Tumau ke he Hau a Fakaako Atu
“A koe kia koe ni, katoa mo e hau a fakaako atu, kia tumau ki ai; ha ko e mena ka eke e koe e mena ia ti fakamoui ai e koe a koe, katoa mo lautolu kua fanogonogo kia koe.”—1 TIMOTEO 4:16.
1, 2. Ko e ha kua lata mafiti ma e tau faiaoga makutu he vaha nei?
“KIA o atu a . . . ke eke e tau motu oti kana mo tutaki, . . . ti fakaako atu a mutolu kia lautolu kia omaoma ke he tau mena oti ne tala atu e au kia mutolu.” (Mataio 28:19, 20) Ha ko e onoonoaga he poaki nei a Iesu Keriso, kua lata e tau Kerisiano oti ke lali ke eke mo tau faiaoga. Ko e tau faiaoga fakamakutu kua lata ke lagomatai e tau tagata loto fakamoli ke iloa e Atua neke tomui lahi. (Roma 13:11) Ne fakamaama he aposetolo ko Paulo: “Kia fakamatala atu e koe e kupu, kia fakamalolo a koe ke he tau aho kua mitaki ai, mo e tau aho kua kelea ai.” (2 Timoteo 4:2) Ko e manako anei ma e fakaakoaga i loto mo fafo he fakapotopotoaga. Moli, ko e poakiaga ke fakamatala kua lahi atu foki e mena kua putoia he fakapuloa ni hokoia he fekau he Atua. Ko e fakaakoaga hufia mitaki kua lata ka eke e tau tagata loto fiafia mo tau tutaki.
2 Kua nonofo a tautolu he “tau aho uka.” (2 Timoteo 3:1) Ne maliu e tau uhoulu he tau tagata ha ko e tau pulotu fakalalolagi mo e tau fakaakoaga fakavai. Tokologa kua ‘pouligia e tau loto manamanatu’ ti ‘kua nakai logona ha mena.’ (Efeso 4:18, 19) Ha ha he falu e tau logonaaga mamahi lahi. E, ko e tau tagata kua moli ke “tiaki atu ai, tuga e tau mamoe nakai fai leveki a lautolu.” (Mataio 9:36) Pete ia, he fakaaoga e puhala fakaako atu, kua lagomatai e tautolu a lautolu kua loto fakamoli ke taute e tau hikihikiaga kua lata.
Tau Faiaoga i Loto he Fakapotopotoaga
3. (a) Ko e heigoa kua putoia he poakiaga a Iesu ke fakaako? (e) Ko hai kua matapatu kotofa ai ke fakaako i loto he fakapotopotoaga?
3 He puhala he fakatokaaga fakaako Tohi Tapu, totou miliona kua moua e fakaakoaga fakatagata. Mole atu e papatisoaga ha lautolu, kua lata ke fakalahi atu ki a lautolu kua fou e lagomatai ke ‘mauokafua mo e fakave.’ (Efeso 3:17) He taute e tautolu e poakiaga a Iesu ne fakamau ia Mataio 28:19, 20 mo e takitaki mai a lautolu kua fou ke he fakatokatokaaga a Iehova, kua aoga ki a lautolu he fakaako i loto he fakapotopotoaga. Hagaao ke he Efeso 4:11-13, ne kotofa e tau patu ke fekafekau ko e “tau leoleo katoa mo e tau akoako, kia fakakatoatoa ai e mitaki he tau tagata tapu, ke eke ai e lautolu e tau gahua he tau fekafekau, kia ati hake ai e tino a Keriso.” Falu magaaho, ko e puhala fakaako ha lautolu kua putoia e lata ke “fakatonu atu, kia akonaki atu, kia tomatoma atu ke he fakauka oti katoa.” (2 Timoteo 4:2) Ko e gahua he tau faiaoga kua aoga lahi, he tohi ai ke he tau Korinito, ne tohi hifo e Paulo e tau faiaoga he mole atu e tau aposetolo mo e tau perofeta.—1 Korinito 12:28.
4. Lagomatai fefe he lotomatala ke fakaako atu a tautolu ke omaoma ke he fakamafanaaga a Paulo ne fakamau he Heperu 10:24, 25?
