Ko e Eke Kelekele ne Mua mo e Hana Gahua
“Kia eke ai a ia mo kapiniu lilifu, . . . kua taute mo e tau gahua mitaki oti.”—2 TIMOTEO 2:21.
1, 2. (a) Homo ue atu fefe e tufugatia he Atua ke he tagata tane mo e fifine? (e) Ko e heigoa e kakano ne taute he Eke Kelekele ne Mua a Atamu mo Eva?
KO IEHOVA e Eke Kelekele ne Mua. Ko e homo ue atu he hana tufugatia ko e matua fakamua ha tautolu, ko Atamu. Kua talahau mai he Tohi Tapu ki a tautolu: “Ti eke ai e Iehova ko e Atua e tagata ke he efuefu he kelekele, ti fafagu ke he hana tau poko ihu e fafagu he moui; ti kua eke tuai a ia mo tagata moui,” ko e “mena moui fafagu.” (Kenese 2:7, matahui tala NW.) Ko e tagata moui fakamua ne mitaki katoatoa, ne eke ke he fakatai he Atua, ko e fakamoliaga he Hana pulotu faka-Atua mo e fakaalofa he tututonu mo e fakafili tonu.
2 Fakaaoga ai e tau vala he kahokaho a Atamu, ne talaga foki he Atua e lagomatai ma e tagata tane—ko e fifine. Ko e fulufuluola katoatoa a Eva ne molea mua ue atu foki ke he tau fifine he vaha nei. (Kenese 2:21-23) Lafi ai, ko e hoa fakamua ne foaki ki ai e tau tino mo e tau lotomatala ne kua talaga ke he mitaki katoatoa ke fakakatoatoa e gahua ne foaki ki a laua he taute e lalolagi nei ke he parataiso. Kua foaki age foki ki a laua e malolo ke taute e poakiaga he Atua ne tohi he Kenese 1:28: “Kua fakamonuina foki he Atua a laua, mo e pehe atu e Atua kia laua, Kia fanau a mo e fakatokologa, kia fakapuke foki e lalolagi, mo e kautu ki ai; kia pule foki ke he tau ika he tahi, mo e tau manu lele he pulagi, katoa mo e tau mena momoui oti kua totolo ke he kelekele.” Mua ue atu ai, ko e katene he lalolagi katoa kua lata ke puke ai ke he tau piliona he tau tagata fiafia, he pega auloa ke he fakaalofa kua ‘pipi ke fakamaopoopo ai.’—Kolose 3:14.
3. Eke fefe e tau mamatua fakamua ha tautolu mo tau kapiniu fakateaga ti ko e heigoa e fua?
3 Momoko ai, ko e tau mamatua fakamua ha tautolu ne fifili pauaki ai ke totoko e pule malolo he ha laua a Tufuga Pule Katoatoa, ko e Eke Kelekele ne Mua. Ko e puhala ha laua ne kua fakamaama mai he Isaia 29:15, 16: “Oi fakaalofa kia lautolu kua eke e tau lagatau hokulo ke fufu ia Iehova ha lautolu a tau pulega; kua eke ke he pouli ha lautolu a tau mena mo e pehe age a lautolu, Ko hai kua kitekite mai kia tautolu, kua kitia e hai foki a tautolu? . . . Ko e totou fakalataha kia e kelekele mo e tagata eke kapiniu kelekele? kia pehe e mena kua eke kia ia ne eke ai, Nakai eke ai e ia au, mo e pehe atu e mena kua taute kia ia ne tufugatia a ia, Nakai ni fai pulotu a ia?” Ko e liuliu ha laua ne malaia ai—ko e fakahala he mate tukulagi. Mua atu ai, ko e tau tagata oti kana ne tutupu mai ia laua ne moua e hala mo e mate. (Roma 5:12, 18) Ko e fulufuluola he tufugatia he Eke Kelekele ne Mua kua ilaila ai.
