Tau Fakaakoaga Lagomatai ma e Tau Vaha Uka ha Tautolu

“Kia iloa e koe e mena nai, ko e tau aho fakamui to hohoko mai ai e tau aho uka. . . . Ko e tau tagata mahani kelea mo e tau tagata kua fakavai, to tolomaki atu a lautolu ke au atu he kelea, kua fakahehe atu ti fakaheheina foki a lautolu.”​—2 TIMOTEO 3:1, 13.

1, 2. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fai talahauga ke he tau puhala fakaako ne mumui a tautolu ki ai?

KUA lagomatai atu nakai kia koe, po ke kua fakamamahi atu nakai kia koe? Kua mafola nakai e tau mena vihi hau, po ke fakaauatu ni ki mua e kelea? Ko e fakaauatu aki e heigoa? Ha ko e tau fakaakoaga. E, maeke he tau fakaakoaga ke lauia hau a moui, ke he mitaki po ke kelea.

² Ne ha ha i ai tokotolu e tau porofesa ne kumikumi auloa ke he mena nei mo e tohia ha lautolu a tau kumikumiaga ke he senolo ma e tau Journal for the Scientific Study of Religion. Ko e moli, nakai kumikumi fakatonu kia koe po ke hau a magafaoa. Ka e taha e mena, ne fakakite mai he tau mena ne moua e lautolu e matutakiaga moli he tau fakaakoaga mo e kautu he tagata, po ke kaumahala, ke he moui he vaha uka ha tautolu. Ke he tala ne mui mai, to mailoga e tautolu e ha lautolu a tau kumikumiaga.

3, 4. Ko e heigoa e falu fakamoliaga ko e momoui a tautolu ke he vaha uka?

³ Ka e fakamua, manamanatu la ke he huhu: Talia nakai e koe ko e momoui a tautolu ke he vaha uka? Kaeke ke pihia, to maeke ia koe ke kitia ko e tau fakamoliaga ko e vaha nei ko e “tau aho fakamui to hohoko mai ai e tau aho uka.” (2 Timoteo 3:1-5) Kehekehe e tau puhala ne lauia ai e tau tagata. Tuga a nei, liga iloa e koe e tau motu ne mavehevehe mo e nakai maopoopo ha kua felatauaki e tau matakau kehekehe ke he pule fakatufono. Ka ko e falu a matakavi, ne tutupu mai e tau kelipopo tagata ha ko e tau fekehekeheaki fakalotu po ke tau lanu kehekehe. Nakai ni ko e tau kautau ne pakia hokoia. Manamanatu la ke he tau fifine mo e tau tama fifine ne eke fakakelea po ke tau fuakau ne tiaki nakai fai mena ke kai, tau mena ke mafana ai, mo e tau mena ke nonofo ai. Nakai maeke ke totou e numera ne matematekelea lahi ti takitaki atu ai ke he tokologa ne fehola fakapaea mo e matutaki atu ke he tau matematekelea loga.

⁴ Mailoga foki e vaha ha tautolu ke he tau matematekelea fakapisinisi, ati papa ai e tau fale gahua, nakai fai gahua, nakai fai tupe lagomatai, to hifo e tokoluga he tupe, mo e ikiiki po ke gahoa e tau fua kai. Maeke nakai ia koe ke lafi atu ke he tau mena vihi ia? Liga he fakalata. Tokologa foki e tau miliona he lalolagi ne matematekelea he gahoa e tau mena kai mo e tau gagao. Liga kua kitia e koe e tau ata teteki mai i Aferika Uta ne fakakite e tau tagata tane, tau fifine, mo e tau fanau pipili. Miliona foki i Asia ne pihia foki e tau matematekelea.

5, 6. Ko e ha e mena ne talahau ai pehe ko e tau gagao e taha matematekelea lahi ke he ha tautolu a vaha uka?

⁵ Ne logona oti e tautolu e tupu lahi he tau gagao matakutakuina. Ia Ianuali 25, 1993, ne pehe e The New York Times: “Ne tupu lahi e mahani feuaki mo e tau puhala puipui fakavai mo e fakahanoa, ti ko e gagao AIDS i Amerika Latini kua tata atu ke molea ia ke he Tau Fahi Kau Fakalataha . . . Ko e lahi ne tupu he gagao nei ke he tau . . . fifine.” Ia Oketopa 1992, ne pehe e U.S.News & World Report: “Ko e molea laia e ua e tau hogofulu tau ne fakaheke he ekekafo tokoluga F.K. e taha foliaga lahi ha lautolu kua hoko ki ai he fahi fakamalolo tino, ne fakapuloa kua hoko tuai ke he magaaho ‘ke nakai tupetupe ke he tau gagao pikitia.’” Ka e kua e magaaho nei? “Kua puke e tau fale gagao ke he tau tagata matematekelea ke he tau gagao kelea ne kua talahau pehe kua fakakaumahala. . . . Ne tupu lahi e tau moko ikiiki uta gagao ti to tua e tau vai fou ke moumou aki e tau moko uta gagao nei. . . . ‘Kua hohoko a tautolu ke he vaha fou he tau gagao pikitia.’”

