Ko e Uiina Fakaalofa ki a Lautolu ne Lolelole
“Kia o mai a mutolu kia au, ko mutolu oti ne matematekelea mo e pehia he tau kavega; ko au foki ke okioki ai a mutolu.”—MATAIO 11:28.
1. Ko e heigoa ne kitia e Iesu i Kalilaia he fenoga fakamatala ke tolu aki hana?
KUA teitei hoko ke he kamataaga he tau 32 V.N., ne ha ha a Iesu ke he hana a fenoga fakamatala ke tolu aki ke he matakavi i Kalilaia. Ne fenoga atu a ia ke he tau taone mo e tau maaga, mo e “fakaako ke he tau sunako ha lautolu, mo e fakamatala e vagahau mitaki he kautu, kua fakamalolo foki e ia e tau gagao oti, mo e tau tagata mamahi oti he motu.” He taute ai e ia e mena nei, ne kitia e ia e moto tagata tokologa, “ati fakaalofa hofihofi ai a ia kia lautolu, ne fakafita a lautolu, mo e tiaki atu ai, tuga e tau mamoe nakai fai leveki a lautolu.”—Mataio 9:35, 36.
2. Lagomatai fefe e Iesu e tau tagata?
2 Ka e kua mua atu e mena ne taute e Iesu, mai he fakaalofa hofihofi ni ke he moto tagata tokologa. He mole ai e fakatonutonu ke he hana a tau tutaki ke liogi “ke he Iki hana e tau saito ke helehele,” ko e Atua ko Iehova, ne fakafano atu e ia a lautolu ke lagomatai e tau tagata. (Mataio 9:38; 10:1) Ti foaki age e ia ke he tau tagata e hana a fakamoliaga ke he puhala fakatotoka moli mo e mafanatia. Ne tuku age e ia ki a lautolu e uiina loto fakamafanatia nei: “Kia o mai a mutolu kia au, ko mutolu oti ne matematekelea mo e pehia he tau kavega; ko au foki ke okioki ai a mutolu. Kia hahamo e mutolu e lakau hahamo haku, mo e fifitaki mai a mutolu kia au; ha ko au ni ko e totonu mo e loto holoilalo; ti moua ai e mutolu e okiokiaga mo e tau agaga ha mutolu.”—Mataio 11:28, 29.
3. Ko e ha kua futiaki foki e uiina ha Iesu he vaha nei?
3 Kua nonofo a tautolu he vaha he magaaho ne logona hifo he tokologa e pehia he mamafa he kavega. (Roma 8:22; 2 Timoteo 3:1) Ma e falu, ko e putoia atu ke he tau mena he moui, kua lahi e magaaho mo e malolo ha lautolu ne fakamole ti kua tote ni e magaaho ne toe ma e ha lautolu a magafaoa, tau kapitiga, po ke ha mena foki. Tokologa kua pehia ke he tau gagao, tau matematekelea, fakaatukehe, mo e falu a lekua foki ke he tino mo e loto logonaaga. He logona hifo e mamafa ia, kua lali e falu ke kumi e fakatotokaaga he fakalavelave atu a lautolu ke kumikumi fiafia, kai, inu, mo e fakaaoga kelea foki e tulaki. Kua moli ai, ko e tuku ni he tau mena nei a lautolu ke he puhala kua muitui, he tuku atu ki a lautolu e tau lekua mo e tau mena pehia loga. (Roma 8:6) Kua maaliali ai, ko e uiina fakaalofa ha Iesu kua fulufuluola foki he vaha nei tuga ni he vaha i tuai.
4. Ko e tau huhu fefe kua lata ia tautolu ke manamanatu ki ai ke moua e aoga mai he uiina fakaalofa ha Iesu?
4 Ke he heigoa, mogoia, ne kua omaoma e tau tagata he vaha a Iesu ki ai, ne hagahaga a lautolu ke tuga e ‘fakafita mo e tiaki atu ai,’ mo e omoi ai a Iesu ke fakaalofa hofihofi ki a lautolu? Ko e heigoa e tau kavega mamafa ne fua e lautolu, mo e to lagomatai fefe he uiina ha Iesu a lautolu? Ko e tau tali ke he tau huhu nei ka maeke ke lahi e lagomatai ki a tautolu ke moua e aoga mai he uiina fakaalofa ha Iesu ki a lautolu ne lolelole.
