Fakaako Fakailoilo mo e Omoi Fakamakai

“Ko e loto he tagata iloilo, kua iloilo ai hana gutu; kua lafilafi ai foki e [“omoi fakamakai,” NW] ke he hana tau laugutu.”​—TAU FAKATAI 16:23.

1. Ko e ha e fakaako ke he Kupu he Atua kua lahi atu e mena kua ako mai he talahau ni hokoia he vala tala?

KO E foliaga ha tautolu ko e tau faiaoga he Kupu he Atua ke fakamaama nakai ni ke he tau manamanatuaga he tau tagata fakaako ha tautolu ka ke he tau loto foki ha lautolu. (Efeso 1:18) Kua lahi atu foki e mena kua putoia ke he fakaakoaga nakai ni ko e fakakite he vala tala. Talahau ai he Tau Fakatai 16:23: “Ko e loto he tagata iloilo, kua iloilo ai hana gutu; kua lafilafi ai foki e [“omoi fakamakai,” NW] ke he hana tau laugutu.”

2. (a) Ko e heigoa e kakano ke omoi fakamakai? (e) Maeke fefe he tau Kerisiano oti ke eke mo tau faiaoga omoi fakamakai?

² Ne fakagahua moli he aposetolo ko Paulo e matapatu fakaakoaga nei he hana gahua fakaako. He nofo a ia i Korinito, “kua vagavagahau foki a ia ke he sunako ke he taha aho sapati, mo e taha aho sāpati, mo e [“omoi fakamakai,” NW] ke he tau tagata Iutaia, katoa mo e tau tagata Heleni.” (Gahua 18:4) Hagaao ke he taha pule, ko e kupu Heleni nei ne talahau “omoi fakamakai” kua kakano “ko e hikiaga he loto manamanatu ha ko e fakaohooho he tau manatu po ke tau mahani.” Ha ko e tau matakupu fakatutala, ne maeke ia Paulo ke omoomoi e tau tagata ke hiki e tau puhala manamanatu ha lautolu. Ko e lotomatala hana ke omoi fakamakai ne ofoofo lahi ati matakutaku ai e tau fi hana ki a ia. (Gahua 19:24-27) Pete ia, ne nakai fakakite he fakaako a Paulo e lotomatala he tagata. Ne tala age a ia ke he tau Korinito: “Nakai taute foki haku a kupu, mo e haku a fakamatalaaga ke he tau kupu mitaki he iloilo he tau tagata, ka ko e fakakiteaga he Agaga mo e malolo; Neke ha ha i ai ha mutolu a tua ke he iloilo he tau tagata, ka e nakai ko e malolo he Atua.” (1 Korinito 2:4, 5) Ha kua ha ha he tau Kerisiano oti e lagomatai he agaga a Iehova ko e Atua, kua eke a lautolu oti mo tau faiaoga omoi fakamakai. Ka e fefe? Kia onoono la tautolu ke he falu puhala fakaako hufia mitaki.

Eke mo Tagata Fanogonogo Mitaki

3. Kua lata he ha e fakailoilo ka fakaako e falu, ti hokotia fefe a tautolu ke he loto he tagata fakaako Tohi Tapu?

³ Ko e puhala fakaako fakamua kua putoia, nakai ko e vagahau, ka ko e fanogonogo. He talahau he Tau Fakatai 16:23, ke omoi fakamakai kua lata ia tautolu ke fakailoilo. Na fakailoilo moli a Iesu hagaao ke he tau tagata ne fakaako e ia. Kua talahau he Ioane 2:25: “Kua fioia e ia ni e tau mena ha i loto he tau tagata.” Ka e iloa fefe e tautolu e tau mena he tau loto ha lautolu kua fakaako e tautolu? Ko e taha puhala ko e eke mo tagata fanogonogo mitaki. Talahau he Iakopo 1:19: “Kia takitokotaha e tau tagata mo e alumaki ke fanogonogo, kia fakatuai ke vagahau atu.” Moli, nakai mautali oti e tau tagata ke fakakite e tau manatu ha lautolu. Ha kua omoomoi e tau tagata fakaako Tohi Tapu ha tautolu he fiafia moli ha tautolu ki a lautolu, kua liga hagahaga lahi a lautolu ke fakakite e tau logonaaga moli ha lautolu. Ko e tau huhu fakalagalaga ka e totonu kua fa lagomatai a tautolu ke hokotia ke he loto mo e “utu mai” e tau manatu pihia.​—Tau Fakatai 20:5.

