mamoe nei kua lata ke taute e tukuleleaga ha lautolu mogonei ke he Atua mo e fakakite e tukuleleaga nei ke papatiso ke he vai, ka mole ia ti matutaki mo e vahega he kitofaitane ke pehe, “Ati hau ā” ke he falu ia lautolu ne fia inu agaia. Ko e mena ia kua ha ha i ai mogonei e uiina moli kua fakalaulahi he vahega he kitofaitane ke fakapotopoto fakalataha e tau mamoe kehe fia inu nei, ke he “taha e fuifui mamoe” mo e “leveki mamoe ne tokotaha,” ko Iesu Keriso. (Ioane 10:16) Ko e tau 1935 kua fakaohooho a lautolu kua fakauku ne toe ke fakaako he fonoaga auloa ha lautolu he tau ia, ko e vahega tagata tuga e tau mamoe ne vagahau ki ai a lautolu, “Ati hau ā” ko e “moto tagata tokologa” he tohi Fakakiteaga 7:9-17. Kua omoi mai he mena nei e mafiti lahi he gahua uiina.
15. Putoia fefe e “agaga” he uiina, “Ati hau ā”?
15 Ke pehe, “Ati hau ā,” ne fakafetui fakalataha e vahega he kitofaitane mo e agaga he Atua. Ko e kakano he hana agaga ke hafagi aki e tau perofetaaga he hana Kupu ne tohi, ne tuku e ia ki a lautolu ne fakauku kua toe he vahega he kitofaitane ke fakalaulahi e uiina. Ko e tau perofetaaga nei ne matapatu ki ai ha lautolu a uiina kua tupu mai ni he agaga he Atua. Ti moua ai he mena ia, ko e agaga he Atua ne tafe mai ia Keriso mo e hana kitofaitane ne pehe ke he tau tagata tuga e tau mamoe he moto tagata tokologa, “Ati hau ā.”—Fakakiteaga 19:10.
16. Felauaki tonu fefe e agaga mo e kitofaitane mo e uiina he vaha nei?
16 Ke hoko mai ke he aho nei, ko e agaga mo e kitofaitane ne hukui a lautolu kua fakauku ne toe kua “pehe atu; Ati hau ā.” Kua tala age e lautolu kua fakauku ne toe ke he tau mamoe kehe ke uiina foki e falu “ati hau ā.” Kua nakai taofi e lautolu e “vai he moui,” kua fakaata he vaha nei, ki a lautolu ni. Kua lata a lautolu ke omaoma ke he poaki mai he “agaga mo e kitofaitane,” ne pehe ai: “Kia pehe atu foki a ia kua fanogonogo; Ati hau ā” Ko lautolu oti ne manako ke fakamakona e fia inu, kua lata ke uta takai e uiina. Kua lata ke fakalaulahi ke he tau tagata oti mo e nakai fifili vahega tagata, vahega motu, vagahau, po ke tau lotu mogonei—tau tagata oti katoatoa kua ha ha i ai ke he tau mena oti kana! Ko e ha mena ni ne fakaata ki ai e “vai he moui” he vaha nei ko e tau mena haia he tau Fakamoli a Iehova ne uiina mo e lagomatai e tau tagata oti, ke inu noa ai!
17. Ko e heigoa e vahega “vai” ne fakaata he vaha nei?
17 Ke he lalolagi katoa, ko e Punua Mamoe ko Iesu Keriso hane takitaki fakamoli e moto tagata tokologa ke he “vaipuna he moui.” (Fakakiteaga 7:17) Nakai fai kona ne fakakelea e vai nei, ka kua tavana, momoko, ko e vai fakamalolo ne hau fakatonu mai he hana Punaaga. Kua uho e vai fakatai nei ke he tau vai ka manamanatu, ko e maama ke he kupu moli he Tohi Tapu; ko e kakano ha ko e tau fakatokatokaaga oti he Atua ne puhala mai ia Iesu Keriso ke kamata fakatoka he magaaho nei e moto tagata tokologa he puhala ke hoko ke he fiafia he moui tukulagi mitaki katoatoa.
Tutaki Mogonei ke he Fakailoaga
18. Kua laulahi fefe e uiina he vaha nei ha tautolu?
18 Fita, e moto tagata nei kua numela ke he falu miliona. Kua fakamakamaka a lautolu ke fakailoa tumau e vagahau mitaki he Kautu ke he tau tagata he lalolagi oti. Kua hokotaki tumau ha lautolu a tau gahua he fonua ke fakamatala e tala mitaki ke he Kautu, kua hoko he magaaho nei ke he 212 e tau motu. Ha kua fai magaaho agaia ne toe he fakaotiaga he lalolagi nei, to tutaki atu e uiina nei, fakatatau ke he fakauka mo e fakamanavalahi he Atua ko Iehova, ko e Leveki tula Mua ue atu. Na iloa e ia kaeke kua hoko e magaaho mo e mailoga foki e ia e magaaho hagahaga kelea ke fakailoa e ia a ia ke he tau tagata oti ko ia ni ko Iehova, tuga he mavehe e ia ke taute, hagaao ke he tau talahauaga ne liu fatiaki he perofetaaga he Tohi Tapu.—Esekielu 36:23; 38:21-23; 39:7.