Ko Lautolu ne “Matematekelea mo e Pehia he Tau Kavega”
5. Ko e ha kua lata ai he aposetolo ko Mataio ke hokotaki mai e tau mena tutupu nei he fekafekauaga ha Iesu?
5 Kua fulufuluola ai ha ko Mataio ni hokoia ne hokotaki e magaaho nei he fekafekauaga ha Iesu. Ha ko e telona, ko Mataio, ne kua iloa foki ko Levi, kua mahani lahi mo e taha kavega pauaki ne fua he tau tagata. (Mataio 9:9; Mareko 2:14) He talahau mai he tohi Daily Life in the Time of Jesus: “Ko e tau telu ne totogi [he tau Iutaia] aki e tupe mo e falu a mena mitaki kua to lahi e mamafa, mo e kua mua atu e mamafa ha lautolu he fakalaua e tau telu ma lautolu, ko e tau telu ma e tau tagata mo e tau telu fakalotu; mo e nakai fai kua mama.”
6. (a) Ko e heigoa e fakatokaaga he telu ne fakaaoga he vaha a Iesu? (e) Ko e ha ne nakai talahaua ai e tau mahani he tau telona? (i) Ko e heigoa e mena kua lata ne logona hifo e Paulo ke fakamanatu age ke he tau faoa Kerisiano hana?
6 Ko e mena ne fakamamafa lahi aki e mena nei ko e fakatokaaga he telu he magaaho ia. Kua tuku age ke he tau ofisa Roma e tonu ke oko e tau telu he motu, ki a lautolu ne lahi e foakiaga. Ti kua fakagahua e lautolu e tau tagata he tau matakavi ke leveki e gahua oko telu. Ko lautolu oti ne taute e tau fakatokatokaaga kua logona hifo e tonu ke lafi ni ha lautolu ni a totogi, po ke vala ki ai. Ke fakatai ki ai, ne talahau mai e Luka “ko e tagata ko Sakaio e higoa, ko e telona mua a ia, ko e tagata maukoloa foki a ia.” (Luka 19:2) Ko e “telona mua” ko Sakaio mo lautolu i lalo he levekiaga hana kua ati hake e muhukoloa ha lautolu he tau matematekelea he tau tagata. Ko e ekefakakelea mo e mahani kelea ne tupu mai he fakatokaaga pihia kua taute e tau tagata ke fakamailoga e tau telona fakalataha mo e tau tagata agahala mo e tau fifine fakataka, mo e liga kua lata ni mo e tau mena ia ke he falu a magaaho loga. (Mataio 9:10; 21:31, 32; Mareko 2:15; Luka 7:34) Ha kua logona hifo he tau tagata e kavega kua mua e mamafa, ti kua pihia ai ne logona hifo he aposetolo ko Paulo e lata ke fakamanatu e tau Kerisiano ke aua ita ke he tau pule faka-Roma ka e “kia ta atu ke he tau tagata oti kana ha lautolu a tau mena; ko e poa kia lautolu kua lata ki ai e poa; ko e telu kia lautolu kua lata ki ai e telu.”—Roma 13:7a; fakatatai Luka 23:2.
7. Lafi atu fefe e tau matafakatufono fakahala faka-Roma ke he kavega he tau tagata?
7 Kua fakamanatu foki e Paulo e tau Kerisiano ke tuku atu “e matakutaku kia lautolu kua lata ki ai e matakutaku; ko e lilifu kia lautolu kua lata ki ai e lilifu.” (Roma 13:7e) Kua talahaua ai e tau Roma ha ko e ekefakakeleaaga mo e kaka lahi he ha lautolu a tau matafakatufono fakahala. Ko e keli, fahi, fakapagota ke leva, mo e kelipopoaga kua mahani tumau ke fakaaoga ke taute e tau tagata ke fakalilifu. (Luka 23:32, 33; Gahua 22:24, 25) Kua tuku age foki ke he tau takitaki Iutaia e pule malolo ke fakahoko e fakahala pihia ke he mena kua lata he kitia e lautolu. (Mataio 10:17; Gahua 5:40) Ko e fakatokaaga pihia kua maali lahi e fakapehia, po ke taofi hifo lahi foki, ke he ha tagata ne nofo ai i lalo.
