Loto Mitaki a Iehova!
“Ka ko e iloilo mai luga . . . ko e loto mitaki.”—IAKOPO 3:17, NW.
1. Fakakitekite mai fefe he falu e Atua ko e nakai loto mitaki, mo e fefe hau a logonaaga hagaao ke he onoonoaga pihia ke he Atua?
KO E faga Atua fefe ne tapuaki a koe ki ai? Kua talitonu kia a koe kua eke a ia mo e Atua kua nakai molulu, kaka e fakafiliaga tonu, matatetefu mo e maokikiha hana aga? Ke he tagata Porotesano mafuluhi ko John Calvin, liga ko e pihia ni e Atua. Ne talahau e Calvin kua ha ha he Atua e “fakatokaaga tukumalagi ne nakai hikihikifano” kua hagaao ke he tau tagata takitaha, kua fakatoka pauaki ma lautolu oti ko e to moui tukulagi mo e fiafia lahi a ia po ke to fakakikiveka tukumalagi he afi i helo. Kia manamanatu la: Kaeke kua moli e mena nei, kua nakai tuai fai mena a koe kua maeke ke taute foki, pete ni kua lali fakamakamaka a koe, ke hiki e fakatokaaga maokikiha he Atua ma e vaha leva, ne kua hagaao ni ki a koe mo e hau a vaha i mua. Ti to futiaki nakai a koe ke he Atua nakai loto mitaki pihia?—Fakatatai Iakopo 4:8.
2, 3. (a) Liga to fakatai fefe e tautolu e nakai loto mitaki he tau fakatuaga mo e tau fakatokatokaaga he tau tagata? (e) Kua fakakite fefe he fakakiteaga a Esekielu ke he kariota a Iehova i luga he lagi e Hana aga hiki fakalata?
2 Kua fakahautoka ha e tau loto ha tautolu he ako ko e Atua he Tohi Tapu kua mua atu ne loto mitaki! Nakai ko e Atua ka ko e tau tagata ne eke ke maokikiha mo e nakai molulu, kua pipi ke he ha lautolu ni a tau aga nakai mitaki katoatoa. Kua eke ni e tau fakatokatokaaga he tagata ke mao lahi tuga e tau tuleni lau koloa. Ka holo mafiti lahi e tuleni lau koloa lahi ke he taha mena kua fakalava he hala lelue, kua nakai fakaai ke hola kehe, mo e uka lahi mahaki foki ke taofi ke tu. Kua mafiti lahi e holo ki mua he falu tuleni, kua eke ni ka mole he pehi e taofi ke molea ni e kilomita ato tu ai! Kua fa pihia foki, e toga mahaki toili ka mole he tamate e enesini kua eke ke holo matua ke valu foki e kilomita. Kua pihia foki kaeke ka tuku ke liutua, liga ko e holo agaia ni ke tolu e kilomita! Ka e manamanatu la mogonei ke he peleo kua mua atu e ofoofogia lahi mai he tau mena ua nei, ko e mena kua fakatai aki e fakatokatokaaga he Atua.
3 He molea e 2,600 he tau tau kua mole, ne age e Iehova ke he perofeta ko Esekielu e fakakiteaga kua fakatino mai Hana fakatokatokaaga he tau mena momoui agaga i luga he lagi. Ko e kariota kua matakutakuina e lahi, ko e “peleo” ni a Iehova ne ha ha tumau he hana takitakiaga. Ko e mena kua mua atu e fulufuluola ko e puhala ka holo ai. Ko e tau hui peleo mahaki toili ko e mena fakafahi fa mo e kua puke katoa he tau mata, ke maeke ai a lautolu ke kitia e tau fahi oti mo e maeke ke amanaki ni ti hiki e fahi ka holo ki ai, mo e nakai tu fakamua po ke fuluhi. Mo e nakai eke e peleo mahaki toili nei ke holo loa tuga e toga mahaki toili po ke tuleni lau koloa. Kua maeke ke holo mafiti tuga e lupa hila, kua maeke foki ke fuluhi fakamatila! (Esekielu 1:1, 14-28) Kua kehe lahi a Iehova mai he Atua ne fakamatala e Calvin tuga kua kehe lahi Hana kariota mai he tau katukatu matini ne taute he tagata. Kua maeke lahi a ia ke mitaki katoatoa e hikiaga fakalata. Ka fakaaue ai ke he vala nei he aga a Iehova to lagomatai aki ai a tautolu ke taofi mau e aga hikiaga fakalata mo e kalo kehe mai ai he matahele he loto nakai mitaki.
