Fakamafana ki a Lautolu ne Maanu

“Kua fakauku e Iehova au . . . ke fakamafana ai a lautolu oti kua tagi.”—ISAIA 61:1, 2.

1, 2. Ko hai kua lata ia tautolu ke fakamafana, mo e ko e ha?

KO IEHOVA, ko e Atua he fakamafanaaga oti kana moli, kua fakaako a tautolu ke manamanatu ke he falu nukua moua e matematekelea. Kua fakaako e ia a tautolu ke “fakamafana a lautolu kua manava tote” mo e ke fakamafana a lautolu oti kua tagi. (1 Tesalonia 5:14) Ka lata e lagomataiaga ia, kua foaki atu ai e tautolu ma e tau matakainaga tapuaki. Kua fakakite foki e tautolu e fakaalofa ki a lautolu i fafo he fakapotopotoaga, ti pihia foki ki a lautolu ne tuga e nakai fakakite moli ha fakaalofa ki a tautolu he tau vaha kua mole.—Mataio 5:43-48; Kalatia 6:10.

² Ne totou mo e fakagahua ne Iesu Keriso e poakiaga fakaperofeta: “Ha ha i luga ia au e [a]gaga he Iki ko Iehova; ha kua fakauku e Iehova au ke fakamatala e vagahau mitaki kia lautolu kua matematekelea; kua fakafano mai e ia au ke pipi e tau loto ne malipilipi, . . . ke fakamafana ai a lautolu oti kua tagi.” (Isaia 61:1, 2; Luka 4:16-19) Ko e tau Kerisiano fakauku he vaha fou nei ne leva e mailoga kua hagaao foki e poakiaga nei ki a lautolu, mo e ‘tau mamoe kehe’ ne fakalataha fiafia mo lautolu ke he gahua ia.—Ioane 10:16.

3. Ka huhu e tau tagata, “Ko e ha ne fakaata he Atua e tau matematekelea?,” liga lagomatai fefe e tautolu a lautolu?

³ Ka hoko e tau matematekelea ti toka hifo e tau tagata mo e tau loto malipilipi, ti fa mahani a lautolu ke huhu hifo, “Ko e ha ne fakaata he Atua e tau matematekelea?” Kua tali fakamahino he Tohi Tapu e huhu ia. Pete ia, liga fai magaaho ma e taha tagata ne nakai ko e tagata fakaako he Tohi Tapu ke loto fakaaue e tali katoa. Ne foaki mai e lagomataiaga he tau tohi he Tau Fakamoli a Iehova.a Ka e, he kamata aki, nukua fakamoli mo fakamafanaaga ke he falu tagata ke kitia na tu he Tohi Tapu e kupu pihia ia Isaia 61:1, 2, ha kua fakakite e manako he Atua ma e tau tagata ke moua e fakamafanaaga.

4. Maeke fefe e Fakamoli i Polani ke lagomatai e tama fifine fano aoga ne tupetupe, ti maeke fefe e mena ia ne tupu ke lagomatai e falu?

⁴ Ko e tau tagata fuata, ti pihia mo lautolu ne momotua, kua lata mo e fakamafanaaga. Ko e fuata mui ne fakaagitau i Polani ne ole lagomatai ke he kapitiga ma e hatakiaga. He kumikumi totonu, ko e kapitiga, ko e taha he Tau Fakamoli a Iehova, ne iloa ko e tama fifine kua auhia he tau huhu loga mo e tau fakauaua: “Ko e ha ne lahi e mahani kelea? Ko e ha ne matematekelea e tau tagata? Ko e ha ne matematekelea e tehina haku ne pareluti? Ko e ha e atevili haku ne nakai malolo mitaki ai? Pehe e Lotu ko e manako he Atua a ia. Kaeke ko e mena nei ne tupu, to nakai talitonu au ki a ia!” Ne liogi fakatekiteki e Fakamoli ki a Iehova mo e pehe: “Kua fiafia au ha kua huhu mai a koe ki a au ke he mena nei. To lali au ke lagomatai a koe.” Ne talahau e ia ha ha ia ia foki e tau fakauaua he magaaho ne tote a ia ti lagomatai he Tau Fakamoli a Iehova a ia. Ne fakamaama e ia: “Ne ako e au ko e mena nakai taute he Atua e tau tagata ke matematekelea. Na fakaalofa a ia ki a lautolu, manako ke he mena mitaki ma lautolu, mo e nakai leva to tamai e tau hikiaga lalahi ke he lalolagi. Ko e tau gagao, ko e tau lekua he fuakau, mo e mate to galo, mo e tau tagata omaoma to momoui tukulagi—he lalolagi nei.” Ne fakakite e ia ke he tama fifine e Fakakiteaga 21:3, 4; Iopu 33:25; Isaia 35:5-7 mo e 65:21-25. He mole e fakatutalaaga loa, ne pehe e tama fifine, mo e totokaaga moli: “Iloa e au mogonei e mena ne moui au ki ai. Maeke nakai au ke liu mai ke kitia a koe?” Ne taute e fakaakoaga Tohi Tapu mo ia lagaua he fahi tapu.

