Kua Moui e Kupu ha Iehova
Tau Fakamaamaaga Mai he Tohi a Mareko
KO E Evagelia ha Mareko e tohi ne kū lahi he tau Evagelia ne fā. Ne tohi e Ioane Mareko he kavi 30 e tau he mole e mate mo e liu tu mai ha Iesu Keriso, ko e tala ne mafiti mo e hagaao ke he loga e gahua ha Iesu he tolu mo e hafa e tau he fekafekauaga.
Ne maaliali ai kua tohi ma lautolu ne nakai ko e tau Iutaia, mua atu ke he tau Roma, kua talahau he tohi a Mareko ko Iesu ko e Tama taute mana he Atua, ko ia ne malolō he taute e gahua fakamatala. Kua fakamaama fakalahi e gahua ha Iesu ka e nakai pihia ke he tau mena ne fakaako e ia. Ko e kitekite fakalahi ke he Evagelia ha Mareko ka fakamalolō e tua ha tautolu ke he Mesia mo e omoomoi a tautolu ke eke mo tau tagata fakapuloa fakamakutu he fekau he Atua he fekafekauaga Kerisiano.—Hepe. 4:12.
KO E FEKAFEKAUAGA NE MUA I KALILAIA
He oti e tohi hagaao ke he gahua ha Ioane ko e Papatiso mo e 40 e aho ne nofo a Iesu he tutakale ke he 14 ni e faahi kupu, ne kamata e tala fiafia ha Mareko ke he fekafekauaga ha Iesu i Kalilaia. Ko e fakaaoga tumau he kupu “agataha” kua hagaao ke he mafiti he tala.—Mare. 1:10, 12.
I lalo hifo he tolu e tau, ne oti e gahua fakamatala ha Iesu i Kalilaia. Kua mamafa a Mareko ke tuku fakapapahi e tala ke he tau vahā. Ne nakai tohi e Lauga he Mouga, ti pihia foki e loga he tau lauga loloa ha Iesu.
Tali he Tau Hūhū Faka-Tohiaga Tapu:
1:15—Ko e heigoa ne fakamooli “kua hoko mai e vaha”? Ne talahau e Iesu kua hoko mai e vaha ne fakamooli e ia ke kamata e fekafekauaga haana. Ha kua ha ha ai a ia ko e Patuiki-Fifili, kua tata mai e Kautu he Atua. Ne maeke mogoia e tau tagata loto mooli ke tali atu ke he gahua fakamatala haana mo e taute e tau lakaaga ke moua e lautolu e taliaaga he Atua.
1:44; 3:12; 7:36—Ko e ha ne nakai manako a Iesu ke fakailoa e tau mana haana? Ke nakai moua he tau tagata e tau manatu ne fakavē ke he ofomate po ke nakai hako katoatoa, ne manako a Iesu ke kitia he tau tagata a ia ko e Keriso ti taute e fifiliaga fakatagata ne fakavē ke he tau mena mooli ia. (Isaia 42:1-4; Mata. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luka 5:14) Taha ni e mena ne kehe, ko e mena ne tupu ke he tagata taane ne heketia fakamua he tau temoni he maaga ko Katara. Ne tala age a Iesu ki a ia ke fano ke he fale haana mo e talahau ai ke he faoa haana. Ha kua olelalo atu ki a Iesu ke fano kehe he matakavi ia, ti kua tote po ke nakai matutaki mo e tau tagata i ai. He ha ha i ai mo e he talahauaga he tagata ia ne taute e Iesu e tau gahua mitaki ki ai to liga lalago e ha tala kelea hagaao ke he tau puaka ne tomo.—Mare. 5:1-20; Luka 8:26-39.
2:28—Ko e ha ne fakahigoa a Iesu ko e “Iki a ia he sapati”? Kua “toka ai ke he fakatufono e ata he tau mena mitaki ne tatali,” he tohia he aposetolo ko Paulo. (Hepe. 10:1) Tuga ne talahau he Fakatufono, nukua hoko ke he Sapati he mole e ono e aho ne gahua ai, ti loga e gahua fakamaulu ne taute e Iesu he aho ia. Ko e ata anei he okioki mafola mo e falu monuina ka moua he tau tagata i lalo he Pule Afe Tau he Keriso ka mole e pule favale ha Satani. Ko e mena ia, ko e Patuiki he Kautu ia foki “ko e Iki a ia he sapati.”—Mata. 12:8; Luka 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Iloa fēfē e Mareko e tau vala tala fakamatafeiga ke he tau logonaaga ha Iesu? Ne nakai ko Mareko taha he tau aposetolo 12 mo e nakai tata ki a Iesu. Ne talahau mai i tuai ko e tagata ne tata ki a Mareko, ko e aposetolo ko Peteru, ko ia ne moua lahi mai e tau vala tala ha Mareko.—1 Pete. 5:13.