4. Ko e heigoa e kakano mitaki kua fekafekau ai a tautolu?
4 Pete ia, ke he tuaga nakai mitaki katoatoa foki ha tautolu, ko e ohi a tautolu mai ia Atamu ne agahala kua maeke ke fakaheke a Iehova ke he tau kupu he Salamo 139:14: “Kua fakaaue au kia koe, ha ko e mena eke au kia matakutakuina mo e ofo ki ai; ko e tau mena ne eke e koe ko e tau mena ke ofomate ki ai haia; kua iloa tonuhia e au e tau mena ia.” Ko e momoko ha ia, ko e gahua lima fakamua he Eke Kelekele ne Mua kua malopolopo kelea ai!
Ne Fakalaulahi he Eke Kelekele Hana Gahua
5. Fakagahuahua fefe e pulotu he Eke Kelekele ne Mua?
5 Fiafia ai, ko e pulotu he Tufuga ko e Eke Kelekele ha tautolu ne molea atu he fakahakohako noa hana tufugatia fakamua he tagata. Kua talahau mai he aposetolo ko Paulo: “Tokai, ko koe ko e tagata, ko hai kia a koe kua totoko atu ke he Atua? To tala atu kia e mena kua eke kia ia ne eke ai, Ko e ha ne eke ai e koe au pihia? Ko e tagata eke kapiniu kelekele kua nakai kia pule a ia ke he kelekele, ke eke ai ke he lakuaga taha e taha kapiniu ko e mena mitaki, ka ko e taha ko e mena fakateaga.”—Roma 9:20, 21.
6, 7. (a) Fifili fefe e tokologa he vaha nei ke fakahakohako ma e fakateaga? (e) Fakahakohako fefe e tau tagata tututonu ma e fakaaoga mitaki?
6 E, ko e falu gahua he Eke Kelekele ne Mua to fakahakohako ai ma e fakaaoga mitaki, mo e falu, ma e fakaaoga fakateaga. Ko lautolu ne fifili ke o fakalataha mo e lalolagi ne kua tomo hifo muatua ke he nakai mahani Atua ka fakamailoga a lautolu ma e moumouaga. Ka hau e Patuiki lilifu, ko Keriso Iesu, ke fakafili, ko e tau kapiniu fakateaga to fakalataha mo e tau tagata tuga e tau koti ulu mao kua fakakite mai he Mataio 25:46, ka ‘o atu ai ke he fakahala tukulagi.’ Ka ko lautolu ko e “tau tagata tututonu” tuga e tau mamoe kua fakahakohako ma e fakaaoga “mitaki,” to moua e “moui tukulagi.”
7 Fakatokolalo ai, ko lautolu nei kua tututonu kua omaoma ke he fakahakohako faka-Atua. Ne huhu atu a lautolu ke he puhala moui he Atua. Ne talia e lautolu e fakatonuaga ne moua he 1 Timoteo 6:17-19: “Aua foki neke tua [a mutolu] ke he koloa nakai tumau, ka ko e Atua moui kua foaki fakalahi mai e tau mena oti ke fiafia ai.” Kua fakagahua e lautolu e “mahani mitaki atu a lautolu, kia maukoloa a lautolu ke he tau gahua mitaki, kia fakamokoi, mo e ta atu noa e lautolu ha lautolu a tau mena, kia tauteute e lautolu e koloa ma lautolu ni ko e fakaveaga mitaki mo e tau aho ne tatali, kia toto atu e lautolu ke he moui tukulagi.” Ne fakahakohako he kupu moli faka-Atua a lautolu mo e fakagahuahua e tua mauokafua he foakiaga a Iehova puhala mai ia Keriso Iesu, ne “foaki noa mai e ia a ia ke eke mo lukutoto” ke maeke ke liu aki mai e tau tagata oti ne galo ha ko e hala a Atamu. (1 Timoteo 2:6) Ti kua amaamanaki lahi ha ia, kua lata ia tautolu ke omaoma e hataki a Paulo ke “fakatapulu [a tautolu] ke he tagata fou, ko ia kua fakafou ke he iloilo [ne fakahakohako] ke fakalata ke he fakatai hana kua eke a ia”!—Kolose 3:10.
Ko e Faga Kapiniu Fefe a Koe?