Mo e Mafanatia ne Foaki he Atua

5. He fakakite e tautolu e fakaalofa, ko e heigoa ka foaki e mafanatia moli?

⁵ Ka kumi a tautolu ke fakamafana e falu, kua latatonu e tau kupu manamanatu. Kua lali a tautolu ke fakakite ke he tagata maanu he tau kupu mo e leo kua fakaalofa hokulo a tautolu ke he tuaga hana. Nakai maeke e mena nei ha ko e fakaaoga he tau kupu nakai fai kakano. Kua tala mai he Tohi Tapu ki a tautolu “kia moua ai e tautolu e amaamanaki ha ko e fakauka mo e fakamafanatia mai he tau Tohi.” (Roma 15:4) He onoono ke he mena nei, maeke ia tautolu ke fakamaama ke he magaaho tonu e kakano he Kautu he Atua, ti maeke ia tautolu ke fakakite mai he Tohi Tapu e puhala ka fakamafola aki e tau lekua mogonei. Ti maeke ia tautolu ke fakamaama e kakano he amaamanakiaga moli. He puhala nei, to foaki e tautolu e fakamafanaaga.

6. Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke lagomatai e tau tagata ke moua e lautolu e aoga katoatoa mai he fakamafanaaga i loto he tau Tohiaga Tapu?

⁶ Ke moua e aoga katoatoa mai he fakamafanaaga ne foaki, kua lata he tagata ke iloa e Atua moli, ko e Peresona fefe a ia, mo e moli he tau maveheaga hana. Ka kumi a tautolu ke lagomatai e tagata kua nakai la ko e tagata tapuaki ha Iehova, kua mitaki ke fakamaama e tau manatu nai. (1) Ko e fakamafanaaga ne tu he Tohi Tapu na mai ia Iehova, ko e Atua moli. (2) Ko Iehova ko e Mua Ue Atu, ko e Tufuga he lagi mo e lalolagi. Ko ia ko e Atua he fakaalofa mo e lahi he fakaalofa-totonu mo e fakamoli. (3) Maeke ke fakamalolo a tautolu ke fakafelau mo e tau tutuaga kaeke ke fakatata a tautolu ke he Atua he moua e iloilo tonu mai he hana Kupu. (4) Kua ha ha he Tohi Tapu e tau kupu tohi kua felauaki mo e tau kamatamata pauaki ne feleveia mo e tau tagata kehekehe.

7. (a) Ko e heigoa kua maeke ke fakakatoatoa he peehi ko e mafanatia mai he Atua kua foaki ‘fakalahi mai e fakamafanatia mai ia Keriso’? (e) Liga maeke fefe ia koe ke fakamafana e taha ne mailoga kua kelea hana mahani?

⁷ Falu ne talahau atu e monuina fakaagaga ki a lautolu ne maanu kua mahani mo e Tohi Tapu he totou e 2 Korinito 1:3-7. Ka taute pihia, kua peehi e lautolu e talahauaga “fakalahi mai ha mautolu a fakamafanatia mai ia Keriso.” Kua lagomatai he kupu tohi nei e tagata ke mailoga ko e punaaga he mafanatia e Tohi Tapu ti ko e mena kua lata ia ia ke manamanatu fakalahi ki ai. Maeke ke foaki foki e fakaveaga ma e fakatutalaaga fakalaulahi, liga ke he falu magaaho. Ka logona hifo he tagata kua tupu mai e tau lekua ha ko e tau mena kelea ne taute e ia, ti kua liga tala age a tautolu ki a ia, ka e nakai fakafili atu, na mafanatia ha ke iloa e mena ne talahau ia 1 Ioane 2:1, 2 mo e Salamo 103:11-14. He tau puhala nei kua fakamafana moli a tautolu ke he falu fakalataha mo e fakamafanaaga mai he Atua.

