Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • w97 6/1 lau 24-29
  • Ko e Mena Galo kua Nakai Lata he Tau Kerisiano ke Fufu!

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Ko e Mena Galo kua Nakai Lata he Tau Kerisiano ke Fufu!
  • Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1997
  • Tau Vala Mataulu
  • Tau Tohi Pihia Foki
  • Kua Kitia Mitaki e “Mena Galo Tapu”
  • Ko e Mena Galo ne kua Fakakite kua Lata ke Talahau!
  • Tui e Tau Matau he Tau Kauloa ha Satani
  • Kitia Lahi Ai ke he Magaaho Nei!
  • Ko e Mena Galo ka Tala Age e Koe ke he Falu
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2011
  • Tau Mataulu Tala
    Ala!—2018
  • ‘Pulotu he Atua ke he Mena Galo’
    Fakatata Atu ki a Iehova
  • Ko e Mena Galo kua Fiafia a Tautolu ke Iloa
    Fakaako e Tau Fanau ha Mutolu
Kitia Foki
Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—1997
w97 6/1 lau 24-29

Ko e Mena Galo kua Nakai Lata he Tau Kerisiano ke Fufu!

“Kua talahau fakakite au ke he tau tagata . . . nakai talahau fakagalo e au ha mena.”​—IOANE 18:20.

1, 2. Ko e heigoa e fakailoaaga he kupu Heleni my·steʹri·on ne kua fakaaoga ai ke he tau Tohiaga Tapu?

KO E kupu Heleni my·steʹri·on kua fakaliliu he New World Translation of the Holy Scriptures laga 25 ko e “mena galo tapu” mo e laga tolu ko e “mena fufu.” Ko e mena galo ne ui kua tapu kua lata ke aoga moli! Ko e ha tagata kua monuina ke moua e iloilo he mena galo pihia kua lata ke lilifu lahi e logonaaga, ha kua totou ai a ia ke uhoaki ke auloa ke he mena galo mo e Atua Mua Ue Atu he lalolagi mo e lagi katoatoa.

2 Kua fakamau he Expository Dictionary of Old and New Testament Words ha Vine ke he laulahi kua latatonu e fakaliliuaga he “mena galo tapu” ke he “mena fufu.” Kua talahau ai hagaao ke he my·steʹri·on: “Ke he [tau Tohiaga Tapu Heleni Kerisiano] kua fakakite ai, nakai ko e mena fufu (tuga mo e kupu Peri[tania]), ka e mai ai, he puhala lotomatala pauaki ne nakai fai fakailoaaga, kua maeke ni ke fakailoa mai he fakakiteaga faka-Atua, mo e kua fakailoa ke he puhala mo e he magaaho kotofa he Atua, mo e ki a lautolu ni kua fakalotomatala he Hana Agaga. Ko e kakano ko e mena fufu kua fakalata ai ke he iloilo kua taofi; ko e fakailoaaga faka-Tohiaga Tapu ne fakakite e kupu moli. Ti ko e mena ia, kua mua atu e matutaki he tau kupu ia mo e vahega kupu ‘fakailoa ai,’ ‘fakamoli,’ ‘fakakite,’ ‘fakamatala,’ ‘maama,’ ‘foaki.’ ”

3. Kehe fefe e fakapotopotoaga Kerisiano he senetenari fakamua mai he falu he tau vahega fakalotu fufu?

3 Ko e fakamaamaaga nei kua fakamatafeiga mai e kehekeheaga lahi mahaki he vahaloto he tau matakau fakalotu fufu ne tupuola ke he senetenari fakamua mo e fakapotopotoaga Kerisiano fakatu fou. Ka ko lautolu ne kamata ke he tau mena fakalotu fakagalogalo kua fa mahani ke pipi mau he omonuo fakanono ke puipui e tau fakaakoaga fakalotu, kua nakai tuku e tau Kerisiano ki lalo he pehiaga pihia. Kua moli ai ne vagahau e aposetolo ko Paulo ke he “iloilo he Atua ke he mena galo,” kua ui ai ko e ‘iloilo kua ufitia,’ ko e fufu ia mai “he taha iki taha he lalolagi nai.” Nakai ko e fufu mai a ia he tau Kerisiano ne kua fakakite ki ai he puhala he agaga he Atua ke maeke ia lautolu ke fakailoa ai ke he tau tagata.​—1 Korinito 2:7-12; fakatatai Tau Fakatai 1:20.