4 Moli, nakai fekafekau oti e tau Kerisiano ko e tau motua, po ke tau leveki. Pete ia, kua fakamalolo oti ke fakalagalaga ke he “fakaalofa mo e tau gahua mitaki.” (Heperu 10:24, 25) Ko e taute pihia he tau feleveiaaga kua putoia e puhala fakaako, mai ai he tauteute fakamitaki e tau tali mai he loto ke ati hake mo e fakamalolo e falu. Ko e tau tagata fakailoa maama kua ‘fakalagalaga ma e tau gahua mitaki’ foki he folafola e iloilo ha lautolu mo e tau iloaaga mo lautolu kua fou ka gahua mo lautolu he fekafekauaga he fonua. He tau magaaho ia mo e tau magaaho noa, kia fakaaoga e fakaakoaga uho. Ma e fakatai, kua fakamafana e tau fifine momotua ke eke mo “tau akoako ke he tau mena mitaki.”—Tito 2:3.
Omoomoi ke Talitonu
5, 6. (a) Kehekehe fefe e faka-Kerisiano moli mo e tapuakiaga fakavai? (e) Lagomatai fefe he tau motua a lautolu ne fou ke taute e tau fifiliaga pulotu?
5 Ko e faka-Kerisiano moli kua tu pohopoho e kehe mo e tau lotu fakavai, he loga ai ne kua kumi ke pule ke he tau manatu he tau tagata ha lautolu. He nofo a Iesu he lalolagi, ne tatao e tau takitaki lotu ke pule ke he tau puhala oti he tau tagata tokologa ha ko e tau mahani toka tuai vale ne taute he tagata. (Luka 11:46) Ko e tau akoako he Kerisitenitome ne kua fa taute pihia.
6 Ka ko e tapuakiaga moli e “fekafekauaga” ne kua foaki e tautolu he ‘lata ke eke’ ai e tautolu. (Roma 12:1) Ko e tau fekafekau a Iehova kua “iloa tonuhia.” (2 Timoteo 3:14) Falu magaaho, ko lautolu kua takitaki kua lata ke taute falu takitakiaga mo e tau fakatokaaga ma e holoaga mitaki he fakapotopotoaga. He nakai kumi ke taute e tau fifiliaga ma e tau matakainaga Kerisiano, kia fakaako he tau motua a lautolu “ke mailoga e tau mena mitaki mo e tau mena kelea.” (Heperu 5:14) Kua taute fakamua he tau motua e mena nei he fakatupu olaola e fakapotopotoaga “ke he tau kupu he tua, mo e tau kupu mitaki.”—1 Timoteo 4:6.
Tumau ke he Hau a Fakaako Atu
7, 8. (a) Maeke fefe he tau tagata kua fakalatalata e iloilo ke maeke ke fekafekau ko e tau faiaoga? (e) Ko e heigoa kua fakakite aki ko e laliaga fakatagata kua lata ke eke mo faiaoga hufia mitaki?
7 Kia liliu a tautolu, ke he poakiaga ha tautolu ke fakaako. Kua lata nakai ma e ha feua fakaakoaga, po ke lotomatala pauaki ke folafola e gahua nei? Nakai lata. He laulahi, ko e gahua fakaako nei he lalolagi katoa ne taute ai he tau tagata kua fakalatalata e iloilo. (1 Korinito 1:26-29) Kua fakamaama e Paulo: “Ha ha ia mautolu e koloa nai [ko e fekafekauaga] ke he tau kapiniu kelekele [tau tino agahala], kia ha ha he Atua e lahi ue atu he malolo, ka e nakai mai ia mautolu.” (2 Korinito 4:7) Ko e kautuaga lahi kua olioli ha ko e gahua fakamatala he Kautu he lalolagi katoa kua fakamoli e malolo he agaga a Iehova!
8 Ka kua maeke ai he laliaga fakatagata tumau ke eke mo “ekegahua nakai fai mena ke mā ai, kua fakatokatoka fakahako e kupu moli.” (2 Timoteo 2:15) Ne fakamafana e Paulo a Timoteo: “A koe kia koe ni, katoa mo e hau a fakaako atu, kia tumau ki ai; ha ko e mena ka eke e koe e mena ia ti fakamoui ai e koe a koe, katoa mo lautolu kua fanogonogo kia koe.” (1 Timoteo 4:16) Maeke fefe he taha ke tumau ke he hana fakaako atu, i loto po ko fafo he fakapotopotoaga? Ko e taute pihia kia kua lata mo e iloilo lahi ke he falu feua pauaki po ke tau puhala fakaako atu?
