Taute Mau e Lotu Mea ma e Fakahaoaga
“Ko e lotu kua mea mo e moli lahi ke he onoonoaga he Atua ko e Matua to fakakite e ia a ia mai he tau mena tuga a nei . . . ke fakamamao he taha a ia ni ke nakai fakatakiva mai he lalolagi.”—IAKOPO 1:27, Phillips.
1. Ne fakakakano fefe e lotu, mo e ko hai ke he manamanatu hako kua ha ha i ai e tonu ke fifili e kehe he vaha loto he lotu fakavai mo e moli?
KUA fita he talahau fakatonu e kakano he lotu ko e “fakailoaaga he tua he tagata ki ai mo e fakalilifu ue atu ma e malolo he tagata mana ue atu ne kua mailoga ko e tufuga mo e pule ke he lagi mo e lalolagi katoatoa.” Ti ko hai mogoia, ke he manamanatuaga fakapapahi tonu kua ha ha i ai e tonu ke fifili e kehe he vaha loto he lotu moli mo e lotu fakavai? Moli, kua lata ni ko Ia ne tali tonu ki ai mo e fakalilifu ue atu ki ai, ko e Tufuga. Kua fakakite fakamaaliali mai e Iehova i loto he hana Kupu hana tuaga ke he lotu moli mo e fakavai.
Ko e Kupu “Lotu” i Loto he Tohi Tapu
2. Ne fakamaama fefe he tohi fakamaama kakano e kupu Heleni fakamua ne liliu ko e “vahega tapuaki” po ke “lotu,” mo e ko e heigoa e tau faga tapuaki kua maeke ke hagaao ki ai?
2 Ko e kupu Heleni ne fakaliliu “ko e vahega tapuakiaga,” po ke “lotu,” ko e thre·skeiʹa. Ne talahau fakatonu mai he A Greek-English Lexicon of the New Testament e kakano he kupu nei tuga “ko e tapuaki he Atua, lotu, mua [atu] tuga he fakailoa ne ia a ia i loto he tau gahua fakalotu po ke tapuaki mui tua tagata.” Ko e Theological Dictionary of the New Testament kua foaki mai fakamatafeiga he falu he tau mena, ne talahau mai: “Ko e fakamauaga ke he punaaga mo e tupumaiaga he tau kupu kua huhu fakatuaha lahi ki ai; . . . kua fiafia pauaki e tau tagata fakaako tokoluga he vaha fou nei ke he tutakiaga mo e therap- (‘ke fekafekau atu’) Ke kehe he kakano kua liga lata ke mailoga foki. Ko e kakano mitaki e ‘makutu fakalotu’ . . . , ‘tapuaki ke he Atua,’ ‘lotu.’ . . . Ka kua ha ha i ai foki e kakano kelea, tuga a nei, ‘molea atu lahi fakalotu,’ ‘tapuaki hehe.’” Ti ko e, thre·skeiʹa kua liga fakaliliu ke tuga ko e “lotu” po ke “vahega tapuaki,” kua mitaki po ke kelea.
3. Fakaaoga fefe he aposetolo ko Paulo e kupu ne liliu “vahega tapuaki,” mo e ko e heigoa e talahauaga ne fia manamanatu lahi ki ai, ne taute ke he liliuaga a Kolose 2:18?
3 Ne laga fa ni e magaaho ne kitia ai e kupu nei i loto he tau Tohiaga Tapu Kerisiano faka-Heleni. Ne fakaaoga lagaua he aposetolo ko Paulo ke fakakite fakatonu e lotu fakavai. Ia Gahua 26:5, ne fakamau ai a ia he talahau mai ko e magaaho fakamua ato eke a ia mo Kerisiano, “ko e vahega uka lahi ha tautolu a tapuakiaga [“lotu,” Phillips] ne nofo ai au ko e farasaio.” I loto he hana tohi ke he tau Kolose, ne hataki atu a ia: “Aua neke fakavai e taha a mutolu ke uta e palepale, he hana fia fakatokolalo, mo e hufeilo ke he tau agelu.” (Kolose 2:18) Ko e tapuaki agelu pihia kua kitia maali ko e lofia lahi i Ferukia he tau aho ia, ka ko e taha vahega he lotu fakavai a ia.a Kua fakamanamanatu lahi, ke he mena ko e falu he tau liliuaga he Tohi Tapu ne liliu mai e thre·skeiʹa ko e “lotu,” he Kolose 2:18 kua laulahi ne fakaaoga e kupu “tapuaki.” Ne fakaliliu tumau mai he New World Translation (Liliuaga Lalolagi Fou) e kupu thre·skeiʹa “ko e vahega tapuaki,” kua talahau mai he matahui tala i loto he Reference Bible (Tohi Tapu Fakahagaaoaga) he tau magaaho ne fakaaoga e liliuaga kehe ko e “lotu” i loto he tau liliuaga Latini.
