Ko e Fua he Tua Hau—Hane Kamatamata he Mogonei
“Haku a tau matakainaga na e, kia manatu a mutolu ko e mena ke fiafia lahi ai ka moua a mutolu he tau kamatamata kehekehe. He iloa e mutolu ko e kamatamata he tua ha mutolu, kua tupu mai ai e fakauka.”—IAKOPO 1:2, 3.
1. Ko e ha ne talifaki e tau Kerisiano to kamatamata e tua ha lautolu?
NAKAI manako e tau Kerisiano moli ke fai matematekelea, mo e nakai fiafia a lautolu ke he mamahi mo e va. Ka kua mauloto e lautolu e tau kupu na i luga ne tohia he matakainaga ha Iesu ko Iakopo. Ne fakamaama age e Keriso ke he tau tutaki hana to hohoko e favale mo e falu he tau mena uka ki a lautolu kakano ko e tapiki mau ha lautolu ke he tau tutuaga he Atua. (Mataio 10:34; 24:9-13; Ioane 16:33) Pete ni ia, maeke he tau kamatamata pihia ke fua mai e fiafia. Puhala fe?
2. (a) Maeke fefe e tua ha tautolu ke fua mai e fiafia? (e) Maeke fefe he fakauka ke fakakatoatoa hana gahua hagaao ki a tautolu?
2 Ko e matapatu kakano ne moua ai e tautolu e fiafia ka kamatamata ai e tua ko e fakatupu he tau mena nei e tau fua mitaki. Tuga ne talahau e Iakopo, ke fakamalolo ka fehagai ke he tau kamatamata po ke tau mena uka “kua tupu mai ai e fakauka.” Kua moua e tautolu e aoga mai he feakiaga he fua uho faka-Kerisiano ia. Ne tohia e Iakopo: “Kia toka e fakauka ke eke hana gahua katoatoa, kia katoatoa ai mo e fakamaopoopo ai a mutolu, kia nakai toe ha mena kua nakai moua.” (Iakopo 1:4) Fai fekau e fakauka ke taute, ko e “gahua.” Ko e kotofaaga ia ke fakakatoatoa a tautolu ke he tau mena oti, lagomatai a tautolu ke maopoopo ko e tau Kerisiano. Ti ka toka ni e tau kamatamataaga ke tutupu he nakai lali ke taute e tau puhala ne nakai faka-Tohi Tapu ke fakaoti fakaave aki a lautolu, kua kamatamata mo e hakahaka ai e tua ha tautolu. Kaeke ke manava tote a tautolu, noa mo e fakaalofa hohofi, mahani totonu, po ke fakaalofa he fakafehagai atu ke he tau tutuaga po ke ke he tau tagata katofia ha tautolu, maeke he fakauka ke fakakatoatoa lahi a tautolu. E, ko e holoaga anei: Tupu mai he tau kamatamata e fakauka; fakatolomaki he fakauka e tau fua faka-Kerisiano; mai he tau mena nei e fiafia.—1 Peteru 4:14; 2 Peteru 1:5-8.
3. Ko e ha kia aua neke fakalolelole he matakutaku a tautolu he tau kamatamata he tua?
3 Ne fakamaama foki he aposetolo ko Peteru ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke matakutaku po ke fakalolelole mai he tau kamatamataaga he tua ha tautolu. Ne tohia e ia: “Kua fiafia ai a mutolu, pete ni he fakatutuku a mutolu ke he na aho nai, (kaeke kua lata ai,) ke he tau mena kamatamata kehekehe. Ko e kamatamata foki he tua ha mutolu, kua mua hana mitaki ke he auro ke mole atu, ka e kamatamata ni ke he afi, kia eke a ia mo mena ke hoko ai e navaaga, mo e lilifu, mo e fakahekeaga ka fakakite mai a Iesu Keriso.” (1 Peteru 1:6, 7) Ko e tau kupu nei kua mua atu e mafanatia he mogonei kakano ko e ‘matematekelea lahi’—ko e mogo he navaaga, lilifu, fakahekeaga mo e fakahaoaga—kua tata lahi mai he manatu he falu mo e mua atu e tata mai he magaaho ne eke a tautolu ke talitonu.—Mataio 24:21; Roma 13:11, 12.
