Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • w92 4/1 lau 22-24
  • Tata e “Fakatokaaga Lalolagi Fou” he Tagata?

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Tata e “Fakatokaaga Lalolagi Fou” he Tagata?
  • Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1992
  • Tau Vala Mataulu
  • Tau Tohi Pihia Foki
  • Liliaga ke he Agahala mo e Mate
  • Fakaaoga Hehe e Tokanoaaga ke Fifili
  • ‘Nakai Ha Ha he Tagata ke Fakatonu e Mena ke Fano a Ia’
  • Iloa e Hai e Mena Mitaki Muatua?
  • Ko e Tau Tagata Tokanoa ka e Fai Fakalagoaga
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1992
  • Kia Nakai Fakagalo e Kakano he Tokanoaaga ne Foaki he Atua
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1992
  • Tokanoaaga ne Olioli he Tau Tagata Tapuaki ha Iehova
    Tapuaki ke he Atua Moli Tokotaha
  • Puhala ke he Tokanoaaga Mooli
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova (Fakaako)—2018
Kitia Foki
Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1992
w92 4/1 lau 22-24

Tata e “Fakatokaaga Lalolagi Fou” he Tagata?

1. Ne fakailoa mai fefe e manako ma e tokanoaaga fakapolitika he tau tau ku e kua mole?

HE VAHA nei, kua miliona e tau tagata kua lili he lotu fakavai, mo e kua tokologa ne fifili ke nonofo tumau ke he puhala ia. Ka e he magaaho taha, kua tokologa mo e tokologa kua talahau fakalahi kua manako ke moua e tau tokanoaaga fakapolitika. Ko e tau mena tutupu kehe lahi he tau tau gahoa kua mole i Europa Uta, mo e he falu motu foki ne fakakitekite mai kua manako he tau tagata ke he tau vahega fakatufono kua tokanoa lahi. Ti ko e fua, kua tokologa kua pehe kua tata lahi mai e vaha fou he tokanoaaga. Ko e pelesiteni he tau Fahi Kaufakalataha ne fakahigoa ai e mena ia “ko e fakatokaaga fou he lalolagi.” Kua moli ni, kua pehe e tau takitaki he lalolagi he tau matakavi oti kua oti e Felakutaki Taufetului mo e taute tufi e tau kanavaakau mo e kua matafatafa hake e vaha fou he mafola ma e tagata.​—Fakatatai 1 Tesalonia 5:3.

2, 3. Ko e heigoa e tau tutuaga kua gahua fetoko ke he tokanoaaga moli?

2 Ka e, pihia foki ni kaeke ko e fua ne moua mai he tau laliaga he tagata ke gahoa e tau kanavaakau mo e kua tokanoa lahi e tau vahega pule, to maeke nakai ke ha ha i ai e tokanoaaga moli? Nakai, ha ko e tau mena vihi matakutakuina kua ha ha i ai he tau motu oti kana, kua fakalataha ki ai foki a lautolu ne pule he loga ne vili ki ai, ko e tau matakavi kua tolomaki e numela he tau tagata mativa mo e kua taufetului e tau miliona ke momoui mai ke he puhala tupe. Kua talahau mai e hokotaki he Tau Motu Kaufakalataha, pete ni kua holo ki mua e tau mena fakasaienetisi mo e vai fakamalolo kafo, he tau aho takitaha oti ke he lalolagi katoa kua avelesi ke 40,000 e tau fanau kua mamate he tote e kai mitaki po ke ha ko e tau gagao kua maeke ke taofi. Ne pehe mai e tagata iloilo lahi he fahi gahua nei: “Kua hane tupu e tau lala he mahani nofogati kua tuku moli e tau aho i mua he tagata he tuaga hagahaga kelea.”

3 Ke lafi ki ai, kua tokologa foki e tau tagata ne lauia he mahani holifono kua hane lahi mo e lahi e vale. Fili lanu tagata, fakapolitika, mo e vihiatia fakalotu kua vehevehe e tau motu takitaha kehekehe. He falu a tau matakavi kua nakai mamao atu e tutuaga mai he vaha i mua ne fakamaama mai ia Sakaria 14:13, he magaaho ka eke ai e tau tagata ke “tupetupe lahi mo e matakutaku ko e [to] hamutia he tau tagata oti e tagata he tapa hana mo e keli a ia.” (Today’s English Version) Ko e fakaaoga fakahanoa he tau vai kona mo e tau gagao utafano he feuaki kua tatalu lahi. Kua miliona e tau tagata ne pikitia he AIDS; he tau Fahi Kaufakalataha ia ni, kua molea e 120,000 kua fita e mamate mai he mena ia.