“Mea mo e Nakai Tapilo” Mai he Manamanatuaga he Atua
4, 5. (a) Hagaao ki a Iakopo, ko e tuaga manamanatuaga ha hai ke he lotu kua mua atu e aoga lahi? (e) Ne maeke he heigoa ke taute e vahega tapuaki he tagata ke taute teao, mo e ko e heigoa e kakano he kupu ne liliu “teao”?
4 Ko e ua foki e tokaaga he kupu thre·skeiʹa kua ha ha i loto he tohi ne tohia he tutaki ko Iakopo, ko e taha mai he kau fakatufono he fakapotopotoaga Kerisiano he senetenari fakamua. Ne tohia e ia: “Kaeke kua manatu e taha tagata ki a ia ni ko e tagata tapuaki pauaki a ia [“kua mahani ‘fakalotu,’” Phillips] ka e nakai taofi hana alelo, ka kua fakahehe ne ia hana a loto, ko e vahega tapuaki [“lotu,” Phillips] he tagata nei kua taute teao. Ko e vahega tapuaki [“lotu,” Phillips] kua mea mo e nakai tapilo mai he manamanatuaga he ha tautolu a Atua mo e Matua e mena nei: ke leveki e tau fanau nakai fai mamatua mo e tau takape ke he ha lautolu a tau matematekelea, mo e ke fakamamao ke he ne ia a ia ke nakai moua ha ila mai he lalolagi.”—Iakopo 1:26, 27, NW.
5 E, kua aoga lahi ka omaoma ke he tuaga a Iehova ke he lotu kaeke kua manako a tautolu ke moua hana taliaaga mo e hao atu ki loto he lalolagi fou ne mavehe mai e ia. (2 Peteru 3:13) Kua fakakite mai e Iakopo kua liga to tuga ke he taha tagata ni ko e mahani fakalotu moli a ia mo e kua eke tuai ni hana a vahega tapuaki ke taute teao. Ko e kupu Heleni nei ne liliu “teao” kua kakano foki ko e “mena noa, gati, nakai fai fua, nakai fai aoga, nakai malolo, noa mo e kupu moli.” Kua pihia ni e mena ka tupu kaeke kua pehe e taha tagata ko e Kerisiano ka e nakai taofi hana alelo mo e fakaaoga ai ke fakaheke e Atua mo e ke ati hake hana tau faoa Kerisiano. Kua eke a ia ke “fakahehe e ia ni hana loto,” mo e nakai taute mau e “lotu kua mea mo e moli lahi ke he onoonoaga he Atua.” (Phillips) Ko e onoonoaga ni a Iehova ne aoga.
6. (a) Ko e heigoa e matapatu kupu he tohi a Iakopo? (e) Ko e heigoa kua aoga lahi ma e tapuaki mea ne pehi e Iakopo, mo e ko e heigoa ne talahau mai he Kau Fakatufono he vaha fou nei hagaao ke he mena nei?