4. Fefe e logonaaga he taha matakainaga hagaao ke he tau kamatamata ne fakafita a ia mo e falu he tau Kerisiano fakauku ki ai?
4 He vala tala fakamua, ne mailoga e tautolu e tau kamatamata ne fehagai a lautolu kua fakauku ne toe tali mai he 1914. Ko e fakaveaga nakai anei ma e fiafia? Ne fakakite mai e A. H. Macmillan e kitiaaga nei: “Kua kitia e au e tau kamatamata kelea lahi ne hoko mai ke he fakatokatokaaga mo e tau kamatamataaga he tua ma lautolu i ai. Mo e lagomatai he agaga he Atua ati hao ai mo e tumau ke tupuolaola. Kitia tuai e au e pulotu he fakatali fakaeneene ki a Iehova ke fakamaali mai e maamaaga ha tautolu he tau mena mai he Tohi Tapu ka e nakai tupetupe ke he manatu fou. . . . Pete ni ko e tau hikihikiaga ne taute e tautolu he tau magaaho loga ke he tau kitiaaga ha tautolu, to nakai hiki he naia e foakiaga hohofi he lukutoto mo e maveheaga he Atua ma e moui tukulagi. Ti to nakai lata ia tautolu ke fakalolelole e tua ha tautolu ha ko e tau amanakiaga nakai fakamoli po ke tau hikihikiaga he tau kitiaaga.”—The Watchtower, Aokuso 15, 1966, lau tohi 504.
5. (a) Ko e heigoa e aoga ne fua mai he hohokotia a lautolu ne toe ke he kamatamata? (e) Ko e ha kua lauia a tautolu ha ko e kamatamata he mogonei?
5 Ko e tau Kerisiano fakauku ne hao mai he vaha kamatamata he 1914-19 kua tokanoa mai he fakaohoohoaga malolo he lalolagi mo e he tau mahani fakalotu a Papelonia. Ne o atu a lautolu ne toe mo tau tagata kua fakamea mo e hakahaka, he foaki fakamakai e tau poa fakaheke ke he Atua mo e kua mauokafua nukua talia he Atua a lautolu. (Isaia 52:11; 2 Korinito 6:14-18) Kua kamata ai e fakafiliaga he fale he Atua, ka e nakai ni to fakakatoatoa he taha magaaho pauaki. Kua kamatamata mo e hakahaka atu agaia e tau tagata he Atua. Ko lautolu ne amaamanaki ke hao mai he ‘matematekelea lahi’ hane hau ke eke mo vala he “moto tagata tokologa,” kua kamatamata foki e tua ha lautolu. (Fakakiteaga 7:9, 14) Kua taute e tau mena nei ke tatai mo e tau puhala ne fehagai a lautolu kua fakauku ki ai mo e ke he falu a puhala foki.
Liga to Kamatamata Fefe a Koe?
6. Ko e heigoa taha puhala he kamatamata kelea lahi ne kua fakafita ki ai e tokologa?
6 Tokologa e tau Kerisiano ne manatu hagaao ke he paleko he fehagai atu ke he tau kamatamata he puhala hakotika. Ne liu manatu e lautolu e hokotaki nei: “Kua ui age [e tau takitaki Iutaia] ke he tau aposetolo ke o mai, kua fahi a lautolu, mo e tala age, aua neke vagahau ke he higoa a Iesu; ti tuku atu ai a lautolu ke o. Ati o ai a lautolu mai mua he fakapotopotoaga mo e fiafia, ha kua eke ni kua aoga a lautolu ke eke fakakelea ha ko e hana higoa.” (Gahua 5:40, 41) Mo e talahauaga ke he tau tagata he Atua he vaha fou nei, mua atu ke he magahala he tau felakutaki he lalolagi, kua fakamaali mai e tokologa he Tau Fakamoli a Iehova ne kua fakafita moli ke he tau favale, mo e mua atu, ke he tau lima he tau tagata favale.