Ko Iehova—E Peresona ne Mua Atu e Aga Hiki Fakalata he Lagi mo e Lalolagi Katoatoa
4. (a) Kua fakakite mai fefe he higoa a Iehova a ia ko e Atua kua maeke ke hiki fakalata? (e) Ko e heigoa e falu matahigoa ne hagaao ke he Atua ko Iehova, mo e kua lata tonu he ha a lautolu?
4 Ko e higoa a Iehova foki ne fakahaha mai hana aga hiki fakalata. Ko e kakano moli a “Iehova” ko e “Ko Ia ne Fakatupu Mai ti Pihia ai.” Ti ko e kakano moli hanei kua fakatupu mai e Iehova a ia ni ke eke mo Fakamoli he tau maveheaga oti kana hana. He magaaho ne huhu a Mose ke he Atua ko hai e higoa hana, ne fakalaulahi atu e Iehova e hana kakano ke he puhala nei: “To fakamoli ai au ke he mena ia ti to fakamoli ni au ki ai.” (Esoto 3:14, NW) Ne tuku fakahako pehe he liliuaga a Rotherham: “To Eke Ni Au mo ha mena kua loto au ki ai.” Kua pihia moli a Iehova, po ke fifili ai ke eke mo mena pihia, ko e ha mena kua lata ke fakamoli aki hana finagalo mo e tau maveheaga tututonu. Ti kua oka ne tau matahigoa loga lahi ne fua e ia, tuga e Tufuga, Matua, Iki Pule Katoatoa, Leveki Mamoe, Iehova sapaota, Fanogonogo liogi, Ikifakafili, Akoako Homo Ue Atu, Ko e Liu Fakafua Mai. Ne fakatupu e ia a ia ni ke eke mo tau mena oti nei mo e falu mena loga foki ke maeke ai ke hoko moli hana finagalo ofania.—Isaia 8:13; 30:20; 40:28; 41:14; Salamo 23:1; 65:2; 73:28; 89:26; Fakafili 11:27; kikite foki New World Translation, Appendix 1J.
5. Ko e ha kua nakai lata a tautolu ke hokotia ke he manatu ko e fakahaha mai e aga hiki fakalata a Iehova ko e hikihikifano hana aga po ke tau puhala?
5 Ko e kakano kia mogoia he mena nei, ko e fa hikihikifano e aga po ke tau puhala he Atua? Nakai; tuga kua tuku mai pehe ia Iakopo 1:17, “ko ia nakai ha i ai ha mena hikihikifano, po ke mafoki fakatote.” Kua fai fekehekeheaga kia i nai? Nakai pihia. Ke fakatai ki ai, ko hai e matua fakaalofa kua nakai hiki e matagahua ke moua e aoga ma e fanau? He tau magaaaho he aho taha, liga kua eke e matua mo tagata fakatonutonu, ko e tagata tunu kai, ko e fakamea kaina, ko e faiaoga, ko e tagata akonaki, ko e kapitiga, ko e makeniki, ko e nosi—ti holo atu ne fakamauaga. Kua nakai faliu e aga fakatagata he matua ka taute e tau matagahua nei; nukua eke na ia ke hiki ke lata mo e mena he magaaho. Ti kua pihia mo Iehova ka e kua laulahi mahaki e mena ne kaputia ai. Kua nakai fai kaupaaga ke he mena kua maeke a ia ke fakatupu ne ia a ia ki ai ke moua e aoga ma e hana tau mena momoui. Kua hokulo lahi hana pulotu ti kua lofia lahi moli ni!—Roma 11:33.
Ko e Loto Mitaki ko e Fakamailoga he Pulotu Faka-Atua
6. Ke he moui nei ko e heigoa e kakano moli mo e tau fakahaha he kupu Heleni ne fakaaoga e Iakopo ke fakamaama aki e pulotu faka-Atua?