Kua Kitia Mitaki e “Mena Galo Tapu”

4. Matapatu kia hai e “mena galo tapu,” mo e fefe?

4 Ko e “mena galo tapu” ha Iehova kua matapatu ai ki a Iesu Keriso. Ne tohi e Paulo: “Ha kua fakailoa mai e [Iehova] kia tautolu e mena galo he hana finagalo, ke lata mo e pule totonu hana kua manatu ai a ia ke he hana finagalo; kia fakamaopoopo ai e ia e tau mena oti kia Keriso ka hoko mai e katoatoaaga he tau tau ne kotofa, ko e tau mena ha he lagi katoa mo e tau mena ha he lalolagi, ha ia ia ni.” (Efeso 1:9, 10) Kua mua atu e fakatonu ha Paulo hagaao ke he pauaki he “mena galo” he magaaho ne tuhi ai a ia ke he manako he “iloa mitaki ai e kupu galo he Atua, ko e Matua ia, katoa mo Keriso.”​—Kolose 2:2.

5. Ko e heigoa kua putoia ke he “mena galo”?

5 Pete ia, kua lahi atu e mena kua putoia ai, ma e “mena galo tapu” ko e mena galo ke he loga e tau vala. Nakai ko e kitiaaga mahino ni ia Iesu ne kua mavehe mai ko e Tega po ke Mesia; kua putoia ai e matagahua ne kua foaki ki a ia ke taute e finagalo he Atua. Kua putoia ai e fakatufono he lagi, ko e Kautu faka-Mesia he Atua, tuga ne fakamaama fakamahino e Iesu he magaaho ne tala age e ia ke he hana a tau tutaki: “Kua foaki atu kia mutolu ke iloa ai e mutolu e tau mena galo he kautu he lagi; ka e nakai foaki atu kia lautolu.”​—Mataio 13:11.

6. (a) Ko e ha kua hako ai ke talahau ko e “mena galo” ne “ufia tali mai he kamataaga”? (e) Ne fakakite fakahaga fefe ai?

6 Kua leva e magahala ne lata ke fakaoti he vahaloto he talahau fakamua e finagalo he Atua ke foaki e fakaveaga ma e Kautu faka-Mesia mo e he “fakahiku ai e mena galo.” (Fakakiteaga 10:7; Kenese 3:15) Ko e fakahikuaga hana to hoko ai mo e fakatuaga he Kautu, ko e fakatataiaga he moli he Fakakiteaga 10:7 mo e 11:15. Moli ai, ko e falu 4,000 he tau tau he mole ne foaki e maveheaga fakamua he Kautu i Etena ke he hauaga he Patuiki-Fifili he 29 V.N. Kua 1,885 he tau tau he mole ato fakatu ai e Kautu ke he lagi he 1914. Ati kua fakakite fakahaga ai e “mena galo” ke teitei molea e 6,000 he tau tau. (Kikite lau tohi 16.) Ne hako moli a Paulo he tutala hagaao ke he “fakakiteaga he mena galo ne ufia tali mai he kamataaga; ka kua fakakite mai ke he vaha nai . . . mo e fakailoa ai.”​—Roma 16:25-27; Efeso 3:4-11.