7. Kua hohoko ki fe e falu he tau Kerisiano he vaha fou nei he fakatata e tua?
7 Mo e hagaao atu ke he favale ne fakahako ni ke he tau Kerisiano, nakai fai kehekehe e lalolagi he vahaloto ha lautolu kua fakauku ne toe mo e moto tagata tokologa he “mamoe kehe.” (Ioane 10:16) Mai he tau tau loga, kua kelea lahi e kamatamata ke he tau matakau ua he tuku fale puipui mo e mamate matulo kakano ko e fakaalofa ha lautolu ke he Atua mo e ha lautolu a tua ki a ia. Lata e tau matakau ua ia ma e agaga he Atua, pete ni ko e ha lautolu a tua. (Fakatatai The Watchtower, Iuni 15, 1996, lau tohi 31.) He magahala he atu tau he 1930 mo e he 1940 i Nasi Sihamani, tokologa e tau fekafekau ha Iehova, fakalataha mo e fanau, ne fakatata e tua mua ue atu, mo e tokologa ne hohoko lahi e tau kamatamata ki ai. He tau magaaho fou nei, ne fakafehagai e tau tagata ha Iehova ke he kamatamata he favale ke he tau motu tuga i Aitiope, Eriterea, Malaui, Mosamipiki, Puruniti, Ruanata, Saire, mo Sigapoa. Mo e pihia agaia e tau kamatamata pehenei.
8. Fakakite mai fefe he taha he tau matakainaga Aferika kua mua atu e mena ne putoia ke he kamatamata he tua ha tautolu ke he fakaukaaga he favale he puhala eke fakakelea?
8 Tuga ia kua fita he mailoga, kua kamatamata atu foki e tua ha tautolu ke he tau puhala galogalo. Falu he tau kamatamata kua nakai fakahako mai ke mukamuka ke kitia. Mailoga la e puhala ka lauia a koe ke he falu mena na ne mumui mai. Ko e matakainaga tane i Anakola ne tokohogofulu e fanau, kua ha ha he fakapotopotoaga ne nakai fai matutakiaga mo e tau matakainaga tane leveki. Mogo fakamui kua maeke ai falu ke aahi atu ke he fakapotopotoaga. Ne huhu ki a ia ko e fahia fefe a ia ke fagai hana magafaoa. Kua nakai mukamuka ia ia ke tali age, mo e talahau ni e ia ko e mena uka. Kua maeke nakai ia ia ke taha e fua kai ka fagai aki hana fanau he aho? Ne tala age e ia: “Nakai maeke. Ka kua mailoga e mautolu ke fakaaoga e tau mena ne ha ha ia mautolu.” Ti mo e leo malolo, ne pehe a ia: “Nakai kia ko e mena nei ni ka kitia e tautolu he tau aho fakahiku nei?” Ko e tua pihia kua lata ke nava he lalolagi, ka e nakai kehe e naia ke he tau Kerisiano mahani fakamoli, ne mauokafua to fakamoli e tau maveheaga he Kautu.
9. Ko e puhala fe ne fa e kamatamata a tautolu he hagaao ke he 1 Korinito 11:3?
9 Kua kamatamata foki e moto tagata tokologa ha ko e tau fakaholoaga fakateokarasi. Ko e fakapotopotoaga Kerisiano he lalolagi katoa kua hataki ai hagaao ke he tau matapatu fakaakoaga faka-Atua mo e tau tutuaga fakateokarasi. Ko e kakano fakamua he mena nei ke mailoga a Iesu ko e Takitaki, ko ia ne kotofa mo Ulu he fakapotopotoaga. (1 Korinito 11:3) Ko e omaoma fakamakai ki a ia mo e ke he hana Matua kua kitia ai he tua ha tautolu ke he tau kotofaaga mo e tau fifiliaga fakateokarasi ne hagaao ke he fakalataha ha tautolu ke taute e finagalo a Iehova. He tau fakapotopotoaga takitaha foki, kua kotofa ai e tau tagata tane ke takitaki. Ko e tau tagata nakai mitaki katoatoa a lautolu ne liga to kitia e tautolu e tau hepehepe; pete ia kua fakamafana ki a tautolu ke fakalilifu e tau leveki pihia mo e ke omaoma. (Heperu 13:7, 17) Uka nakai e naia ki a koe he falu mogo? Ko e kamatamata kia anei ki a koe? Ka pihia, kua aoga nakai ki a koe e kamatamata nei he hau a tua?