6 Ne fakaaoga he tutaki ko Iakopo e kupu fulufuluola lahi ke fakamaama aki e pulotu he Atua kua mua atu e aga hiki fakalataha nei. Ne tohi e ia: “Ka ko e iloilo mai luga, . . . ko e loto mitaki.” (Iakopo 3:17, NW) Ko e kupu Heleni ne fakaaoga e ia i nei (e·pi·ei·kesʹ) ko e mena uka lahi ke liliu. Kua fakaaoga he tau tagata taute fakaliliuaga e tau kupu tuga e “mahani molu,” “fakamolulu,” “fakamanava lahi,” mo e “mahani manamanatu.” Ka e tuku mai pehe he New World Translation ko e “loto mitaki,” fakalataha mo e matahui tala kua fakakite mai ko e hana kakano moli he moui nei, ko e “fakamolulu.”a Kua fakakite mai foki he kupu e hagahaga kua nakai loto lahi ke taute fakamahao ne matafakatufono, nakai aga kaka lahi po ke fakamaokikiha. Ne talahau he tagata fakaako tokoluga ko William Barclay i loto he New Testament Words: “Ko e matapatu mo e mena fakamua lahi kua hagaao ke he epieikeia ko e liu ni ke he Atua. Kaeke kua tumau lahi e Atua ke he hana tau mena tonu, kaeke kua fakaaoga ni he Atua ki a tautolu e tau puhala hakotika lahi he matafakatufono, ti ko fe mogoia a tautolu? Ko e Atua ko e fakafifitakiaga mua ue atu he peresona kua epieikēs mo e ko ia ne taute mena ke he falu fakalataha mo e epieikeia.”
7. Ne fakakite fefe e Iehova e loto mitaki he kaina ko Etena?
7 Kia manamanatu la ke he magaaho ne totoko e tau tagata ke he pule katoatoa a Iehova. Kua mukamuka lahi ha ma e Atua ke fakahoko e mate ke he kau tokotolu nakai loto fakaaue ia ne totoko—Atamu, Eva, mo Satani! Kua lahi ha e fakamamahi loto kua liga to nakai moua e ia ni! Mo e ko hai foki kua maeke ke taufetoko kua nakai ha ha ia ia e tonu ke taute e fakafiliaga tonu kua mao lahi? Ka e pete ni ia, kua nakai tamau e Iehova hana fakatokatokaaga i luga he lagi ne tuga e kariota ke he puhala fakafili tonu kua maoniniva, ne nakai maeke ke hiki fakalata. Ti kua nakai pepela he kariota e magafaoa he tagata mo e tau amaamanakiaga oti kana he tagata ma e vaha fiafia i mua. Ka e kua kehe, he utauta e Iehova hana kariota tuga e mafiti he lupa hila. He mole agataha e totoko, ne tohia he Atua ko Iehova e finagalo ma e vaha leva i mua ne kua foaki mai e fakaalofa hofihofi noa mo e amaamanakiaga ke he tau fanau oti kana a Atamu.—Kenese 3:15.
8. (a) Kua fekehekeheaki fefe e onoonoaga hehe a Kerisitenitome ke he loto mitaki mo e loto mitaki molioli a Iehova? (e) Kua maeke he ha a tautolu ke talahau ko e nakai fakahaha mai e loto mitaki a Iehova ko e liga to fakahui e ia hana tau matapatu fakaakoaga faka-Atua?
8 Ka kua nakai fakahaha mai e loto mitaki a Iehova ko e liga to fakahui e ia hana tau matapatu fakaakoaga faka-Atua. He vaha nei kua liga manamanatu e tau lotu a Kerisitenitome ko e aga loto mitaki a lautolu ka kemo ke he mahani kelea ke fakafiafia aki ha lautolu a fuifui mahani keukeu. (Fakatatai 2 Timoteo 4:3.) Kua nakai moumou e Iehova hana tau matafakatufono, po kua fakahui e ia hana tau matapatu fakaakoaga. Kua kehe, kua fakakite e ia kua manako lahi ke fakamolulu, ke hiki ke lata mo e tau tutuaga, ke maeke ai e tau matapatu fakaakoaga ia ke fakagahua ke he puhala kua tonu ke he fakafiliaga tonu mo e fakaalofa hofihofi noa lahi. Kua manamanatu lahi a ia ke lagotatai hana fakagahuahuaaga he fakafiliaga tonu mo e malolo ke fakalataha mo e hana a fakaalofa mo e pulotu kua loto mitaki. Kia manamanatu la a tautolu ke he tolu e tau puhala ne kua fakakite mai e Iehova e loto mitaki.