9. Ko e heigoa kua mua atu e aoga ke he tau lotomatala pauaki?
9 Ne fakatata moli e Iesu e maama lahi ue atu he puhala fakaako ke he hana Lauga he Mouga ne talahaua. He oti e vagahau hana, “ati ofomate ai e lanu tagata ke he hana tau kupu.” (Mataio 7:28) Moli, nakai fai ia tautolu ka fakaako mitaki ke tuga ne taute e Iesu. Pete ia, nakai lata ia tautolu ke gutu mahifi ke eke mo tau faiaoga hufia mitaki. Ha kua hagaao ki a Iopu 12:7, ko e “tau manu huifa” mo e “tau manu lele” kua fakaako fakatekiteki foki! Fakalataha mo e ha lotomatala po ke tau feua pauaki kua liga ha ha ia tautolu, ko e mena kua mua e aoga ko e tau ‘faga tagata fefe’ a tautolu—ko e heigoa e tau mahani kua moua e tautolu mo e ko e heigoa e tau aga fakaagaga kua feaki e tautolu ke maeke he tau tagata fakaako ke fifitaki.—2 Peteru 3:11; Luka 6:40.
Tau Tagata Fakaako he Kupu he Atua
10. Fakatoka fefe e Iesu e fakafifitakiaga mitaki ko e tagata fakaako he Kupu he Atua?
10 Ko e faiaoga hufia mitaki he tau kupu moli faka-Tohiaga Tapu kua lata mo tagata fakaako he Kupu he Atua. (Roma 2:21) Ne fakatoka e Iesu Keriso e fakafifitakiaga mua ue atu ke he mena nei. He hana a fekafekauaga, ne fakahagaao a Iesu ki ai po ke fakakite e tau manatu ne tatai mo e taha hafa he tau tohi he Tohiaga Tapu Heperu.a Ko e mahaniaga hana mo e Kupu he Atua ne fakamoli ai ke he 12 e tau he moui, he moua ai “ha ne nofo ke he vaha loto he tau akoako, kua fanogonogo kia lautolu, mo e hūhu mena kia lautolu.” (Luka 2:46) Ha ko e fuata, ko e aga ha Iesu ke fina atu ke he sunako, ko e matakavi ne totou ai e Kupu he Atua.—Luka 4:16.
11. Ko e faga aga fakaako mitaki fefe kua lata ke feaki he faiaoga?
11 Ko e tagata totou makutu nakai a koe he Kupu he Atua? Ko e kumikumi ki loto kua kakano to “iloa ai e koe e matakutaku kia Iehova, mo e moua ai e koe e iloilo ke he Atua.” (Tau Fakatai 2:4, 5) Kia kamata a e aga fakaako mitaki. Lali ke fai vala he Kupu he Atua ka totou he tau aho takitaha. (Salamo 1:2) Kia fakamahani ke totou e tau fufuta takitaha he Ko e Kolo Toko mo e Awake! ka moua mai la ia. Kia fanogonogo fakamitaki he tau feleveiaaga he fakapotopotoaga. Fakaako ke kumikumi fakamakutu. He ako ke ‘kumi fakamakutu e tau mena oti kana,’ to nakai fakalaulahi noa mo e hepehepe e tau mena hau ka fakaako atu.—Luka 1:3.
Fakaalofa mo e Fakalilifu ma Lautolu ne Fakaako
12. Ko e heigoa e aga a Iesu ke he hana tau tutaki?
12 Ko e taha fua aoga ko e aga kua tonu ki a lautolu kua fakaako e koe. Ne vihiatia he tau Farasaio a lautolu ne fanogonogo ki a Iesu. “Ko e moto tagata na, nakai iloa e fakatufono, kua ulaafia ni a lautolu,” he talahau e lautolu. (Ioane 7:49) Ka e hokulo e fakaalofa mo e fakalilifu ha Iesu ma e hana tau tutaki. Ne pehe a ia: “Nakai tuai totoku atu e au a mutolu ko e tau fekafekau, ha ko e mena nakai iloa he fekafekau e tau mena kua eke he hana iki; ka e totoku atu e au a mutolu ko e tau kapitiga; ha kua fakailoa atu e au kia mutolu e tau mena oti ne fanogonogo ai au ke he haku a Matua.” (Ioane 15:15) Ne fakakite he mena nei ko e tau tutaki a Iesu kua lata ke matutaki e gahua fakaako ha lautolu.