6 Kua nakai tohia oti e Iakopo e tau mena oti kana ne lata kua manako a Iehova ki ai hagaao ke he tapuaki mea. Ke tatai mo e matapatu kupu katoa he tohi hana, ko e tua e mena ia ne fakamoli aki he tau gahua mo e kua lata ai ke fakamamao ke ataina mai he kapitiga mo e lalolagi a Satani, kua lagaki fakamahino e ia, ua e tau mena kua lata ke moua mai. Ko e taha “ke leveki e tau fanau nakai fai mamatua mo e tau takape ke he ha lautolu a tau matematekelea.” Kua putoia e fakaalofa Kerisiano moli ke he mena nei. Ne fa fakakite tumau e Iehova e manamanatuaga fakaalofa ke he tau fanau nakai fai mamatua mo e tau takape. (Teutaronome 10:17, 18; Malaki 3:5) Taha mai he tau gahua fakamua he kau fakatufono he senetenari fakamua he fakapotopotoaga Kerisiano kua taute ma e tau takape Kerisiano. (Gahua 6:1-6) Ne age he aposetolo ko Paulo e tau takitakiaga matafeiga ma e foakiaga he levekiaga fakaalofa ke he tau takape momotua nonofogati ne fakakite moli e lautolu a lautolu ko e fakamoli mai he tau tau mo e kua nakai fai magafaoa ke lagomatai a lautolu. (1 Timoteo 5:3-16) Ti kua fakatoka mai he Kau Fakatufono he Tau Fakamoli a Iehova he vaha fou nei e tau takitakiaga hako tonu ke he “Levekiaga ma e tau Nofogati,” kua talahau mai: “Kua putoia ai he tapuaki moli ke leveki a lautolu ne taute e tua fakamoli mo e mahani fakamoli kua liga lata ke moua e tau koloa tino lagomatai.” (Kikite ke he tohi Organized to Accomplish Our Ministry, tau lau tohi 122-3.) Ko e tau kau he tau momotua po ke tau Kerisiano takitokotaha kua fakakite e lautolu a lautolu ni ko e fakahanoa ke he mena nei kua tiaki e vala kua aoga lahi ke he vahega tapuaki kua mea mo e nakai tapilo ke he manamanatuaga he ha tautolu a Atua mo e Matua.
“Nakai Moua ha Ila mai he Lalolagi”
7, 8. (a) Ko e heigoa e mena aoga lahi ke uaaki ma e lotu moli ne talahau e Iakopo? (e) Kua lata nakai e fakafeleveiaaga he vahega fekafekau lotu mo e tau akoako ke he mena nei? Ko e heigoa kua maeke ke talahau hagaao ke he Tau Fakamoli a Iehova?
7 Ko e mena aoga lahi ke uaaki ma e lotu moli ne talahau e Iakopo ke “fakamamao ke he ne ia a ia ke nakai moua ha ila mai he lalolagi.” Ne talahau mai e Iesu: “Nakai ko e kautu he lalolagi nai haku a kautu”; ke fakatumau hana tau tagata ne muitua moli ke ‘nakai ko e vala he lalolagi nai.’ (Ioane 15:19; 18:36) Kua maeke nakai e mena nei ke talahau hagaao ke he vahega fekafekau lotu mo e tau akoako he ha taha he tau lotu he lalolagi nei? Kua talia e lautolu e Tau Motu Kaufakalataha. Tokologa ha lautolu a tau takitaki ne talia e uiina he pope ke feleveia i Assisi, Italia, ia Oketopa 1986 ke fakalataha ha lautolu a tau liogi ke kautu e “Tau Mafola he Lalolagi Katoa” ne omoi mai he TMK. Ka e pete ni, kua taute teao ha lautolu a tau laliaga, he kitia tonu mai he tau miliona ne kelipopo he tau tauaga he tau ia mo e tau tauaga talimai he magaaho ia. Ne fa fetoloaki laga loga e vahega fekafekau lotu mo e tau matakau pule fakapolitika, ka e he magaaho taha kua mahani kelea lahi he taute e tau pulega mo e matakau totoko ke maeke ai ko hai mo hai ka pule to onoono ki a lautolu ko e tau “kapitiga.”—Iakopo 4:4.
8 Kua taute he Tau Fakamoli a Iehova ko e tau Kerisiano e higoa mitaki ma lautolu ni kua fakatumau ke tu tokotaha ke he tau mena fakapolitika mo e ke he tau felakutaki he lalolagi nei. Ne taute mau e lautolu e tuaga nei ke he tau atu motu oti kana mo e i loto he tau motu oti kana, tuga ne fakamoli mai he tau hokotaki he tau tohi tala mo e tau fakamauaga tuai he vaha fou nei he tau matakavi oti kana he lalolagi. Kua moli lahi ni ko e “nakai moua ha ila mai he lalolagi.” Ko e ha lautolu a “lotu kua mea mo e moli lahi ke he onoonoaga he Atua.”—Iakopo 1:27, Phillips.