8. (a) Fifili he heigoa e faga kapiniu ke kitia aki e tagata? (e) Ko e heigoa e tau mena ua ne talaga ke fakahakohako aki e tagata?
8 Ko e heigoa ka fifili ko e faga kapiniu fefe e tagata ia? Ko e hana a aga mo e mahani. To fakahakohako fakamua e tau mena nei ha ko e tau manako mo e tau hagahaga he loto. Ne pehe e patuiki pulotu ko Solomona: “Kua manamanatu e tagata ke he hana loto he puhala ke fano ai a ia; ka e fakatonu e Iehova e mena ke fina atu a ia ki ai.” (Tau Fakatai 16:9) Ke uaaki, ne fakahakohako a lautolu ke he tau mena ne logona mo e kitia, tau feoakiaga mo e tau mena tutupu. Kua aoga lahi ha mogoia, ke omaoma a tautolu ke he fakatonuaga: “Ko ia kua feoaki mo e tau tagata iloilo, kua iloilo ni a ia; ka ko ia kua kapitiga mo e tau tagata goagoa, to matematekelea ai a ia.” (Tau Fakatai 13:20) He hataki mai he 2 Peteru 1:16 ki a tautolu, kua lata ia tautolu ke fehola kehe mai he “tau tala tuai kua fafati mo e pulotu,” po ke hagaao ke he talahauaga Katolika Roma ha Knox, “pikopiko e tau mouaaga he tagata.” Kua putoia ai foki e loga he tau fakaakoaga mo e tau fakafiafiaaga Kerisitenitome kua tiaki taofiaga.
9. Tali fiafia atu fefe a tautolu ke he fakahakohako mai he Eke Kelekele ne Mua?
9 Hagaao ke he tali ha tautolu, kua maeke ke fakahakohako mai he Atua a tautolu. Fakatokolalo ai ki mua a Iehova, kia fatiaki e tautolu e liogi a Tavita: “Ko e Atua na e, kia kumi e koe kia au mo e kitekite ke he hoku loto; kia kamatamata e koe au mo e kitekite ke he haku a manamanatu. Mo e kitekite kia au po ke ne ha ia au ha mahani ke mamahi ai; kia takitaki foki e koe au ke he puhala tukulagi.” (Salamo 139:23, 24) Kua fakatoka e Iehova e fekau he Kautu ke fakamatala. Kua talia he tau loto ha tautolu e tala mitaki mo e loto fakaaue ke he tau takitakiaga hana. Puhala mai he fakatokatokaaga hana kua foaki e ia ki a tautolu e tau kotofaaga kehekehe ne hagaao ke he fakamatala he tala mitaki; kia kuku mau e tautolu e tau mena nei mo e ofania ai.—Filipi 1:9-11.
10. Eketaha fefe a tautolu he muitua ke he tau fakaholoaga fakaagaga?
10 Kua aoga lahi ke fanogonogo fakamitaki a tautolu ke he Kupu he Atua, he muitua e fakaholoaga he totou tumau e Tohi Tapu ke he tau aho takitaha mo e kumi e tau Tohiaga Tapu mo e fekafekauaga ki a Iehova, ko e fakaveaga haia ma e fakaakoaga he tau magafaoa ha tautolu mo e tau kapitiga ha tautolu. Ko e fakaholoaga he tapuakiaga ne taute ai he magaaho kai pogipogi he tau magafaoa Peteli mo e tau matakau misionare he Tau Fakamoli a Iehova ne fa lauia e totou fakafetokaki fakaku he Tohi Tapu po ke he Yearbook fou he tau fahitapu takitaha. Maeke nakai he magafaoa hau ke taute pihia? Kua moua oti foki e tautolu e tau lagomatai he tau fakalatahaaga ha tautolu ke he fakapotopotoaga Kerisiano, ke he tau feleveiaaga ha tautolu, mo e mua atu ke tali he fakaakoaga Kolo Toko fakafahitapu.