6:51, 52—Ko e heigoa e “maama ke he areto” ne kaumahala e tau tutaki ke iloa? He gahoa ni e tau tulā he mole he fagai e Iesu e tau tagata taane toko 5,000, nakaila totou ia e tau fifine mo e tau fanau, ke he lima e areto mo e ua e ika. Ko e “maama ke he areto” ne kua lata he tau tutaki ke iloa mai he mena ia ne tupu, nukua age e Iehova ko e Atua e malolō ki a Iesu ke taute e tau mana. (Mare. 6:41-44) Ane mai iloa e lautolu e lahi ue atu he malolō nukua tuku age ki a Iesu, to liga nakai ofomate pihia a lautolu he magaaho ne fano fakamana a Iesu i luga he kili vai.
8:22-26—Ko e ha ne ua e lakaaga ne taute e Iesu ke fakaala e tau mata he tagata matapouli? Ne liga taute e Iesu e mena nei ha ko e manamanatu ke he tagata. Ko e fakaala fakahaga he tau mata he tagata ne leva e mahani ke he matapouli kua liga fakaatā a ia ke hikihiki fakahaga ke he kikila he laā.
Tau Fakaakoaga ma Tautolu:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Ne fakamaama e Mareko e tau aga fakamotu, tau kupu, tau taofiaga, mo e tokaaga he tau matakavi ne liga nakai iloa he tau tagata totou ne nakai ko e tau Iutaia. Ne talahau fakamaaliali e ia “ne fakakanopogi” e tau Farasaio, ko e kopano ia he “mena kua foaki mo poa [“ke he Atua,” NW],” ati pehē e tau Satukaio “nakai tuai tu mai taha kua mate,” ti ko e tau Satukaio kua “fehagai tonu mo e faituga,” mai he “[M]ouga ko Olive.” Ha kua fai kakano hokoia ni e matohiaga he Mesia ke he tau Iutaia, ati nakai fakamau hifo ai e ia. Ti kua foaki e Mareko e fakafifitakiaga ma tautolu. Kua lata ia tautolu ke manamanatu ke he feakiaga he tau tagata fanogonogo ha tautolu ka fakalataha ai ke he fekafekauaga faka-Kerisiano po ke taute lauga he tau feleveiaaga fakapotopotoaga.
3:21. Ne nakai talitonu e tau magafaoa ha Iesu. Ko e mena ia, ne fakaalofa a ia ki a lautolu ne tua ha kua totoko po ke vaiga he tau tagata nakai talitonu he tau magafaoa ha lautolu.
3:31-35. He papatiso a Iesu, ne eke a ia mo Tama fakaagaaga he Atua, mo e ko “Ierusalema i luga” e matua fifine haana. (Kala. 4:26) Tali mai he magaaho ia, ko e tau tutaki ha Iesu kua tata lahi mahaki mo e ofania lahi mahaki ki a ia ke he tau magafaoa haana he tino. Kua fakaako mai he mena nei ki a tautolu ke tuku fakamua e tau mena fakaagaaga he tau momoui ha tautolu.—Mata. 12:46-50; Luka 8:19-21.
8:32-34. Kua lata ia tautolu ke mafiti ke mailoga mo e tiaki ha totonu hepe ne fakakite he falu. Kua lata e tutaki he Keriso ke mautauteute ke “aua neke oma e ia a ia,” kakano ke fakatikai ne ia a ia mo e pehē nakai ke he tau manako mo e tau foliaga lotokai. Kua lata ia ia ke makai ke “nikiti e ia hana [“akau fakakikiveka,” NW],”—ke mamahi kaeke ke lata, po ke fakamā po ke ekefakakelea po ke hokotia ke tamate kakano ha kua eke mo Kerisiano. Ti kua lata ia ia ke “mui” tumau ki a Iesu, he fakalautatai ke he puhala moui Haana. Ko e puhala he tutaki kua lata ia tautolu ke atihake mo e fakatumau e agaaga foaki noa tuga a ia ha Keriso Iesu.—Mata. 16:21-25; Luka 9:22, 23.