Liliaga ke he Agahala mo e Mate

4, 5. Pete ni ko e heigoa e tau tokanoaaga kua ha ha he vaha nei, ko e heigoa e tau faga liliaga kua taofi e tau tagata oti he hana lima kuku nivaniva?

4 Ka e pete ia, kaeke kua nakai ha ha i ai foki e tau mena kelea ia, kua nakai maeke foki e tau tagata ke moua e tokanoaaga moli. Kua nonofo oti kana agaia he liliaga. Ko e ha kua pihia e mena nei? Ke fakatai ki ai: Ko e heigoa kaeke kua fakatupa he falu ne pule kelea lahi e tau tagata oti kana he lalolagi mo e tamate a lautolu oti kana? Ke tuga e mena ia, kua pihia e mena ne tutupu ke he tau tagata he magaaho ne totoko ha tautolu a tau mamatua fakamua ke he Atua mo e kua taute ai ke fakatupa ke he pule fakapehia kelea he Tiapolo.​—2 Korinito 4:4.

5 He magaaho ne tufugatia he Atua e tau tagata, kua finagalo a ia ke nonofo tukulagi he lalolagi ti mitaki katoatoa a lautolu i loto he parataiso, tuga kua fakakite mai he Kenese veveheaga 1 mo e 2 a Kenese. Ka e ha ko e totoko he tupuna ha tautolu ko Atamu ke he Atua, kua nonofo ai a tautolu oti i lalo he fakafiliaga mate tali mai he magaaho kua fakafua ai a tautolu: “Tuga ni he hoko mai ai e hala ke he lalolagi ke he tagata tokotaha [ko Atamu, ko e ulu magafaoa he tau tagata], ko e mate foki ha ko e hala, ti kua hoko mai ai e mate ke he tau tagata oti kana.” Tuga he pehe e Tohi Tapu, “ka kua kautu e mate.” (Roma 5:12, 14) Ti kua pete ni ko e lahi fefe e tokanoaaga kua liga ha ha ia tautolu takitokotaha, kua ha ha ia tautolu oti kana i loto he liliaga he agahala mo e mate.

6. Ko e ha kua laukauka tote ni e amaamanakiaga he moui loa tali mai he tohia e Salamo 90:10?

6 Ko e taha mena foki, ko e moui kua ha ha i ai a tautolu he magaaho nei kua temotemoai lahi. Pihia foki a lautolu kua toto mitaki, ko e gahoa ni e tau tau hogofulu. Ma lautolu ne nakai toto mitaki, kua gahoa ni e tau tau, po kua tote hifo mai. Mo e kua pehe e taha kumikumiaga fou: “Kua omoi he tau mena saenetisi mo e tau vai fakamalolo e amaamanakaiaga he moui loa he tagata ke he hana kaupaaga moli.” Kua pihia ai ha kua ha ha he fakatokaaga talaga tino ha tautolu e nakai mitaki katoatoa mo e kua talaga e mate i loto i ai ha ko e fua he agahala a Atamu. Kua momoko ha, kaeke kua momoui a tautolu ke 70 po ke 80, he magaaho kua lata a tautolu ke holo atu e pulotu mo e maeke lahi ke moui olioli, kua malona hifo e tau tino ha tautolu mo e ko e efuefu e fakaotiaga ha tautolu!​—Salamo 90:10.

7. Ko e ha kua nakai maeke e tau tagata ke taute mo tau punaaga moli he tau tokanoaaga kua lata mo e kua manako a tautolu ki ai?

7 Ko e heigoa e faga pule he tagata kua maeke ke puipui ke nakai tupu e fakatupaaga nei ke he agahala mo e mate? Nakai fai. Kua nakai ha ha i ai he ha mena e tau ekepule he fakatufono, tau saienetisi, po ke tau ekekafo kua maeke ke tokanoa mai a tautolu he tau malaia he gagao, fuakau, mo e mate, po kua maeke a taha ke uta kehe e haofia, nakai fai fakafiliaga tonu, mahani holifono, hoge, mo e nofogati. (Salamo 89:48) Ka e pete ni kua mitaki e fia lagomatai he tau tagata, kua nakai fakaai a lautolu ke eke mo tau punaaga he tau tokanoaaga moli kua lata mo e kua manako a tautolu ki ai.​—Salamo 146:3.