4. Ko e ha kua lata e tau motua Kerisiano ke eke mo tau tagata fanogonogo mitaki?

⁴ Kua mua atu e aoga ke he tau motua Kerisiano mo tau tagata fanogonogo mitaki. Ko e mogo haia ke maeke moli ia lautolu ke “iloa e [lautolu] ke tali fakatonu atu ke he tau tagata oti kana.” (Kolose 4:6) Kua hataki mai he Tau Fakatai 18:13: “Ko ia kua tali atu ke he kupu, ka e nakaila fanogonogo a ia ki ai, kua eke ia mo goagoa hana, mo mena foki ke mā ai a ia.” Tokoua e matakainaga tane lotomatala ne foaki ai he taha magahala ke he matakainaga fifine e fakatonuaga ke he puhala fakalalolagi ha kua fakato e ia falu feleveiaaga. Ne hukia lahi e matakainaga fifine ha kua nakai huhu a laua ko e ha ne pihia ai a ia. Kua malolo mai fakahaga a ia he iihi fou hana. Ko e aoga ha ia ke fanogonogo a tautolu to foaki e fakatonuaga!

5. Fakamafola fefe he tau motua e tau taufetoko kua mafuta he vahaloto he tau matakainaga?

⁵ Ma e tau motua, kua fa putoia foki e fakaakoaga he foaki e fakatonuaga ke he falu. He mena nei, kua aoga foki ke eke mo tagata fanogonogo mitaki. Kua aoga lahi e fanogonogo ke he taufetoko ka mafuta mai he tau matakainaga Kerisiano. He oti ai e fanogonogo ki ai kua maeke he tau motua ke fifitaki “ke he Matua, ko ia kua nakai fakamailoga tagata, ka e fakafili.” (1 Peteru 1:17) Kua vevela lahi e tau logonaaga he tau tutuaga pihia, ti kua lata he motua ke tokamau e fakatonuaga he Tau Fakatai 18:17: “Kua tonu a ia kua fakamua ke he hana taufetoko, ka e hau e taha tagata ti kumikumi e ia kia ia.” To fanogonogo e faiaoga hufia mitaki ke he tau fahi ne ua. He foaki e liogi, kua lagomatai e ia ke fakatu e tuaga mafola. (Iakopo 3:18) Ka vevela e tau logonaaga, kia liga talahau e ia ke he tau matakainaga tokoua ke o mai takitaha mo e tau tupetupe ha laua ki a ia, ka e nakai fetaufetokoaki. Ha ko e tau huhu kua latatonu, kua liga maeke he motua ke fakahakohako e tau matakupu he fokifoki ki ai. He laulahi, ko e matutakiaga kelea, nakai ko e fakafualoto, ati tupu ai e taufetoko. Ka e ka moumou ai e matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, ko e faiaoga fakaalofa mogonei ka fakaako mo e iloilo, he logona ai e tau fahi ne ua.

Ko e Uho he Mukamuka

6. Fakatoka fefe e Paulo mo Iesu e fakafifitakiaga he fakaako fakamukamuka?

⁶ Ko e fakamukamuka e taha puhala fakaako uho. Moli, kua manako a tautolu ke he tau tagata fakaako Tohi Tapu ke “iloa tonuhia e mutolu katoa mo e tau tagata tapu oti kana, po ke heigoa e laulahi, mo e loa, mo e hokulo, mo e tokoluga” he kupu moli. (Efeso 3:18) Ha ha i ai e tau mena he tau taofiaga he Tohi Tapu kua fulufuluola lahi mo e fa paleko. (Roma 11:33) Pete ia, he fakamatala a Paulo i Heleni, ne hagaaki a ia ke he fekau mukamuka ke he ‘fakatautau ha Keriso.’ (1 Korinito 2:1, 2) Tatai ai, ne fakamatala a Iesu ke he puhala maama mo e omoomoi. Ne fakaaoga e ia e vagahau mukamuka he Lauga he Mouga. Ka e, kua toka ai falu kupu moli mua ue atu ne nakai la talahau.​—Mataio, veveheaga 5-7.