⁶ Tuga e taha fakatai, ne hokotaki mai he Newsweek ia Ianuali 11, 1993: “Ko e tau moko malaria kua fakalata ke he 270 e tau miliona tagata he tau tau takitaha ne moua he gagao nei, ti mamate ke he 2 e tau miliona . . . mo e gagao lahi ai e 100 miliona e tau tagata. . . . Ko e magaaho tonu nei, ne kua tupu lahi e totoko he gagao nei ke he tau vai ne fa mahani ke fakaaoga ke tului. . . . To nakai leva ti liga ha ha i ai e falu vala ka nakai fai fakamauluaga.” Ko e mena ke vivivivi ai he matakutaku.

7. Fefe e fakafehagaiaga he tokologa he vaha nei ke he tau mena uka?

⁷ Liga kua fita ni he mailoga e koe e tau aho fakamui to hohoko mai e tau aho uka, tokologa ne kumi lagomatai ke taute aki ha lautolu a tau mena vihi. Manamanatu la kia lautolu ne kumi ke he tau tohi ke lagomatai aki ha lautolu a tau fakaatukehe po ke falu a gagao fou. Ka ko e falu hagahaga kelea lahi ke moua e tau fakatonutonuaga ke lata mo e tau fakamauaga kua kaumahala, hagaao ke he levekiaga he fanau, hagaao ke he tau kava po ke tau matematekelea he tau vai kona, po ke hagaao ke fakalagotatai ha lautolu a tau gahua tupe mo e tau tupetupe ne ha ha ia lautolu ke he tau kaina. E, kua manako lahi a lautolu ke fai lagomatai! Kua taufetului ka koe mo e tau mena vihi fakatagata po ke lauia a koe he tau mena vihi ne tutupu mai ha ko e felakutaki, hoge, po ke matematekelea lahi? Pete ne nakai ligaliga ke fai haoaga mai he tau matematekelea, ha ha ia koe e fai kakano ke huhu, ‘Ko e ha kua hoko ai a tautolu ke he vaha uka pihia?’

8. Ko e ha kua lata ia tautolu ke kumi maamaaga mo e hatakiaga ke he Tohi Tapu?

⁸ To maeke ke haohao mitaki mo e makona e moui he magahala nei mo e vaha i mua, kua lata ke iloa e tautolu ko e heigoa e kakano ne feleveia ai a tautolu mo e vaha uka. Ko e moli, ko e kakano haia ma tautolu takitokotaha ke kumi ke he Tohi Tapu. Ko e ha ne fakaaoga e tautolu e Tohi Tapu? Ha ko e tohi ni a ia ne ha ha i ai e tau perofetaaga moli, ko e tau mena tutupu i tuai ne tohi tuai ka e nakai la tutupu ia, ne fakakite mai e tau kakano he ha tautolu a malaia, ko e matakavi fe a tautolu, mo e hagaao atu ki fe a tautolu.

Ko e Fakaakoaga Mai he Tau Mena Tutupu i Tuai

9, 10. Fakamoli fefe e perofetaaga ha Iesu ia Mataio veveheaga 24 ke he senetenari fakamua?

⁹ Ko e Kolo Toko ia Fepuali 15, 1994, ne toka ai e liliu kikite ha Iesu ke he perofetaaga mahino mitaki ia Mataio veveheaga 24. Ka veveu e Tohi Tapu hau ke he veveheaga ia, to kitia e koe ke he Mat 24 kupu 3 ko e tau aposetolo ha Iesu ne huhu ke he fakamailoga ke he hana a ha ha hinai ke he tau vaha i mua mo e fakaotiaga he lalolagi. Ti, ko e Mat 24 kupu 5 ke he 14, ne talahau tuai e Iesu e tau Keriso fakavai, tau felakutaki, hoge, favale ke he tau Kerisiano, matahavala, mo e tupu lahi he gahua fakamatala ke he Kautu he Atua.