“Mautauteute ke Fakamagalo”
9, 10. (a) Ko e heigoa foki e matutakiaga he aga “mautauteute ke fakamagalo” mo e loto mitaki? (e) Aoga fefe ki a Tavita e mautauteute a Iehova ke fakamagalo, mo e ko e ha?
9 Ne tohi e Tavita: “Ha ko koe, ko e Iki na e, kua mitaki ni a koe, ti [“mautauteute ke fakamagalo,” NW] e tau hala; kua lahi foki hāu a fakaalofa kia lautolu oti kua tauui kia koe.” (Salamo 86:5) He magaaho ne fakaliliu e tau Tohiaga Tapu Heperu ke he vagahau Heleni, ko e kupu ma e “mautauteute ke fakamagalo” ne kua liliu ai ke he kupu e·pi·ei·kesʹ, po ke “loto mitaki.” Kua moli, he mautauteute ke fakamagalo mo e fakakite e fakaalofa hofihofi noa ne kua liga ko e matapatu kei puhala ka fakakite aki e loto mitaki lahi.
10 Kua iloa mitaki ni e Tavita ko e loto mitaki ha a Iehova hagaao ke he mena nei. He magaaho ne agahala faivao a Tavita mo Patisepa mo e fakatoka ke kelipopo hana tane, kua eke tokoua a ia mo Patisepa ke maeke ke moua e fakahala he mate. (Teutaronome 22:22; 2 Samuela 11:2-27) Kaeke ko e tau tagata maokikiha e tau ikifakafili ne fakatonu e mena ia ne tupu, liga kua galo tokoua ha laua a tau momoui. Ka e fakakite e Iehova e loto mitaki (e·pi·ei·kesʹ), ko e mena kua tuga ne tohi mai he Vine’s Expository Dictionary of Biblical Words, “kua fakailoa mai e loto manamanatu ne kua onoono ke he ‘tau mena moli ne tutupu tuga ai ni e mahani he tagata mo e loto mitaki.’” Ko e tau mena moli ne fakaohooho aki e fakafiliaga fakaalofa hofihofi noa a Iehova ne kua liga fakalataha ki ai e loto tokihala moli he faoa agahala mo e mahani fakaalofa hofihofi noa ha Tavita ni ne fakakite ke he falu. (1 Samuela 24:4-6; 25:32-35; 26:7-11; Mataio 5:7; Iakopo 2:13) Ka e pete ni ia, ke tatai mo e fakamaamaaga a Iehova hagaao ki a ia ni ia Esoto 34:4-7, kua loto mitaki ni e kakano ke fakahako e Iehova a Tavita. Ne fakafano atu e ia e perofeta ko Natano ki a Tavita fakalataha mo e fekau mao lahi, kua fakailoa ki a Tavita e tau mena tutupu moli ko e fakavihia e ia e kupu a Iehova. Ne fakatokihala a Tavita mo e kua nakai mate ai ha ko e hana agahala.—2 Samuela 12:1-14.
11. Mai he mena ne tupu ki a Manase kua fakakite fefe e Iehova kua mautauteute ke fakamagalo?
11 Kua mua atu lahi e fakafifitakiaga he patuiki Iutaia ko Manase ke he mena nei, ha ko Manase, nakai tuga a Tavita a ia, ha ko e mena leva lahi e mahani kelea katoatoa. Ne fakaohooho e Manase i loto he motu e tau gahua mau fakateteki he lotu, fakalataha mo e poa e tagata. Kua liga lago foki ki a ia e mena ne taute ke he perofeta mahani fakamoli ko Isaia “ne helehele ke he tau kili.” (Heperu 11:37) Ke fakahala aki a Manase, ne fakaata e Iehova a ia ke uta fakapagota ki Papelonia. Ka e taha e mena, ne fakatokihala a Manase he fale pouli mo e olelalo ke he fakaalofa hofihofi noa. Ko e tali ke he fakatokihala loto moli nei, kua ‘mautauteute a Iehova ke fakamagalo’—pete ni foki ko e mena to matua a nei.—2 Nofoaga he Tau Patuiki 33:9-13.