8. Fakapehia aki fefe he tau takitaki lotu e kavega mamafa ke he tau tagata?
8 Kua kelea muitui mai he tau telu mo e tau matafakatufono Roma, e kavega mamafa ne pehi aki he tau takitaki lotu e tau tagata noa he magaaho ia. Ka e ke he moliaga, kua hagahaga e mena nei mo manamanatuaga fakamua ha Iesu he magaaho ne fakamaama e ia e tau tagata ko e “matematekelea mo e pehia he tau kavega.” Ti pehe a Iesu he nakai age ke he tau tagata ekefakakelea e amaamanakiaga mo e fakamafanaaga, “nukua haihai [he tau takitaki lotu] e tau kavega mamafa mo e uka, ti tuku ke he tau ua he tau tagata; ka e nakai mafai a lautolu ke piki atu ki ai ha matalima ha lautolu.” (Mataio 23:4; Luka 11:46) Kua maeke lahi he taha ke kitia maali ke he tau Evagelia e tau hehe pauaki he tau takitaki lotu—mua atu ke he tau tohi kupu mo e tau Farasaio—ko e matakau fakatokoluga, nakai fakaalofa, mo e fakatupua. Ne onoono hifo a lautolu ke he tau tagata noa tuga ko e nakai fakaako mo e kiva, mo e vihiatia e lautolu e tau tagata motu kehe ne ha ha mo lautolu. Kua talahau ai he tagata hokotaki ha lautolu a mahani: “Ko e tagata ka fakakavega lahi e solofanua he tau aho nei kua fakahala ai he matafakatufono. Ka e kua e tagata ne fakakavega e ‘tau tagata he motu’ aki e tau poakiaga ne 613, ne kua nakai fai fakaakoaga fakalotu; ka e, kua nakai taute ha mena ke lagomatai aki a lautolu, kua fakahala a lautolu ko e tau tagata nakai mahani Atua?” Kua moli ni, ko e kavega mamafa nakai ko e Matafakatufono faka-Mose, ka ko e fuafuaaga mahaki a ia he tau mahani toka tuai ne tuku age ke he tau tagata.
Tupuaga Moli he Tau Mena Uka
9. Fakatai fefe e tau tutuaga he tau tagata he vaha a Iesu mo e tau mena he vaha he Patuiki ko Solomona?
9 Ke he falu magaaho ko e kavega fakatupe ke he tau tagata ko e mena mamafa, ti kua holofa fano ai e nonofogati. Kua totogi ai he tau Isaraela e tau telu kua lata ne fakatokatoka mai he Matafakatufono faka-Mose. Ti he magahala he pule ha Solomona, ne totogi ai he tau tagata e tau mena tau uka he motu, tuga e ati hake he faituga mo e falu a fale lalahi foki. (1 Tau Patuiki 7:1-8; 9:17-19) Ka e, kua talahau mai he Tohi Tapu ki a tautolu “kua kai a lautolu, mo e inu, mo e olioli. . . . Ti nonofo mo e mafola a Iuta mo Isaraela; ko e takitaha mo e nofo ki lalo hana vine, mo e nofo ki lalo hana mati, ke kamata mai i Tano ke hoko ki Peresepa ke he tau aho oti a Solomona.” (1 Tau Patuiki 4:20, 25) Ko e ha ne kehekehe ai?
10. Ko e heigoa e kakano he tuaga ha Isaraela he senetenari fakamua?
10 Ka tumau e motu ke he tapuaki moli, kua olioli a lautolu ke he fiafia ha Iehova mo e kua fakamonuina aki e puipuiaga mo e muhukoloa pete ni ko e fakaaoga tupe lahi he motu katoa. Pete ia, kua hataki a Iehova ki a lautolu ‘kaeke ke liliu kehe mo e nakai mumui mai kia [ia], ti nakai omaoma a lautolu ke he [hana] a tau poaki,’ to matematekelea a lautolu ha to liuaki mai e monuina mai ia lautolu. Ka e ke he moli ka tupu, “to eke foki a Isaraela mo kupu fakatai mo e mena ke va ki ai ke he tau motu oti kana he lalolagi.” (1 Tau Patuiki 9:6, 7) Kua pihia moli e tau mena ne tupu. Ne hau a Isaraela ki lalo he pule he motu kehe, mo e ko e kautu lilifu he vaha fakamua kua eke mo motu he tau kautu motu kehe. Kua kelea ha e mena ne tupu ha kua tiaki ha lautolu a tau matagahua fakaagaga!