Fakaaoga Hehe e Tokanoaaga ke Fifili

8, 9. Ko e heigoa kua tuku e tau tagata i loto he hana tutuaga momoko he magaaho nei?

8 Kua tutu ai e magafaoa he tagata he tuaga momoko nei ha kua fakaaoga hehe e Atamu mo Eva ha laua a tokanoaaga ke fifili. Kua pehe mai e Peteru Fakamua 1 Peteru 2:16, hagaao ke he The Jerusalem Bible: “Kia mahani tuga e tau tagata tokanoa, mo e kia nakai fakaaoga ha mutolu a tokanoaaga ke piu ki ai ma e mahani kelea.” Ha kua pihia, kua kitia mali kua nakai finagalo e Atua ke nakai fai kaupaaga e tokanoaaga he tagata. Ko e mena kua lata ke fakagahuahua i loto he tau katofia he tau matafakatufono he Atua, ko e tau mena tututonu mo e kua maeke ke fakagahua ti aoga ke he tau tagata oti. Mo e tau katofia ia kua pulahi mitaki ke fakaata ke lahi e tokanoaaga he fifiliaga fakatagata, ti taute ai e pule he Atua ke nakai fakapehia.​—Teutaronome 32:4.

9 Ka e pete ia, kua fifili ha tautolu a tau mamatua fakamua ke fifili ne laua ko e heigoa e mena hako mo e mena hepe. Tali mai he o kehe pauaki a laua ki fafo he pule he Atua, ne uta kehe e ia hana lagomatai ki a laua. (Kenese 3:17-19) Ti kua eke ai a laua ke nakai mitaki katoatoa, ti ko e fua ne fakalataha ki ai ko e gagao mo e mate. Kua kehe mai he tokanoa, kua moua ai he tagata e fakatupa ke he agahala mo e mate. Ti kua taute foki a lautolu ke hu i lalo he tau manako ohooho he mahani nakai mitaki katoatoa mo e, kua fa mahani mau, ke he mahani vale he tau tagata ne pule.​—Teutaronome 32:5.

10. Ne taute fakaalofa fefe e Iehova e tau mena tutupu?

10 Ne fakaata he Atua e tau tagata ke taute e fakamahaniaga nei kua piko ko e tokanoaaga katoatoa ke he tau magaaho ne fakakaupa ni hokoia. Ne iloa e ia ko e fua ka moua mai to fakakitekite ai ni ti nakai fakauaua ko e pule he tagata ne tu tokotaha mai he Atua to nakai maeke ke kautu. Ha ko e koloa uho lahi, e tokanoaaga ke fifili, ka fakagahuahua fakahako, mai he hana fakaalofa ti fakaata ai he Atua e mena ne tupu ka e nakai uta kehe e mena fakaalofa ko e tokanoa ke fifili.

‘Nakai Ha Ha he Tagata ke Fakatonu e Mena ke Fano a Ia’

11. Ne lagomatai fefe he fakamauaga tuai e tonutia he Tohi Tapu?

11 Kua fakakite mai he fakamauaga tuai ko e tonutia e mena ne tohi ia Ieremia veveheaga 10, he tau kupu 23 mo e 24, kua pehe mai: “Nakai ha ha he tagata kua fano ke fakatonu e mena ke fano a ia ki ai. Iehova na e, kia akonaki mai a koe kia au.” Kua fakakite foki he fakamauaga tuai e tonutiaaga ia Fakamatalaaga 8:9, ne talahau: “Ha ha i ai e vaha kua pule ai e taha tagata ke he taha, ke kelea ai e ia ni.” Kua moli ha! Kua fano e magafaoa he tagata mai he taha matematekelea ke he taha, mo e ko e fakaotiaga ha lautolu oti kana e tukuaga. Ne fakamaama he aposetolo ko Paulo e tuaga hakotia he magaaho ne pehe a ia, tuga ne tohi mai ia Roma 8:22: “Ha kua iloa e tautolu kua oi fakalataha mo e mamahi fanau fakalataha e tau mena oti ne eke kua hoko ni ke he vaha nai.” E, ne fa matematekelea lahi ka tu tokotaha mai he tau matafakatufono he Atua.