7. Kua maeke he ha ia tautolu ke mauokafua katoatoa ke he vahega fekafekau fakamoli mo e loto matala?

7 He kehe ai mo e tau tagata, ne kua ha ha ai e fakakaupaaga he ku e moui, kua nakai fakapehia e logonaaga a Iehova ha ko e magaaho ke fakakite tuai hana tau mena galo. Ko e mena moli nei kua lata ke puipui mai a tautolu he ohooho ka nakai maeke e tau huhu takitaha he Tohi Tapu ke fakamaama he mogonei ke he makonaaga ha tautolu. Ko e mahani fakalatalata he vala he vahega fekafekau fakamoli mo e loto matala, ne poaki ai ke foaki ke he tau tagata Kerisiano e tau mena kai ke he magaaho tonu, kua puipui mai he molea ki mua mo e tuaha teao hagaao ke he tau mena kua nakai maama mitaki. Kua lali e vahega fekafekau ke fehola kehe mai he mao lahi. Kua mahani fakatokolalo ai ke talahau he magaaho nei kua nakai maeke ke tali e tau huhu oti, he manatu mau ai e Tau Fakatai 4:18. Ka ko e fiafia haia ke iloa to fakatumau a Iehova ke he hana ni a magaaho tonu mo e hana ni a puhala, ke fakakite e tau mena galo hagaao ke he hana tau finagalo! Kia nakai lata a tautolu ke ohooho atu ke he fakatokatokaaga a Iehova, he lali mo e nakai lotomatala ke fakaave ki mua ia ia ko e Fakakite he tau mena galo. Ko e mafanatia haia ke iloa ko e puhala kua fakaaoga e Iehova he vaha nei kua nakai taute pihia! Kua fakamoli ai mo e lotomatala.​—Mataio 24:45; 1 Korinito 4:6.

Ko e Mena Galo ne kua Fakakite kua Lata ke Talahau!

8. Iloa fefe e tautolu kua lata e “mena galo” ke fakailoa?

8 Nakai fakakite e Iehova hana “mena galo” ke he tau Kerisiano ma lautolu ke fufu. Kua taute ai ke fakailoa, he lagotatai mo e matapatu fakaakoaga kua fakatoka e Iesu ma e tau tutaki oti hana​—nakai ke he tau akoako tokogahoa ni: “Ko mutolu, ko e maama he lalolagi a mutolu. Nakai maeke ke galo e māga kua fakatu i luga he mouga. Nakai tugi foki e lautolu e lamepa ti toka ai i lalo he kumete, ka e toka ki luga he tokaaga lamepa, ke kikila atu ai kia lautolu oti ha ha he fale. Kia kikila atu pihia ha mutolu a maama ki mua he tau tagata, kia kitia ai e lautolu ha mutolu a mahani mitaki ati fakaheke atu ai a lautolu ke he Matua ha mutolu ha ha he lagi.”​—Mataio 5:14-16; 28:19, 20.

9. Ko e heigoa ne fakamoli kua nakai fai totokoaga a Iesu, tuga he talahau he falu?

9 Ne nakai fai amamanakiaga totoko a Iesu he fakatu e fakatokatokaaga i loto he tau tutaki ke kumi e tau finagalo fakagalogalo. I loto he tohi Early Christianity and Society, ne tohi a Robert M. Grant hagaao ke he lalagoaga he tau Kerisiano fakamua mai he tagata lalago ko Justin Martyr he senetenari ke ua aki: “Kaeke ko e tau tagata totoko e tau Kerisiano to fakamumuli fakatumau a lautolu ke maeke ai ke moua ha lautolu a foliaga.” Ka e maeke fefe he tau Kerisiano ke “fakamumuli fakatumau” mo e he magaaho taha kua eke ke tuga “e māga kua fakatu i luga he mouga”? Kua nakai lata a lautolu ke fufu ha lautolu a maama i lalo he kumete! Ko e mena haia he fakatufono, kua nakai fai mena ke matakutaku mai he gahua ha lautolu. Ne fakaholo atu e tagata tohi nei ke fakamaama a lautolu “ko e kau fakalatahaaga mitaki lahi he pule atu motu he fakatupu e mafola mo e maopoopoaga mitaki.”

10. Kua nakai lata he ha e tau Kerisiano ke fufu e aga ha lautolu?

10 Kua nakai manako a Iesu ke he hana a tau tutaki ke fufu ha lautolu a aga ko e tau hukui kua ui ai ko e vahega lotu. (Gahua 24:14; 28:22) He kaumahala ai ke fakakikila ha tautolu a maama he vaha nei to nakai fakafiafia ai a Keriso mo e hana a Matua, ko e Fakakite he tau mena galo, mo e to nakai nonofo fiafia ai a tautolu.