Hiki e Puhala he Tutu Mai e Tau Tutuaga Fou
12, 13. (a) Ke he mena ne tupu ki Nineva, ko e heigoa e tuaga kua hiki ne fakaohooho aki a Iehova ke hiki ke he taha puhala? (e) Ne fakakite moli fefe e Iona ko e tote lahi e loto mitaki mai he Atua ko Iehova?
12 Kua fakakite mai foki e loto mitaki a Iehova ke he hana manako lahi ke hiki e mena ne kolo ke taute he tutu mai e tau tutuaga fou. Ke tuga a nai, he magaaho ne foleni atu e perofeta ko Iona he tau puhala tu a Nineva i tuai, kua mukamuka lahi hana fekau mai he agaga: To fakaoti ni e taone lahi mahaki he 40 e aho. Ka e, kua hiki e tau tutuaga—ti kua kehe mua tua! Ne fakatokihala e tau Nineva.—Iona, veveheaga 3.
13 Kua moua mai ai e fakaakoaga ka fakatatai e kehekehe he tau puhala a Iehova mo Iona ne taute ke he mena nei ne tupu. Kua teitei hiki moli e Iehova e puhala ne hagaao ki ai hana kariota i luga he lagi. He magaaho nei ne hiki fakalata a ia, he taute ne ia a ia ke eke mo fakamagalo he tau agahala ka e nakai eke “ko e toa.” (Esoto 15:3) Ka ko Iona, he taha fahi, kua nakai molulu. Kua kehe he nakai fakatauo mo e kariota a Iehova, ne taute e ia e mahani kua tuga ne tuleni lau koloa lahi loga po ke toga mahaki toili ne talahau he magaaho fakamua. Ne tukuogo e ia e malaia, ti kua lata ni ke hoko e malaia! Liga ke he hana logonaaga to eke ni e ha hikiaga ke fakama aki a ia ki mua he tau mata he tau tagata Nineva. Pete ni ia, ne fakauka na Iehova ke fakaako ke he hana perofeta ulumao e fakaakoaga ke he loto mitaki mo e fakaalofa hofihofi noa kua lata ke manatu.—Iona, veveheaga 4.
14. Ko e ha ne hiki ai e Iehova hana puhala gahua ne hagaao ke he hana perofeta ko Esekielu?
14 Ne hiki e Iehova e puhala he falu magaaho—ti pihia foki ke he tau mena ikiiki. Ke fakatai ki ai, he taha magaaho ne poaki a ia ke he perofeta ko Esekielu ke taute tala fakaperofeta, kua toka ai he tau poakiaga a Iehova e mena ne talahau tonu ki a Esekielu ke tunu hana mena kai he afi ne tafu aki e tau fakapilo he tagata. Kua to muatua lahi e kelea he mena nei ke he perofeta, kua tagi hake a ia, “Oi te ko e Iki na e Iehova!” mo e olelalo fakamakamaka ke nakai taute e ia e taha mena kua vihiatia lahi ki a ia. Ne nakai tiaki e Iehova e tau manamanatuaga he perofeta tuga ko e loto fakatepetepe; ka e kehe ni, he fakaata e Ia a Esekielu ke fakaaoga e fakapilo he tau povi, ko e tau gaafi kua fa mahani e tau motu loga ke fakaaoga ati hoko mai ke he vaha nei.—Esekielu 4:12-15.
15. (a) Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga ne fakakite mai ko e manako a Iehova ke fanogonogo mo e mautali ke he tau tagata? (e) Ko e heigoa e fakaakoaga ne liga kua fakaako mai he mena nei ki a tautolu?
15 Nakai kia kua mafanatia e loto ka manamanatu ke he mahani fakatokolalo he ha tautolu a Atua ko Iehova? (Salamo 18:35) Kua tokoluga muatua mai a ia ia tautolu; ka e fanogonogo fakaeneene mai a ia ke he tau tagata nakai mitaki katoatoa mo e hiki foki hana a puhala ke lata ai he falu magaaho. Ne fakaata e ia a Aparahamo ke olelalo fakalahi ki a ia hagaao ke he fakaotiaga a Sotoma mo Komora. (Kenese 18:23-33) Mo e toka e Ia a Mose ke tali kupu ke he Hana talahauaga ke fakaoti e tau Isaraela totoko mo e taute mai ai ia Mose e motu lahi mahaki. (Esoto 32:7-14; Teutaronome 9:14, 19; fakatatai Amosa 7:1-6.) Ti kua fakatoka ai e ia e fakafifitakiaga mitaki katoatoa ma e hana tau tagata fekafekau, ne kua lata ke fakakite e mautauteute pihia ke fanogonogo ke he falu he magaaho ka eke ai ke lata mitaki mo e kua maeke ke taute ai.—Fakatatai Iakopo 1:19.
