Kia Loto Manamanatu Katoatoa Mitaki—Kua Tata e Fakaotiaga
“Ka kua tata mai tuai e fakaotiaga he tau mena oti kana; hanai, kia eke a ke loto manamanatu katoatoa mitaki mo e kia mataala e onoonoaga hagaao ke he tau liogi.”—1 PETERU 4:7, NW.
1. (a) Ke he heigoa kua to noa ai e taha takitaki lotu mo e hana tau tutaki ke ai moua? (e) Ha kua nakai fakamoli e tau amaamanakiaga pauaki, ti kua liga ko e heigoa e tau huhu kua lata ke huhu?
“NE MOUA e au ne po e uiaga he Atua, mai he liogi fakahiku. Ne pehe a ia to haele hake e 116,000 tagata ke he lagi mo e mahafagi hake ke he lagi e tau tukuaga he tagata tali tonu kua 3.7 e miliona ne mamate.” Ti pihia e mena ne talahau he takitaki he Misoni ke he Tau Aho i Mua, he afiafi a Oketopa 28, he tau 1992, ko e aho he ha lautolu a perofetaaga ka hoko mai ai e fakafiliaga. Ka e pete ni ia, he hoko mai a Oketopa 29, kua nakai haele hake ki luga he lagi e ha tagata, mo e nakai fai tukuagamau ne toka e tau tagata mamate kua mahafagi hake. Kua kehe he nakai hake mafiti he hamutia atu ki luga he lagi, ne kitia agaia ni he tau tagata ne tali tonu ke he aho fakafiliaga malaia i Korea e taha aho foki ne hake mai. Ne o mai mo e momole atu e tau ulutala ke he aho fakafiliaga malaia, ka e nakai fakalolelole e tau tagata ne talahau e tau aho malaia. Ti kua lata e tau Kerisiano ke taute e heigoa? Kua lata nakai a lautolu ke ua tali tonu kua tata lahi mai e fakaotiaga?
2. Ko hai ne tala age ke he tau aposetolo e manatu ke he aho i mua he fakafiliaga, mo e i lalo he tutuaga fe, ne iloa e lautolu e mena nei?
2 Ko e tali, kia liu la a tautolu ke manamanatu ke he magaaho ne tutala na Iesu mo e hana tau tutaki hokoia. He matakavi, he fahi motu a Kaisaria Filipi, he fahi uta he tahi a Kalilaia, ne kua fulufuluola lahi e takaiaga lilifu lahi he Mouga Heremoni i tua, kua logona e lautolu a ia he talahau fakahakotika to kelipopo na ia. (Mataio 16:21) Kua mui mai foki e falu kupu fakamanamanatu. He mole atu he fakamaama ki a lautolu e kakano he tuaga he tutaki, ne kua moui ni ke poa ne koe a koe, ne hataki atu a Iesu: “Ha ko e mena to hau e Tama he tagata fakalataha mo e hana tau agelu mo e lilifu he hana Matua; ati taui ai e ia takitaha ke lata mo e hana gahua.” (Mataio 16:27) Kua vagahau a Iesu ke he hauaga i mua. He magaaho nei, kua eke tuai a ia mo Ikifakafili. Ti kua fakalago e tau mena oti kana he magaaho ia ke he mena ko e moua nakai e ia e tau tagata takitokotaha kua hane fa e mumui fakamoli ki a ia po ke nakai. Ne fakave e fakafiliaga a Iesu ke he mahani, pete ni ia ko e lahi fefe po ke nakai fai koloa fakalalolagi e tagata. Ti kua lata hana tau tutaki ke taofimau e mena moli nei he tau loto manamanatu. (Mataio 16:25, 26) Ha kua pihia, ne talahau ne Iesu Keriso ke he hana tau tutaki ke kumi hana hauaga lilifu ue atu, fakalataha mo e hana a fakafiliaga.
3. Ne fakatai fefe e Iesu to hoko moli hana hauaga i mua?
3 Ko e mena ne matutaki atu a Iesu ke talahau kua fakatai atu ke he hana hauaga moli he vaha i mua. Ne talahau e ia mo e leo he pule: “Ko e moli, ke tala atu e au kia mutolu, Ha ne tutu mai hinai e falu nakai hoko kia lautolu e mate, ato kitia e lautolu e Tama he tagata kua hau ke he hana kautu.” (Mataio 16:28) He mole atu e ono e aho ti kua fakamoli ai e tau kupu nei. Kua fakaofo he kitiaaga ke he fakafaliu kikila lahi a Iesu, e tau tutaki fakafetui tata hana. Ne kitia moli e lautolu e fofoga a Iesu he kikila tuga e la mo e hana tau mena tui ne kalopalopa hina. Ko e kikiteaga fakamua e fakafaliuaga ia ke he lilifu mo e Kautu a Keriso. Ko e fakamoliaga malolo a ia ke he tau perofetaaga he Kautu! Ko e fakaohoohoaga malolo lahi ke he tau tutaki ke loto manamanatu katoatoa mitaki!—2 Peteru 1:16-19.