Ka Lauia e Moui he Vale po ke Uka Fakatupe

8, 9. Maeke fefe ke foaki e fakamafanaaga kua latatonu ke he tau tagata ne matematekelea he vale?

⁸ Ko e tau momoui he toko miliona ne lauia he vale—ko e vale kolokolovao he maaga po ke vale he latau. Maeke fefe a tautolu ke fakamafana a lautolu?

⁹ Kia mailoga he tau Kerisiano moli ko e tau kupu po ke tau gahua kia nakai tu kau a lautolu ke he taha fahi po ke taha ke he taufetoko he lalolagi. (Ioane 17:16) Ka e fakaaoga fakatonu e lautolu e Tohi Tapu ke fakakite ko e tau tutuaga favale mogonei to nakai tumau tukulagi ia. To liga totou e lautolu e Salamo 11:5 ke fakakite e puhala ne logona e Iehova ki a lautolu kua fiafia ke he favale po ke Salamo 37:1-4 ke fakakite age e fakamaloloaga he Atua ke nakai ni taui atu e tautolu ka kia falanaki ke he Atua. Ko e tau kupu ha Salamo 72:12-14 kua fakakite e tau logonaaga ha Solomona ne Mua, ko Iesu Keriso, hane pule mogonei ko e Patuiki he lagi ke he tau tagata noa ne matematekelea ha ko e vale.

10. Ka moui a koe he tau tau loga he latau, maeke fefe he tau kupu tohi ne talahau ke fakamafana a koe?

¹⁰ Falu tagata ne fakauka ke he taufetoko loga ka e ha ha i ai e tau matakau ne fetotokoaki he tau ke he pule. Ne ha ha ia lautolu e taofiaga ko e felakutaki mo e tau fua hana ko e vala he moui. Ko e amaamanakiaga ni kua kitia e lautolu ka liga fakalaukauka aki a lautolu he fehola atu ke he motu kehe. Ka e laulahi ia lautolu ne nakai kautu he taute pihia, mo e tokologa ne galo ha lautolu a tau momoui he lali ke taute e mena ia. Ko lautolu ne hokotia ke he falu motu ne fa moua foki e lautolu e taha vahega lekua foki. Liga fakaaoga e Salamo 146:3-6 ke lagomatai e tau tagata pihia ke fakave ha lautolu a amaamanakiaga ke he taha mena kua lahi atu e mauokafua mai he o kehe. Ko e perofetaaga ia Mataio 24:3, 7, 14 po ke 2 Timoteo 3:1-5 ka liga lagomatai a lautolu ke kitia e fakatino lahi mo e kakano ke he tau tutuaga kua fakauka a lautolu i ai, ha kua nonofo a tautolu he fakaotiaga he fakatokaaga tuai. Ko e tau kupu pihia tuga e Salamo 46:1-3, 8, 9 mo e Isaia 2:2-4 ka liga lagomatai e falu ke mailoga na ha ha i ai moli e amaamanakiaga ma e vaha anoiha kua mafola.

11. Ko e heigoa e tau kupu ne fakamafana e fifine i Aferika Lalo, ti ko e ha?

¹¹ He magahala ne matutaki e felakutaki i Aferika Lalo, ne hola e fifine mai he kaina hana i lalo hifo he tau matapulu ne felele ai. Ne puke e moui hana he matakutaku, momoko, mo e loto malipilipi he ita. Fakahiku, he nonofo e magafaoa he taha motu, ne fifili e tane hana ke tugi e laupepa fakamauaga matafakatufono ha laua, ti fakafano kehe e hoana hana mogoia kua fatu mo e tama tane hogofulu tau ha laua, ati eke a ia mo akoako. He magaaho ne totou atu ke he fifine e Filipi 4:6, 7 mo e Salamo 55:22, fakalataha mo e tau vala tala faka-Tohiaga Tapu mai he The Watchtower mo e Awake!, ne moua e ia e mafanatia mo e kakano he moui.