13. Fefe e logonaaga a Paulo ki a lautolu ne fakaako e ia?
13 Ma e fakatai, ne nakai fakatumau e Paulo e fakafetuiaga foliga kehe, tuga e gahua mo e hana tau tagata fakaako. Ne tala age a ia ke he tau Korinito: “Ko e mena pete ni he hogofulu e afe ha mutolu a tau takitaki tama ha ha ia Keriso, ka e nakai tokologa e tau matua tane ha mutolu; nukua fanau e au a mutolu kia Keriso Iesu ke he vagahau mitaki.” (1 Korinito 4:15) Falu magaaho, ne fakamafana a Paulo mo e tau hihina mata ki a lautolu ne fakaako atu e ia! (Gahua 20:31) Ne fakakite foki e ia e fakauka mo e totonu mua ue atu. Ati tala age ai a ia ke he tau Tesalonia: “Kua mahani molu a mautolu he nofo ai a mautolu ia mutolu, tuga ne fifine fakahuhu tama kua leveki fakamitaki hana ni a fanau.”—1 Tesalonia 2:7.
14. Ko e ha e fiafia fakatagata ke he tau tagata fakaako Tohi Tapu kua aoga lahi? Fakatata.
14 Kua fifitaki nakai e koe a Iesu mo Paulo? Ko e fakaalofa moli ma e tau tagata fakaako ha tautolu kua lahi atu mai he fakakatoatoa noa he tau lolelole he tau lotomatala pauaki ne kua liga ha ha ia tautolu. Kua mailoga kia he tau tagata fakaako Tohi Tapu ha tautolu e fiafia moli ha tautolu ki a lautolu fakatagata? Kua fakaata nakai e tautolu ha magaaho ke iloa a lautolu? He uka ai taha fifine Kerisiano he lagomatai e tagata fakaako ke tolomaki fakaagaga, ne huhu totonu atu a ia: “Fai mena kia ne tupetupe a koe ki ai?” Kua kamata e fifine ke liligi hana loto logona, he talahau ai falu tupetupe mo e tau fakaatukehe. Ko e fakatutalaaga fakaalofa ia ne fakahiku ai ke mafuluhi e fifine. Ha kua pihia kua latatonu mogoia e tau manatu mo e tau kupu faka-Tohi Tapu he fakamafana mo e fakamalolo. (Roma 15:4) Ka, kia fakaeneene: Kua liga mafiti e tolomaki he tagata fakaako Tohi Tapu ka e ha ha agaia ni falu puhala nakai Kerisiano kua lata ia ia ke hola kehe mai ai. Ti kua nakai pulotu ke pipiki lahi mahaki ke he tagata ia. Kua lata ke fakatumau e tau kaupaaga Kerisiano kua tonu.—1 Korinito 15:33.
15. Fakakite fefe e tautolu e fakalilifu ma e tau tagata fakaako Tohi Tapu ha tautolu?
15 Ko e fakalilifu ma e tau tagata fakaako ha tautolu he nakai lali a tautolu ke pule ke he tau momoui fakatagata ha lautolu. (1 Tesalonia 4:11) Tuga anei, kua liga fakaako a tautolu mo e fifine kua nofo mo e tagata tane nakai la mau. Liga kua fai fanau a laua. He iloa ai e iloilo tonu he Atua, kua manako e fifine ke taute e mena kua hako ki a Iehova. (Heperu 13:4) Kua liga lata kia a ia ke mau e tagata tane po ke fakaoti e matutakiaga? Liga kua malolo e logonaaga ha tautolu ko e mau ke he tagata tane kua tote po ke nakai fai fiafia fakaagaga to fakatauhele e tolomaki hana he vaha i mua. He taha fahi, to momoko a tautolu ke he levekiaga he fanau hana mo e manatu ai to hagahaga mitaki ki a ia ke mau e tagata tane. Ko e ha mena tupu ni, kua nakai fakalilifu mo e nakai fakaalofa ke fakatauhele ke he moui he tagata fakaako mo e lali ke fakaohooho e tau manatu ni ha tautolu ke he mena ia kua tupu. Ka mole ia, ko ia haia ka moua e fua he fifiliaga. Nakai kia mitaki lahi mahaki, mogoia, ke fakamahani e tagata fakaako pihia ke fakaaoga hana “ako mua” mo e fifili ni e ia e mena kua lata ke taute e ia?—Heperu 5:14.