Falu Fakamailoga he Lotu Moli
9. Ko e heigoa e mena ke tolu aki kua lata ke moua mai he lotu moli, mo e ko e ha?
9 Kaeke ko e “fakalilifu ue atu ma e malolo he tagata mana ne mailoga tonu ko e tufuga mo e pule ke he lagi mo e lalolagi katoatoa,” e, kua lata tonu e lotu moli ke takitaki atu e tapuaki ke he Atua moli hokoia, ko Iehova. Kua nakai lata ke fakapulefu e loto maama he tau tagata he Atua he fakaako e tau manamanatu pouliuli tuga e atua tolu taha ko e tufaaga he Matua he lagi kua moua foki he ua e falu peresona hana malolo lahi mahaki ue atu, lilifu, mo e moui tukulagi tukumuitea i loto he mena nakai iloa ko e Tolu Taha. (Teutaronome 6:4; 1 Korinito 8:6) Kua lata foki ke fakailoa atu e higoa, kua nakai fai ke fakatatai ki ai e Atua ko Iehova, mo e fakalilifu atu ke he higoa ia, ti kua fua moli e higoa he Atua ha ko e tau tagata ne fakatokatoka mitaki. (Salamo 83:18; Gahua 15:14) I loto he mena nei ko e hana tau tagata ne taute mau kua lata ke muitua ke he fakafifitakiaga a Iesu Keriso. (Ioane 17:6) Ko e tau tagata fe foki he vaha nei kua fakafeleveia e mena kua lata ke moua mai nei ke tuga e Tau Fakamoli a Iehova?
10. Ma e lotu ke foaki mai e fakahaoaga ki loto he lalolagi fou he Atua, ko e heigoa kua lata ke taute, mo e ko e ha?
10 Ne talahau mai he aposetolo ko Peteru: “Ti nakai tokai foki e fakamouiaga ke he taha; nakai fakaai taha higoa [Iesu Keriso] i lalo he lagi kua foaki mai ke he tau tagata, ke maeke ai ke fakamomoui a tautolu.” (Gahua 4:8-12) Ko e lotu mea ka foaki mai e fakahaoaga ke he lalolagi fou he Atua kua lata, ha kua pihia, ke tuku e tua ki a Keriso mo e ke he uho he lukutoto ne taute poa mai. (Ioane 3:16, 36; 17:3; Efeso 1:7) Ko e taha mena foki, kua lata ke lagomatai e tau tagata tapuaki ke fakalilifu atu ki a Keriso ko e Patuiki ha Iehova ne pule mo e Ekepoa ne Mua kua fakauku.—Salamo 2:6-8; Filipi 2:9-11; Heperu 4:14, 15.
11. Ki luga he heigoa kua lata e lotu moli ke fakave, mo e hagaao ke he mena nei ko e heigoa e tuaga he Tau Fakamoli a Iehova?
11 Kua lata ni e lotu mea ke fakave ke he finagalo ne fakakite mai he Atua moli taha maka mo e nakai ke he tau mahani toka tuai po ke tau fakaakoaga fakataitai ne taute he tau tagata. To nakai iloa e tautolu ha mena a Iehova mo e hana finagalo ofoofogia lahi, po ke ki a Iesu mo e lukutoto ne taute poa, kaeke kua nakai fai Tohi Tapu. Kua tuku he Tau Fakamoli a Iehova i loto he tau tagata e loto mauokafua ke he Tohi Tapu. Kua fakakite moli foki e lautolu mai he ha lautolu a tau momoui ke he tau aho takitaha kua fetataiaki e manatu ha lautolu mo e mena ne talahau he aposetolo ko Paulo: “Ko e tau Tohi Tapu oti kana mai he Agaga he Atua ia, kua aoga ni ke fakaako ai, ke fakatonu ai, ke akonaki ai, . . . Kia katoatoa ai e mitaki he tagata he Atua, kia taute ni a ia ke he tau gahua mitaki oti kana.”—2 Timoteo 3:16, 17.
Ko e Lotu Moli—E Puhala he Moui
12. Ke lafi atu ke he tua, ke moli e tapuaki ko e heigoa kua lata, mo e ko e heigoa e puhala he moui kua hagaao atu e lotu moli ki ai?