12. (a) Ko e heigoa e totokaaga kua foaki he tau Tohi Tapu ki a lautolu kua pehia fakatupe? (e) Maeke fefe e Fakamoli i Asia ke lagomatai e fifine fakatau?

¹² Ne fakakelea he moumou fakatupe e tau momoui he tau tagata miliona. Tupu e mena nei falu magaaho ha ko e latau mo e tau fua ne moua mai ai. He falu magaaho, ko e tau fakaholoaga nakai pulotu he fakatufono mo e lotokai mo e nakai mahani fakamoli ha lautolu ne pule kua auloa ke fakaaoga e tau tupe ne fakaputu mo e omoi e tau tagata ke tiaki e tau koloa ha lautolu. Ha ha i ai falu ne nakai loga e tau koloa fakatino. Ko e tau mena oti ia kua mafanatia ke iloa to fakatotoka moli he Atua a lautolu kua falanaki ki a ia mo e fakamau e lalolagi tututonu ke fiafia he tau tagata e gahua ke he tau lima ha lautolu. (Salamo 146:6, 7; Isaia 65:17, 21-23; 2 Peteru 3:13) He magaaho ne logona he Fakamoli he taha motu Asia e fifine fakatau kua talahau e kapaletu lahi hana ha ko e tuaga fakatupe he motu, ne fakamaama e ia ko e mena ne tupu he motu ia kua tupu foki ke he lalolagi katoa. Ne takitaki atu e fakatutalaaga he Mataio 24:3-14 mo e Salamo 37:9-11 ke he fakaako Tohi Tapu tumau.

13. (a) Ka hogohogomanava e tau tagata ha ko e tau maveheaga fakavai, to liga fakaaoga fefe e tautolu e Tohi Tapu ke lagomatai a lautolu? (e) Ka logona he tau tagata kua fakamoli he tau tutuaga kelea kua nakai fai Atua, to liga lali fefe a koe ke fakakakano ki a lautolu?

¹³ Ka matematekelea e tau tagata ke he loga he tau tau po ke ita ha ko e tau maveheaga fakavai, kua liga tatai a lautolu mo e tau Isaraela i Aikupito ne nakai fanogonogo ha ko e “loto mamahi.” (Esoto 6:9) Ha ko e tau mena ia, kua liga aoga ke fakamaama e tau puhala kua maeke he Tohi Tapu ke lagomatai a lautolu ke fahia mo e kautu ke he tau lekua mogonei mo e ke fakamamao mai he tau matahele kua fakakelea nakai aoga ke he tau momoui he falu. (1 Timoteo 4:8e) Ne onoono e falu ke he tau tutuaga kelea ne nonofo a lautolu i ai ko e fakamoliaga ko e mena nakai fai Atua po ke nakai manamanatu a ia ki a lautolu. Liga to fakamaama e koe e tau kupu tohi kua latatonu ke lagomatai a lautolu ke mailoga na foaki he Atua e lagomatai ka e tokologa ne nakai talia ai.—Isaia 48:17, 18.

Ka Fehagai ke he Tau Afa mo e Tau Mafuike

14, 15. Ka toka hifo he taha matematekelea e tokologa he tuaga matakutakuina, fakakite fefe he Tau Fakamoli a Iehova ha lautolu a manamanatu atu?

¹⁴ To tupu e matematekelea ha ko e afa, mafuike, afi, po ke fai mena ne pa. Liga to holofa e maanu. Ko e heigoa ka taute ke tamai e fakamafanaaga ke he tau tagata ne hao?

¹⁵ Kua lata e tau tagata ke iloa na fai tagata ne manamanatu ki a lautolu. He mole e matematekelea ha ko e feoho matakutakuina he taha motu, tokologa ne ha ha he tuaga ofogia. Tokologa ia lautolu ne galo e tau tagata he magafaoa, tau tagata gahua, tau kapitiga, gahua, po ke ha haohao mitaki ne manatu a lautolu na ha ha ia lautolu. Ko e Tau Fakamoli a Iehova ne lagomatai atu ke he falu he maaga, ne fakakite e fakaalofa he galo tiaki e tau koloa ha lautolu ti foaki e tau kupu fakamafana mai he Tohi Tapu. Tokologa ne loto fakaaue hokulo ke he manatu.