10. Ko e kamatamata fe ne fehagai mo tautolu hagaao ke he fekafekauaga he fonua?
10 Kua kamatamata foki a tautolu ha ko e tau kotofaaga mo e tau poakiaga ke fakatumau ke he fekafekau he fonua. Ke kautu a tautolu he kamatamata nei, lata ia tautolu ke mailoga ka fakalataha katoatoa atu ke he fekafekauaga kua mua atu e mena ne putoia ki ai mai he fai tama vala tote he fakamatalaaga. Manatu la e nava ha Iesu hagaao ke he takape nofogati ne foaki katoa hana koloa. (Mareko 12:41-44) Liga huhu hifo a tautolu ki a tautolu ni, ‘Kua foaki foki nakai e au au ha ko e haku a fekafekauaga he fonua’? Ko e tau Fakamoli oti a tautolu he tau aho oti, mautali he tau magaaho oti ke fakakikila e moli ha tautolu.—Mataio 5:16.
11. Maeke fefe e tau hikihikiaga he maamaaga po ke hatakiaga ke he mahani ke eke mo kamatamata?
11 Ko e taha kamatamata foki kua hagaao ke he lahi he fakaaue ha tautolu ke he tupu fakahaga he maama he kupu moli he Tohi Tapu mo e ma e fakatonuaga ne foaki mai he vahega fakamoli. (Mataio 24:45) Falu mogo kua taute ai e tau hikihikiaga ke he mahani fakatagata, tuga e magaaho ne mahino ai ko lautolu ne fakaaoga e tapaka kua lata ke tiaki ai kaeke manako a lautolu ke nonofo mau he fakapotopotoaga.a (2 Korinito 7:1) Po ke liga kamatamata a tautolu ke he taliaaga ha tautolu ke fakakaupa ha tautolu a fanogonogo ke he tau leo kofe po ke falu he tau puhala he fakafiafiaaga tino.b To huhu toko nakai e tautolu e pulotu he hatakiaga ne foaki mai? Po ke to toka nakai e tautolu e agaga he Atua ke fakafou ha tautolu a manamanatuaga mo e lagomatai a tautolu ke tapulu e tagata Kerisiano?—Efeso 4:20-24; 5:3-5.
12. Ko e heigoa kua lata ke fakamalolo aki e tua he oti e papatiso?
12 Ke he tau tau loga, ko e numera ha lautolu he moto tagata tokologa kua tupu ki mua, mo e he mole e papatiso ha lautolu ne fakatumau a lautolu ke fakamalolo ha lautolu a fakafetuiaga mo Iehova. Kua mua atu e putoiaaga he mena nei mai he o atu ke he toloaga faka-Kerisiano, o ke he falu he tau feleveiaaga he Fale he Kautu, po ke lavea ni ke fakalataha ke he fekafekau he fonua. Ke fakataitai: Liga haia i fafo e tagata i Papelonia Lahi, ko e kautu he lotu pikopiko he lalolagi, ka kua tiaki moli nakai e ia? Kuku agaia nakai a ia ke he tau mena ne fakatata e agaga ha Papelonia Lahi—ko e agaga ne fakaheu e tau tutuaga tututonu he Atua? Uta fakateaga kia e ia e mahani mitaki mo e mahani fakamoli he fakamauaga? Pehi kia e ia e tau mena fakatagata mo e tau koloa ke mua atu he tau mena fakaagaga? E, kua tumau kia a ia ke nakai fai ila mai he lalolagi?—Iakopo 1:27.
Aoga Mai he Kamatamata he Tua
13, 14. Ko e heigoa ne taute he falu he kamata atu a lautolu he puhala he tapuaki moli?