11, 12. (a) Ko e ha kua manako a Iehova ke he faka-Kerisiano ke fakailoa? (e) Kua fakatoka fefe e Iesu e fakafifitakiaga tonu?

11 Kua “nakai finagalo a [Iehova] ke malaia taha, ka kia hohoko oti kana ke he tokihala.” (2 Peteru 3:9; Esekielu 18:23; 33:11; Gahua 17:30) Ko e matapatu he fakamagaloaga he tau agahala he tau tagata tokihala ko e tua ke he poa lukutoto ha Iesu Keriso, ne kua foaki a ia mo lukutoto ma e tau tagata oti​—nakai tokofiha ni​—ke “nakai mate taha ne tua kia ia, ka kia moua e ia e moui tukulagi.” (Ioane 3:16) Kua lata ai ke lagomatai e tau tagata ke taute e tau lakaaga kua mitaki ke lata ia lautolu ke fakafili ke tuga e tau mamoe, nakai ko e tau koti, ke he fakafiliaga hane hau.​—Mataio 25:31-46.

12 Nakai fufu e faka-Kerisiano moli; kua lata ke fakailoa ke he puhala tonu kua maeke. Kua fakatoka ne ia ko Iesu e fakafifitakiaga tonu. He huhu he ekepoa ne mua hagaao ke he hana tau tutaki mo e hana fakaakoaga, ne pehe a ia: “Kua talahau fakakite au ke he tau tagata, kua fakaako mau au ke he tau sunako mo e faituga, ne tolo mau ki ai e tau tagata Iutaia; ka e nakai talahau fakagalo e au ha mena.” (Ioane 18:19, 20) He manamanatu ai ke he fakatokatokaaga nei, ko e heigoa he tagata mahani Atua ka hagahaga ke fufu e mena ne fakapuloa he Atua kua lata ke fakakite ke he tau tagata? Ko hai kua maeke ke fufu e “kei he maama” kua takitaki atu ke he moui tukulagi? He taute pihia, to eke a ia ke tuga e tau tagata fakatupua he senetenari fakamua.​—Luka 11:52; Ioane 17:3.

13. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakamatala ke he tau magaaho oti?

13 Kia nakai fai tagata ke maeke ke talahau ko tautolu ko e Tau Fakamoli a Iehova kua fufu e fekau he Kautu he Atua! Pete ni kua talia po ke tiaki e fekau, kua lata e tau tagata ke iloa kua hane fa e fakamatala ai. (Fakatatai Esekielu 2:5; 33:33.) Kua lata ai mogoia ia tautolu ke igatia mo e fakaaoga e tau magaaho oti ke fakamatala e fekau he kupu moli ke he tau tagata oti, ke he ha mena kua feleveia a tautolu mo lautolu.

Tui e Tau Matau he Tau Kauloa ha Satani

14. Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakauaua hagaao ke he hafagiaga he ha tautolu a tapuakiaga?

14 He tau matakavi loga ko e Tau Fakamoli a Iehova kua eke ai mo matapatu lahi he matutakiaga tala. Kua tatai ai ke he mena tupu ke he tau Kerisiano fakamua, kua fa mahani ke fatipiko a lautolu mo e fakavahega ai mo e tau fakaakoaga lotu nakai tonu mo e tau fakatokatokaaga fakagalogalo. (Gahua 28:22) Liga ko e hafagiaga ha tautolu ke he gahua fakamatala kua taute ke keli tala aki a tautolu? To nakai pulotu moli, mo e nakai taofi ai ke he fakatonuaga a Iesu, ke omoi e tautolu a tautolu ke he lotouho he taufetoko kua nakai lata. (Tau Fakatai 26:17; Mataio 10:16) Pete ia, ko e gahua aoga lahi he fakamatala e Kautu mo e lagomatai e tau tagata ke holo ki mua e tau momoui kua nakai ke fufu. Kua fakamatalahi aki a Iehova, fakatokoluga aki a ia, he fuluhi e onoonoaga ki a ia mo e hana Kautu ne fakatu. Ko e tali fakafiafia nakaila leva ia ke he kupu moli he Tohi Tapu he Fahi Uta i Europa mo e tau vala i Aferika kua hokotia ai kakano ha ko e hafagiaga tupu ki mua ne kua maeke ai e kupu moli ke fakamatala i ai mogonei.