7. Fakamukamuka fefe a tautolu ka taute e tau fakaakoaga Tohi Tapu?

⁷ Kua maeke pihia foki ia tautolu ke fakamukamuka ka fakaako ke he tau fakaako Tohi Tapu. Fefe? He hagaaki ke he ‘tau mena ne mua e aoga.’ (Filipi 1:10) Ka fakaako ke he tau vala tala hokulo, kia lali a tautolu ke fakaaoga e vagahau mukamuka. Kia hagaaki a tautolu ke he tau matapatu kupu tohi ka e nakai lali ke totou mo e fakamaama e tau kupu Tohi Tapu oti kua tu he tohi. Kua lata e mena nei ma e tauteuteaga mitaki ha tautolu. Kua lata ke fehola kehe mai he fakapuke e tagata fakaako aki e tau vala tala, he nakai fakaata e tautolu a tautolu ke fakalavelave mai he tau matakupu kua tote e aoga. Kaeke ko e huhu he tagata fakaako ne nakai moua mai he fakaakoaga, maeke ia tautolu ke tala age fakamitaki to fakatutala ai ka oti e fakaakoaga.

Hufia Mitaki he Fakaaoga e Tau Huhu

8. Fakaaoga lahi fefe e Iesu e tau huhu fakalagalaga hufia mitaki?

⁸ Ko e taha puhala fakaako aoga kua putoia ai e huhu he tau huhu fakalagalaga. Ne fakaaoga lahi e Iesu Keriso e tau huhu he hana fakaako. Ma e fakatai, ne huhu a Iesu ki a Peteru: “Simona na e, kua manatu a koe ke ha? kua talia telu mo e poa mai ia hai kia he tau patuiki he lalolagi? ko e fanau ha lautolu kia, po ke tau tagata kehe? Ati tala age ai a Peteru kia ia, Ko e tau tagata kehe. Ati tala age ai a Iesu kia ia, Ko e mena ia ni kua tokanoa ai e fanau.” (Mataio 17:24-26) Ha ko e Tama fuataha ni Hana ne tapuaki ke he faituga, ne nakai omoi moli e Iesu ke totogi e faituga. Ka e fakakite e Iesu e kupu moli nei he puhala fakaaoga fakamitaki e tau huhu. Ti lagomatai e Iesu a Peteru ke hokotia ke he fakaotiaga tonu ne fakave ke he vala tala ne kua fita he iloa e ia.

9. Liga fakaaoga fefe e tautolu e tau huhu he tau fakaakoaga Tohi Tapu?

⁹ Kia fakaaoga fakamitaki e tautolu e tau huhu ka fakaako Tohi Tapu ai. Ka nakai hako e tali he tagata fakaako, kua liga kamatamata ke fakakite e tali hako, ka to manatu moli nakai e ia e vala tala? Kua fa mitaki lahi ke lali ke takitaki e tagata fakaako ke he fakahikuaga hako he huhu e tau huhu. Tuga anei, ka uka ia ia ke moua e kakano he lata a ia ke fakaaoga e higoa faka-Atua, liga pehe a tautolu, ‘Aoga kia e higoa hau ki a koe? . . . Ko e ha? . . . Fefe e logonaaga hau ka nakai fakaaoga he taha e higoa hau? . . . Nakai kia mitaki mogoia ma e Atua ke manako ki a tautolu ke fakaaoga e higoa tohi hana?’