13 Kaeke ke fehola moli mai a tautolu ia Papelonia Lahi mo e o mai kehe foki he lalolagi, kia nakai haga a tautolu ke he tau mena i tua. Ke fakatatai atu ke he matapatu fakaakoaga ne moua ia Luka 9:62, ko hai ni ia tautolu ke fuluhi ki tua kua mahala tuai a ia he eke mo taha he Kautu he Atua. Ne pehe a Iesu: “Ko ia kua toto hana lima ke he arote mo e haga ki tua, nakai lata a ia mo e kautu he Atua.”
14 Ka ko e falu ne eke mo tau Kerisiano he vaha kua mole kua fakaata e lautolu a lautolu ke mumui ke he fakatokaaga he tau mena nei. Kua nakai totoko e lautolu e agaga he lalolagi. (2 Peteru 2:20-22) Kua fofo he tau fakalavelave fakalalolagi e fiafia mo e magaaho ha lautolu, ati fakaalaia ai ha lautolu a holo ki mua. He nakai tapiki mau ha lautolu a tau manamanatuaga mo e tau loto ke he Kautu he Atua mo e hana tututonu, he tuku fakamua e tau mena pihia he moui, ne fuluhi kehe a lautolu ke tutuli e tau foliaga he tino. Ane mai ke talahau e lautolu e tua lolelole mo e tuaga mafanafana ha lautolu mo e ke hiki e puhala ha lautolu he kumi e hatakiaga faka-Atua, kua hagahaga kelea ai a lautolu ke galo e fakafetuiaga uho ha lautolu mo Iehova mo e hana fakatokatokaaga.—Fakakiteaga 3:15-19.
15. Ko e heigoa kua lata ke tumau ke talia ke he Atua?
15 Ko e taliaaga ha tautolu mo e ke ha ha he puhala ke hao mai he matematekelea lahi hane mafiti he hau, kua falanaki ni ke he ha tautolu a tumau ke mea, he ‘unu ha tautolu a tau tapulu ke he toto he Punua mamoe.’ (Fakakiteaga 7:9-14; 1 Korinito 6:11) Kaeke ke nakai tumau e tuaga mea, tututonu ha tautolu ki mua he Atua, to nakai talia e fekau tapu ha tautolu. Moli ni, kia takitokotaha a tautolu ke mailoga ko e kamatamata he tua to lagomatai a tautolu ke fakauka mo e ke kalo mai he fakaita e Atua.
16. Ko e heigoa e tau puhala ne taute e tau pikopiko mo kamatamata he tua ha tautolu?
16 He falu magaaho, ne tuku kelea he tau tala he puhala matutaki mo e tau pule malolo fakalalolagi e tau tagata he Atua, he talahau pikopiko ha tautolu a tau taofiaga mo e puhala moui faka-Kerisiano. Kia nakai ofo a tautolu ke he mena nei, ha kua fakamaali mai e Iesu ‘kua fakavihia he lalolagi a tautolu ha ko e mena nakai ko e tau tagata he lalolagi a tautolu.’ (Ioane 17:14) To fakaata kia e tautolu a lautolu ne fakapouligia e Satani ke fakahopoate mo e fakalolelole a tautolu mo e taute a tautolu ke fuafua kelea ke he tala mitaki? To fakaata nakai e tautolu e tau tala pikopiko hagaao ke he kupu moli ke lauia ha tautolu a o tumau ke he feleveiaaga mo e ha tautolu a gahua fakamatala? Po ke tutu mauokafua nakai a tautolu mo e fakamalolo mo e muamua atu ke fakatumau ke fakamatala e kupu moli hagaao ki a Iehova mo e hana Kautu?