¹⁰ Ne fakamoli he tau fakamauaga he tau mena tutupu i tuai e tau mena oti ia ne hoko ke he fakaotiaga he fakatokaaga faka-Iutaia. Kaeke na moui a koe he mogo ia, nakai kia ko e tau vaha uka a ia? Ka e taha e mena, ne tolomaki e tau mena tutupu ke he tapunu, ko e matematekelea la ia kua pihia i Ierusalema mo e fakatokaaga Iutaia. Ke he Mat 24 kupu 15 ne totou e tautolu e tau mena tutupu he mole atu e keli ha Roma kia Ierusalema he 66 V.N. Ne hoko e tau mena tutupu ia ke he tapunu he matematekelea ne talahau e Iesu he Mat 24 kupu 21​—ko e moumouaga ha Ierusalema he 70 V.N., ko e matematekelea lahi ne hoko ke he maaga lahi ia. Pete ni ia, iloa e koe nakai fakaoti e tau mena tutupu i tuai he magaaho ia, ti nakai pihia foki ni he talahau e Iesu. Ke he Mat 24 kupu 23 ke he 28, ne fakakite e ia to tutupu foki e falu a mena ka mole atu e matematekelea lahi he 70 V.N.

11. Ko e puhala fe ne tatai e fakamoliaga he senetenari fakamua he Mataio veveheaga 24 mo e vaha ha tautolu?

¹¹ To fakateaga e falu he vaha nei ke he tau mena tutupu he vahaia i tuai mo e pehe ‘ko e heigoa e aoga?’ Ko e hepe a ia ka pihia. Ko e fakamoliaga he perofetaaga ia he vahaia ne mua atu ia e aoga. Ko e ha? Ko e kakano, ha ko e tau felakutaki, tau hoge, tau mafuike, tau malaia, mo e tau favale ne hohoko he vaha he fakaotiaga he fakatokaaga faka-Iutaia ne fakaata mai e fakamoliaga mua ue atu ka mole atu e “vaha he fakaotiaga he lalolagi” ne hoko ia he 1914. (Luka 21:24) Tokologa a lautolu ne momoui agaia ne kitia mata e Felakutaki I he Lalolagi, ko e kamataaga he fakamoliaga he vahanei. Ka e pete ni he fanau a koe he mole atu e 1914, kua fita foki he kitia e koe e fakamoliaga he perofetaaga ha Iesu. Ko e tau mena tutupu he senetenari 20 nei ne malolo lahi e fakamoliaga ko e momoui a tautolu ke he vaha he fakaotiaga he fakatokaaga kelea lahi nei.

12. Ke he talahauaga ha Iesu, ko e heigoa ha tautolu ne amaamanaki ke kitia?

¹² Ko e kakano he mena nei ko e “matematekelea lahi” he Mataio 24:29 ne ha ha agaia ni i mua ha tautolu. To putoia ai e tau mena tutupu mai he lagi ne uka ke talia he manamanatuaga. Ne fakakite he Mat 24 kupu 30 to kitia he tau tagata e fakamailoga kehe​—ke fakamoli aki kua tata lahi e fakaotiaga. Ke tuga e tala taha ia ni ia Luka 21:25-28, ke he tau magaaho ia i mua, “to mamate foki e tau tagata he matakutaku mo e talifaki ke he tau mena ke hohoko mai ke he lalolagi.” Ne pehe foki e tala ia Luka to hahaga hake e tau Kerisiano ki luga ha kua tata mai ha lautolu a fakamouiaga.

13. Ko e heigoa e tau uho manatu ne ua ke manamanatu fakalahi a tautolu ki ai?

¹³ ‘To talia mo e tatai e manatu haku mo e mena nei,’ he talahau e koe, ‘ka e manatu au ko e tala ke he maamaaga mo e fakafeleveia fefe e au e vaha uka nei ha tautolu?’ Tonuhia. Ko e mena fakamua ha tautolu ke iloa fakatonu e uho he tau mena vihi mo e kikite ke kalo kehe mai fefe a tautolu. Matutaki ke he mena nei ko e kakano ke ua aki, ko e maeke fefe he tau fakaakoaga Tohiaga Tapu ke lagomatai a tautolu ke fiafia e moui he vaha nei. Ke lata mo e mena nei, veveu e Tohi Tapu hau ke he 2 Timoteo veveheaga 3, mo e kitia ko e maeke fefe he tau kupu he aposetolo ko Paulo ke lagomatai a koe ke he tau vaha uka.