Fakahakohako ke Lata mo e Tau Kamatamata
11, 12. (a) Fakagahua fefe e tautolu e fakatonuaga a Iakopo pete ni e tau kamatamata ke he tau momoui ha tautolu he tau aho takitaha? (e) Maeke fefe e mena ne tupu ki a Iopu ke fakamalolo aki a tautolu ke tumau e mahani fakamoli?
11 He tau momoui ha tautolu ke he tau aho takitaha, kua fakaata he Atua e falu tutuaga ke tutupu, ne kua fa uka ki a tautolu. Fefe e kitekiteaga ha tautolu ke he tau mena nei? Kua fakatonu mai ia Iakopo 4:8, kia nakai ita a tautolu, ka kia fakatata atu a tautolu ke he Atua, falanaki ki a ia mo e tau loto katoa ha tautolu, mauokafua a tautolu he ‘fakatata atu ke he Atua, ti fakatata mai ai a ia kia tautolu.’ Moli, maeke ia tautolu ke fakauka ke he tau mena uka mo e tau kamatamata, ka kua fakaata ai ke lata mo e fakahakohakoaga ha tautolu, ti fakahiku ai ke he fiafia. Kua fakamafana mai he Iakopo 1:2, 3: “Haku a tau matakainaga na e, kia manatu a mutolu ko e mena ke fiafia lahi ai ka moua a mutolu he tau kamatamata kehekehe; he iloa e mutolu ko e kamatamata he tua ha mutolu, kua tupu mai ai e fakauka.”
12 Kua talahau foki e Iakopo: “Aua neke pehe mai taha ka kamatamata a ia; Kua kamatamata au mai he Atua; ha ko e mena nakai kamatamata ai e Atua ke he mena kelea, nakai kamatamata foki e ia ke he taha; ka e takitokotaha mo e kamatamata a ia ka toho mo e hele a ia he hana tau manako lahi.” (Iakopo 1:13, 14) Ko e tau kamatamata ha tautolu kua liga loga mo e kehekehe, ka ke tuga ia ha Iopu, ko e puhala fakahakohako aki a tautolu. Ko e fakamafanatia ha ia kua foaki mai he tau Tohiaga Tapu ki a tautolu ia Iakopo 5:11: “Kitiala, kua talahau e tautolu kua monuina a lautolu kua fakauka; kua fanogonogo a mutolu ke he fakauka a Iopu, kua iloa foki e mutolu e fakahikuaga ha he Iki, kua fakaalofa fakalahi mai e Iki mo e hofihofi noa.” Ko e tau kapiniu ha he tau lima he Eke Kelekele ne Mua, kia fakatumau a tautolu ke fakamoli ke he tau magaaho oti, ti fua mai ai e mauokafua tuga ha Iopu!—Iopu 2:3, 9, 10; 27:5; 31:1-6; 42:12-15.
Fakahakohako ha Tautolu a Tau Fanau Ikiiki
13, 14. (a) Kamata he magaaho fe e tau mamatua ke fakahakohako e tau fanau ha lautolu, ti ko e heigoa e fua fakahiku ka kitia mai ai? (e) Ko e heigoa e fakahikuaga fiafia kua iloa e koe?