16. He hoko e matematekelea ke he fahi motu i El Salvador, ko e ha e gahua he Tau Fakamoli kua lahi e lauia mitaki?

¹⁶ I El Salvador ko e mafuike malolo he 2001 ne mui mai e malua hifo he pelapela ne tamate e tau momoui tokologa. Ko e tama tane 25 e tau he Fakamoli mo e tokoua e tehina he kapitiga fifine ne kua toka mama he tama tane ne mamate ai. Ko e matua fifine he tama tane fakalataha mo e kapitiga fifine hana ne mafiti ke gahua he fonua. Tokologa ne pehe ki a laua ko e Atua ne uta a lautolu kua mamate po ke ko e finagalo he Atua a ia. Ne fatiaki mai he Tau Fakamoli e Tau Fakatai 10:22 ke fakakite nakai manako e Atua ke fai mamahi a tautolu. Ne totou e laua e Roma 5:12 ke fakakite na hoko e mate ha ko e agahala he tagata, nakai ha ko e finagalo he Atua. Ne tuhi foki a laua ke he fekau mafanatia ne moua he Salamo 34:18, Salamo 37:29, Isaia 25:8, mo e Fakakiteaga 21:3, 4. Ne fanogonogo fakamitaki e tau tagata, mua atu ha kua mamate e tau tagata he magafaoa he tau fifine tokoua nei he matematekelea, ti loga e tau fakaakoaga Tohi Tapu ne kamata.

17. He tau magaaho matematekelea, ko e vahega lagomatai fefe kua maeke ke foaki e tautolu?

¹⁷ Ka hoko e matematekelea tupu fakaofo, to felauaki a koe mo e taha kua lata mafiti mo e lagomatai fakatino. Kua putoia e mena nei he hea e ekekafo, lagomatai e tagata uta ke he kiliniki, po ke taute e ha mena kua lata ke foaki e tau mena kai mo e fakamaluaga. He 1998 he taha he tau matematekelea i Italia, ko e tagata tohi tala ne mailoga ko e Tau Fakamoli a Iehova kua “gahuahua ke he puhala aoga, he foaki e lagomatai ki a lautolu kua matematekelea, ka e nakai tupetupe ko e lotu fe ha lautolu ne o ai.” He falu matakavi, ko e tau mena tutupu ne perofeta ma e tau aho fakamui ne fakatupu e matematekelea lahi. He tau matakavi ia, ne tuhi e Tau Fakamoli a Iehova ke he tau perofetaaga he Tohi Tapu, mo e fakamafana e ia e tau tagata ke he fakamoliaga he Tohi Tapu to mai he Kautu he Atua e haohao moli ke he tau tagata.—Tau Fakatai 1:33; Mika 4:4.

Ka Mate Taha he Magafaoa

18-20. Kaeke ke fai ne mate he magafaoa, liga ko e heigoa hau ka talahau po ke taute ke tamai e mafanatia?

¹⁸ He tau aho takitaha totou miliona e tau tagata ne maanu ha ko e mate e fakahele. To liga feleveia a koe mo lautolu kua maanu ka gahua a koe he fekafekauaga Kerisiano po ke leveki e tau mena he moui he tau aho takitaha. Ko e heigoa hau ka talahau po ke taute ke tamai e fakamafanaaga?