11. Ko e ha ne logona hifo ai e Iesu kua “fakafita, mo e tiaki atu ai, tuga e tau mamoe nakai fai leveki” e tau tagata?
11 Kua lagomatai he tau mena oti nei a tautolu ke mahino ko e ha ne pehe a Iesu ko e ‘fakafita mo e tiaki atu ai’ e tau tagata ne kitia e ia. Ko e tau Isaraela nei, ko e tau tagata a Iehova, ne kua lali fakamakamaka a lautolu ke momoui ke lata mo e tau matafakatufono he Atua mo e ke fakatumau e tapuaki ha lautolu ke he puhala kua talia. Ka e pete ni ia, kua fakahehe mo e taholi hifo a lautolu nakai ni he tau pule fakapolitika mo e tau fakatu koloa ka e taute pihia foki he tau takitaki lotu ne tiaki taofiaga ne ha ha mo lautolu. Kua “tuga e tau mamoe nakai fai leveki a lautolu” ha kua nakai fai tagata ke leveki a lautolu po ke olelalo ma lautolu. Kua manako lagomatai a lautolu ke fehagai mo e tau mena kelea ne ha ha i ai. Kua tonu ha e magaaho he uiina fakaalofa mo e totonu ha Iesu!
Uiina ha Iesu he Vaha Nei
12. Ko e heigoa e tau pehiaga ne logona hifo he tau fekafekau he Atua mo e falu tagata ne fakamoli he vaha nei?
12 Ke he tau puhala loga kua tatai e tau mena mo e vaha nei. Ko e tau tagata mahani fakamoli ne fa e lali ke taute fakamoli e ha lautolu a tau fakafehagaiaga pisinisi ne kua moua e uka he tau pehiaaga mo e tau amaamanakiaga he fakatokaaga mena kelea nei ke fua. Pihia ni a lautolu ne kua tukulele e tau momoui ki a Iehova kua nakai hao mai he tau mena ia. Fakakite mai he tau hokotaki, kua moua he falu he tau fekafekau ha Iehova kua tupu ki mua e uka ke fakakatoatoa oti e tau matagahua ha lautolu, pete ni he manako a lautolu ke taute pihia. Kua logona hifo e lautolu e mamafa lahi, lolelole, mo e nakai fahia. Ke he falu ko e fakatotoka a ia kaeke ke tolo e lautolu e tau mena oti ke he matagi, fakagalo atu ke he taha mena, ke maeke ai ia lautolu ke manamanatu fakamitaki. Kua logona hifo pihia nakai a koe? Iloa nakai e koe ha tagata ne tata ki a koe ne ha ha he tuaga ia? E, kua ha ha he uiina loto fakamafanatia ha Iesu e tau kakano mitaki ma tautolu he vaha nei.
13. Iloa moli fefe e tautolu ko e to lagomatai e Iesu a tautolu ke moua e mafanatia mo e okiokiaga?
13 Ato tuku mai e Iesu e uiina fakaalofa hana, ne pehe a ia: “Kua tuku mai kia au e tau mena oti he haku a Matua; nakai emo foki taha ke kitia e Matua, ko e Tama hokoia, mo ia ni ke loto e Tama ke fakakite atu ki ai.” (Mataio 11:27) Ha ko e fakafetuiaga uho nei he vahaloto ha Iesu mo e hana Matua, kua fakamoli mai ki a tautolu ko e taliaaga he uiina ha Iesu mo e ke eke ai mo hana a tau tutaki, ka maeke a tautolu ke huhu atu ke he fakafetuiaga tata mo Iehova, “ko e Atua foki hana e tau fakamafanaaga oti.” (2 Korinito 1:3; fakatatai Ioane 14:6.) Ke lafi atu ki ai, ha kua ‘tuku mai kia ia e tau mena oti,’ ko Iesu Keriso hokoia ni ne ha ha i ai e malolo mo e pule ke fakamaama aki e tau kavega ha tautolu. Ko e tau kavega fe? Ko e tau mena ia ne tuku mai he tau mena kelea fakapolitika, fakatu koloa, mo e tau fakatokaaga fakalotu, katoa foki mo e kavega he ha tautolu a agahala mo e nakai mitaki katoatoa. Ko e manatu fakamalolo mo e fakamafanatia ha ia mai he kamataaga!