12 Ne tukuogo e Iesu: “Ko e Atua ko e agaga ni a ia; ko lautolu foki ne tapuaki kia ia, kua lata ke tapuaki atu ki ai mo e agaga mo e fakamoli.” (Ioane 4:24) Ko e lotu moli, po ke vahega tapuaki, nakai ko e mena kua pehe, ko e mena taute pauaki, mena ne fa mahani ke taute pauaki, ke fakakite mai i fafo he tino e mahani atua. Ko e mena fakaagaga e tapuaki mea, ne fakave i luga he tua. (Heperu 11:6) Kae pete ni, kua lata e tua ia, ke paletua mai e tau gahua. (Iakopo 2:17) Ne nakai talia he lotu moli e tau mena ne mahuiga ki ai he magaaho. Kua tapiki ke he tau puhala mahani mea mo e puhala vagahau mea he Tohi Tapu. (1 Korinito 6:9, 10; Efeso 5:3-5) Kua lali fakamoli hana tau tagata ne taute mau ke moua e fua he agaga he Atua i loto he ha lautolu a moui fakamagafaoa, ke he ha lautolu a gahua tupe, he tau aoga, mo e pihia foki ke he ha lautolu a tau mena fakafiafia tino. (Kalatia 5:22, 23) Kua fa lali e Tau Fakamoli a Iehova ke nakai nimo e fakatonuaga he aposetolo ko Paulo: “Hanai, po ke kai mena a mutolu, po ke inu a mutolu, po ke eke e mutolu taha mena, kia eke e mutolu e tau mena oti kana ke fakaheke ai ke he Atua.” (1 Korinito 10:31) Nakai ko e mahani ne fa mahani mau ki ai e lotu ha lautolu; ha ko e puhala he moui.
13. Kua putoia e heigoa ke he tapuaki moli, mo e ko e ha kua maeke ai ke pehe ko e tau tagata lotu moli e Tau Fakamoli a Iehova?
13 Moli, kua putoia ai e tau gahua fakaagaga he lotu moli. Kua fakalataha e tau mena nei he liogi fakatagata mo e magafaoa, kua lagomatai he fakaako tumau ke he Kupu he Atua mo e fakaakoaga Tohi Tapu, mo e fakalataha atu ke he tau feleveiaaga he fakapotopotoaga he tau Kerisiano moli. Ko e tau mena fakamui nei ne hafagi mo e fakaoti aki e tau lologo fakaheke ki a Iehova mo e tau liogi. (Mataio 26:30; Efeso 5:19) Ko e tau tala fakaagaga kua ati hake ne kumikumi ki ai kua puhala mai he tau lauga mo e fakatutalaaga huhu mo e tali ke he tau mena ne lomi kua maeke a lautolu oti ke moua. Kua fa mahani e tau feleveiaaga pihia ke taute i loto he tau Fale he Kautu maopoopo ka e nakai fakamanaia lahi mahaki, ne fakaaoga pauaki ni ma e tau mena fakalotu: tau feleveiaaga tumau, tau mauhoana, tau manamanatuaga. Ne fakalilifu he Tau Fakamoli a Iehova ha lautolu a tau Fale he Kautu mo e tau Fale Fono lalahi ko e tau kaina kua tukulele ke tapuaki ki a Iehova. Kua nakai tuga e tau fale tapu loga ha Kerisitenitome, nakai ko e tau toloaga fakafiafia e tau Fale he Kautu.
14. Ko e heigoa e kakano he tapuaki ke he tau tagata he vagahau Heperu, mo e ko e heigoa e tau gahua ne fakakehe aki e Tau Fakamoli a Iehova he vaha nei?
14 Kua kitia e tautolu fakamua kua tutaki atu he tau tagata fakaako tokoluga e kupu Heleni ne liliu “vahega tapuaki” po ke “lotu” mo e kupu fakagahua “ke fekafekau.” Ke manamanatu lahi ki ai, ko e kupu Heperu ne tatai ki ai, ko e ‛avo·dhahʹ, kua maeke ke liliu “fekafekau” po ke “tapuaki.” (Fakatatai e tau matahui tala ia Esoto 3:12 mo e 10:26.) Ke he tau Heperu, ko e fekafekau atu e kakano he tapuaki. Mo e ko e kakano a ia ke he tau tagata tapuaki moli he vaha nei. Ko e aoga lahi, e fakamailoga mahuiga he lotu moli ko lautolu oti kana ne taute mau e mena ia kua kaufakalataha ke he fekafekau mahani atua he gahua fakamatala ko e “tala mitaki nai he kautu ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti.” (Mataio 24:14; Gahua 1:8; 5:42) Ko e lotu fe kua iloa he lalolagi katoa hana gahua fakamoliaga ke he tau tagata ko e amaamanakiaga ni hokoia e Kautu he Atua ma e tau tagata?