Ko e Mena Fakatepetepe he Ha ke Fakaave ke Loto Manamanatu Katoatoa Mitaki
4. Ko e ha kua lata e tau Kerisiano ke mataala fakaagaga ke he hana a hauaga?
4 Ne nakai katoa e taha tau he magaaho fakamui, kua moua e tautolu a Iesu ne nofo he Mouga ko Olive, kua liu foki ke tutala ni hokoia ke he hana a tau tutaki. He onoono atu a lautolu ke he taone ko Ierusalema, kua fakamaama e ia ko e heigoa e fakamailoga he hana ha ha hinei he vaha i mua mo e hataki atu mogoia: “Hanai, kia mataala a mutolu; ha kua nakai iloa e mutolu po ke magaaho fe ke hau ai e Iki ha mutolu.” Kua lata hana tau tutaki ke mataala tumau kakano ha kua nakai iloa e magaaho ka hau a ia. Kua lata a lautolu ke mau tauteute ma e mena ia.—Mataio 24:42.
5. Kua maeke ke fakatai fefe ne kua lata ni ke mataala?
5 Hagaao ke he mahani he hana hauaga, kua tuga ni e tagata kaiha e Iki. Kua fakaholo atu a ia ke pehe: “Kia iloa e mutolu e mena nai, ane iloa he patu he fale po ke magapo fe ke hau ai e kaiha, po kua leveki ne ia, ka e nakai toka e ia hana fale kia keli ki ai.” (Mataio 24:43) Nakai fakailoa he tagata kaiha ke he tagata he loto kaina ko e hau a ia he magaaho fe; ha ko e fakaofomate e matapatu kanavaakau hana. He pihia, kua lata ai ni e tagata he loto kaina ke fai puipuiaga tumau. Ka e pete ni ia, ke he Kerisiano fakamoli kua nakai tupu mai e mataala kua nakai mategugu ha kua fakaatukehe he matakutaku lahi. Kua kehe, ha kua omoi ai ni he fiafia he amaamanakiaga ke he hauaga lilifu a Keriso, ko e mena ka tamai e mafola he Afetau.
6. Ko e ha kua lata a tautolu ke loto manamanatu katoatoa mitaki?
6 Pete ni he onoono fakalahi, to nakai maeke ia taha ke iloa tuai e aho tonu kua lata a ia ke hau. Kua pehe a Iesu: “Ko e mena ia, kia nonofo tauteute ai a mutolu; ha ko e magaaho nakai manatu ai e mutolu, ke hau ai e Tama he Tagata.” (Mataio 24:44) Ha kua pihia, kua lata ai ke loto manamanatu katoatoa mitaki. Kaeke ke manamanatu e Kerisiano to nakai hau a Keriso he taha aho pauaki, liga to hau na ia he aho ia! Kua moli, kua mitaki e kakano ne kua lali e tau Kerisiano fakamoli he vaha i tuai ke talahau tuai e magaaho ka hoko mai e fakaotiaga. Ka kua fakamoli ni he tau magaaho oti e hatakiaga a Iesu: “Ka ko e aho ia mo e magaaho ia nakai iloa he taha tagata, nakai iloa foki he tau agelu he lagi, ka ko e haku a Matua hokoia ni.”—Mataio 24:36.
7. Ke eke mo tau tutaki a Keriso, kua lata ke utauta fefe e tautolu e tau momoui ha tautolu?
7 Kua lata mogoia ke fefe e manamanatu fakaoti aki ha tautolu? Ke eke mo tutaki a Keriso, kua lata a tautolu ke momoui mo e tua tumau kua teitei lahi e fakaotiaga he fakatokaaga kelea nei ke hoko mai.