Loto Mitaki he Fakagahuahua e Pule Malolo
16. Kua kehe mai fefe a Iehova he tau tagata tokologa ke he puhala ne kua fakagahuahua e ia hana pule malolo?
16 Kua kitia nakai e koe ka moua lahi he tau tagata e pule malolo, kua tokologa ne tuga ko e eke ke nakai loto mitaki lahi? Ka ko Iehova, kua kehe, kua ha ha he tuaga ne kua muatua e pule malolo he lagi mo e lalolagi katoatoa, ka e ko e fakafifitakiaga muatua a ia ke he loto mitaki. Kua fakagahuahua e ia hana pule malolo ke he puhala kua nakai kaumahala e loto mitaki. Ne nakai tuga e tau tagata tokologa, kua nakai hagahaga a Iehova ke nakai tokotoko mitaki e loto hagaao ke he pule malolo hana, ti kua nakai omoi ai he logonaaga a ia ke puipui he mahekeheke—tuga kaeke ka age e taha pule malolo ke he falu kua liga ke fakahagahaga kelea hana pule. Kua moli ni, he magaaho ne kua tokotaha maka ni e taha mena moui foki he lagi mo e lalolagi katoatoa, ne age e Iehova e pule malolo lahi mahaki ki a ia. Kua taute e ia e Loko mo hana “iki gahua iloilo,” ti kua kamata ai he magaaho ia ke tamai e tau mena oti ke ha ha ai he puhala mai he Tama fakahele nei. (Fakatai 8:22, 29-31, fakatatai NW; Ioane 1:1-3, 14; Kolose 1:15-17) Ne age e ia ki a ia he magaaho fakamui “e pule oti kana ke he lagi mo e lalolagi.”—Mataio 28:18; Ioane 5:22.
17, 18. (a) Ko e ha ne fakafano e Iehova e tau agelu ki Sotoma mo Komora? (e) Ko e ha ne ole a Iehova ke he tau agelu ma e tau talahauaga fakalatalata ke fakavaia aki a Ahapo?
17 Kua pihia foki, kua age e Iehova ke he tau mena momoui tokologa hana e tau gahua, ko e tau mena kua mua ni e mahomo e mitaki ka taute e ia. Tuga a nai, he magaaho ne tala age e ia ki a Aperahamo, “Ko e mena ia ko e hifo ne fai au [ki Sotoma mo Komora], ke kitia ai po ke ne mahani fakaoti a lautolu tuga ne tagi kua hoko mai kia au; kaeke kua nakai, ti iloa ni e au,” kua nakai kakano a ia ko e to hifo a ia ni. Ka kua kehe, kua fifili a Iehova ke age e pule malolo, he kotofa e tau agelu ke o ke fakapotopoto mai e tau fakailoaaga mana. Kua age e ia ki a lautolu e pule malolo ke takitaki e misoni kumikumi ke iloa e tala moli mo e liliu ke hokotaki atu ki a ia.—Kenese 18:1-3, 20-22.
18 He taha magaaho foki, ne fifili a Iehova ke fakahoko e fakahala ke he patuiki mahani kelea ko Ahapo, ne uiina e Ia e tau agelu ne tolo i luga he lagi ke foaki age e tau talahauaga ke “fakavai” fefe e patuiki ia ne tiaki e taofiaga ke fano ke fakalataha ke he male tau ko e mena ka fakaoti ai hana moui. Kua moli, ko Iehova, ko e Punaaga he tau pulotu oti kana, ti kua nakai lata ke fai lagomatai ke manamanatu ko e heigoa e puhala kua mahomo atu e mitaki ke taute aki e mena nei! Ka e, kua tuku atu e ia e lilifu ke he tau agelu he age e monuina ke talahau e tau tali fakalatalata mo e he age e pule malolo ke taute e tau mena ki a ia ne fifili e ia.—1 Tau Patuiki 22:19-22.