10. Fakaaoga fefe he tau motua e tau huhu ke lagomatai aki e tau tagata takitaha ne kua mamahi e tau logonaaga?

¹⁰ Fakaaoga fakamitaki foki he tau motua e tau huhu ka leveki ai e fuifui. Tokologa he fakapotopotoaga ne kua unoko ai e logonaaga mo e malipilipi ha ko e lalolagi a Satani ti nakai logona ha mea mo e fakaalofa. Kia liga fakamaama he motua mo e tagata pihia he talahau: ‘Pete he pehe a koe kua nakai mea e logonaaga hau, fefe e logonaaga a Iehova ki a koe? Ka fakaata he Matua fakahele ha tautolu he lagi hana Tama ke mate ti foaki e lukutoto ma hau, nakai kia kakano e mena ia kua fakaalofa e Atua ki a koe?’​—Ioane 3:16.

11. Ko e heigoa e kakano he tau huhu toko, ti fakaaoga fefe e tautolu he vagahau ke he toloaga?

¹¹ Ko e tau huhu toko ko e taha puhala fakaako kua aoga. Nakai amanaki ai ke he tau tagata fanogonogo ke tali fakaleo lahi ai ka kua lagomatai ai ke fakamaama e matakupu. Ko e tau perofeta i tuai kua fa huhu e tau huhu pihia ke maeke e tau tagata fanogonogo ha lautolu ke manamanatu fakahokulo. (Ieremia 18:14, 15) Ne fakaaoga e Iesu e tau huhu toko. (Mataio 11:7-11) Ko e tau huhu pihia kua lautonu pauaki he lauga ke he toloaga. He nakai tala age noa ni ke he toloaga kua lata ia lautolu he solu katoa ke fakafiafia a Iehova, kua liga hufia mitaki ke huhu, ‘Ka nakai solu katoa moli a tautolu ke he fekafekauaga ha tautolu, to fiafia nakai a Iehova?’

12. Ko e heigoa e uho he huhu e tau huhu kumikumi?

¹² Kua aoga e tau huhu kumikumi he fifili kua talitonu moli nakai e tagata fakaako Tohi Tapu ke he mena kua ako e ia. (Mataio 16:13-16) Kua hako e tagata fakaako he tali kua hepe e mahani feuaki. Ka ko e ha he lalago ai aki e huhu pihia tuga, Fefe e logonaaga fakatagata hau hagaao ke he tuaga he Atua ke he mahani mitaki? Kua kaka niniva kia he logona e koe? Pehe kia a koe kua aoga lahi ke muitua e koe e tau tuaga he Atua po ke nakai?

Tau Fakatai Kua Hokotia ke he Loto

13, 14. (a) Ko e heigoa e kakano ke fakatai taha mena? (e) Ko e ha kua hufia lahi e tau fakataiaga mitaki?

¹³ Ko e taha puhala ke hokotia ke he loto he tau tagata fanogonogo mo e tau tagata fakaako Tohi Tapu he puhala he tau fakataiaga hufia mitaki. Ko e kupu Heleni ne fakaliliu “fakataiaga” kua kakano “ko e tuku he paka po ke tokoua.” Ka fakatai e koe, kua fakamaama e koe e mena he ‘tuku ai he paka’ taha mena pihia. Ma e fakatai, ne huhu a Iesu: “Ko e heigoa e mena ke fakalata ki ai e kautu he Atua, ko e heigoa foki e fakatai ke fakatai e tautolu ki ai?” He tali, ne talahau e Iesu e fua sinapi fa mahani mau.​—Mareko 4:30-32.

¹⁴ Fakaaoga he tau perofeta he Atua e loga he tau fakataiaga malolo. He magaaho ne eke e tau Asuria mo kanavaakau he Atua ke tamate e tau Isaraela, he kumi ke favale fakakelea, ne fakatapakupaku e Isaia e molea lahi ha lautolu aki e fakataiaga: “Ke hula kia e toki kia ia ne hio aki ai? po ke fakatokoluga e kili kia ia ne kili mena ai?” (Isaia 10:15) Ka fakaako e falu, ne fakaaoga pihia foki e Iesu e tau fakataiaga loga. Ne hokotaki mai “ti nakai vagahau atu a ia kia lautolu ka noa mo e fakatai.” (Mareko 4:34) Kua hufia e tau fakataiaga mitaki ha kua gahuahua ai ke he manamanatuaga mo e loto. Kua fakaata ai e tau tagata fanogonogo he mautali ke hufia e tau vala tala fou he fakatatai ai mo e taha mena kua fita e mahani ki a lautolu.