Ko e Perofetaaga Hagaao ke he Vaha Ha Tautolu

14. Ko e ha ne kakano ai ke talia e tautolu ke kumikumi fakalahi e 2 Timoteo 3:1-5 ke maeke ke aoga ma tautolu?

¹⁴ Ne puhala mai e agaga he Atua kia Paulo ke tohi ke he Kerisiano fakamoli ko Timoteo e tau fakatonuaga mitaki ke lagomatai ke moua e kautu mo e moui fiafia. Ko e taha vala he tau mena ne tohi e Paulo ko e fakamatapatu ni ke fakamoli he vaha ha tautolu. Pete ne logona e koe ko e iloa moli e koe, muitua fakalahi la mogonei ke he tau kupu fakaperofeta he 2 Timoteo 3:1-5. Ne tohi e Paulo: “Ka kia iloa e koe e mena nai, ko e tau aho fakamui to hohoko mai ai e tau aho uka; Ha ko e mena ke ofaofa he tau tagata a lautolu ni, to velevele koloa, to hula noa, to fakatokoluga, to vagahau kelea, to faliuliu ke he tau matua, to nakai fakaaue, to mahani kelea, To nakai fai fakaalofa to nakai fia loto mafola, to tauamuamu, to nakai taofi e tau manako he tino, to mahani favale, nakai loto ke he mitaki, To afo tagata, to mahani fakahanoa, to fakatokoluga, to manako lahi ke he tau mena ke fiafia ki ai, ka e manako tote ke he Atua; To ha i ai ia lautolu e gati he mahani Atua, ka kua tiaki e lautolu e malolo ne toka ai.”

15. Ko e ha e 2 Timoteo 3:1 ne lata ke manamanatu fakalahi a tautolu ki ai he magaaho nei?

¹⁵ Mailoga la, ko e 19 e tau mena ia ne tohi fakapapale. To kumikumi a tautolu ke he tau mena nei ke hoko ke he tuaga ke aoga ai, manamanatu fakalahi ke he mena katoa. Kikite la e 2Ti 3 kupu 1. Ne talahau tuai e Paulo: “Ko e tau aho fakamui to hohoko mai ai e tau aho uka.” Ko e heigoa e “tau aho fakamui”? Ne ha ha i ai loga e tau aho fakamui, tuga e tau aho fakamui ha Pompeii i tuai po ke tau aho fakamui he patuiki po ke magafaoa ne toka ai e pule. Talahau foki ni he Tohi Tapu loga e tau aho fakamui, tuga e tau aho fakamui he fakatokaaga he tau Iutaia. (Gahua 2:16, 17) Ko Iesu ne fakatoka mai e fakaveaga ke maama e tautolu e “tau aho fakamui” ne tohi e Paulo ko e hagaao ni ke he vaha nei ha tautolu.

16. Ko e heigoa e tuaga he tala fakatai ke he saito mo e tau titania ne perofeta mai ke lata mo e vaha ha tautolu?

¹⁶ Ne fakakite mai e Iesu ke he tala fakatai hagaao ke he tau saito mo e tau pupu. Ne gana e tau tega nei ke he fonua ti toka ke tupu. Ne talahau e ia e kakano he tau saito mo e tau pupu ko e hagaao ke he tau tagata​—ko e tau Kerisiano moli mo lautolu ne fakavai. Ne tala a tautolu ke he fakatai nei kakano ha ko e talahau mai to leva he mole to hoko e fakaotiaga he fakatokaaga kelea. Ka hoko mai to ha ha i ai e tau mena loga. Ko e heigoa? Ko e taofiaga kua tiaki, po ke o kehe mai he fakaakoaga Kerisiano moli, ti tupu lahi e matahavala. Ko e falu a perofetaaga he Tohi Tapu ne fakamoli to pihia e tau mena tutupu he tau aho fakamui. Ko e matakavi ia kua hohoko a tautolu ki ai, ko e fakaotiaga he fakatokaaga nei.​—Mataio 13:24-30, 36-43.