19. Ko e ha ne pehe ai a tautolu kua foaki noa e “vai” nei?
19 Ha kua fai magaaho agaia ne toe, ko e mena ia, kia fakalataha fiafia e tau tagata he moto tagata tokologa mo lautolu kua fakauku ne toe he kautaha he kitofaitane ke talahau: ‘Ati hau ā mo e inu noa e vai he moui!’ Ko e tau tagata fakailoa he tala mitaki ko e laveakiaga moui nei, kua taute noa e fakailoaga, nakai totogi e tau lagomataiaga ne foaki e lautolu he uta takai e fekau he Kautu ke he lalolagi oti.
20. Ko e heigoa ka fua mai ha kua fakaata e “vai” nei?
20 Kua fai vai he moui e lalolagi katoa mogonei, ti ko e tau tagata ne manako ke inu, kia taute pihia ke puke e manako he tau fua he laveakiaga moui ia. To fiafia e tau tagata ne hao mai ke he moui nakai fai fakaotiaga he lalolagi nei, he magaaho ka hiki ai ke he parataiso, ke fakatokoluga aki e finagalo uho a Iehova. Nakai taute noa he Tufuga ha tautolu e lalolagi, ka e ke eke e kaina ko Etena ke he lalolagi takai, po ke parataiso fakafiafia, ke nonofo ai e tau tagata mitaki katoatoa ne fakatai, mo e tuga e Atua.
21. To fakakatoatoa fefe he Atua hana finagalo ma e lalolagi?
21 Ko e moli, ko e tau monuina mua ue atu kua nakai fai talahauaga, mo e fiafia ke nofo he lalolagi fou pihia! Ti fakamoli ai foki e gahua ne age he Atua ke he faoa tokoua fakamua he tohi Kenese 1:27, 28. Fakaaue ki a Iehova ne taute e utakeheaga he tau malaia ia ne tupu ke he magafaoa he tagata, to hoko e lalolagi ke eke mo parataiso mo e to fakapuke aki e tau tagata kehekehe kua mitaki katoatoa. E, to kitia oti he Atua e tau mena oti ne taute e ia, mo e kitiala, to mitaki lahi. To ha ha i ai nakai a koe? Ka pihia, kua lata ia koe mogonei ke kamata fakaue atu mo e inu noa e vai he moui. “Ati hau ā” mo e inu hau a kapiniu mo e fakamakona hau a fia inu he vai he moui ne kua kamata ke tafe mai mogonei, mo e to tafe lahi ai ka hoko mai e Afe tau. Ko ia ne logona e uiina humelie nei ne pehe: “Ati hau ā”!
[Tau Matahui Tala]
a Mai he falu a mena foki, ne pehe e tala nei: “Nakai la laulahi pihia ha fakamoli ke he kupu moli tali mai he tau tau gahoa kua mole. . . . Kua tamai e lautolu ne toe kua fakauku e fekau fiafia, mo e pehe ki a lautolu: ‘Ko hai ne manako, kia uta noa e ia e vai he moui.’ Ne tala age ki a lautolu kua maeke a lautolu ke tutu mogonei he fahi he Iki, mo e totoko atu ke he Tiapolo, ke moua e fakamonuinaaga. Nakai kia ko e vahega tagata pihia kua lata ke kumi he magaaho nei e mahani molu mo e tututonu, ke galo he aho ka fakakite mai e ita lahi hana, mo e takitaki atu ke mole e tauaga lahi i Amaketo mo e ke moui tukulagi nakai mate? (Sefanaia 2:3) . . . Ko e vahega fakauku ne toe kua matutaki fakalataha ke he uiina he fakaalofa noa nei mo e pehe, ‘Ati hau a.’ Ko e fekau nei kua lata ke fakailoa ki a lautolu ne manako ke he tututonu mo e kupu moli. Kua lata ni ke taute mogonei.”
b Ko e Kolo Toko (Peritania) ia Aokuso 15, 1934, ne hagaao foki ke he kotofaaga he tau mamoe kehe mo e pehe he lau 249, paratafa 31: “Ko e vahega Ionatapu ko lautolu haia ne ‘logona’ e fekau he kupu moli, kua lata ke pehe atu foki ki a lautolu ne fanogonogo: ‘Ati hau ā. Ko ia foki kua fia inu kia hau a ia katoa foki mo ia kua manako ki ai, kia uta noa e ia e vai he moui.’ (Fakakiteaga 22:17) Ko lautolu he vahega Ioanatapu kua lata ke o fakalataha mo lautolu ko e tau fakafifitaki he tau kaufakalataha a Iehu, ko lautolu haia ne fakauku, mo e fakailoa e fekau he kautu, pete ni ko lautolu nakai ko e tau fakamoli fakauku a Iehova.”
Ko e Heigoa Hau a Tali?
◻ Ko e heigoa e “vai” ne hagaao ki ai he Fakakiteaga 22:17?
◻ Ko e heigoa e punaaga he “vai”?
◻ Ko e ha ne manako ai ke he “vai,” mo e ko e magaaho fe ne kamata la ia ke tafe?
◻ I loto he tohi ha tautolu, ko e heigoa e fakahagaaoaga ke he “agaga” ne fakakite mai ai, mo e putoia ai fefe e “kitofaitane”?
◻ Ko hai ka inu he “vai,” mo e ko e heigoa foki e fua?