8. Ko e heigoa e fakamailoga he tau Kerisiano tali mai he tau aho fakamua he mahani Kerisiano?
8 Ko e aga manamanatu pihia ne kua eke mo fakamailoga tumau he tau Kerisiano, tuga ne kua kitia he tau tagata ne tohi e tau fakamauaga tuai mo e tau tagata fakaako tokoluga ke he Tohi Tapu. Ke fakatai ki ai, ko e tau tagata tohia tala he The Translator’s New Testament, i lalo he kupu “Aho” he ha lautolu a maaga tohi fakamaama kupu he tala, kua talahau: “Momoui e tau Kerisiano he vaha he M[aveheaga] F[ou], kua momoui mo e amaamanaki atu ke he Aho (ko e magaaho naia) ka fakaoti e lalolagi ne ha ha he magaaho nei fakalataha mo e hana kolokolovao mo e tau mahani kelea oti kana mo e liu mai a Iesu ke he lalolagi ke fakafili e tau tagata oti kana, ti fakatu hake e vaha mafola fou mo e kamata hana tuaga ko e Iki ki luga he lalolagi katoa.” Kua tohia mai he Encyclopædia Britannica: “Kua fakafetui tonu e fakalaulahiaga kehe lahi he mahani Kerisiano ke he lalolagi katoa, mo e amaamanakiaga he Kerisiano ke he vaha he fakaotiaga, ko e taha vahega amaamanaki kua teitei lahi ke liu mai a Keriso. Ko e amaamanakiaga he Kerisiano ke he vaha he fakaotiaga, nakai ko e manako fakatafu ke he hauaga he Kautu he Atua.”
Ko e Heigoa e Kakano ke Eke ke Loto Manamanatu Katoatoa Mitaki
9. Pete ni ia kua nakai hako e falu he tau amaamanakiaga a Peteru hagaao ke he Mesia, ko e ha kua maeke ai a ia ke taofimau e loto mauokafua?
9 Ne nakai mategugu e aposetolo ko Peteru he fakatalitali ke hoko mai e fakaotiaga, pete ni kua molea e 30 e tau tau he fakatutala mafanatia a Iesu mo e hana tau tutaki tata lahi. Pete ni foki kua nakai hako hana tau amaamanakiaga fakamua mo e faoa hana ko e falu tutaki, hagaao ke he Mesia, ka kua tumau hana loto mauokafua ke he fakaalofa mo e malolo a Iehova kua fakave ai e maveheaga, kato to fakamoli ni ha lautolu a amaamanakiaga. (Luka 19:11; 24:21; Gahua 1:6; 2 Peteru 3:9, 10) Ne talahau e ia e taha mena ne kua logona tumau i loto he tau Kupu Tohiaga Tapu Heleni he magaaho ne pehe a ia: “Ka kua tata mai tuai e fakaotiaga he tau mena oti kana.” Ti kua ole fakamakamaka a ia ke he hana faoa ko e tau Kerisiano: “Kia eke a ke loto manamanatu katoatoa mitaki mo e kia mataala e onoonoaga hagaao ke he tau liogi.”—1 Peteru 4:7, NW.
10. (a) Ko e heigoa e kakano ke loto manamanatu katoatoa mitaki? (e) Ko e heigoa ne kua putoia ki ai ke kitia tonu ko e fakafetuiaga tonu ke he finagalo he Atua?
10 He ‘loto manamanatu katoatoa mitaki’ kua nakai kakano ai ko e mahifi ke he manamanatu fakalalolagi. Kua pehe a Iehova: “To fakaoti e au e iloilo he tau tagata iloilo, to eke foki e au e pulotu he tau tagata pulotu mo mena nakai aoga.” (1 Korinito 1:19) Kua maeke e kupu ne fakaaoga e Peteru ke kakano ko e “eke ke fakaloto maama.” Kua matutaki e loto maama nei ke he tapuaki ha tautolu. Ha ko e mena ia, he nakai mahalohalo e loto manamanatu, kua kitia e tautolu e tau mena ke he tuaga tonu ha lautolu hagaao ke he finagalo a Iehova; ti kua maama e tautolu ko e heigoa kua aoga mo e heigoa ne nakai. (Mataio 6:33, 34) Pete ni kua fakafehagaaki mo e fakaotiaga, kua nakai tafea a tautolu he puhala moui tafeauhi; po kua eke a tautolu ke nakai iloa e vaha he tau magaaho kua momoui ai a tautolu. (Fakatatai Mataio 24:37-39.) Ka kua pule ai e mahani fakalatalata mo e lagotatai e manamanatuaga, aga manamanatu, mo e mahani, ne kua fakakite fakamua ke he Atua he (“mataala e onoonoaga hagaao ke he tau liogi”) mo e eke foki ke he tau katofia ha lautolu e (“fefakaalofaaki he taha ke he taha”).—1 Peteru 4:7, 8, NW.