¹⁹ Kua fakatutuku kia e tagata? Kua puke kia e fale he tau magafaoa maanu? Liga lahi e mena kua manako a koe ke talahau, ka e aoga ke fakailoilo. (Fakamatalaaga 3:1, 7) Liga kua latatonu ke fakakite e fakaalofa, toka e tohi faka-Tohi Tapu (ko e porosua, ko e mekasini, po ke ko e tuleke), ti ahi atu he mole e tau aho gahoa ke kitia kua lata nakai ke foaki atu foki e lagomataiaga. He magaaho kua hagahaga mitaki, foaki ke talahau falu manatu fakamalolo mai he Tohi Tapu. Maeke he mena nei ke moua ai e lauiaaga totoka mo e fakamaulu. (Tau Fakatai 16:24; 25:11) Nakai maeke ia koe ke fakatu mai a lautolu ne mamate, tuga ne taute e Iesu. Ka e maeke ia koe ke talahau e mena ne totoku he Tohi Tapu hagaao ke he tuaga ha lautolu kua mamate, pete ni nakai ko e magaaho a nei ke lali ke totoko e tau manatu hepe. (Salamo 146:4; Fakamatalaaga 9:5, 10; Esekielu 18:4) Maeke ia koe ke totou auloa e tau maveheaga he Tohi Tapu hagaao ke he liu tu mai. (Ioane 5:28, 29; Gahua 24:15) Liga fakatutala a koe ke he tau kakano he tau mena nei, kau he fakaaoga e talahauaga faka-Tohiaga Tapu hagaao ke he liu tu mai. (Luka 8:49-56; Ioane 11:39-44) Ti hagaaki e onoonoaga ke he tau fua he Atua fakaalofa ne foaki mai ki a tautolu e amaamanakiaga pihia. (Iopu 14:14, 15; Ioane 3:16) Fakamaama e puhala he tau fakaakoaga nei ne aoga ki a koe mo e kakano kua mauokafua a koe i ai.

²⁰ Ko e uiina ke he Fale he Kautu ka lagomatai a ia ne maanu ke maeke ke iloa e tau tagata kua fakaalofa moli ke he tau katofia ha lautolu mo e iloa e puhala ke atihake e taha. Ko e fifine i Suitene ne moua ko e mena hanei ne fa e kumi a ia he moui katoa hana.—Ioane 13:35; 1 Tesalonia 5:11.

21, 22. (a) Ko e heigoa kua lata ma tautolu kaeke ke foaki e fakamafanaaga? (e) Maeke fefe ia koe ke foaki e fakamafanaaga ke he taha kua fita e iloa mitaki e tau Tohiaga Tapu?

²¹ Ka iloa e koe taha tagata kua maanu, i loto he fakapotopotoaga Kerisiano po ke i fafo, fa mahani kia a koe falu magaaho ke nakai iloa e mena ke talahau po ke taute? Ko e kupu Heleni ne fa talahau “fakamafanaaga” he Tohi Tapu kua kakano “ko e fina atu ke he fahi he taha.” He eke mo tagata fakamafana moli kua fakaata e koe a koe ke lata mo lautolu kua maanu.—Tau Fakatai 17:17.

²² Ka e kua kaeke ko e tagata kua manako a koe ke fakamafana nukua fita he iloa e mena ne talahau he Tohi Tapu hagaao ke he mate, ke he lukutoto, mo e liu tu mai? Ko e fakalataha he kapitiga kua moua foki e taofiaga taha ia nukua maeke ke mafanatia foki. Ka manako a ia ke tutala, kia eke mo tagata fanogonogo mitaki. Kia nakai logona kua lata a koe ke foaki e lauga. Ka totou e kupu tohi, taute e tau talahauaga nei he Atua mo fakamalolo ke he tau loto ha mua tokoua. Fakakite e fifiliaga malolo kua ha ha tokoua ia mua e moli ke he mena kua mavehe mai i ai. He fakaata e fakaalofa hofihofi mahani Atua mo e folafola e tau kupu moli uho ne toka he Kupu he Atua, maeke ia koe ke lagomatai a lautolu kua maanu ke moua e fakamafanatia mo e malolo mai he “Atua foki hana e tau fakamafanaaga oti,” ko Iehova.—2 Korinito 1:3.

[Matahui Tala]

Ko e Heigoa e Tali Hau?

• Ko hai he tau tagata tokologa ne tukupau ki ai ha ko e tau matematekelea, ti maeke fefe ia tautolu ke lagomatai a lautolu?

• Liga ko e heigoa ha tautolu ka taute ke lagomatai e falu ke aoga katoa mai he fakamafanaaga kua foaki he Tohi Tapu?

• Ko e heigoa e tau tutuaga kua tamai e maanu ke he tokologa he matakavi hau, ti maeke fefe ia koe ke fakamafana a lautolu?

[Tau Fakatino he lau 29]

Folafola e fekau he fakamafanaaga moli he tau magaaho tupetupe

[Credit Line]

Refugee camp: UN PHOTO 186811/J. Isaac

[Fakatino he lau 30]

Ko e fakalataha mai he kapitiga kua maeke ke mafanatia ai