14. Mai he pehiaga fe ka foaki e Iesu e fakaokiokiaga?
14 Ne holo atu a Iesu ke talahau: “Kia o mai a mutolu kia au, ko mutolu oti ne matematekelea mo e pehia he tau kavega; ko au foki ke okioki ai a mutolu.” (Mataio 11:28) Kua moli ai, kua nakai totoko a Iesu ke he gahua uka, ha kua tumau a ia ke fakatonutonu hana a tau tutaki kia eketaha a lautolu ke he gahua ne ha ha ia lautolu. (Luka 13:24) Ka ko e “matematekelea” (“gahua,” Kingdom Interlinear) kua hagahaga ke he gahua tumau mo e lolelole, ne kua lagaloga ke nakai fai fua mitaki. Mo e ha ha he “pehia he tau kavega” e maamaaga he mamafa ke he mena kua nakai lata ki ai. Ko e tau kehekeheaga kua tuga he vahaloto he tau tagata tane ne keli luo ke kumi koloa galo mo e ko e taha kua keli luo noa ni he kemu gahua fakatupa. Kua tatai e uka he tau gahua ne taute e laua. Ke he taha, ko e gahua manako lahi ke taute, ka e ko e taha, ko e mena uka mo e nakai fai fakaotiaga. Ko e mena ne fakakehekehe aki ko e kakano he gahua po ke ai fai kakano.
15. (a) Ko e tau huhu fe kua lata ia tautolu ke huhu hifo ki a tautolu ni ka logona hifo e tautolu kua mamafa e kavega ne fua e tautolu? (e) Ko e heigoa ka talahau hagaao ke he tupumaiaga he ha tautolu a tau kavega?
15 Logona hifo nakai e koe kua ‘matematekelea mo e pehia a koe he tau kavega,’ mo e kua loga lahi mahaki e tau manako ke he hau a magaaho mo e malolo? Kua tuga ka e mamafa lahi e tau kavega ne fa e fua e koe? Kaeke ke pihia, liga kua aoga ke huhu hifo ni a koe ki a koe, ‘Ko e heigoa haku ne matematekelea ki ai? Ko e faga kavega fefe ne fa e fua e au?’ Hagaao ai ke he mena nei, he molea ai e 80 e tau tau, ne talahau mai he tagata hokotaki he Tohi Tapu: “Kaeke ke manamanatu a tautolu ke he tau kavega he moui kua vevehe ai ke he ua e vahega; liga to ui e tautolu e tau mena nei ko e tau mena taute ne tautolu mo e tau mena nakai maeke ke kalo mai ai: ko e falu ia kua tupu, mo e falu ia kua nakai tupu, ha ko e ha tautolu ni a tau mena taute.” Ti lafi atu foki a ia: “To ofo e tokologa ia tautolu, ka mole atu he kumikumi fakalahi hifo ni e tautolu ki a tautolu, ke kitia ko e lahi e pasene he ha tautolu a tau kavega ko e tau mena taute ni e tautolu.”
16. Ko e heigoa e tau kavega ka fakalavelave aki ni e tautolu a tautolu?
16 Ko e heigoa e falu he tau kavega ka fakalavelave aki ni e tautolu a tautolu? He vaha nei kua nonofo a tautolu he lalolagi velevele koloa, manako lahi ke he tau mena fakafiafia, mo e mahani kelea. (2 Timoteo 3:1-5) Kua ha ha i lalo foki e tau Kerisiano tukulele he pehiaga tumau ke fakatatai ke he tau fasone mo e tau puhala moui he lalolagi. Ne tohi ai e aposetolo ko Ioane hagaao ke he “manako lahi he tino, mo e manako lahi he tau mata, katoa mo e tau mena he mouiaga nai ke hula ki ai.” (1 Ioane 2:16) Ko e tau fakaohoohoaga malolo a nei ka mukamuka a tautolu ke hufia i ai. Kua fa iloa, ko e falu kua fakamakai ke hoko atu ke lahi e kaitalofa ke maeke ke olioli ke he tau mena fakafiafia po ke ke fakatumau e taha puhala moui. Ti moua ai e lautolu kua lata ia lautolu ke lahi e magaaho ke fakamole ke he gahua, po ke fai gahua foki, ke moua aki e tupe ke totogi aki e tau kaitalofa ha lautolu.