13 Maeke e tau mamatua ke fakalataha he fakahakohako ha lautolu a tau tama, tali mai he mukemuke agaia, ti ko e tau tagata leveki fakamoli mahomo ue atu ha ia mogoia he tau fuata ha tautolu he magaaho fakamui! (2 Timoteo 3:14, 15) Kua moli e mena nei pete ni e kelea lahi e tau kamatamata. Falu tau kua mole, he mamahi lahi e favaleaga he motu a Aferika, ko e magafaoa falanaki lahi ne leveki ma e lolomiaga fakagalogalo he The Watchtower he fale i tua. He taha aho ne o mai e tau kautau he puhala tu, kumi takitaha ai e tau fale ma e tau tama fuata ke hu he kautau. Fai magaaho agaia ni e tau tama tane fuata tokoua he magafaoa nei ke fakamumuli, ka e kaeke ke kumi he tau kautau to moua moli e matini lomi tohi. To takitaki atu he mena nei ke favale po ke maeke ke tamate e magafaoa katoa. Ko e heigoa mogoia ka taute? Kua vagahau e fanau tane tokoua, he talahau fakamalolo e Ioane 15:13: “Nakai mua ni e fakaalofa he taha ke he fakaalofa nai, kia tuku atu e taha hana moui ke hukui aki hana tau kapitiga.” Ne nonofo mau ni a laua he loto fale. To moua he tau kautau a laua ti nakai uaua ai to uta a laua ke eke fakakelea po ke tamate foki a laua ka totoko e laua a laua ke nakai fakalataha. Ka e nakai kumikumi atu foki a laua. Ko e matini lomi tohi mo e faoa ne toe he magafaoa kua hao. Ko e fakahikuaga mahomo atu. Kua maeke he tau kautau ke hopoloa he fale nei, mo e o atu ke he taha fale! Ne hao e tau kapiniu tagata ia ne fakahakohako ma e fakaaoga mitaki, fakalataha mo e matini lomi tohi, ke fakatumau e lomiaga he tau mena kai fakaagaga ke he tau magaaho tonu. Taha mai he tau tama tane tokoua mo e mahakitaga hana hane gahua ai he Peteli mogonei; ti fakagahua agaia e ia e matini tuai ia.
14 Maeke foki e tau fuata mui ke fakaako ke liogi, ti, tali he Atua e tau liogi ha lautolu. Ko e mena kehe lahi nei ne tupu ke he favaleaga i Ruanata. He leo e tama ono tau mo e tau mamatua hana ke tamate he pomo, ne liogi fakaleo lahi mo e fakamakai e tama fifine ke fakahao a lautolu ke fakatolomaki atu e taute he finagalo a Iehova. Ko lautolu ka fakahoko e tamate ne fakahao a lautolu, he pehe, “Nakai tamate e mautolu a mutolu ha ko e tama fifine tote nei.”—1 Peteru 3:12.
15. Ko e heigoa e tau fakaohoohoaga kelea ne hataki e Paulo?
15 Laulahi e tau fanau ikiiki ha tautolu kua nakai fahia mo e tau mena tutupu uka tuga ne kua fakamaama mai i luga, ka e loga e tau kamatamata kua fehagai mo lautolu he aoga mo e he tau fakalatahaaga kelea he vaha nei; kupu pilo, tau pepa telefua, fakafiafiaaga kelea, mo e atu taha kua taute mahani kelea kua tupu lahi he tau motu loga. Liu foki, ne hataki mai e aposetolo ko Paulo ke he tau fakaohoohoaga nei.—1 Korinito 5:6; 15:33, 34; Efeso 5:3-7.
16. Maeke fefe e taha ke eke mo kapiniu ma e fakaaoga mitaki?
16 He mole atu e hagaao ke he tau kapiniu ne toka “kua lilifu falu, ka e fakakelea falu,” he talahau e Paulo: “Hanai, kaeke ke fakamea e taha a ia ni mai he tau mena ia, ti eke ai a ia mo kapiniu lilifu, kua fakatapu, kua aoga foki mo e Iki, kua taute mo e tau gahua mitaki oti.” Ti kua lata ia tautolu ke fakamalolo e tau fuata ha tautolu ke mailoga e tau feoakiaga ha lautolu. “Kia hola kehe [a lautolu] mo e tau manako lahi he tau fuata, ka kia tutuli e tututonu, mo e tua, mo e fakaalofa, katoa mo e mafola mo lautolu kua tauui ke he Iki mai he loto mēa.” (2 Timoteo 2:20-22) Ko e fakaholoaga he magafaoa ma e “fefakamafanaaki” kua mua atu e aoga ke fakahakohako e tau fuata ha tautolu. (1 Tesalonia 5:11; Tau Fakatai 22:6) Ko e totou mo e fakaako he Tohi Tapu he tau aho oti, he fakaaoga e tau tohi he Sosaiete, kua eke mo lagomataiaga mitaki.