11. (a) Ti ko e heigoa e kakano ke eke ke ‘fakafou e manako he tau loto ha tautolu’? (e) Ne lagomatai fefe he malolo he manamanatuaga fou a tautolu ke taute e tau fifiliaga mitaki?
11 He loto manamanatu katoatoa mitaki kua putoia ai ke ‘fakafou e manako he tau loto ha tautolu.’ (Efeso 4:23) Ko e ha ne fakafou ai? Ha kua fanau mai a tautolu ke he tufagaaga nakai mitaki katoatoa mo e nonofo he tau mena kua agaagai mai e agahala, ti kua lahi foki e pule ke he tau loto manamanatu ha tautolu ne kua mukamuka ke totoko ke he tau mena fakaagaga. Poka tumau he malolo ia e tau manamanatu mo e tau hagahaga ke loto koloa loga he tino mo e loto fulukovi. He pihia, ka eke e taha mo Kerisiano, kua lata a ia ke ha ha i ai e malolo fou, po ke lahi e pule he aga he manamanatuaga kua omoi hana tau manamanatu ke he puhala hako, ke he puhala fakaagaga, ke he fahi mautauteute ke poa ne ia a ia. Ti ka tuku mai e taha fifiliaga, ke fakatai ki ai, ke he fakaakoaga, feua, taha gahua, mena fakafiafia, mena fakafiafia tino, faga mena tui, po ke heigoa mo e heigoa e tau mena ia, ka e hagahaga fakamua ni a ia ke manamanatu fakaagaga ka e nakai mai he tau mena he tino, ke he onoonoaga loto fulukovi. Kua fakamukamuka ai he aga manamanatu nei ke taute e tau fifiliaga ke he tau mena mo e loto manamanatu katoatoa mitaki ti kua ha ha i ai foki ke he loto e manatu kua tata mai e fakaotiaga.
12. To maeke fefe a tautolu ke fakatumau e “malolo ke he tua”?
12 He loto manamanatu katoatoa mitaki kua fakahaha ai tuai kua mitaki e malolo fakaagaga ha tautolu. Ti kua maeke fefe a tautolu ke taofimau e “malolo ke he tua”? (Tito 2:2) Kua lata a tautolu ke fagai e tau loto manamanatu ha tautolu ke he faga mena kai hako. (Ieremia 3:15) Ko e kaiaga tumau ke he kupu moli he Kupu he Atua ne tokotua he agaga tapu hana, ka lagomatai aki a tautolu ke taofimau ha tautolu a lagotatai fakaagaga. Ha kua pihia, kua lata ke taute tumau e tau kumikumiaga fakatagata, ti pihia foki ke he fekafekauaga he fonua, liogi, mo e feoakiaga Kerisiano, ne kua aoga lahi.
Puipui Fefe a Tautolu he Loto Manamanatu Katoatoa Mitaki
13. Kua puipui fefe he loto manamanatu katoatoa mitaki a tautolu ke ai taute e tau mena hehe goagoa?
13 Kua maeke he loto manamanatu katoatoa mitaki ke puipui a tautolu ke nakai taute ha mena goagoa hehe kua maeke ke fofo ha tautolu a moui tukulagi. To maeke fefe e mena nei? Kua vagahau e aposetolo ko Paulo hagaao ke he ‘fakatufono he loto manamanatu.’ Ke he tagata kua malolo mitaki e tua, kua pule e fakatufono he loto manamanatu mai he mena ne fiafia ni a ia ki ai, ko e mena ia hanai, ‘ko e fakatufono he Atua.’ Kua moli, ‘ko e fakatufono he hala’ kua totoko ke he fakatufono he loto manamanatu. Ka e pete ni ia, kua maeke e Kerisiano ke kautu mai he lagomatai e Iehova.—Roma 7:21-25.
14, 15. (a) Ko e ha fe e tau malolo ne ua ne kua taufetului ke pule ke he loto manamanatu? (e) To maeke fefe a tautolu ke kautu e latau he loto manamanatu?