17. Ko e heigoa tuaga fe ka taute ke uka lahi ke fua e kavega, mo e maeke fefe e mena nei ke fakamitaki?
17 Ka manamanatu e tagata ko e nakai kelea ke moua po ke taute e falu he tau mena ne moua he falu po ke hane fa e taute, kua aoga lahi ke fuafua fakamitaki neke lafi atu e ia ke he hana a kavega ka e nakai lata. (1 Korinito 10:23) Ha kua maeke ni e tagata ke fuafua e mena ke fua, kua lata ai ke uta kehe e falu mena ke maeke ke fua foki taha kavega. Kua fa mahani ai, ko e tau mena kua aoga ma e ha tautolu a leveki fakaagaga—ko e fakaako fakatagata ke he Tohi Tapu, o atu ke he feleveiaaga, mo e ke he fekafekauaga he fonua—kua fakamua ke uta kehe. Ko e fua ne tupu mai ko e lolelole fakaagaga, ne kua, ke he taha fahi, fa taute e kavega ke mua atu e mamafa ke fua. Ne hataki mai e Iesu Keriso ke he hagahaga kelea pihia he magaaho ne talahau e ia: “A mutolu neke pehia ha mutolu a tau loto, he fakaniniko, ko e konahia, mo e fakaatukehe he tau mena he mouiaga nai; neke fakaofo mai e aho ia kia mutolu. Ha ko e mena tuga ne matahele.” (Luka 21:34, 35; Heperu 12:1) Ko e mena uka ke kitia e matahele mo e kalo kehe mai i ai kaeke ke pehia he kavega e taha mo e lolelole.
Fakatotoka mo e Okiokiaga
18. Ko e heigoa ne foaki e Iesu ki a lautolu ne o mai ki a ia?
18 Mo e fakaalofa ai, ne foaki e Iesu e fakamaloloaga: “Kia o mai a mutolu kia au, . . . ko au foki ke okioki ai a mutolu.” (Mataio 11:28) Ko e tau kupu “okioki” mo e “okiokiaga” nai he Mat 11 kupu 29 kua tupu mai he tau kupu Heleni ne tatai mo e kupu ne kua fakaaoga he liliuaga Septuagint ke liliu aki e kupu Heperu ma e “sapati” po ke “taofi mau he sapati.” (Esoto 16:23) Ti, kua nakai mavehe a Iesu ko lautolu ne o mai ki a ia to nakai liu gahua, ka kua mavehe a ia to fakaokioki e ia a lautolu ke malolo ai a lautolu ma e gahua ne kua lata ia lautolu ke taute ne felauaki mo e finagalo he Atua.
19. Maeke fefe e taha ke ‘hau ki a Iesu’?
19 Ka e, ‘hau’ fefe mogoia e taha ki a Iesu? Ke he hana a tau tutaki, ne pehe a Iesu: “Ko e tagata ka fia mui mai kia au, aua neke omaoma a ia kia ia, ka e nikiti a hana satauro, mo e mui mai ai kia au.” (Mataio 16:24) Ti, ke o mai ki a Iesu ko e pehe a ia ke tuku atu e manako he taha ma e Atua mo Keriso, talia taha matagahua pauaki, ti fakatumau ki ai. Kua to lahi mahaki ka e tau mena oti nei? Kua lahi ka e totogi? Kia o mai a tautolu ke onoono atu ke he mena ne talahau e Iesu he mole he age e ia e uiina fakaalofa ki a lautolu ne lolelole.
Manatu Nakai e Koe?
◻ Ke he puhala fe kua mamafa ai e tau kavega he tau tagata he vaha ha Iesu?
◻ Ko e heigoa e tupuaga moli he tau tutuaga uka he tau tagata?
◻ Lata ia tautolu ke kumikumi hifo fefe ki a tautolu ni ka logona e tautolu kua mamafa lahi e kavega?
◻ Ko e tau kavega fe ka liga fakalavelave aki ni e tautolu a tautolu?
◻ Maeke fefe ia tautolu ke moua e okiokiaga ne mavehe mai e Iesu?
[Fakatino he lau 11]
Ko e heigoa e falu he tau kavega ka fakalavelave aki ni e tautolu a tautolu?
[Fakatino Credit Line he lau 11]
Fakamokoi he Bahamas Ministry of Tourism