Fakahakohako ma e Tokotaha mo e Tau Tagata Oti
17. Maeke fefe he akonakiaga ke fakahakohako a tautolu, mo e ko e heigoa e fakahikuaga fiafia?
17 Ke maeke ke fakahakohako a tautolu, kua foaki e Iehova e fakatonuaga mai he hana Kupu mo e hana fakatokatokaaga. Kia nakai tiaki e fakatonuaga faka-Atua pihia! Kia talia mo e pulotu ki ai, ti fakaata ke fakahakohako a koe ma e fakaaoga mitaki a Iehova. Hataki mai he Fakatai 3:11, 12: “Haku tama na e aua neke fakateaga a koe he ke akonakiaga a Iehova; ti ua fakaatukehe foki a koe ka akonaki e ia a koe. Ha ko ia kua ofania e Iehova, kua akonaki e ia a ia; tuga he akonaki he matua tane e tama tane kua fiafia ki ai a ia.” Lafi ki ai ko e fakatonuaga fakamatua tane ne fakakite mai he Heperu 12:6-11: “Ha ko ia kua ofania he Iki kua akonaki atu a ia kia ia . . . Ko e tau akonakiaga oti kana kua nakai manatu a tautolu ke he vaha ia ko e mena ke fiafia ki ai, ka ko e mena ke momoko ai; ati oti ka e fua mai e fua he tututonu ke monuina ai a lautolu kua akonaki ai.” Ko e hala vaka pauaki ma e akonaki pihia kua mai he agaga he Kupu he Atua.—2 Timoteo 3:16, 17.
18. Ma e fakatokihalaaga, ko e heigoa kua ako mai e tautolu ia Luka veveheaga 15?
18 Kua fakaalofa hofihofi foki a Iehova. (Esoto 34:6) Ko e fakatokihala mai he loto kua fakakite mua atu ke he agahala muikau, to fakakite e ia e tokihala. Ti pihia foki ke he ‘tau tama moumou mena’ ne maeke ke fakahakohako ke he tau kapiniu ma e fakaaoga mitaki. (Luka 15:22-24, 32) Liga nakai muikau e tau agahala ha tautolu tuga he tama moumou koloa. Ka ko e tali tokolalo ha tautolu ke he fakatonuaga faka-Tohiaga Tapu ka takitaki tumau a tautolu ke fakahakohako ke eke mo tau kapiniu fakaaoga mitaki.
19. Maeke fefe ia tautolu ke fakatumau ke fekafekau ko e tau kapiniu mitaki ke he tau lima a Iehova?
19 He ako fakamua e tautolu e kupu moli, ne fakakite e tautolu e fakamakai ke toka a Iehova ke fakahakohako a tautolu. Ne tiaki e tautolu e tau puhala fakalalolagi, kamata ke tui e tapulu fou, ti eke mo tau Kerisiano tukulele mo e papatiso. Ne omaoma e tautolu e fakatonuaga he Efeso 4:20-24, he ‘tuku kehe e tagata tuai ke he tau mena ne mahani ai a tautolu i tuai, ko ia ha ne kelea, ke lata mo e tau manako lahi ke fakahehe ai. Ka kia fakafou ke he tagata fou ke he tau loto ha mutolu. Mo e tapulu a mutolu ke he tagata fou kua eke ke lata mo e Atua, ke he tututonu mo e mahani mitaki ke fakamoli ai.’ Kia takitokotaha a tautolu mo e fakatumau ke malokuloku ke he tau lima a Iehova, ko e Eke Kelekele ne Mua, he fekafekau tumau ko e tau kapiniu ke fakaaoga mitaki hana!
He Fakamanatu
◻ Ko e heigoa e finagalo he Eke Kelekele ne Mua ma e lalolagi ha tautolu?
◻ Fakahakohako fefe a koe ke lata mo e fakaaoga mitaki?
◻ Ke he puhala fe ke fakahakohako aki e tau fanau ha tautolu?
◻ Ko e heigoa e onoonoaga ha tautolu ke he akonakiaga?
[Fakatino he lau 20]
To fakahakohako nakai a koe ma e fakaaoga mitaki po ke fakateaga?
[Fakatino he lau 22]
Fakahakohako e tau tama ikiiki tali mai he vaha tote