15, 16. (a) Ko e heigoa e tau finagalo kua taute he ha tautolu a hafagiaga mo e monuina fakaagaga, ka e ko e mena kia anei ke fakatupu e manamanatuaga ki ai? (e) Ko e ha ne tui ai e Iehova e tau matau he tau kauloa a Satani?

15 Kua moli ai ko e hafagiaga he fakamatala he Tau Fakamoli a Iehova, ko e parataiso fakaagaga kua olioli e lautolu, mo e ha lautolu a monuina​—ke he tau koloa tagata mo e tau mena fakatino​—kua nakai fano noa ai. He hane futiaki mai e tau tagata loto fakamoli, ko e tau mena nei kua liga ke fakafehola aki e tau tagata totoko. (2 Korinito 2:14-17) Moli ai, kua liga e mena nei ke he magaaho fakamui ke fakataki aki e tau matakau a Satani he keli e tau tagata he Atua.

16 Kua eke kia e mena nei ke fakatupu e manamanatuaga? Nakai pihia ke he perofetaaga a Iehova ne moua he Esekielu veveheaga 38. Kua talahau tuai ai ko Koku a Makoku, ko e fakamaamaaga ha Satani ko e Tiapolo tali mai he hana a liti hifo ke he lalolagi he mole atu e fakatu he Kautu he ­1914, to takitaki e keliaga he tau tagata he Atua. (Fakakiteaga 12:7-9) Kua tala age a Iehova ki a Koku: “To pehe a koe, To hake au ke he motu ha i ai e tau māga kua nakai nonofo taue; to fano au kia lautolu kua nonofo fakatekiteki, ko lautolu kua nonofo fakahanoa, ko lautolu oti kua nonofo mo e nakai fai kaupa a lautolu, to nakai fai fakamau fakalava a lautolu, po ke tau gutuhala. Kia uta ai e tau mena ne moua he tau, ke uta foki e tau mena ne fofo he tau, ke hoko e lima hāu ke he tau mena ne eke mo tau mena ke moumou, ka ko ainei kua kakai tuai, ko e motu foki kua fakapotopoto mai he tau motu kehe, ha ha ia lautolu e tau manu mo e tau koloa, kua nonofo a lautolu ke he lotouho he lalolagi.” (Esekielu 38:11, 12) Fakakite he kupu 4 ko e tau tagata he Atua kua nakai lata ke matakutaku ke he keliaga nei, ha ko e gahua ha Iehova. Ka ko e ha la ne fakaata he Atua​—e, ti fakaohooho foki​—e tau keliaga ke hoko ke he hana tau tagata? He kupu 23 kua totou e tautolu e tali a Iehova: “To fakalilifu e au a au, mo e fakatapu e au a au, to iloa foki au ki mua he tau motu loga, to iloa ai e lautolu ko au ni ko Iehova.”

17. Kua lata a tautolu ke manamanatu fefe ke he keliaga matakutaku a Koku?

17 Ti, nakai nonofo matakutaku ai ke he keliaga ha Koku, kua ono lahi atu e tau tagata a Iehova mo e fakamakai ke he fakamoliaga atu foki he perofetaaga he Tohi Tapu. Kua fiafia lahi ha ia ke iloa e fua loga mo e monuina he fakatokatokaaga kitia mata hana, kua tui e Iehova e tau matau he tau kauloa a Satani mo e futiaki mai a ia mo e hana matakautau ke he kaumahalaaga ha lautolu!​—Esekielu 38:4.