15, 16. Ko e heigoa ka taute e tau fakataiaga ke mua atu e hufia mitaki? Foaki e tau fakataiaga.

¹⁵ Maeke fefe ia tautolu ke fakaaoga e tau fakataiaga kua hokotia moli ke he loto? Fakamua, kua lata e fakataiaga ke tatai ke he mena ne fakamaama. Ka kehe e fakatataiaga, to malokiloki ai e fakataiaga ti nakai maama ke he tau tagata fanogonogo. Ko e tagata vagahau mai he loto mitaki ne lagataha he lali ke talahau e omaoma ha lautolu ne toe ne fakauku ki a Iesu Keriso he fakatatai a lautolu ke he kuli fao fakamoli. Ka ko e fakatataiaga nakai fai kakano pihia kia kua lata tonu? Kua fakakite he Tohi Tapu e manatu taha ke he puhala futiaki lahi mo e lilifu. Kua fakatatai e tau tutaki fakauku 144,000 ha Iesu ke he “kitofaitane kua taute mo e tane hana.”​—Fakakiteaga 21:2.

¹⁶ Kua hufia moli e tau fakataiaga ka fakahagaao e tautolu ke he tau momoui he tau tagata. Ko e fakataiaga a Natano he tamate e mamoe ne amohia e loto he Patuiki ko Tavita ha kua fakaalofa a ia ke he mamoe, ko e leveki mamoe a ia he vaha fuata hana. (1 Samuela 16:11-13; 2 Samuela 12:1-7) Ka putoia e povi he fakataiaga, kua liga nakai teitei tata atu ke he hufia mitaki. He puhala pihia, ko e tau fakataiaga ne fakave ke he manatu fakasaiene po ke tau mena tutupu he fakamauaga tuai kua nakai mahino kua liga nakai aoga lahi ke he tau tagata fanogonogo ha tautolu. Ne moua mai e Iesu hana tau fakataiaga he moui he tau aho takitaha. Ne tutala a ia ke he tau mena aga mau tuga e moli, tau manu lele he lagi, mo e tau fiti he fonua. (Mataio 5:15, 16; 6:26, 28) Mukamuka lahi he tau tagata fanogonogo a Iesu ke hagaao ke he tau mena pihia.

17. (a) Ke he heigoa ka fakave e tau fakataiaga ha tautolu ki ai? (e) Maeke fefe ia tautolu ke hikihiki e tau fakataiaga ne fakaaoga he tau tohi ha tautolu ke he tau tutuaga he tau tagata fakaako ha tautolu?

¹⁷ He fekafekauaga ha tautolu, kua loga e tau magaaho ha tautolu ke fakaaoga e tau fakataiaga mukamuka ka e hufia mitaki. Kia matakite. (Gahua 17:22, 23) Liga ke fakave e fakataiaga ke he fanau, kaina, gahua, po ke feua he tagata fanogonogo. Po ke fakaaoga e tautolu e iloilo fakatagata ha tautolu he tagata fakaako Tohi Tapu ke fakalaulahi atu e tau fakataiaga ne kua fita e foaki mai ki a tautolu he tohi fakaako ha tautolu. Manamanatu la ma e fakatai, ko e fakataiaga hufia mitaki ne fakaaoga he paratafa 14 he veveheaga 8 he tohi Iloilo ne Takitaki Atu ke he Moui Tukulagi. Kua lauia ai e matua fakaalofa he tala pikopiko ne talahau he katofia kaina. Kia matau loto e tautolu falu manatu ke he puhala kua liga ke hiki e tautolu e fakataiaga ke he tau tutuaga he tagata fakaako Tohi Tapu ko ia e matua.