17. Ko e heigoa e fakamoliaga ka maeke ke fakaohooho a tautolu ke fakatumau ke fakakite e tua?
17 Hagaao ke he fakamoliga he tau perofetaaga he Tohi Tapu, hane nonofo a tautolu aenei he matahiku he tau magaaho fakahikuhiku. Ko e ha tautolu a tau amanakiaga ma e lalolagi fou he tututonu ne fakave ke he Tohi Tapu to hoko moli ni. Ato hoko mai e aho ia, kia fakagahuahua e tautolu oti e tua nakai maueue ke he Kupu he Atua mo e fakamoli e tua ha tautolu he nakai fakalolelole he fakamatala e tala mitaki he Kautu ke he lalolagi katoa. Manamanatu la ke he totou afe he tau tutaki fou hane papatiso he tau fahi tapu oti. Nakai kia ko e kakano ni a ia ma tautolu ke mailoga e fakauka ha Iehova hagaao ke he fakahoko maiaga he hana fakafiliaga ke moua ai e fakamouiaga ma e tau tagata tokologa atu foki? Nakai kia olioli a tautolu he fakaata he Atua e gahua fakamomoui he fakamatala e Kautu ke matutaki atu? Mo e nakai kia fiafia a tautolu he totou miliona ne kua talia e kupu moli mo e hane fa e fakatata ha lautolu a tua?
18. Ko e heigoa hau a fifiliaga ke he fekafekauaga ki a Iehova?
18 Ke oti a fe e kamatamata he tua ha tautolu he mogonei, kua nakai iloa e tautolu. Ka kua moli e mena nei: Kua fakatoka e Iehova e aho ke mailoga ma e lagi mo e lalolagi kelea he mogonei. He mogo nei, kia fakamalolo a tautolu ke fifitaki e fua tokoluga he kamatamata he tua ne fakakite he Katoatoa he tua ha tautolu, ko Iesu. Mo e kia mumuitua a tautolu ke he fakafifitakiaga ha lautolu ne momotua kua fakauku ne toe mo e he falu ne fa e fekafekau fakamalolo ia tautolu.
19. Ko e heigoa hau ka iloa moli ke kautu ke he lalolagi nei?
19 Kia fakamalolo a tautolu ke fakamatala mo e nakai fakalolelole e tala mitaki tukulagi ke he tau motu, magafaoa, vagahau, mo e tau tagata oti he kaufakalataha atu mo e agelu ne lele he pulagi. Kia logona ai e lautolu e fakapuloaaga fakaagelu: “Kia matakutaku a mutolu ke he Atua, mo e ta age kia ia e fakahekeaga, ha kua hoko mai e magaaho he hana fakafiliaga.” (Fakakiteaga 14:6, 7) Ka fakahoko e fakafiliaga faka-Atua ia, ko e heigoa e fua hagaao ke he kamatamata he tua ha tautolu? Nakai kia ko e kautuaga mua ue atu—he laveaki mai he fakatokaaga he tau mena he mogonei ke he lalolagi tututonu fou he Atua? He fakauka ke he tau kamatamata he tua ha tautolu, to talahau e tautolu, tuga ia he aposetolo ko Ioane: “Ko e kautu foki hanai ke kautu ai ke he lalolagi, ko e tua ha tautolu.”—1 Ioane 5:4.
[Tau Matahui Tala]
a Kikite The Watchtower ia Iuni 1, 1973, tau lau tohi 336-43, mo Iulai 1, 1973, tau lau tohi 409-11.
b Kikite The Watchtower ia Iulai 15, 1983, tau lau tohi 27-31.
Manatu Nakai e Koe?
◻ Ko e puhala fe kua eke e tau kamatamata he tua ha tautolu mo fakatupuaga he fiafia?
◻ Ko e heigoa falu he tau kamatamata he tua ha tautolu ne nakai mukamuka ke kitia?
◻ Maeke fefe a tautolu ke aoga tumau he kautu ke he tau kamatamata he tua ha tautolu?
[Tau Fakatino he lau 19]
Ko A. H. Macmillan (laini mua fahi hema) he kavi he magaaho ne tuku noa a ia mo e kau he Watch Tower Society he fale puipui
Ko ia ko e tagata fano he fonoaga i Detroit, Michigan, 1928
He tau tau fakahiku hana, fakakite agaia e Matakainaga Macmillan e tua
[Fakatino he lau 20]
Tuga e magafaoa nei, tokologa e tau Kerisiano i Aferika ne fakatata e tua ne kamatamata