14 Ne fakaholo atu a Paulo he taute e fakakehekeheaga mahinohino ke he vahaloto he loto manamanatu ne lahi e pule he agahala he tino ki ai, kua onoono fakalahi ke he moui kua mua ni ke eketaha mana ni e mena ne loto a ia ki ai, mo e loto manamanatu kua lahi e pule he agaga he Atua ki ai, kua onoono ke he moui ne poa ne koe a koe ke fekafekau ki a Iehova. Kua tohia e Paulo ia Roma 8:5-7: “Ha ko lautolu kua oma ke he tino kua loto a lautolu ke he tau mena he tino; ka ko lautolu kua oma ke he Agaga kua loto a lautolu ke he tau mena he Agaga. Ha ko e loto ke he tau mena he tino ko e mate haia; ka ko e loto ke he tau mena he Agaga, ko e moui haia mo e mafola. Ha ko e loto ke he tau mena he tino, ko e faitaua ia ke he Atua; ha kua nakai omaoma a ia ke he fakatufono he Atua, ti nakai maeke ai foki ia ia.”
15 Ti kua fakamaama ai e Paulo i loto he Roma 8 kupu 11, ko e kau auloa fefe e loto manamanatu mo e agaga tapu ke kautu e latau: “Kaeke kua nofo i loto ia mutolu e Agaga hana ne fakatu mai a Iesu mai ia lautolu kua mamate, to fakamoui mai foki ha mutolu a tau tino popo vave e ia ne fakatu mai a Keriso mai ia lautolu kua mamate, ke he hana Agaga kua nofo i loto ia mutolu.”
16. To puipui he loto manamanatu katoatoa mitaki a tautolu mai he tau mena tauhele fefe?
16 Ha ko e mena ia, he loto manamanatu katoatoa mitaki, to nakai fakataki he tau mena ne ha ha tumau he tau mena oti he lalolagi nei a tautolu, ne fa mahani ke eketaha mana ni e mena ne loto a ia ki ai he tau vahega kehekehe oti kana he tau mena fakafiafia, tau koloa he tino, mo e tau mahani kua nakai lata fakatane mo e fifine. To fakailoa he ha tautolu a loto manamanatu katoatoa mitaki ke ‘fehola kehe he feuaki’ mo e hao mai he hana tau fakahikuaga matematekelea. (1 Korinito 6:18) To omoi he aga he manamanatuaga katoatoa mitaki ha tautolu a tautolu ke tuku fakamua e tau mena he Kautu mo e puipui ai ha tautolu a tau manamanatu ka kamatamata mai ki a tautolu e tau foakiaga feua fakalalolagi ne kua liga to fakalolelole e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova.
17. Kua fakakite fefe he taha matakainaga fifine ne gahua foafoa e loto manamanatu katoatoa mitaki he magaaho ne fakafehagaaki a ia mo e tau kavega kua lago ke he tupe?
17 Ke fakatai ki ai, i loto he taha motu mafana he Fahi Uta i Toga a Asia, kua ha ha i ai e taha matakainaga fifine fuata ne taofimau he loto manamanatu kua mua atu e tau mena he Kautu. Kua fakagahua e ia e manako ke he fekafekauaga gahua mau. Ka kua loga e tau gahua he motu ia ne kua lata ke gahua mau ke ono po ke fitu e tau aho. He mole mai he moua e ia e tau tohi he aoga tokoluga atu, ne amaamanaki e matua tane hana, ko e tagata nakai ko e taha he Tau Fakamoli a Iehova, ke gahua a ia ke loga e tau tupe ma e magafaoa. Ka e ha kua malolo lahi e manako hana ke gahua foafoa, ne moua e ia e taha gahua vala magaaho mo e kamata ai ke gahua foafoa. Kua fakaita he mena nei hana a matua tane, ne fakamatakutaku ke tolo hana tau mena ke he puhala tu. Ha kua pele tupe, ti kua lahi mahaki ai hana tau kaitalofa mo e amaamanaki a ia ke totogi he tama fifine hana e tau kaitalofa hana. Kua fakaako e tugaane tote hana he aoga tokoluga atu, mo e ha ko e tau kaitalofa, kua nakai fai tupe ke totogi aki hana tau vahega fakaako. Ti mavehe ai e tugaane tote kaeke ke lagomatai he mahakitaga a ia, to leveki e ia e magafaoa ka moua e ia e gahua. Kua vevehe ua ai hana loto ha ko e fakaalofa hana ke he hana tugaane mo e hana manako ke he fekafekauaga foafoa. He mole atu he manamanatu fakamitaki ke he mena ia, ne fifili a ia ke fakatumau e gahua foafoa mo e kumi ke moua e taha gahua kehe. Kua tali hana tau liogi he moua e ia e gahua mitaki ne kua maeke a ia ke lagomatai tupe e magafaoa hana mo e hana tugaane mo e fakatumau foki hana manako fakamua, ko e fekafekauaga foafoa.