16. Fakakite fefe he tau motua e fakaalofa mo e fakalilifu ma e fuifui mamoe he Atua?
16 Kua aoga pauaki ma e tau motua he fakapotopotoaga ke taute e fuifui mamoe ke he fakaalofa mo e fakalilifu. He tohi ki a Filemoni, ne pehe a Paulo: “Pete ni kua toka ia au e pule mai ia Keriso ke poaki atu ai kia koe e tau mena kua lata. Ka e ole atu e au kia koe ha ko e fakaalofa.” (Filemoni 8, 9) Falu magaaho, ko e tau tutuaga fakaita kua tutupu he fakapotopotoaga. Liga kua lata ai mo e mauokafua. Ne fakamafana e Paulo a Tito “kia akonaki fakalahi ai e koe a lautolu kia malolo ai a lautolu [kua hehe] ke he tua.” (Tito 1:13) Pihia foki, kua lata e tau leveki ke fakaeneene aua neke vagahau vale ke he fakapotopotoaga. “Ha kua nakai lata ke taufetoko e fekafekau he Iki,” he tohi e Paulo, “ka kia mahani molu a ia ke he tau tagata oti, kia aga a ia ke fakaako atu, kia fakauka a ia.”—2 Timoteo 2:24; Salamo 141:3.
17. Ko e heigoa e hehe ne taute e Mose, ti ko e heigoa ka ako mai he tau motua i ai?
17 Kua lata e tau leveki ke fakamanatu tumau ki a lautolu ni kua fehagai a lautolu mo e “fuifui mamoe he Atua.” (1 Peteru 5:2) Pete ni e fakatokolalo a Mose, ne galo ai e onoonoaga nei. Ko e tau Isaraela ne kua “fakahogohogo e lautolu a ia, ti vagahau fakatepetepe a ia ke he hana tau laugutu.” (Salamo 106:33) Ne nakai fiafia lahi e Atua ha ko e taute fakakelea nei ke he Hana fuifui mamoe, pete ni he nakai tututonu a lautolu. (Numera 20:2-12) He fehagai mo e tau paleko pihia he vaha nei, kua lata e tau motua ke lali ke fakaako mo e fakamaama ke he fakailoilo mo e totonu. Kua talia fiafia e tau matakainaga ha tautolu ka taute a lautolu ke he fakaalofa mo e ko e tau tagata kua lata ma e lagomatai, nakai ko lautolu kua muikau e mahani kelea. Kua lata e tau motua ke fakatumau e onoonoaga mitaki ne ha ha ia Paulo he pehe a ia: “Kua tua foki a mautolu ke he Iki kia mutolu, kua eke e mutolu e tau mena kua tala atu ai e mautolu kia mutolu, to eke mau foki e mutolu.”—2 Tesalonia 3:4.
Tali Atu ke he Tau Manako ha Lautolu
18, 19. (a) Maeke fefe ia tautolu ke tali atu ke he tau manako he tau tagata fakaako Tohi Tapu ne nakai lotomatala lahi? (e) Liga lagomatai fefe e tautolu a lautolu kua hala uka ke he falu mena pauaki?
18 Ko e faiaoga hufia mitaki kua makai ke hiki ke he tau lotomatala mo e tau lolelole he tau tagata fakaako hana. (Fakatatai Ioane 16:12.) He fakataitaiaga a Iesu he tau taleni, kua foaki he iki e kotofaaga “fakalata ke he malolo ha lautolu takitokotaha.” (Mataio 25:15) Maeke ia tautolu ke muitua ke he puhala pihia ka taute e tautolu e tau fakaakoaga Tohi Tapu. Pauaki ai, kua lata lahi ke totou katoa e tohi fakave ke he Tohi Tapu he magaaho ku. Kua lata ke talahau, mogoia, kua nakai ha ha he tau tagata oti e tau puhala totou mitaki po ke lotomatala ke hufia mafiti e tau manatu fou. Mena ia, kua lata ma e loto manamanatu ke he magaaho fe ka holo mai he taha manatu ke he taha he fakaakoaga ka uka agaia e tau tagata talia ke mafiti. Ko e aoga lahi ke tauteute mua ai he lagomatai e tau tagata ke moua e matala ke he mena kua ako e lautolu ka e nakai ko e fakaako holo he tohi.—Mataio 13:51.