Ko e Malolo Fefakalatahaaki Mitaki
15. Ko e heigoa e mahani he lotu moli ne mua he mitaki lahi?
15 Feveveheaki e lotu fakavai. Ne fa fakatupu, mo e fakatupu agaia, e mahani vihiatia mo e fakamaligi toto. Ka kua kehe ni, kua fakalataha e lotu moli. Ne talahau e Iesu: “Ko e mena ia ke iloa ai he tau tagata oti kana, ko e haku a tau tutaki a mutolu, ka feofanaki a mutolu.” (Ioane 13:35) Ko e fakaalofa kua fakalataha e tau Fakamoli a Iehova kua hololoa atu he tau motu, kaufakalatahaaga, tutuaga fakafua, mo e tau katofia he lanu he kili kua vevehe aki e tau tagata. Kua “tumau” e Tau Fakamoli “mo e loto fakalataha, mo e manatu fakalataha, mo e fakamakamaka fakalataha ha ko e tua ha he vagahau mitaki.”—Filipi 1:27.
16. (a) Ko e heigoa e “vagahau mitaki” ne fakamatala he Tau Fakamoli a Iehova? (e) Ko e heigoa e tau perofetaaga hane fa e fakamoli ki luga he tau tagata a Iehova, mo e ko e heigoa e tau fakamonuinaaga ne mui mai ai?
16 Ko e “vagahau mitaki” ne fakamatala e lautolu kua pehe to nakai leva to fakakatoatoa he Atua hana finagalo nakai fehikitaki tukulagi. To taute ai e ia hana finagalo ke hoko moli, “ke he lalolagi, tuga ne eke ke he lagi.” (Mataio 6:10) To fakamatalahi ai e higoa lilifu lahi ha Iehova, mo e to taute ai e lalolagi mo parataiso, ka maeke ai e tau tagata tapuaki moli ke momoui tukulagi. (Salamo 37:29) Kua miliona moli e tau tagata i loto he tau motu oti kana kua o fakalataha mo e Tau Fakamoli a Iehova, kua pehe, ke he fakamoliaga he perofeta he Tohi Tapu: “To o a tautolu mo mutolu; ha kua logona e mautolu ha ha ia mutolu e Atua.” (Sakaria 8:23) Kua fakamonuina e Iehova hana tau tagata. “Ko e tokogahoa” kua taute moli lahi mo “motu malolo,” ko e fakapotopotoaga katoa he lalolagi ne fakalataha katoatoa ke he tau mena oti kana—ke he manatu, ke he gahua, ke he tapuaki. (Isaia 60:22) Ko e mena nei kua nakai maeke e lotu fakavai ke taute katoataoa.
Ko e Kalaga Kautu he Lotu Mea
17. Ko e heigoa ne fakatalitali atu ki a Papelonia Lahi, mo e to tamai fefe e mena nei?
17 Kua talahau tuai he kupu he Atua e fakaotiaga he kautu he lotu fakavai he lalolagi, ne fakahigoa fakatai ko “Papelonia Lahi.” Kua fakatai foki he Tohi Tapu e tau “patuiki,” po ke tau pule fakapolitika, he lalolagi mai he fakatai ke he tau hoe he manu favale. Kua talahau mai ki a tautolu to tuku he Atua ki loto he tau loto he tau tagata ia ne pule e finagalo ke uta ke he mo e fakaoti katoatoa e fakatuaga kua tuga e fakataka nei ha Satani ko e Tiapolo.—Kikite Fakakiteaga 17:1, 2, 5, 6, 12, 13, 15-18.b
18. Ko e heigoa e kakano kua aoga lahi kua tuku mai he Tohi Tapu ma e fakaotiaga ha Papelonia Lahi, mo e ne kamata ne fe e lotu fakavai he puhala kelea lahi nei?