Totou e Tau Tohiaga Tapu mo e Maama

18. Ko e ha kua lali a tautolu ke eke mo tau tagata totou mitaki?

¹⁸ Ne fakamaama e Paulo ki a Timoteo: “Kia hagaaki totou tohi a koe, ti tomatoma atu, ti fakaako atu.” (1 Timoteo 4:13) Ha ko e fakaveaga e Tohi Tapu he fakaako atu ha tautolu, kua aoga lahi ke maeke ke totou mitaki. Kua fakamonuina e tau Levi he totou ai e Fakatufono faka-Mose ke he tau tagata he Atua. Kua taututupe kia e totou ha lautolu po kua totou fakapakau? Nakai, kua talahau he Tohi Tapu ia Nehemia 8:8: “Ti totou fakatekiteki ai e lautolu ke he tohi ke he fakatufono he Atua, mo e fakakite atu ai e lautolu e alito, ti maama ai e tau tagata ke he tau mena ne totou.”

19. Tolomaki atu fefe e totouaga ha tautolu ke he tau Tohiaga Tapu?

¹⁹ Ko e falu tagata tane Kerisiano ne vagahau mitaki ne kaumahala fakaku ha ko e totou. Maeke fefe ia lautolu ke holo ki mua? He fakamahani. E, he taufeliuaki he totou fakatekiteki ato maeke ia lautolu ke holo mitaki. Ka fai autiokasete he Tohi Tapu ke he vagahau hau, kua pulotu ke fanogonogo ke he puhala peehi he tagata totou mo e aga he leo mo e iloa e puhala fakaleo he tau higoa mo e tau kupu kehe. Ko lautolu kua moua e New World Translation ke he vagahau ha lautolu kia fakaaoga foki e tau puhala fakaleo i ai.a He fakamahani, kua maeke foki ke holo mitaki e totouaga he tau higoa tuga a Maheli-sala-hasa-pasa.​—Isaia 8:1.

20. Maeke fefe a tautolu ke ‘tumau ke he fakaako atu ha tautolu’?

²⁰ Ha ko e tau tagata a Iehova, ko e fakamonuinaaga a ia kua fakaaoga ai a tautolu mo tau faiaoga! Kia igatia mogoia a tautolu, he fakaaoga fakahokulo e matagahua ia. ‘Kia tumau ke he fakaako atu ha tautolu ki a tautolu ni.’ (1 Timoteo 4:16) Kua eke a tautolu mo tau faiaoga mitaki ha ko e tau tagata fanogonogo mitaki, he fakatumau ke fakamukamuka, he huhu e tau huhu fakailoilo, he fakaaoga e tau fakataiaga hufia mitaki, mo e totou e tau kupu tohi mo e maama. Kia igatia a tautolu mo e aoga mai he fakamahani ne foaki e Iehova mai he fakatokatokaaga hana, mo e lagomatai he mena nei a tautolu ke moua e ‘alelo ha lautolu ne fakaako.’ (Isaia 50:4) He fakaaoga katoatoa e tau kanavaakau oti ne foaki ma e fekafekauaga ha tautolu, putoia mo e tau porosua, autiokasete, mo e tau vitiokasete, to ako a tautolu ke fakaako mo e fakailoilo mo e omoi fakamakai.

[Matahui Tala]

Manatu Nakai e Koe?

◻ Maeke fefe he tagata fanogonogo mitaki ke lagomatai a tautolu he ha tautolu a fakaako atu?

◻ Fakafifitaki fefe e tautolu a Paulo mo Iesu he fakaako fakamukamuka?

◻ Ko e heigoa e tau huhu ka fakaaoga e tautolu ka fakaako atu e falu?

◻ Ko e heigoa e tau fakataiaga kua mua atu e hufia mitaki?

◻ Maeke fefe ia tautolu ke tolomaki atu e lotomatala ha tautolu ko e tau tagata totou he toloaga?

[Fakatino he lau 14]

Ko e faiaoga mitaki kua fanogonogo ke moua mai e fakailoilo

[Tau Fakatino he lau 16]

Ne moua mai e Iesu hana tau fakataiaga he moui he tau aho takitaha