19 Tatai foki e talahauaga ma e tau tagata fakaako Tohi Tapu kua uka ke he falu mena pauaki, tuga e Tolu Taha po ke tau okioki fakalotu. Ha kua nakai lata ke putoia e kumikumiaga he tohi fakave ke he Tohi Tapu he fakaakoaga ha tautolu, kua lata ke taute ai ke he falu magaaho kaeke ke aoga e lagomataiaga nei. Kua lata ke fakaaoga e fifiliaga mitaki ke maeke ke puipui mai he tau mena noa ke fakamanou aki e tolomaki he tagata fakaako.
Kia Fakamakai!
20. Fakatoka fefe e Paulo e fakafifitakiaga he fakatata e fakamakai mo e malolo he fakaakoaga hana?
20 “Kia malolo e loto,” he talahau e Paulo. (Roma 12:11) E, he taute e tautolu e fakaakoaga Tohi Tapu he kaina po ke fakalataha ke he feleveiaaga he fakapotopotoaga, kua lata ia tautolu ke taute ai mo e fakamakutu mo e fakamakai. Ne tala age a Paulo ke he tau Tesalonia: “Ko e mena nakai hoko atu ha mautolu a vagahau mitaki kia mutolu, ko e kupu hokoia, ka ko e malolo, mo e Agaga Tapu.” (1 Tesalonia 1:5) Ko Paulo mo e tau hoa hana ne talahau “nakai kuenaia e vagahau mitaki he Atua, ka e katoa foki mo e moui ha [l]autolu.”—1 Tesalonia 2:8.
21. Fakatumau fefe e tautolu e aga fakamakai ke he kotofaaga fakaako ha tautolu?
21 Ko e fakamakai fakamoli kua hau ai he liliu mauokafua ko e tau tagata fakaako Tohi Tapu ha tautolu kua lata ke logona e mena kua talahau e tautolu. Kia nakai eke e kotofaaga fakaako ha tautolu ke taha ni e fakaholoaga. Ko e tohikupu ko Esera ne fanogonogo moli ke he fakaakoaga hana ke he mena nei. Ne “taute e Esera hana loto ke kumi ke he fakatufono a Iehova mo e eke ai, mo e fakaako atu ai e ia kia Isaraela.” (Esera 7:10) Kua lata ke taute pihia foki e tautolu he tauteute fakamakutukutu mo e fakaata e aoga he tohi. Kia liogi a tautolu ki a Iehova ke fakapuke a tautolu ke he tua mo e malolo. (Luka 17:5) Ko e fakamakai ha tautolu kua lagomatai e tau tagata fakaako Tohi Tapu ke fakatupu e ofania moli ma e kupu moli. Moli, ko e tumau ke he fakaakoaga ha tautolu kua putoia e fakaaoga he tau puhala fakaako pauaki. Ko e vala tala ha tautolu ka mui mai to fakatutala ke he falu he tau mena nei.
[Matahui Tala]
a Kikite Insight on the Scriptures, Volume 2, lau tohi 1071, ne fakailoa he Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Manatu Nakai e Koe?
◻ Ko e ha kua lata ma e tau faiaoga Kerisiano lotomatala he vaha nei?
◻ Ko e heigoa e tau aga fakaako mitaki ka feaki e tautolu?
◻ Kua aoga lahi he ha e fakaalofa mo e fakalilifu ma lautolu kua fakaako e tautolu?
◻ Tali atu fefe a tautolu ke he manako he tau tagata fakaako Tohi Tapu ha tautolu?
◻ Kua lata e aoga lahi he ha e fakamakai mo e fakamalolo ka fakaako ai e falu?
[Fakatino he lau 8]
Ko lautolu e tau faiaoga mitaki ko lautolu ko e tau tagata fakaako he Kupu he Atua
[Fakatino he lau 11]
Kia fiafia fakatagata ke he tau tagata fakaako Tohi Tapu