Kitia Lahi Ai ke he Magaaho Nei!

18. (a) Ko e heigoa e mailogaaga he tokologa he tau tagata he mogonei, mo e ko e ha? (e) Ko e heigoa e tali ke he fakamatalaaga he Kautu kua taute mo fakaohoohoaga malolo lahi?

18 He tau vaha fou nei kua hafagi lahi e Tau Fakamoli a Iehova he talahau ha lautolu a tau manatu ne matapatu ai ke he Tohi Tapu, pete ni kua nakai talahaua e mena nei. Ke he tau hogofulu tau kua hataki a lautolu ke he tau hagahagakelea he ula tapaka mo e fakaaoga hehe he tulaki, nakai fai akonakiaga ke lata mo e tama liuliu, tau fua kelea he fakafiafiaaga ne pukeina ke he mahani fakatane mo e fifine kua holifono mo e favaleaga, mo e taufetului he tau fagai toto. Kua tuhi foki a lautolu ke he kehekeheaga he fakaakoaga tupu mai noa. Kua tokologa lahi e tau tagata kua talahau mogonei, “Nakai hepe e Tau Fakamoli a Iehova ke he tau mena oti ia.” Kua nakai kia hafagi lahi a tautolu he fakakite ha tautolu a tau manatu ke he tau tagata, to nakai fai tali a lautolu ke he puhala nei. Mo e nakai tiaki e mena moli he taute e fakamoliaga pihia, kua taute e lautolu e lakaaga ke he puhala he talahau, “ko e fakavai a koe ma Satani; kua hako moli a koe ma Iehova.” Ko e fakaohoohoaga malolo lahi ha ia ma tautolu ke fakatumau ke muitua ke he fakafifitakiaga a Iesu, he vagahau e kupu moli ke he tau tagata!​—Tau Fakatai 27:11.

19, 20. (a) Ko e heigoa e fifiliaga he tau tagata a Iehova ne fakakite he 1922, mo e kua fakagahuahua agaia kia e tau kupu nei? (e) Fefe e kitekiteaga ha tautolu ke he “mena galo” a Iehova?

19 Kua leva e maama he tau tagata a Iehova e matagahua hagaao ke he mena nei. Ko e fonoaga kua lata ke mailoga he 1922, ko e pelesiteni he magaaho ia he Sosaiete he Kolo Toko ko J. F. Rutherford, ne fakafiafia hana toloaga he talahau: “Kia hufia lahi, kia mataala, kia hakahakau, kia loto toa. Kia mahani fakamoli mo e tau fakamoli kua moli ma e Iki. O ki mua he tau ato moumou oti e tau valavala ha Papelonia. Fakapuloa e fekau fakamamao mo e tata. Kua lata e lalolagi ke iloa ko Iehova e Atua mo e ko Iesu Keriso ko e Patuiki he tau patuiki mo e Iki he tau iki. Ko e aho ni anei he tau aho oti. Kitiala, kua pule e Patuiki! Ko mutolu hana tau hukui kua kitia. Ko e mena ia kia fakapuloa, fakapuloa, fakapuloa, e Patuiki mo e hana kautu.”

20 He aoga tuga e tau kupu nei he 1922, mua atu fefe mogoia he 75 e tau he mogo fakamui, he magaaho ne fakakite kua tata lahi mahaki mai e Keriso ko e Fakafili mo e Lukutoto! Ko e fekau he Kautu ne fakatu ha Iehova mo e ke he parataiso fakaagaga kua olioli he tau tagata he Atua ko e “mena galo” kua mua ue atu ke fufu. He kua talahau fakamahino ni e ia ko Iesu, kua lata hana tau tutaki, mo e lagomatai he agaga tapu, ke eke mo tau fakamoli “ke hoko ni ke he fakaotiaga he lalolagi” hagaao ke he kei hana kua toka ke he finagalo tukulagi a Iehova. (Gahua 1:8; Efeso 3:8-12) Moli ai, ko e tau fekafekau ha Iehova, ko e Atua kua fakakite mai e tau mena galo, kua nakai lata ia tautolu ke fufu e mena galo nei ki a tautolu ni!