12. Ko e heigoa kua talahau he falu punaaga he lalolagi hagaao ke he tokanoaaga katoatoa?

12 Ko e tohi Inquisition and Liberty (Kumikumi mo e Fakatokanoa) ne talahau hagaao ke he tokanoaaga ke he puhala nei: “Ko e tu tokotaha kua nakai, ke he mena ia ni, ko e mahani mitaki: nakai ko e mena ke fakatokoluga ha ko e mena ia ka e nakai ha ha i ai a falu mena kua lata. Kua liga, ke moli ai, ko e taha vahega kolokolovao he mahani fulukovi . . . To nakai pihia e tagata mo e to nakai maeke ke nakai noa mo e heketia ka amaamanaki ke tuga e mena ia, ke taute mo mena moui tu tokotaha makamaka.” Mo e pehe e Tama he Patuiki ko Philip ha Igilani he taha magaaho: “Ko e tokanoaaga ke taute e tau mena oti ne fia loto ku ki ai mo e fakaohoohoaga pauaki he loto kua liga mitaki lahi, ka kua liu mo e liu foki ke fakaako mai he tau mena ne fa mahani ki ai, ko e tokanoaaga kua noa mo e mataofi e koe a koe . . . mo e ka noa e tau mahani mo e manamanatuaga ke he falu ko e puhala moli ni a ia ke moumou e tutuaga mitaki he moui he kaufakalatahaaga, pete ni ko e fefe e muhukoloa hana.”

Iloa e Hai e Mena Mitaki Muatua?

13, 14. Ko hai ni hokoia kua maeke ke foaki mai e tokanoaaga moli ma e magafaoa he tagata?

13 Iloa e hai e mena mitaki muatua kua lata ke fakatokatoka fefe e kaina​—ko e tau mamatua loto fakaalofa, iloilo, mo e iloa mena po ke tau fanau ikiiki? Kua kitia maaliali e tali. Ti pihia ai, ko e Tufuga he tau tagata, ko e Matua ha tautolu he lagi, kua muatua e mena mitaki ne iloa ko e heigoa kua lata mo tautolu. Ne iloa e ia kua lata fefe e kaufakalatahaaga he tagata ke fakatokatoka mo e pule ki ai. Ne iloa e ia kua lata ke takitaki fefe e tokanoa ke fifili ke tamai e tau mena aoga he tokanoaaga moli ke he tau tagata oti kana. Ko e Atua Malolo Lahi ue atu ni hokoia, ko Iehova, kua iloa ke lagaki hake fefe e magafaoa he tagata mai he liliaga hana mo e foaki ki ai e tokanoaaga moli ma lautolu oti kana.​—Isaia 48:17-19.

14 I loto he hana Kupu, ia Roma 8:21, kua taute e Iehova e maveheaga fakaofoofogia nei: “Ha ko e mena to toka noa ai e tau mena ne eke mai he tupaaga ke he mena popo vave kia hoko atu ai ke he tokanoaaga ha ha he monuina he fanau he Atua.” E, kua mavehe mai e Atua ke fakatokanoa katoatoa e magafaoa he tagata mai he hana tuaga matematekelea he magaaho nei. To fakatutala e tala ne mui mai, ko e to maeke fefe e mena nei.

To Tali Fefe e Koe?

(Liu Fakamanatu e tau lau tohi 19 ke he 24)

◻ Ko e ha kua malolo lahi e tau logonaaga he tau tagata hagaao ke he tokanoaaga?

◻ Ko e heigoa e tau puhala ne fakatupa e tau tagata ki ai tali mai he fakamauaga tuai katoatoa?

◻ Ko e ha ne leva e magaaho ne fakaata e Iehova ke fakaaoga hehe e tokanoa ke fifili?

◻ Ko hai ni hokoia kua maeke ke tamai e tokanoaaga moli ke he tau tagata oti kana, mo e ko e ha?

[Fakatino he lau 23]

Kua tata lahi e loa he moui he tagata tuga ne talahau mai he 3,500 e tau tau i tuai ia Salamo 90:10

[Credit Line]

Fakamokoi mai he British Museum

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa