Ko e Heigoa kua Manako a Iehova Mai ia Tautolu he Vaha Nei?

“Ko e leo mai he aolagi, kua pehe mai, Ko e haku a Tama fakahele hanā, kua fiafia au kia ia; kia fanogonogo a mutolu kia ia.”​—MATAIO 17:5.

1. I ne fe ne fakamoli e amaamanakiaga he Fakatufono?

NE FOAKI e Iehova ke he motu a Isaraela e Fakatufono, kua halahala loga ai. Hagaao ki ai, ne tohi he aposetolo ko Paulo: “[Ko e] tau poaki ke he tau mena he tino, ato hoko ke he vaha ke liu foki fakafou ai.” (Heperu 9:10) He takitaki he Fakatufono a lautolu ne toe he tau Isaraela ke talia a Iesu ko e Mesia, po ko Keriso, ne fakamoli ai e manako. Ti, fakapuloa e Paulo: “Ko Keriso, ko e fakahikuaga he fakatufono haia.”​—Roma 10:4; Kalatia 3:19-25; 4:4, 5.

2. Ko hai i lalo he Fakatufono, ti i ne fe ne fakatoka mai a lautolu?

² Kakano kia kua nakai lili a tautolu ke he Fakatufono he vaha nei? Ko e mena nakai nonofo e tau tagata tokologa i lalo he Fakatufono, tuga he fakamaama he salamo: “Kua fakailoa e [Iehova] hana kupu kia Iakopo, ko e hana tau fakatufono mo e hana tau fakafiliaga kia Isaraela. Kua nakai eke pihia e ia ke he taha motu; kua nakai iloa foki e lautolu hana tau fakafiliaga.” (Salamo 147:19, 20) He fakatu he Atua e maveheaga fou he matapatu ke he poa a Iesu, ne nakai liu a Isaraela ke oma e Fakatufono. (Kalatia 3:13; Efeso 2:15; Kolose 2:13, 14, 16) Kaeke mogoia, kua nakai pipi ke he Fakatufono, ko e heigoa e manako ha Iehova ki a lautolu kua loto ke fekafekau ki a ia he vaha nei?

Mena kua Manako e Iehova

3, 4. (a) Ko e heigoa moli ne manako a Iehova mai ia tautolu he vaha nei? (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke muitua fakatata ke he tau tuagahui a Iesu?

³ He tau tau fakahiku he fekafekauaga ha Iesu, ne o atu fakalataha hana tau aposetolo ko Peteru, Iakopo, mo Ioane mo ia ke he mouga tokoluga, kau ko e tapunu he Mouga ko Heremoni. Ne kitia e lautolu i ai e fakakiteaga fakaperofeta ha Iesu he lilifu mua ue atu mo e logona e leo he Atua kua fakapuloa: “Ko e haku a Tama fakahele hanā, kua fiafia au kia ia; kia fanogonogo a mutolu kia ia.” (Mataio 17:1-5) Ko e mena haia kua manako a Iehova mai ia tautolu​—ke fanogonogo ke he hana Tama mo e muitua hana fakafifitakiaga mo e tau fakaakoaga. (Mataio 16:24) Ti, tohia he aposetolo ko Peteru: “Ha ko e mena ne mamahi a Keriso ni ma mutolu, ti toka ai e ia e fakafifitaki ma mutolu, kia mumui atu a mutolu ke he hana tau tuagahui.”​—1 Peteru 2:21.

⁴ Ko e ha kua lata ia tautolu ke muitua fakatata ke he tau tuagahui a Iesu? Ha ko e fifitaki ai ki a ia, kua fifitaki a tautolu ki a Iehova ko e Atua. Ne iloa lahi e Iesu hana Matua, nukua fakaaoga ai e tau tau miliona mo ia he lagi ato hifo mai ke he lalolagi. (Tau Fakatai 8:22-31; Ioane 8:23; 17:5; Kolose 1:15-17) He nofo he lalolagi, ne hukui fakamoli e Iesu hana Matua. Ne fakamaama e ia: “Tuga ne fakaako mai he haku a Matua kia au, ko e tau mena ia ne tala atu ai e au.” Ti, fifitaki fakatonu e Iesu a Iehova ati talahau ai a ia pehenei: “Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.”​—Ioane 8:28; 14:9.

5. Haia he fakatufono fe e tau Kerisiano, ti gahuahua i ne fe e fakatufono?

⁵ Ko e heigoa kua putoia ai he fanogonogo ki a Iesu mo e fifitaki ki a ia? Kakano kia kua haia i lalo he fakatufono? Ne tohi e Paulo: “Kua eke foki au mo tagata kua [nakai] nofo mo e fakatufono.” Kua hagaao a ia hinai ke he “maveheaga tuai,” ko e maveheaga he Fakatufono ne taute mo Isaraela. Ne talahau moli e Paulo ko ia na “nofo mo e fakatufono kia Keriso.” (1 Korinito 9:20, 21; 2 Korinito 3:14) Mo e fakahiku he maveheaga tuai he Fakatufono, ko e “maveheaga fou” ne gahuahua ai fakalataha mo e “fakatufono kia Keriso” ti ko e tau fekafekau oti ha Iehova he vaha nei ne poaki ai ke omaoma.​—Luka 22:20; Kalatia 6:2; Heperu 8:7-13.

6. Liga fakamaama fefe e “fakatufono kia Keriso,” ti omaoma fefe a tautolu ki ai?

⁶ Nakai tuku hifo e Iehova e “fakatufono kia Keriso” ke he tohi fakamatafakatufono, he fakatokatoka ai ke he tau vahega kehekehe, tuga he taute mo e maveheaga tuai he Fakatufono. Ko e fakatufono fou nei ma e tau tutaki he Keriso kua nakai lauia e tohi loa he tau mena ka taute mo e nakai taute. He Kupu hana, ne fakahao e Iehova fa e talahauaga maama he moui mo e tau fakaakoaga he hana Tama. Lafi ki ai, ne omoomoi he Atua falu tutaki fakamua ha Iesu ke foaki e tau fakaakoaga tohia hagaao ke he mahani fakatagata, tau mena he fakapotopotoaga, mahani i loto he magafaoa, mo e falu mena foki. (1 Korinito 6:18; 14:26-35; Efeso 5:21-33; Heperu 10:24, 25) He fakalautatai e tautolu e tau momoui ha tautolu ke he fakafifitakiaga mo e tau fakaakoaga a Iesu Keriso mo e omaoma e tomatomaaga he tau tagata tohia Tohi Tapu he senetenari fakamua, kua omaoma a tautolu ke he “fakatufono kia Keriso.” Ko e manako a Iehova anei ke he hana tau fekafekau he vaha nei.

Ko e Aoga he Fakaalofa

7. Peehi fefe e Iesu e alito he hana fakatufono he Paseka fakahiku hana mo e tau aposetolo hana?

⁷ Ha kua aoga e fakaalofa i lalo he Fakatufono, ko e lotouho, po ke mena aoga lahi ke he fakatufono kia Keriso. Ne peehi e Iesu e mena moli nei he magaaho ne feleveia a ia mo e hana tau aposetolo ke fakamanatu e Paseka he 33 V.N. Hagaao ke he fakamaamaaga he aposetolo ko Ioane he mena ne hoko ke he po ia, ne putoia ai ke he tau kupu fakamafana ha Iesu 28 e fakamoliaga ke he fakaalofa. Ne peehi he mena nei ke he hana tau aposetolo e alito, po ke kakano, he hana fakatufono. Aoga lahi ai, ne talahau e Ioane hana fakakatoatoa ke he tau mena tutupu he afiafi aoga ia he talahau: “Ka e nakala hoko ke he galue he paseka, kua fioia e Iesu kua hoko mai hana vaha kia tokai e ia e lalolagi nai, ka e fano ke he Matua; kua fakaalofa a ia ke he hana tau tagata ha he lalolagi, ti fakaalofa ni a ia kia lautolu kua hoko ke he fakaotiaga.”​—Ioane 13:1.

8. (a) Ko e heigoa e fakakiteaga i ai he taufetoko tumau he tau aposetolo? (e) Fakaako fefe e Iesu hana tau aposetolo aki e fakaakoaga he mahani fakatokolalo?

⁸ Ne ofania e Iesu hana tau aposetolo, pete ni he lali a ia ka e nakai kautu ke lagomatai a lautolu ke fahia mai he manako lahi mahaki ke he pule mo e tuaga. He tau mahina fakamua ato hohoko mai a lautolu ki Ierusalema, ‘ne taufetoko a lautolu ke he magahehala, po ko hai ia lautolu ne mua.’ Ato hoko a lautolu ke he taone ma e Paseka, ne liu foki taufetoko ke he tuaga. (Mareko 9:33-37; 10:35-45) Ko e mena vihi tumau anei ne fakakite he mena ne tupu nakai leva e mole he hohoko atu e tau aposetolo ke he poko tapa ki luga ke fakalataha auloa ke he ha lautolu a Paseka fakahiku. He magaaho ia nakai fai tagata ne mahalo ke taute e aga fakamotu, ke taute e mahani fakamokoi he holoholo e tau hui he falu. Ke fakaako ki a lautolu e fakaakoaga he mahani fakatokolalo, ne holoholo ni e Iesu e tau hui ha lautolu.​—Ioane 13:2-15; 1 Timoteo 5:9, 10.

9. Fehagai fefe a Iesu mo e tuaga kua tupu he Paseka fakahiku?

⁹ Pete ni e fakaakoaga ia, he mole e fakamanatuaga he Paseka ti fakatu e Iesu e Fakamanatuaga he hana tataaga ke he mate, mailoga la e mena ne liu tupu foki. Talahau ai he Evagelia a Luka: “Kua taufetoko foki a lautolu, po ko hai taha ia lautolu ke mua.” He nakai ita ke he tau aposetolo mo e fakavihia a lautolu, ka e akonakai totonu e Iesu a lautolu hagaao ke he lata ke kehe mai he tau takitaki pule kelea he lalolagi. (Luka 22:24-27) Ti foaki e ia e mena ne liga talahau ko e lakaaga he fakatufono kia Keriso, he talahau: “Ko e poaki fou ke tuku atu e au kia mutolu, kia feofanaki a mutolu; tuga he fakaalofa atu au kia mutolu, kia feofanaki foki a mutolu.”​—Ioane 13:34.

10. Ko e heigoa e poakiaga ne age e Iesu ke he hana tau tutaki, ti ko e heigoa ne putoia ai?

¹⁰ He fakaholo atu e afiafi ia ne fakakite e Iesu e laulahi kua lata he fakaalofa tuga he Keriso. Ne pehe a ia: “Ko e haku a poaki hanai, kia feofanaki a mutolu, tuga e fakaalofa au kia mutolu. Nakai mua ni e fakaalofa he taha ke he fakaalofa nai, kia tuku atu e taha hana moui ke hukui aki hana tau kapitiga.” (Ioane 15:12, 13) Pehe kia a Iesu kua lata hana tau tutaki ke mautali ke mamate ke lata mo e tau tagata talitonu kaeke kua hokotia ke he mena nei? Ko e maama anei ha Ioane, ko ia ne kitia mata e mena ne tupu, he tohia e ia fakamui: “Ko e mena foki hanai kua iloa ai e tautolu e fakaalofa he tuku atu e ia [Iesu Keriso] hana moui ke hukui aki a tautolu; lata foki kia tautolu ke tuku atu e tau moui ha tautolu ke hukui aki e tau matakainaga.”​—1 Ioane 3:16.

11. (a) Fakamoli fefe e tautolu e fakatufono a Keriso? (e) Ko e heigoa e fakafifitakiaga ne foaki e Iesu?

¹¹ Ti ko e mena ia kua nakai fakamoli e fakatufono kia Keriso he fakaako falu hagaao ki a ia. Kua lata foki a tautolu ke momoui mo e mahani tuga a Iesu. Moli, na fakaaoga e Iesu e tau kupu fifili fulufuluola he hana tau tutalaaga. Ka e, fakaako foki e ia ke he fakafifitakiaga. Pete ni ko e mena moui fakaagaga malolo a Iesu he lagi, ne fakaaoga e ia e magaaho ke fekafekau ke he Matua hana he lalolagi mo e ke fakakite e puhala kua lata ia tautolu ke momoui. Ne mahani fakatokolalo, totonu, mo e manamanatu a ia, he lagomatai a lautolu ne pehia mo e ne eke fakakelea. (Mataio 11:28-30; 20:28; Filipi 2:5-8; 1 Ioane 3:8) Ne fakamafana e Iesu hana tau tutaki ke fefakaalofaaki, tuga ni he fakaalofa a ia ki a lautolu.

12. Ko e ha ne pehe ai ko e fakatufono a Keriso kua nakai ni fakatote e lata ke fakaalofa ki a Iehova?

¹² Mena fe ne toka ai e fakaalofa ma Iehova​—poakiaga mua ue atu he Fakatufono​—kua ha ha he fakatufono kia Keriso? (Mataio 22:37, 38; Kalatia 6:2) Tuaga ke ua aki? Nakai pihia! Ko e fakaalofa ma Iehova mo e fakaalofa ma e tau matakainaga Kerisiano ha tautolu ne matutaki fakalataha. Nakai fakaalofa moli taha kia Iehova ka nakai fakaalofa ke he hana matakainaga, ha ko e mena talahau he aposetolo ko Ioane: “Kaeke ke pehe age taha, Kua fakaalofa au ke he Atua, ka e vihiatia e ia hana matakainaga, ko e pikopiko a ia; ha ko ia kua nakai fakaalofa ke he matakainaga hana kua kitia, maeke fefe ia ia ke fakaalofa ke he Atua, kua nakai kitia e ia?”​—1 Ioane 4:20; fakatatai 1 Ioane 3:17, 18.

13. Ko e heigoa e lauiaaga he omaoma he tau tutaki ke he poakiaga fou a Iesu?

¹³ He magaaho ne age e Iesu e poakiaga fou ke he hana tau tutaki ke fefakaalofaaki tuga he fakaalofa a ia ki a lautolu, ne fakamaama e ia e lauiaaga ka moua mai he mena nei. “Ko e mena ia ke iloa ai he tau tagata oti kana, ko e haku a tau tutaki a mutolu,” he talahau e ia, “ka feofanaki a mutolu.” (Ioane 13:35) Hagaao ki a Tertullian, ne moui ke molea e tau teau tau he mole e mate a Iesu, ko e fakaalofa fakamatakainaga he tau Kerisiano fakamua ne ha ha i ai e lauiaaga ia. Ne fatiaki e Tertullian e tau tagata nakai Kerisiano he talahauaga ke he tau tutaki he Keriso: ‘Kitiala e puhala feofanaki ha lautolu mo e puhala ne kua mautali a lautolu ke mamate ma e falu.’ Liga huhu a tautolu ki a tautolu ni, ‘Fakakite nakai e au e fakaalofa pihia ma e tau matakainaga Kerisiano kua fakamoli aki ko au taha he tau tutaki a Iesu?’

Puhala ke Fakakite e Fakaalofa ha Tautolu

14, 15. Ko e heigoa kua fakahagahaga uka aki e omaoma ke he fakatufono a Keriso, ka ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke maeke ke taute ai?

¹⁴ Kua aoga ma e tau fekafekau a Iehova ke fakakite e fakaalofa tuga ha Keriso. Ka e uka kia ia koe ke fakaalofa ke he tau matakainaga Kerisiano ne fakatata e tau aga lotokai? He fita e kitia e tautolu, na taufetoko foki e tau aposetolo mo e lali na lautolu ke fakalaulahi ha lautolu ni a tau manako. (Mataio 20:20-24) Ne taufetoko foki a lautolu e tau tagata Kalatia. He mole e fakakite age na fakamoli he fakaalofa fakamatakainaga e Fakatufono, ne hataki e Paulo a lautolu: “Kaeke kua fegagauaki mo e fekaiaki e mutolu, a mutolu, neke fakaotioti e mutolu a mutolu.” He mole e fekehekeheaki e tau gahua he tino mo e tau fua he agaga he Atua, ne lafi e Paulo e fakamafanaaga: “Aua neke eke a tautolu mo tau tagata hula noa, aua neke fepalekoaki a tautolu, aua neke mahekeheke a tautolu ko e taha kia taha.” Ti fakamafana he aposetolo: “Kua fetogiaki a mutolu ke he ha mutolu a tau kavega ke fua, mo e fakamoli pihia e fakatufono a Keriso.”​—Kalatia 5:14​–​6:2.

¹⁵ He lata ke moua e omaoma ke he fakatufono a Keriso, kua lahi kia e manako a Iehova mai ia tautolu? Pete kua liga uka ke totonu atu ki a lautolu kua favale mai ki a tautolu mo e fakamamahi a tautolu, ne fakalago ki a tautolu ke “fifitaki a [ta]utolu ke he Atua tuga e tau fanau fakahelehele. Kia mahani a [ta]utolu mo e fakaalofa.” (Efeso 5:1, 2) Kua lata ia tautolu ke fakatumau ke ono ke he fakafifitakiaga he Atua ne “fakakite mai . . . hana fakaalofa kia tautolu he matulei a Keriso ke hukui aki a tautolu, ka ko e tau tagata hala agaia a tautolu.” (Roma 5:8) He fakalotoloto matala ke lagomatai e falu, katoa mo lautolu ne ekefakakelea a tautolu, kua olioli e tautolu e makona he iloa kua muitua e tautolu e Atua mo e omaoma ke he fakatufono a Keriso.

16. Fakamoli fefe e tautolu e fakaalofa ha tautolu ma e Atua mo Keriso?

¹⁶ Kua lata ia tautolu ke manatu kua fakamoli e tautolu e fakaalofa ha tautolu ha ko e tau mena ne taute e tautolu, nakai ni he tau mena ne vagahau e tautolu. Ne moua foki e Iesu he taha magaaho e puhala he finagalo he Atua ke uka ke talia ha ko e tau mena oti ne lauia ai. “Ma Matua na e, ka finagalo a koe, kia uta kehe e koe e kapiniu nai ia au,” he liogi e Iesu. Ka e mafiti foki a ia ke lafi: “Ka e aua neke eke hoku loto, ka ko e hau a finagalo.” (Luka 22:42) Pete ni e matematekelea a Iesu, ne taute e ia e finagalo he Atua. (Heperu 5:7, 8) Ko e omaoma ko e fakamoliaga he fakaalofa ha tautolu mo e fakakite ne mailoga e tautolu ko e puhala ni he Atua kua mitaki lahi mahaki. “Ko e fakaalofa ke he Atua hanai,” he talahau he Tohi Tapu, “kia omaoma a tautolu ke he tau poaki hana.” (1 Ioane 5:3) Ti tala age a Iesu ke he hana tau aposetolo: “Kaeke ke fakaalofa mai a mutolu kia au, kia omaoma mai a mutolu ke he haku a tau poaki.”​—Ioane 14:15.

17. Ko e heigoa e poakiaga pauaki ne age e Iesu ke he hana tau tutaki, mo e iloa fefe e tautolu kua aoga foki ki a tautolu he vaha nei?

¹⁷ Mai he poaki ke he hana tau tutaki ke fefakaalofaaki, ko e heigoa e poakiaga uho ne age e Keriso ki a lautolu? Ne poaki a ia ki a lautolu ke taute e gahua fakamatala ke he puhala ne fakaako e ia ki a lautolu. Ne pehe a Peteru: “Kua poaki mai foki a ia kia mautolu ke fakamatala atu ke he tau tagata, mo e talahau fakatonu atu.” (Gahua 10:42) Ne poaki fakatonu e Iesu: “Hanei, kia o atu a a mutolu ke eke e tau motu oti kana mo tutaki, ti papatiso atu a lautolu ke he higoa he Matua, mo e Tama, mo e Agaga Tapu; ti fakaako atu a mutolu kia lautolu kia omaoma ke he tau mena oti ne tala atu e au kia mutolu.” (Mataio 28:19, 20; Gahua 1:8) Ne fakakite e Iesu ko e tau fakaakoaga pihia to aoga foki ke he hana tau tutaki mogonei he “vaha ke fakahiku ai,” ha kua talahau a ia: “To fakamatala atu foki e tala mitaki nai he kautu ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti; ti hoko mai ai e fakaotiaga.” (Tanielu 12:4; Mataio 24:14) Moli, ko e finagalo he Atua ne fakamatala e tautolu. Ka e, manatu e falu ko e poakiaga ki a tautolu ke taute e gahua nei kua mamafa lahi e mena ne manako he Atua mai ia tautolu. Ka e pihia moli kia?

Kakano kua Hagahaga Uka

18. Ko e heigoa kua lata ke manatu e tautolu ka matematekelea a tautolu ha ko e taute he mena ne manako a Iehova?

¹⁸ Ha kua kitia e tautolu, ne manako a Iehova ke he tau tagata ke fakalautatai mo e tau poakiaga kehekehe tali mai he fakamauaga tuai. Ti ko e mena kua manako ki a lautolu ke taute kua kehekehe, ti pihia foki ni e aga he tau kamatamata ne feleveia mo lautolu. Ne hokotia e Tama fakahele he Atua ke he tau kamatamata uka fefeke, ati fakahiku ai ke mate ke he puhala vale ha ko e taute he mena ne manako he Atua. Ti ka matematekelea a tautolu he taute e mena ne manako e Iehova ki a tautolu, kua lata ke manatu e tautolu nakai fai fakalagoaga a ia ma e tau kamatamata ha tautolu. (Ioane 15:18-20; Iakopo 1:13-15) Ne tataki he totokoaga a Satani e agahala, matematekelea, mo e mate, mo e ko ia ne fakalagalaga e tau tutuaga ne fa hagahaga uka lahi ke taute e mena kua manako a Iehova ke he hana tau fekafekau.​—Iopu 1:6-19; 2:1-8.

19. Ko e ha ko e fakamonuinaaga ke taute e mena kua manako e Atua ki a tautolu he puhala mai he hana Tama?

¹⁹ Puhala mai he Tama hana, ne tuhi e Iehova ke he vaha fakahiku nei, ke fakapuloa he tau fekafekau Hana ke he lalolagi katoa ko e tului hokoia ma e matematekelea he tagata ko e pule he Kautu. To utakehe he fakatufono nei he Atua e tau mena vihi oti he lalolagi​—felakutaki, matahavala, hoge, fuakau, gagao, mate. To matala mai foki he Kautu e lalolagi parataiso homo ue atu, ka fakaliu tutu mai foki a lautolu ne mamate. (Mataio 6:9, 10; Luka 23:43; Gahua 24:15; Fakakiteaga 21:3, 4) Ko e fakamonuina ha ia ke fakapuloa e tala mitaki he tau mena ia! Maaliali ai, nakai fai mena vihi e mena ne manako a Iehova ki a tautolu ke taute. Kua feleveia a tautolu mo e totokoaga, ka kua fakatupu ai e Satani ko e Tiapolo mo e hana lalolagi e tau mena nei.

20. Fehagai fefe a tautolu mo e ha paleko ne mai he Tiapolo?

²⁰ Maeke fefe a tautolu ke kautu he feleveia mo e ha paleko ne fakatu mai e Satani? He manatu e tau kupu nei: “Haku tama na e, kia iloilo ai a koe, kia fiafia ai haku loto; kia fai kupu au ke tali age kia ia kua fakafiu mai kia au.” (Tau Fakatai 27:11) Ne foaki e Iesu ki a Iehova e tali ke he fakafiu a Satani he toka e moui haohao mitaki he lagi ke taute e finagalo he hana Matua he lalolagi. (Isaia 53:12; Heperu 10:7) Ko e tagata, ne fakauka a Iesu ke he tau kamatamata oti ne hoko ki a ia, pihia mo e mate he akau fakakikiveka. Ka muitua e tautolu a ia ko e Fakafifitakiaga ha tautolu, to maeke foki ia tautolu ke fakauka ke he tau matematekelea mo e taute e mena ne manako a Iehova ki a tautolu.​—Heperu 12:1-3.

21. Fefe e logonaaga hau hagaao ke he fakaalofa ne fakakite e Iehova mo e hana Tama?

²¹ Ko e fakaalofa ha ia kua fakakite mai he Atua mo e hana Tama ki a tautolu! Ha ko e poa a Iesu, ko e tau tagata omaoma kua amaamanaki ke momoui tukulagi ke he Parataiso. Ti ua fakaata e tautolu ha mena ke fakatauhele aki e amaamanakiaga ha tautolu. Ka kia matauloto e tautolu e mena ne taute e Iesu, tuga he taute e Paulo, ne pehe: “[Ko e] Tama he Atua, ko ia ne fakaalofa mai kia au, mo e foaki mai e ia a ia ke hukui aki au.” (Kalatia 2:20) Ti fakakite e tautolu e fakaaue mai he loto ke he Atua fakaalofa ha tautolu ko Iehova, kua nakai mamafa e manako mai ia tautolu.

To Tali Fefe e Koe?

◻ Ko e heigoa ne manako a Iehova mai ia tautolu he vaha nei?

◻ He po fakahiku hana mo e tau aposetolo hana, peehi fefe he Keriso e aoga he fakaalofa?

◻ Fakamoli fefe e tautolu kua fakaalofa a tautolu ke he Atua?

◻ Ko e ha ko e fakamonuinaaga ke taute e mena kua manako a Iehova ki a tautolu?

[Fakatino he lau 11]

Ko e heigoa e fakaakoaga ne fakaako e Iesu he holoholo e tau hui he tau aposetolo hana?

[Fakatino he lau 13]

Pete ni e totokoaga, ko e folafola he tala mitaki ko e kotofaaga mua ue atu