19. (a) Ko e ha ne fakakaupa ai e Iehova e numela he tau matafakatufono ne taute e ia? (e) Kua fakakite mai fefe e Iehova a ia ni ko e loto mitaki ka hagaao ke he tau mena ne amaamanaki mai a ia ia tautolu?
19 Kua nakai fakaaoga e Iehova hana pule malolo ke pule lahi he tataki noa e falu. Ke he mena nei foki ne kua fakakite e ia e loto mitaki kua nakai fai fakatataiaga. Ne fakakaupa fakamitaki e ia e tau numela he tau matafakatufono ne taute e ia mo e fakatapu hana tau fekafekau ke ‘nakai mua ha manatu ke he mena kua tohi’ he lafi ki luga ha lautolu ni a tau matafakatufono kua fakakavega mamafa. (1 Korinito 4:6; Gahua 15:28; kitia e kehe ia Mataio 23:4.) Kua nakai loto a ia ke omaoma pouli hana tau mena momoui, ka e kua fa mahani a ia ke foaki mai e tau fakailoaaga kua lata ke takitaki aki a lautolu mo e tuku ki mua ha lautolu a fifiliaga, he tala age ki a lautolu e tau mena aoga ka omaoma mo e tau mena ka moua he nakai omaoma. (Teutaronome 30:19, 20) Kua kehe he nakai fakamatakutaku e tau tagata mai he loto agahala, fakama, po ke matakutaku, kua kumi a ia ke hokotia ke he tau loto ha lautolu; kua manako a ia ke fekafekau e tau tagata ki a ia mai he fakaalofa moli ka e nakai mai ha kua poka pauaki. (2 Korinito 9:7) Ko e tau gahua fekafekau oti kana mai he loto katoa pihia kua taute e loto he Atua ke olioli, ti kua nakai eke a ia ke nakai loto mitaki ti “uka ke fakafiafia.”—1 Peteru 2:18, NW; Fakatai 27:11; fakatatai Mika 6:8.
20. Kua lauia fefe a koe he loto mitaki a Iehova?
20 Nakai kia kua mahomo ue atu e mena nei, ko e Atua ko Iehova, ne kua mua atu e malolo mai he ha mena moui ne kua tufugatia, ka e kua nakai fakagahuahua e malolo ia mo e nakai kakano mitaki, kua nakai fakaaoga ke pule lahi ke he falu? Ka e taha e mena, ko e tau tagata, ko e tau kovi ka fakatatai ki ai, ne kua fai fakamauaga tuai ko e pule lahi e taha ke he taha. (Fakamatalaaga 8:9) Kua maaliali, ko e fua ofania e loto mitaki, ko e mena ka omoi aki a tautolu ke mua atu e fakaalofa ki a Iehova. To taute ai mogoia he mena ia, ke omoi a tautolu ke fakagahua ni e tautolu e fua nei. Kua maeke fefe a tautolu ke taute pihia? Ko e tala ne mui mai ka lagaki hake e mena nei.
[Tau Matahui Tala]
a I tuai he tau 1769, ko e tagata tohia fakamaama kupu ko John Parkhurst, ne fakamaama e kakano he kupu tuga ko e “fakamolulu, ko e aga manamanatu fakamolulu, mahani molu, totonu, fakauka.” Ne kua foaki mai foki he falu tagata fakaako tokoluga e fakamaama kakano kupu ko e “fakamolulu.”
To Tali Fefe e Koe?
◻ Kua pehi fefe he higoa a Iehova mo e fakakiteaga ke he hana kariota i luga he lagi e hana aga hiki fakalata?
◻ Ko e heigoa e loto mitaki, mo e ko e ha ai ko e fakamailoga he pulotu faka-Atua?
◻ Ke he tau puhala fefe kua fakakite mai e Iehova ko e ‘mautauteute a ia ke fakamagalo’?
◻ Ko e ha ne fifili ai a Iehova ke hiki e puhala ne kolo ke taute he taha magaaho?
◻ Fakakite mai fefe e Iehova e loto mitaki ke he puhala kua fakagahuahua e ia e pule malolo?
[Fakatino he lau 22]
Ko e ha ne fakamagalo ai e Iehova e patuiki mahani kelea ko Manase?