9:24. Kua nakai lata ia tautolu ke mā ke talahau e tua ha tautolu po ke ole ke fakalahi e tua.—Luka 17:5.
KO E MAHINA FAKAHIKU
He matahiku he 32 V.N., ne hoko atu a Iesu ke he “kelekele i Iutaia he fahi atu a Ioritana,” ne liu foki tolo mai e tau tagata ki a ia. (Mare. 10:1) He mole e fakamatala i ai, ne fina atu a ia ki Ierusalema.
He Nisana 8, ko Iesu i Petania. Ko ia hane takoto ke taumafa he magaaho ne hau taha fifine mo e liligi e lolo manogi ke he ulu haana. Ko e tau mena ne tutupu mai he kautūaga ha Iesu he hu atu ki Ierusalema ke hoko ke he liu tu mai haana ne kua fakamaama fakapapahi ke he tau vahā.
Tali he Tau Hūhū Faka-Tohiaga Tapu:
10:17, 18—Ko e ha ne fakahako e Iesu e taha tagata he ui a Ia ko e ‘Akoako Mitaki’? He nakai talia e matahigoa fakahekeheke nei, ne tuku atu e Iesu e fakahekeaga ki a Iehova ti fakakite ko e Atua mooli e punaaga he tau mena mitaki oti kana. Lafi ki ai, ne fakakite e Iesu hagaao ke he matapatu kupu mooli ko e Tufuga he tau mena mitaki oti kana, ko Iehova ko e Atua, ko ia tokotaha ni ne tonuhia ke fakatoka e tau tutūaga he mitaki mo e kelea.—Mata. 19:16, 17; Luka 18:18, 19.
14:25—Ko e heigoa e kakano ha Iesu he pehē ke he tau aposetolo tua fakamooli haana: “Nakai tuai inu au ke he fua vine, ato hoko ni ke he aho ia ke inu ai au ke he uaina fou ke he kautu he Atua”? Ne nakai hagaao a Iesu to fai uaina mooli e lagi. Ka e fa fakatino he uaina e fiafia, ti hagaao mogoia a Iesu ke he olioli he fakalataha mo e tau tutaki fakauku haana ne kua liliu tu mai ke he Kautu.—Sala. 104:15; Mata. 26:29.
14:51, 52—Ko hai e taha fuata ‘kua hola atu mo e nakai fai felevehi’? Ko Mareko ni tokotaha ne tohi hagaao ke he mena nei ne tupu, ti liga maeke ia tautolu ke talahau foki kua tutala na ia hagaao ki a ia.
15:34—Ko e tau kupu ha Iesu “haku Atua na e, haku Atua na e, ko e heigoa e mena kua tiaki mai ai e koe au?” ne fakakite kia kua nakai tua a ia? Nakai. Ha kua nakai iloa mooli e tautolu e tau kakano ati omoomoi a Iesu ke talahau pihia, ne liga fakakite he tau kupu ha Iesu kua mailoga e ia kua utakehe tuai e Iehova e Haana puipuiaga ke kamatamata katoatoa e fakamooli he Tama Haana. Liga kua vagahau pihia foki a Iesu ha kua manako a ia ke fakamooli e mena ne talahau tuai he Salamo 22:1 hagaao ki a ia.—Mata. 27:46.
Tau Fakaakoaga ma Tautolu:
10:6-9. Ko e finagalo he Atua ma e tau hoa mau ke fakalataha tumau. Ko e mena ia, he nakai fakatepetepe ke tau vevehe, kua lata e tau taane mo e tau hoana ke fakamakamaka ke fakagahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ke kautū ke he ha lekua ka tupu i loto he fakamauaga.—Mata. 19:4-6.
12:41-44. Kua fakaako mai he fakafifitakiaga he fifine takape nofogati e lata ha tautolu ke lalago katoatoa e tapuakiaga mooli.
[Fakatino he lau 29]
Ko e ha ne poaki a Iesu ke he tagata nei ke talahau ke he tau faoa haana e tau mena oti ne tupu ki a ia?