17. Ko e heigoa e tau tala ne fetataiaki e 2 Timoteo 3:1-5 mo e vaha he fakaotiaga he lalolagi?

¹⁷ Kitia nakai e koe e aoga? Ko e tohi 2 Timoteo 3:1-5 ne foaki mai kia tautolu e tau mena ne tatai mo e magahala he fakaotiaga he lalolagi, po ke tau aho fakamui, ko e tau fua ka viko takai he tau Kerisiano to kelea lahi mahaki. Ne nakai pehe a Paulo ko e tau mena oti ne 19 ne tohi fakapapale ko e matapatu mena ke fakamoli kua hoko mai e tau aho fakamui. Ka kua hataki mai a ia ke he tau vahega mena ka feleveia mo tautolu he tau aho fakamui. Ko e 2 Ti 3 kupu 1 ne talahau mai e “tau aho fakamui to hohoko mai e tau aho uka.” Ko e talahauaga Heleni a ia, ti ko e fakaliliuaga tonu ko e “vaha kotofa vale.” (Kingdom Interlinear) Nakai kia talia e koe ko e lata tonu ne “vale” mo e tau mena ne feleveia he vaha nei? Ko e tala nei mai he agaga ne matutaki ke foaki mai e maama he faka-Atua ke he vaha nei ha tautolu.

18. Ko e heigoa ha tautolu ka onoono fakalahi ki ai ke he ha tautolu a kumikumiaga ke he tau kupu fakaperofeta ha Paulo?

¹⁸ Ko e ha tautolu a onoonoaga ke he perofetaaga nei ke maeke ia tautolu ke kitia e tau fakatai kelea lahi he vaha uka, po ke vale, ha tautolu. Manatu e tau uho manatu ne ua ha tautolu: (1) ke kitia e tau mena vihi ne uka e vaha ha tautolu mo e kitia foki e tau puhala ke kalo kehe mai ai; (2) ke mumuitua ke he tau fakaakoaga ne gahuahua moli mo e maeke ke lagomatai a tautolu ke fiafia e moui. Ti nakai onoono ni ke he tau mena vihi, ka e onoono ke he tau fakaakoaga ne maeke ke lagomatai aki a tautolu mo e ha tautolu a tau magafaoa ke he vaha uka nei.

Helehele e Tau Koloa Aoga

19. Ko e heigoa e tau fakamoliaga ne kitia e koe ko e ofaofa ni he tau tagata a lautolu ni?

¹⁹ Ne kamata e Paulo e fakapapaleaga hana aki e amaamanakiaga ma e tau aho uka, “ko e mena ke ofaofa he tau tagata a lautolu ni.” (2 Timoteo 3:2) Ko e fefe e kakano ia hana? To hako e talahauaga hau ko e tau mena tutupu mai i tuai ne ha ha i ai e tau tagata tane mo e fifine fakatokoluga mo e fekafekau ni a lautolu kia lautolu. Ka e taha e mena, nakai fakauaua ko e kaumahalaaga nei kua mahuiga ke he vaha nei. Ne to taha e kelea ke he tokologa he tau tagata. Ko e teitei ni ko e aga mo e mahani mau i loto he fakatufono mo e lalolagi maukoloa. Tutuli he tau tagata tane mo e fifine e pule mo e talahaua ti nakai fai fakakaupaaga ke he totogi. Ko e fa mahani ni ke fakahanoa ke he falu, ha ko lautolu ne ofaofa ne lautolu a lautolu ne nakai manamanatu ko e mamahi fefe e falu ha ko lautolu. Ne mafiti lahi a lautolu ke hokotaki ke he fakafiliaga po ke kaiha e falu. Maeke ia koe ke maama e kakano ne fakahigoa he tokologa e mena nei ko e “atuhau ko au ni.” Tokologa a lautolu ne talahaua mo e manamanatu ne tagata kia ia ni.

20. Ko e kehe fefe e fakatonuaga he faka-Tohi Tapu mo e agaga ofaofa ni he tagata a ia?

²⁰ Ne nakai lata ke fakamanatu e tau matematekelea ne moua e tautolu ha ko e fakafehagaiaga mo e tau tagata ne “ofaofa ne lautolu a lautolu.” Ne moli lahi ke mailoga e vihi nei, ti lagomatai he Tohi Tapu a tautolu, ha ko e mena fakaako mai a tautolu ke nakai mokulu ke he hele nei. Ne pehe e talahauaga ia: “Aua neke taute ha mena ha ko e lotokai po ke manako ke he fakatokoluga, ka kia fakatokolalo ke he taha mo e taha, manamanatu tumau kua mua e falu kia mutolu. Ti manamanatu ke he mitaki he falu ka e nakai ko e haau ni.” “Aua neke fakatokoluga atu haau a manamanatuaga ke he mena kua lata kia koe. Nakai, kia fakalatalata haau a manamanatuaga.” Moua mai e tomatomaaga mitaki nei ia Filipi 2:3, 4 mo e Roma 12:3, tuga ne fakakite mai he Today’s English Version.