Kumi e Lagomatai a Iehova ke Fakatumau e Loto Manamanatu Katoatoa Mitaki
18. (a) Kua liga lolelole he ha e tau loto he falu tagata? (e) Ko e heigoa e tau tohiaga tapu ne kua liga fakamafanatia a lautolu ne lolelole e tau loto?
18 Kua liga uka e falu he tau tutaki a Keriso ke fakatumau e loto manamanatu katoatoa mitaki ha lautolu. Kua liga toe tote lahi e fakauka ha lautolu kakano ha kua fakaloaloa atu e fakatokaaga mahani kelea nei mai he mena ne amaamanaki a lautolu ki ai. Kua liga lolelole e tau loto ha lautolu ha ko e mena ia. Ka e taha e mena, to hoko mai ni e fakaotiaga. Kua mavehe a Iehova ke he mena ia. (Tito 1:2) To hoko mai foki e lalolagi Parataiso ne mavehe mai e ia. Kua fita he fakatoka e ia e fakamoliaga ke he mena ia. (Fakakiteaga 21:1-5) He magaaho ka hoko mai e lalolagi fou, to ha ha i ai e “akau he moui” ma lautolu oti kana ne fakatumau e loto manamanatu katoatoa mitaki ha lautolu.—Fakatai 13:12.
19. To maeke fefe ke fakatumau e loto manamanatu katoatoa mitaki?
19 To maeke fefe a tautolu ke fakatumau e loto manamanatu katoatoa mitaki? Kia kumi e lagomataiaga a Iehova. (Salamo 54:4) Kia fakatata tumau ki a ia. Kua loto olioli ha, a tautolu he manako a Iehova ke fakafetui mo tautolu! Ne tohi he tutaki ko Iakopo “kia fakatata atu a mutolu ke he Atua, ti fakatata mai ai a ia kia mutolu.” (Iakopo 4:8) Kua pehe a Paulo: “Kia fiafia a mutolu ke he Iki, aua neke noa; to liu foki tala atu e au, kia fiafia a mutolu. Kia iloa ha mutolu a mahani totonu he tau tagata oti kana; kua tata mai tuai e Iki. Aua neke fakaatukehe a mutolu ke he taha mena taha; ka kia fakailoa atu ke he Atua e tau manako ha mutolu ke he tau mena oti kana ke he liogi, mo e ole, katoa mo e fakaaue. Ko e monuina foki mai he Atua kua mua ue atu ke he tau mena oti kua manamanatu ki ai, to leveki ai e tau loto ha mutolu, katoa mo e tau manatu ha mutolu kia Keriso Iesu.” (Filipi 4:4-7) Mo e ka eke e tau mena fakakavega mamafa he fakatokaaga nei ke tuga kua lahi mahaki ke fua, ati liti atu a ki luga ia Iehova, mo e to fakatumau e ia a koe.—Salamo 55:22.
20. Ko e heigoa e puhala kua lata a tautolu ke fakatumau, hagaao ki a 1 Timoteo 4:10?
20 E, kua tata e fakaotiaga, ati kia loto manamanatu katoatoa mitaki a! Ko e tomatomaaga mitaki he 1,900 e tau tau kua mole; ti ko e tomatomaaga kua aoga lahi he vaha nei. Kia fakatumau a tautolu ke fakaaoga ha tautolu a aga he manamanatuaga katoatoa mitaki ke fakaheke a Iehova ati fakatumau mai ni a ia ke takitaki a tautolu ato hao atu ke he lalolagi fou hana.—1 Timoteo 4:10.
To Tali Fefe e Koe?
◻ Ko e heigoa e loto manamanatu katoatoa mitaki?
◻ Ko e ha, kua fakatepetepe lahi ai ke loto manamanatu katoatoa mitaki?
◻ Kua maeke fefe a tautolu ke fakafou e malolo kua fakagahuahua e tau loto manamanatu ha tautolu?
◻ Ko e latau tumau fe kua lata a tautolu ke tau ki ai he tau loto manamanatu ha tautolu?
◻ To maeke fefe a tautolu ke fakatumau e loto manamanatu katoatoa mitaki?
[Fakatino he lau 26]
He fakatata atu ke he Atua he liogi kua lagomatai ai tuai a tautolu ke fakatumau e loto manamanatu katoatoa mitaki
[Fakatino he lau 28]
Ha kua loto manamanatu katoatoa mitaki, to nakai fakataki he tau mena tauhele he lalolagi nei a tautolu