To Tali Fefe e Koe?

◻ Ko e heigoa e “mena galo tapu”?

◻ Iloa fefe e tautolu kua lata ke fakailoa ai?

◻ Ko e heigoa kua ta mai e keliaga ha Koku ke he tau tagata a Iehova, mo e fefe ha tautolu a manamanatuaga ke he mena nei?

◻ Ko e heigoa kua lata ke igatia a tautolu takitokotaha ke fifili ke taute?

[Puha he lau 28]

Ne Fakakite Fakahaga Ai e “Mena Galo Tapu”

◻ He mole atu e 4026 F.V.N.: Kua mavehe e Atua ke fakatu hake e Tega ke moumou a Satani.​—Kenese 3:15

◻ 1943 F.V.N.: Kua fakamoli ai e maveheaga faka-Aperahamo, mo e mavehe ai to hau e Tega puhala mai ia Aperahamo.​—Kenese 12:1-7

◻ 1918 F.V.N.: Ko e fanauaga ha Isaako ko e hakega ke he maveheaga.​—Kenese 17:19; 21:1-5

◻ c. 1761 F.V.N.: Kua fakamau e Iehova to hau e Tega he tama tane a Isaako ko Iakopo.​—Kenese 28:10-15

◻ 1711 F.V.N.: Kua fakakite e Iakopo to hau e Tega mai he hana tama tane ko Iuta.​—Kenese 49:10

◻ 1070-1038 F.V.N.: Kua ako he Patuiki ko Tavita to eke e Tega mo hana a ohi mo e to pule ai tukulagi ko e Patuiki.​—2 Samuela 7:13-16; Salamo 89:35, 36

◻ 29-33 V.N.: Ne kitia mitaki a Iesu ko e Tega, ko e Mesia, ko e ikifakafili anoiha, mo e Patuiki-Fifili.​—Ioane 1:17; 4:25, 26; Gahua 10:42, 43; 2 Korinito 1:20; 1 Timoteo 3:16

◻ Kua fakakite e Iesu to ha ha ia ia e tau pule mo e tau ikifakafili auloa, to ha ha ai e tau tagata he lalolagi ke he Kautu he lagi, mo e ko e hana tau tutaki oti to eke ai mo tau tagata fakamatala he Kautu.​—Mataio 5:3-5; 6:10; 28:19, 20; Luka 10:1-9; 12:32; 22:29, 30; Ioane 10:16; 14:2, 3

◻ Kua fakakite e Iesu to fakatu e Kautu ke he magaaho pauaki, he kua fakamau ai he tau mena tutupu he lalolagi.​—Mataio 24:3-22; Luka 21:24

◻ 36 V.N.: Kua ako e Peteru to eke foki a lautolu nakai ko e tau Iutaia mo hakega fakalataha ke he Kautu.​—Gahua 10:30-48

◻ 55 V.N.: Kua fakamaama e Paulo ko e tau hakega fakalataha he Kautu ka liu tutu mai ke he moui nakai mate mo e nakai matahavala ke he magahala he ha ha hinei a Keriso.​—1 Korinito 15:51-54

◻ 96 V.N.: Kua fita e pule a Iesu ke he tau tutaki fakauku hana, he fakakite ko e ha lautolu a numera fakahiku ko e 144,000.​—Efeso 5:32; Kolose 1:13-20; Fakakiteaga 1:1; 14:1-3

◻ 1879 V.N.: Kua tuhi e Zion’s Watch Tower ke he 1914 ko e tau kua mua ue atu e aoga he fakakatoatoa e “mena galo” he Atua

◻ 1925 V.N.: Kua fakamaama he The Watch Tower kua fanau e Kautu he 1914; ko e “mena galo” hagaao ke he Kautu kua lata ke fakailoa.​—Fakakiteaga 12:1-5, 10, 17

[Tau Fakatino he lau 27]

Tuga ha lautolu a Takitaki, ko Iesu, kua fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova e Kautu ha Iehova

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa