Lahi Mahaki Kia e Mena kua Manako e Iehova Mai ia Tautolu?

“Ko e heigoa foki e mena kua finagalo ai a Iehova kia koe, nakai kia ko e tau mena nai, ke eke ai e mahani tututonu, ke fiafia ke he fakaalofa, mo e feoaki mo e hau a Atua mo e loto holoilalo?”​—MIKA 6:8.

1. Liga ko e heigoa e kakano ne nakai fekafekau falu ki a Iehova?

FAI mena kua manako mai e Iehova he hana tau tagata. Ka e he mole atu e totou ke he tau kupu na i luga ne fatiaki mai he perofetaaga a Mika, ne fakahiku ai e koe kua mitaki e tau poakiaga he Atua. Moha ia, tokologa kua nakai fekafekau ke he Tufuga Lilifu Lahi ha tautolu, ti ko e falu ne fekafekau ki a ia taha vaha ne tiaki katoatoa ai. Ko e ha? Manamanatu a lautolu kua lahi mahaki e mena kua manako mai he Atua ia lautolu. Pihia kia? Po ke liga fai lekua e aga he tagata ke he mena kua manako e Iehova? Ko e fakamauaga tala tuai kua foaki e maamaaga ke he mena nei.

2. Ko hai a Naamanu, ti ko e heigoa ne tala age he perofeta a Iehova ki a ia ke taute?

² Ne lauia ai e takitaki kau Suria ko Naamanu he lepela, ka e tomatoma ki a ia na ha i Isaraela e perofeta ha Iehova ne maeke ke fakamalolo a ia. Ti fenoga atu ai a Naamanu mo e tau fekafekau hana ki Isaraela ti hoko atu ke he kaina ha Elisaio ko e perofeta he Atua. Ne nakai fina atu ai a Elisaio ke fakafeleveia hana tagata ahi lilifu, ka kua fakafano atu e ia hana fekafekau ke tala age ki a Naamanu: “Kia fano a a koe, ti koukou lagafitu a koe i Ioritana, ti liu mai ai hau a tino tuai kia koe, ti mea ai a koe.”​—2 Tau Patuiki 5:10.

3. Ko e ha ne fakaheu ai a Naamanu he magaaho fakamua ke taute e mena ne tala age e Iehova ke taute?

³ Ka omaoma a Naamanu ke he poakiaga ne talahau he perofeta he Atua, to maulu a ia mai he gagao teteki nei. Ko e mena ia, lahi mahaki kia e mena ne manako e Iehova mai ia ia? Nakai moli. Ka e, nakai amanaki a Naamanu ke taute e mena ne manako e Iehova. “Nakai kia mua he mitaki a Apana mo Farapa ko e tau vailele i Tamaseko, ke he tau vai oti i Isaraela?” he totoko e ia. “Nakai kia maeke ke koukou ai au, mo e mea ai au?” Mo e mena ia, ne tafilu ai a Naamanu mo e ita lahi.​—2 Tau Patuiki 5:12.

4, 5. (a) Ko e heigoa e palepale he omaoma a Naamanu, ti tali atu fefe a ia he moua ai? (e) Ko e heigoa ha tautolu mogonei ka manamanatu ki ai?

⁴ Ko e heigoa moli e lekua ha Naamanu? Nakai ko e poakiaga kua uka lahi ke taute. Ne talahau fakamitaki he tau fekafekau ha Naamanu: “Kane vagahau atu e perofeta kia koe ke he mena lahi, nakai kia eke ai e koe? Ti nakai kia au atu he eke ai e koe, ha kua pehe atu a ia kia koe, Kia koukou a ti mea ai a koe?” (2 Tau Patuiki 5:13) Ko e lekua ko e aga ha Naamanu. Ne logona e ia kua nakai lilifu e puhala kua taute atu ki a ia ti kua tala age foki ki a ia ke taute e mena kua goagoa mo e tokolalo ki a ia. Pete ia, ne tali atu a Naamanu ke he tomatomaaga mitaki he hana tau fekafekau mo e uku laga fitu ke he Vai i Ioritana. Manamanatu la hana olioli he magaaho ne “liu mai ai hana tino tuai tuga ne tino he tama tote, ti mea ai a ia”! Ne puke a ia ke he loto fakaaue. Ati, fakapuloa ai e Naamanu tali mai he magaaho ia, to tapuaki a ia ki a Iehova hokoia, nakai ke he falu atua.​—2 Tau Patuiki 5:14-17.

⁵ Tali mai he fakamauaga tuai he tagata, ne manako a Iehova ke he tau tagata ke omaoma ke he tau poakiaga kehekehe. Kua uiina e mautolu a koe ke manamanatu ke he falu mena nei. He taute e koe, huhu kia koe ni ko e fefe e puhala ka tali e koe kaeke kua manako a Iehova ke taute e koe e tau mena ia. Fakamui, to kumikumi e tautolu e mena kua manako e Iehova ki a tautolu he vaha nei.

Mena ne Manako a Iehova he Vaha i Tuai

6. Ko e heigoa ne manako ke he hoa mau tokoua ke taute, ti tali atu fefe a koe ke he tau hatakiaga pihia?

⁶ Ne fakaako e Iehova e hoa tokoua fakamua, ko Atamu mo Eva, ke fanafanau, fakapuke e lalolagi, mo e pule ke he tau manu oti. Ne fakamonuina foki e tagata tane mo e hana hoana aki e kaina makimaki. (Kenese 1:27, 28; 2:9-15) Ka e fai fakakaupaaga. Kua nakai maeke ia laua ke kai e akau pauaki, he vahaloto he tau akau loga he kaina ko Etena. (Kenese 2:16, 17) Nakai lahi mahaki e mena kua ole ki ai, pihia kia? Nakai kia olioli a koe he taute e kotofaaga ia, mo e amanakiaga he moui tukulagi ke he tino malolo mitaki katoatoa? Ka e hau ai e tagata kamatamata ke he kaina, kia fakaheu nakai e koe hana kupu? Mo e nakai kia talia e koe kua ha ha ia Iehova e tonuhia ke fakatu e fakakaupaaga mukamuka nei?​—Kenese 3:1-5.

7. (a) Ko e heigoa e kotofaaga ne age ki a Noa, mo e ko e heigoa e totokoaga ne moua e ia? (e) Fefe e onoonoaga hau ke he mena ne manako e Iehova mai ia Noa?

⁷ Fakamui, ne manako a Iehova ki a Noa ke ta e vaka ko e puhala ke fakahao mai he fakapukeaga he lalolagi. He kitiaaga ke he laulahi he vaka, ko e gahua uka mo e liga taute ai ke he putuputuaga he fa va mo e felakutaki. Ka e, ko e fakamonuinaaga ha ia ma Noa ke maeke ke fakahao hana magafaoa, pihia foki mo e tau manu loga! (Kenese 6:1-8, 14-16; Heperu 11:7; 2 Peteru 2:5) Ka foaki atu e matagahua ia, to gahua fakamalolo nakai a koe ke fakamoli ai? Po ke fakaoti e koe kua lahi mahaki e mena kua manako a Iehova mai ia koe?

8. Ko e heigoa ne manako ki a Aperahamo ke taute, ti ko e heigoa ne fakatata ha ko e fua he hana omaoma?

⁸ Ne manako e Atua ki a Aperahamo ke taute e mena uka lahi, he tala age ki a ia: “Kia uta e koe hau a tama, hau a tama fuataha, ko ia ne ofania e koe, ko Isaako, mo e fano a koe ke he motu ko Moria, ti ta atu e koe a ia mo poa huhunu ke he mena ia.” (Kenese 22:2) Ha kua fita e mavehe e Iehova to fai tama a Isaako nakai fai tama he mogoia, ne kamatamata e tua ha Aperahamo ke he malolo he Atua ke fakahao e moui ha Isaako. He magaaho ne kamatamata a Aperahamo ke poa hana tama, ko Isaako, ne fakahao he Atua e fuata tane. Ne fakatata he mena tupu nei to foaki he Atua hana ni a Tama ma e tau tagata oti mo e to fakaliu tu mai e ia a ia fakamui.​—Kenese 17:19; 22:9-18; Ioane 3:16; Gahua 2:23, 24, 29-32; Heperu 11:17-19.

9. Ko e ha kua nakai lahi mahaki e mena kua manako e Iehova mai ia Aperahamo?

⁹ Kua liga manamanatu e falu kua lahi mahaki e mena kua manako e Iehova ko e Atua mai ia Aperahamo. Ka e pihia kia? Kua nakai fakaalofa moli kia e Tufuga ha tautolu, kua maeke ke fakaliu tu mai a lautolu kua mamate, ke manako ki a tautolu ke omaoma ki a ia pete ni kua fakahiku e mena nei ke he mohe fakaku ha tautolu ke he mate? Nakai manatu pihia a Iesu Keriso mo e hana tau tutaki fakamua. Kua mautali a lautolu ke mamahi fakatino, ke hoko foki ke he mate, ke maeke ke taute e finagalo he Atua. (Ioane 10:11, 17, 18; Gahua 5:40-42; 21:13) Ka hoko ke he tuaga ia, to mautali nakai a koe ke taute pihia? Manamanatu la ke he falu mena ne manako a Iehova mai ia lautolu kua talia mo tau tagata hana.

Fakatufono a Iehova ki a Isaraela

10. Ko hai ne mavehe ke taute e tau mena oti ne manako e Iehova, mo e koe heigoa ne age e ia ki a lautolu?

¹⁰ Ko e ohi a Aperahamo mai he hana tama tane ko Isaako mo e mokopuna ko Iakopo, po ko Isaraela, ne tupu lahi ke he motu ha Isaraela. Ne laveaki e Iehova e tau Isaraela mai he tupaaga i Aikupito. (Kenese 32:28; 46:1-3; 2 Samuela 7:23, 24) Nakai leva e mole atu, ne mavehe a lautolu ke taute ha mena kua manako he Atua mai ia lautolu. Ne pehe a lautolu: “Ko e tau mena oti ne tala mai e Iehova, to eke ni e mautolu.” (Esoto 19:8) He fakatumau e manako he tau Isaraela ke takitaki e ia, ne foaki e Iehova ke he motu molea e 600 e matafakatufono, putoia foki e Tau Fakatufono Hogofulu. Fai magaaho ai, ko e tau matafakatufono nei he Atua, ne foaki puhala ia Mose, ne iloa ai ko e Fakatufono.​—Esera 7:6; Luka 10:25-27; Ioane 1:17.

11. Ko e heigoa taha kakano he Fakatufono, mo e ko e heigoa falu poakiaga ne taute ke fakamoli ai?

¹¹ Ko e taha kakano he Fakatufono ke puipui e tau Isaraela he foaki e tau poakiaga atihake ne lauia ai e tau mena tuga e mahani fakatane mo e fifine, tau fakafetuiaga fakapisinisi, mo e levekiaga he fanau. (Esoto 20:14; Levitika 18:6-18, 22-24; 19:35, 36; Teutaronome 6:6-9) Ne foaki mai e tau matafakatufono ke he puhala ke taute atu ke he falu tagata ti pihia foki mo e tau manu he tagata. (Levitika 19:18; Teutaronome 22:4, 10) Ko e tau poakiaga ne moua ke he tau galue he tau mo e feleveia auloa ma e tapuakiaga ne lagomatai ke puipui fakaagaga aki e tau tagata.​—Levitika 23:1-43; Teutaronome 31:10-13.

12. Ko e heigoa e kakano lahi mahaki he Fakatufono?

¹² Ko e kakano lahi mahaki he Fakatufono ne talahau mai he aposetolo ko Paulo, ne tohi: “Ne lafilafi a ia ha ko e tau holifono, ato haele mai e fanau [Keriso] ne talahaua ki ai.” (Kalatia 3:19) Ne fakamanatu he Fakatufono ke he tau Isaraela na nakai mitaki katoatoa a lautolu. Mahino ai, mogoia, kua lata ia lautolu e poa mitaki katoatoa ke utakehe katoatoa e tau agahala ha lautolu. (Heperu 10:1-4) Ti ko e Fakatufono ne amanaki ke tauteute e tau tagata ke talia a Iesu, ko ia ko e Mesia, po ke Keriso. Ne tohi a Paulo: “Kua eke e fakatufono mo leveki tama ha tautolu, ke takitaki a tautolu kia Keriso, kia talahaua tututonu ai a tautolu ke he tua.”​—Kalatia 3:24.

Mamafa Kia e Tau Fakatufono a Iehova?

13. (a) Fefe e manamanatuaga he tau tagata nakai mitaki katoatoa ke he Fakatufono, mo e ko e ha? (e) Mamafa moli kia e Fakatufono?

¹³ Pete ko e Fakatufono kua “tapu ia, to tonu, to mitaki,” tokologa agaia ne onoono ki ai kua mamafa. (Roma 7:12) Ha kua mitaki katoatoa e Fakatufono, kua nakai hokotia e tau Isaraela ke he tuaga tokoluga ia. (Salamo 19:7) Mena ia ne fakahigoa he aposetolo ko Peteru ko e “akau hahamo kua nakai fahia ke uta he tau matua ha tautolu, po ko tautolu nai.” (Gahua 15:10) Moli, ko e Fakatufono ne nakai mamafa, mo e omaoma ki ai kua aoga ke he tau tagata.

14. Ko e heigoa falu fakafifitakiaga gahoa ne fakakite kua aoga lahi mahaki e Fakatufono ma e tau Isaraela?

¹⁴ I lalo he Fakatufono, ma e fakatai, ko e tagata kaiha ne nakai fakahala a ia ka kia gahua ke totogi fakalahi ua po ke lahi atu ke katoatoa e mena ne kaiha e ia. Ti nakai matematekelea e tagata nofo mafola ha ko e galo he tau koloa, po ke kavega ne fakatu ke he tau tagata gahua malolo ke lagomatai e fakatokaaga fale puipui. (Esoto 22:1, 3, 4, 7) Kua nakai maeke e tau mena kai hagahagakelea. Ka nakai moho mitaki e puaka, to ha ha ai e trichinosis, mo e ha ha ai he rapiti e tularemia. (Levitika 11:4-12) Tatai ai, ko e Fakatufono ko e puipuiaga he nakai aamo e tau tino mamate. Ka aamo he tagata e tino mate, kua lata ia ia ke fakamea e ia a ia ti pihia foki mo e hana tau mena tui. (Levitika 11:31-36; Numera 19:11-22) Ko e tanu he tau vao, kua puipui e tau tagata mai he tau moko, na iloa laia he tau saienetisi e mena ia he tau senetenari fou nei.​—Teutaronome 23:13.

15. Ko e heigoa kua fakamoli ke mamafa ke he tau Isaraela?

¹⁵ Nakai lahi mahaki e mena ne manako he Fakatufono ke he tau tagata. Ka e nakai pihia e talahauaga ke he tau tagata ne moua e gahua he tau tagata fakahokohoko he Fakatufono. Hagaao ke he tau matafakatufono ne fakatu e lautolu, A Dictionary of the Bible, ne tauteute e James Hastings, ne talahau: “Ko e tau poakiaga faka-Tohi Tapu oti ne takatakai ai he talagaaga he tau poakiaga ikiiki. . . . Ko e laliaga ne taute ai ke ta mai e tau mena tutupu takitaha ke he tokaaga he Fakatufono, mo e kakano nakai fakaalofa hofihofi ke fakagahua e mahani he tau tagata oti ha ko e papa mao he pule. . . . Kua fakalavelave e leo he manamanatuaga; ko e malolo moui he kupu faka-Atua kua fakateaga ai mo e fakaapitia i lalo he tau matafakatufono loga ne kitia.”

16. Ko e heigoa ne talahau e Iesu hagaao ke he tau matafakatufono mo e tau aga fakamotu mamafa he tau takitaki fakalotu?

¹⁶ Ne tugi maama e Iesu Keriso e tau takitaki lotu ne fakatu e tau matafakatufono loga, he pehe: “Nukua haihai e lautolu e tau kavega mamafa mo e uka, ti tuku ke he tau ua he tau tagata; ka e nakai mafai a lautolu ke piki atu ki ai ha matalima ha lautolu.” (Mataio 23:2, 4) Ne fakakite e ia ko e ha lautolu a tau matafakatufono mamafa ne taute he tau tagata mo e tau aga fakamotu, kua putoia ai e tau fakameaaga fakalaulahi, ne ‘vevete e kupu he Atua.’ (Mareko 7:1-13; Mataio 23:13, 24-26) Pihia foki ato hau a Iesu ke he lalolagi, ko e tau faiaoga fakalotu i Isaraela ne talahau fakahehe e mena ne manako moli a Iehova ki ai.

Ko e Mena Moli ne Manako a Iehova ki Ai

17. Ko e ha ne nakai fiafia a Iehova mo e tau poa huhunu he tau Isaraela nakai tua?

¹⁷ Puhala mai he perofeta ko Isaia, ne pehe a Iehova: “Kua makona tuai au ke he tau mamoe tane kua eke mo poa huhunu, mo e gako he tau manu gako; nakai ni fiafia au ke he toto he tau povi tane, mo e tau punua mamoe, katoa mo e tau koti tane.” (Isaia 1:10, 11) Ko e ha ne nakai fiafia e Atua ke he tau poa ne kua ui ni e ia i loto he Fakatufono? (Levitika 1:1​–​4:35) Ha kua nakai taute fakalilifu he tau tagata a ia. Ko e mena ia, ne fakatonu ki a lautolu: “Kia koukou a mutolu, ti fakameā ai e mutolu a mutolu; kia tuku kehe e mutolu ha mutolu a tau gahua kelea mai mua haku, kia toka e tau mena kelea neke eke e mutolu. Kia fakamahani a mutolu ke he mahani mitaki, kia kumi e mutolu ke he fakafiliaga; kia fakahako ai e mutolu e tau mena kua fakakeu he favale, kia fakafili e mutolu e tama kua nakai fai matua, kia eke e mutolu e taufetoko he fifine takape.” (Isaia 1:16, 17) Nakai kia lagomatai he mena nei a tautolu ke loto fakaaue ke he mena kua manako a Iehova mai he hana tau fekafekau?

18. Ko e heigoa moli ne manako a Iehova ke he tau Isaraela?

¹⁸ Fakakite e Iesu e mena kua manako moli he Atua. Ne taute e ia he magaaho ne huhu atu ki a ia, “Ko e poaki fe he fakatufono kua lahi?” Ne tali a Iesu: “Kia fakaalofa a koe ke he Iki hau a Atua mo e hau a loto katoa, mo e hau a agaga katoa, mo e hau a manatu katoa. Ko e poaki fakamua hanā mo e lahi. Kua pihia foki mo ia ne ua aki, Kia fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga foki na koe kia koe. Ko e na poaki ua ia kua tautau ai e fakatufono oti mo e tau perofeta.” (Mataio 22:36-40; Levitika 19:18; Teutaronome 6:4-6) Ko e manatu taha ia ni ne talahau he perofeta ko Mose he magaaho ne huhu a ia: “Ko e heigoa kia e mena kua finagalo ki ai a Iehova hau a Atua kia koe, ka ko e tau mena nai hokoia, kia matakutaku a koe kia Iehova hau a Atua, kia fano ai ke he hana tau puhala oti ni, mo e fakaalofa atu a koe kia Iehova hau a Atua, mo e fekafekau a koe kia Iehova hau a Atua mo e hau a loto katoa mo e hau a agaga katoa, kia omaoma a koe ke he tau poaki a Iehova mo e hana tau fakatufono?”​—Teutaronome 10:12, 13; 15:7, 8.

19. Lali fefe e tau Isaraela ke tuga kua tapu, ka e ko e heigoa ne talahau e Iehova ki a lautolu?

¹⁹ Pete ni e tau gahua kelea ha lautolu, ne manako e tau Isaraela ke kitia kua tapu ai. Pete ne manako e Fakatufono ke fakakanopogi ni he Aho he Fakafeilo he tau, ne kamata a lautolu ke fakakanopogi tumau. (Levitika 16:30, 31) Ka e akonaki e Iehova a lautolu, he talahau: “Nakai kia ko e fakakanopogi nai kua loto au ki ai? kia vevete e tau liliaga ne eke ai ke he mahani kelea, ke vevete e tau pipi he lakau hahamo, ke fakafano atu ke toka noa ai a lautolu ne pehia he favale, mo e fatifati e mutolu e tau lakau hahamo oti. Nakai kia ko e mena nai? kia tofitofi ai e koe hau a tau mena kai kia lautolu ne fia kai, kia ta mai ai e koe ke he fale hau a lautolu ne matematekelea kua nakai fai fale; ka kitia e koe a ia kua nakai fai felevehi ti fakatapulu e koe a ia, ti aua neke fakamumuli a koe mai he magafaoa hau?”​—Isaia 58:3-7.

20. Ko e heigoa ne akonaki ai e Iesu ke he tau tagata fakavai fakalotu?

²⁰ Ko lautolu e tau Isaraela fia tututonu ne tatai e lekua ke he tau tagata lotu fakavai ne talahau ki ai a Iesu: “Ha kua ta atu e mutolu e mena ne hogofulu aki e mili, mo e aneto, mo e kumina; ka kua tiaki e mutolu e tau mena he fakatufono ne mua, ko e mahani tututonu, mo e fakaalofa, mo e fakamoli; kua lata ni kane eke e mutolu e tau mena ia, ti ua tiaki foki e tau mena na.” (Mataio 23:23; Levitika 27:30) Nakai kia lagomatai he tau kupu a Iesu a tautolu ke loto fakaaue ke he mena kua manako moli a Iehova mai ia tautolu?

21. Fakakatoatoa fefe he perofeta ko Mika e mena ne manako mo e nakai manako e Iehova mai ia tautolu?

²¹ Ke fakamahino e mena ne manako mo e nakai manako a Iehova mai ia tautolu, ne huhu e perofeta he Atua ko Mika: “Ko e heigoa kia e mena ke uta ai e au ke fina atu au ki mua a Iehova, ko e heigoa e mena ke ta atu e au ke hufeilo aki au ke he Atua tokoluga? To fina atu kia au ki mua hana mo e tau poa huhunu, mo e tau punua povi tau taha? To fiafia kia a Iehova ke he tau mamoe tane afe mo afe, mo e tau hogofulu e afe he tau mena po ke tau vailele kua tafe ai e puke lolo? To foaki atu kia e au haku a tama uluaki ke taui aki haku a tau holifono, ko e fanau he haku a tino ke taui aki e tau hala he haku agaaga? Teme na e, kua fakakite atu e ia kia koe e mena mitaki; ko e heigoa foki e mena kua manako ai a Iehova kia koe, nakai kia ko e tau mena nai, ke eke ai e mahani tututonu, ke fiafia ke he fakaalofa, mo e feoaki mo e hau a Atua mo e loto holoilalo?”​—Mika 6:6-8.

22. Ko e heigoa ne manako pauaki a Iehova mai ia lautolu i lalo he Fakatufono?

²² Ti, ko e mena ia, ko e heigoa e mena pauaki ne manako a Iehova ki a lautolu ne nonofo i lalo he Fakatufono? Moli, ke fakaalofa a lautolu ki a Iehova ko e Atua. Fakalaulahi atu ai, ne pehe e aposetolo ko Paulo: “Ko e mena kua katoatoa e fakatufono oti ke he kupu ne taha, hanai, Kia fakaalofa atu a koe kia ia ne katofia a mua, kia tuga na koe kia koe ni.” (Kalatia 5:14) Tatai ai, ne tala age a Paulo ke he tau Kerisiano i Roma: “Ko ia kua fakaalofa atu kia taha, kua katoatoa kia ia e omaoma ke he fakatufono. . . . Ko e fakaalofa ko e katoatoa he omaoma ia ke he fakatufono.”​—Roma 13:8-10.

Nakai Mamafa Lahi Ai

23, 24. (a) Ko e ha he nakai lata ke mamafa lahi ma tautolu ke taute ha mena ne manako mai e Iehova? (e) To kitekite foki a tautolu ke he heigoa ka mui mai?

²³ Nakai kia nava a tautolu ha ko e Atua ko Iehova kua fakaalofa, manamanatu, mo e fakaalofa noa? Ne hau e Tama fuataha hana ko Iesu Keriso ke he lalolagi ke fakaheke e fakaalofa he Atua​—ke fakailoa ke he tau tagata e uho ha lautolu ki a Iehova. He fakatata e fakaalofa he Atua, ne vagahau a Iesu hagaao ke he tau manu lele ikiiki: “Nakai to foki taha ia laua ke he kelekele ka noa mo e Matua ha mutolu.” Ti fakaoti e ia: “Ua matakutaku ai a mutolu; mena mua a mutolu ke he tau manu ikiiki loga.” (Mataio 10:29-31) Moli, kua nakai lata ke mamafa ma tautolu ke taute ha mena kua manako mai he Atua fakaalofa!

²⁴ Pete ia, ko e heigoa kua manako mai a Iehova ia tautolu he vaha nei? Ti ko e ha ne manamanatu ai e falu kua mamafa lahi e mena kua manako he Atua? He kumikumi e tau huhu nei, kua lata ia tautolu ke maeke ke kitia e kakano ko e kotofaaga mua ue atu ke taute ha mena kua manako e Iehova.

Maeke Nakai ia Koe ke Tali?

◻ Ko e ha ne nakai mamahi e falu ke fekafekau ki a Iehova?

◻ Kehekehe fefe e tau poakiaga a Iehova he tau tau loga?

◻ Ko e heigoa e tau kakano ne taute he Fakatufono?

◻ Ko e ha e mena kua manako e Iehova mai ia tautolu ke nakai mamafa lahi?

[Fakatino he lau 8]

Ko e tau matafakatufono taute he tagata, tuga e fakalaulahi e fakameaaga, ne fakamamafa aki e tapuakiaga