21, 22. (a) Ko e heigoa e tau fakamoliaga ne mahino mitaki ko e maeke he tau fakatonutonuaga ia ke lagomatai he vaha nei? (e) Lauia fefe e tau tagata ke he tau fakatonutonuaga he Atua?

²¹ To liga totoko e taha tagata, ‘Mitaki e logonaaga ia, ka e nakai lata.’ E, ko e mena maeke. Maeke ke gahuahua, mo e kautu, ke he tau lalo tagata he vaha nei. Ke he 1990 ko e tagata tohi tala ma e Aoga Pulotu i Oxford ne tohia e ia e The Social Dimensions of Sectarian­ism. Veveheaga 8 ne fakamataulu “Ko e Tau Fakamoli a Iehova ke he Motu Katolika,” ti fakamaama mai e kumikumiaga i Peletiuma. Ne totou e tautolu: “Ko e mena mitaki ne toho ke liliuina mo Fakamoli, ne kehe mai he toho he ‘Kupu Moli,’ ne tokutoku e lautolu loga e tau mena. . . . Mafanatia, fekapitiga aki, fakaalofa, mo e kaufakalataha koe tau fua kua mahuiga, ka ko e mahani fakamoli, mo e ‘fakagahuahua e tau fakatufono he tohi tapu’ e tau mena mitaki foki ne tokiofa he Tau Fakamoli.”

²² To maeke ia tautolu ke fakatai e onoonoaga ia ke he ata ne poki aki e hio laulahi pauaki; kaeke ke fakaaoga e koe e hio ke kitia tata, to maeke ia koe ke kitia tata e tau mena loga he mouiaga nei. To putoia ai e tau tagata tane ne fa mahani ke fakaikaluga, pule lahi, po ke lotokai ka kua mahani molu he magaaho nei, kua eke mo tau tane mo e tau matua tane fakaalofa mo e totonu ke he ha lautolu a tau hoa, tau fanau, mo e falu foki. Ti putoia ai foki e tau fifine ne fa mahani ke pule lalahi mo e ulu kafilo mo e he magaaho nei kua lagomatai atu ke he falu ke fakaako e puhala he Kerisiano moli. Ne ha ha i ai e tau teau e tau afe he tau mena pehe nei. Ko e magaaho nei, fakamolemole, talahau e mena moli. Nakai kia fiafia a koe ke nonofo fakalataha mo e tau tagata pihia ka e nakai fakafehagai tumau mo e tau tagata tane mo e fifine ne ofaofa ne lautolu a lautolu ni? Nakai kia fakamukamuka he tau mena pihia ke maeke ia tautolu ke fakafeleveia mo e ha tautolu a vaha uka? Ti nakai kia fiafia a koe ka muitua ke he tau fakaakoaga faka-Tohi Tapu pihia?

23. Ko e ha ne aoga lahi ai ke liliu ke onoono fakalahi ke he 2 Timoteo 3:2-5?

²³ Ko e manamanatu la a tautolu ke he mena fakamua he fakapapaleaga ha Paulo he tohi ia 2 Timoteo 3:2-5. Ka e kua e falu? To maeke nakai he kitekite fakalahi hau ke lagomatai a koe ke kitia maali e tau mena vihi he vaha ha tautolu ke kalo kehe mai ia lautolu mo e maeke ia koe ke maama ko e puhala fe ke moua e koe mo e hau a tau fakahelehele e fiafia lahi? Ko e tala ka mui mai ka lagomatai a koe ke tali e tau huhu ia mo e moua e tau monuina lalahi.

Tau Matakupu ke Liu Fakamanatu

◻ Ko e heigoa e falu fakamoliaga ko e momoui a tautolu ke he vaha uka?

◻ Ko e ha ne talitonu moli a tautolu ko e momoui a tautolu ke he tau aho fakamui?

◻ Ko e heigoa e tau uho manatu ne ua ne maeke ia tautolu ke moua mai he kumikumiaga ke he 2 Timoteo 3:1-5?

◻ Ke he vaha nei ne tokologa lahi ne ofaofa ne lautolu a lautolu ni, maeke fefe he tau fakaakoaga mai he Tohi Tapu ke lagomatai e tau tagata a Iehova?

[Fakatino Credit Line he lau 5]

Ata he fahi hema i luga: Andy Hernandez/​Sipa Press; ata he fahi matau i kelekele: Jose Nicolas/​Sipa Press