18 Ko e ha kua lata tonu ni a Papelonia Lahi ke moua e fakaotiaga? Kua tali ai he Tohi Tapu: “Kua moua foki ia koe toto he tau perofeta mo e tau tagata tapu, mo lautolu oti ne kelipopo ke he lalolagi.” (Fakakiteaga 18:24) Kua fakakite mai ko e hala fakamaligi toto nei ne taute he lotu fakavai kua hoko atu ni ke he fakaveaga a Papelonia i tuai, ne hokotaki kelea e Iesu e tau takitaki lotu faka-Iutaia, ko e mena kua tapiki atu a ia ki a Papelonia Lahi, he magaaho ne pehe a ia: “Ko e tau gata, ko e tau fanau he tau gata gagau! to fehola fefe a mutolu he fakahala i Kehena? . . . Kia hoko kia mutolu e tau toto oti he tau tagata tututonu, kua fakamaligi ke he lalolagi, ke kamata mai he toto a Apelu ko e tagata tututonu.” (Mataio 23:33-35) E, ko e lotu fakavai, kua kamata mai he lalolagi he magaaho ne totoko ai i Etena, kua lata ai ni ke fai tali ma e hana hala fakamaligi toto kelea lahi.
19, 20. (a) Ko e heigoa ka taute he tau tagata tapuaki moli ka mole atu e fakahokoaga he fakafiliaga ki luga a Papelonia Lahi? (e) Ti ko e heigoa ka tupu mai he mogoia, mo e ko e heigoa e amaamanakiaga ka mahafagi hake ki mua he tau tagata tapuaki moli?
19 He mole mai e fakaotiaga a Papelonia Lahi, to matutaki atu e tau leo he tau tagata tapuaki moli i luga he lalolagi ke fakalataha mo e kau uhu lologo i luga he lagi kua lologo fakalahi mai: “Haleluia; . . . kua fakafili e ia e fifine fakataka lahi . . . ti kua taui tuai e ia kia ia ni e toto he hana tau fekafekau. . . . ti hake ai hana ahua tukulagi tukumuitea.”—Fakakiteaga 19:1-3.
20 He mogoia to fakaoti ai e falu he tau mena uka lahi he tau valavala he fakatokatokaaga kitia ha Satani. (Fakakiteaga 19:17-21) He mole atu e mena nei, ko Satani, ko ia ne fakatu e tau lotu fakavai oti kana, mo e hana tau temoni to tuku he pahua. To nakai ataina a lautolu ke favale atu ke he tau tagata tapuaki moli a Iehova. (Fakakiteaga 20:1-3) To kautu e lotu mea ki luga he mena fakavai. Ko e tau tagata tane fakamoli mo e tau fifine ne omaoma ke he hatakiaga mai he lagi ke fehola ke he mai ia Papelonia Lahi he mogonei ka moua e magaaho ke hao mai mo e hu atu ki loto he lalolagi fou he Atua. He mena ia, to maeke ai a lautolu ke taute mau e lotu moli mo e fekafekau ke tapuaki fakalahi tukulagi ki a Iehova.
[Tau Matahui Tala]
a Ma e fakamaamaaga ke he tapuaki agelu ne talahau mai he Kolose 2:18, kia kikite ke he Ko e Kolo Toko (Peritania), Iulai 15, 1985, tau lau tohi 12-13.
b Ma e fakamaamaaga katoa ke he perofeta nei, kikite ke he tohi Revelation—Its Grand Climax At Hand! ne taute he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., he tau veveheaga 33-6.
Kamatamata e Manatu Hau
◻ Ko e tuaga ha hai ke he lotu kua mua atu e aoga lahi, mo e ko e ha?
◻ Ko e heigoa e tau mena ua kua aoga lahi mahaki he lotu moli ne pehi e Iakopo?
◻ Ko e heigoa e falu mena kua lata ke moua mai he tapuaki moli?
◻ Ko e heigoa e “vagahua mitaki” kua fakamatala he Tau Fakamoli a Iehova?
◻ To kautu fefe e lotu moli ki luga he lotu fakavai?
[Fakatino he lau 29]
Tau takitaki lotu ne fono i Assisi, Italia, ia Oketopa 1986
[Fakatino he lau 31]
Putoia he lotu moli e feleveia auloa ma e tapuaki