Fakamafola e Tau Lekua

KO E heigoa e tau lekua he manatu e koe kua lata he hoa ne fatiaki i luga ke fakamafola? Kua uka mooli e taane ke tautaofi e ita haana. Ke he taha mena foki, kua tuga ke nakai fetataiaki e hoa ke he atāina kua lata ke moua he tau fanau ha laua. Ti tuga kua fai lekua e matutakiaga.

Nakai fai fakamauaga ne mitaki katoatoa. To feleveia oti e tau hoa ke he tau lekua kehekehe. Ko e lalahi po ke ikiiki e tau lekua, kua aoga lahi he taane mo e hoana ke fakaako ke fakamafola ai. Ko e ha?

Nakai leva, maeke he tau lekua nakai fakamafola ke eke mo fakakaupāaga he matutakiaga. “Ko e tau taufetoko foki he tau matakainaga kua lata ia mo e tau fakamau fakalava he kolo,” he mailoga he patuiki pulotu ko Solomona. (Tau Fakatai 18:19) Maeke fēfē a koe ke hafagi ke he tau matutakiaga lauia mitaki ka fehagai mo e tau lekua?

Kaeke ko e toto fakamoui e matutakiaga ke he fakamauaga, ti ko e ate mo e tau māmā e fakaalofa mo e fakalilifu he fakafetuiaga. (Efeso 5:33) Ka fakamafola e tau lekua, to fakalagalaga he fakaalofa e hoa ke tiaki e tau kaumahala kua mole—mo e tau mamahi ne fua mai he logonaaga—ti hagaaki ke he matalekua ne tupu mogonei. (1 Korinito 13:4, 5; 1 Peteru 4:8) Ko e tau hoa ne fakakite e fakalilifu nukua fakaatā e taha ke tutala fakamooli mo e lali ke iloa e kakano, nakai ni ke he mena ne talahau.

Fā e Lakaaga ke Fakamafola e Tau Lekua

Manamanatu ke he fā e lakaaga ne tohi i lalo, ti mailoga e puhala ka lagomatai he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu a koe ke fakamafola e tau lekua he puhala fakaalofa mo e fakalilifu.

1. Fakatoka e magaaho ke fakatutala e matalekua.

“Ko e mena mo e hana ni a tau ke he tau mena oti . . . ko e vaha ke fakanono ai, mo e vaha ke vagahau ai.” (Fakamatalaaga 3:1, 7) He fakatātā he taufetoko i luga, maeke he falu lekua ke puna mai e tau logonaaga malolō. Ka tupu e mena ia, kia tautaofi ti fakaokioki fakakū e fakatutalaaga—ke “fakanono ai”—neke tupu e ita. Maeke ia koe ke fakahao e fakafetuiaga ha mua mai he matematekelea kaeke ke omaoma a mua ke he fakatonuaga he Tohi Tapu: “Ko e kamataaga he taufetoko, kua tuga he liligi atu e maga vai haia; ko e mena ia kia tiaki a e taufetoko ka e nakaila tupu ai e latau.”—Tau Fakatai 17:14

Ka e fai “vaha ke vagahau ai.” Ko e tau lekua kua tupu olaola tuga e tau pupu ka nakai huo. Ti ua tiaki e matalekua, he amanaki to maheu ai. Ka taofi e koe e fakatutalaaga, fakakite e fakalilifu ma e hoa haau he fifili e magaaho a mui ke tutala ai hagaao ke he lekua. Ko e maveheaga pihia ka lagomatai a mua tokoua ke fakagahua e aga he fakatonuaga he Tohi Tapu: “Aua foki neke to e la ka e ita agaia a mutolu.” (Efeso 4:26) Mooli, kua lata mogoia a koe ke muitua ke he maveheaga haau.

LALI PEHĒ: Fifili e magaaho he tau faahitapu takitaha ke fakatutala tumau a mua ke he tau lekua fakamagafaoa. Ka mailoga e koe kua hihiga lahi a koe ke taufetoko he magaaho pauaki he aho—ma e fakatai, ko e mena mua ka liu mai a koe ki kaina he gahua po ke to kai a koe—kia talia ke nakai fakatutala e tau lekua he tau magaaho ia. Ka e, fifili e magaaho ka liga nakai kapaletū tokoua a mua.

2. Talahau fakamooli mo e fakalilifu e manatu haau.

“Kia vagahau fakamoli a mutolu takitokotaha mo e hana matakainaga.” (Efeso 4:25) Ka mau a koe, ko e matakainaga po ke, katofia tata lahi haau ko e hoa mau. Ti fakamooli mo e talahau fakahako e tau logonaaga haau ka tutala a koe mo e hoa haau. Ko Margareta,a ne 26 e tau he mau, ne pehē: “He mau foou au, ne amanaki au ke he taane haaku ke iloa e logonaaga haaku ke he lekua ne tupu. Ne ako e au ko e amanaki pihia kua nakai mooli. Ne lali au mogonei ke talahau fakamaaliali e tau manatu mo e tau logonaaga haaku.”

Manatu, ko e foliaga ha mua ko e fakatutala ke he lekua, nakai ko e mua he tau po ke kautū ke he fī, ka ko e fakailoa atu he tau manatu haau ke he hoa. Ke lauia mitaki ai, talahau e mena ne manatu a koe ko e lekua, ti talahau e magaaho kua tupu ai, ti fakamaama e puhala kua logona hifo e koe. Ma e fakatai, kaeke ke hogohogo manava a koe ke he tū kiva he hoa haau, maeke ia koe ke tala age fakalilifu, ‘Ka hau a koe ki kaina he gahua ti fakatafola e tau mena tui he foloa [ko e magaaho mo e mena ne lekua], ne logona hifo e au ko e tau laliaga haaku ke leveki e kaina kua nakai fai fakaaueaga [fakamaama fakatonu e puhala ne logona hifo e koe].’ Ti tala age fakatotonu e puhala kua manatu a koe ko e tali ke he lekua.

LALI PEHĒ: Ke lagomatai a koe ke kitia mitaki e tau manatu haau to tutala ke he hoa, tohi hifo e tau mena kua manatu a koe ko e lekua mo e puhala kua manako a koe ke fakamafola ai.

3. Fanogonogo ki ai mo e mailoga e tau logonaaga he hoa haau.

Ne tohi he tutaki ko Iakopo ke he tau Kerisiano kua lata ke “alumaki ke fanogonogo, kia fakatuai ke vagahau atu, kia fakatuai ke he ita.” (Iakopo 1:19) Ne fakatupu he tau mena gahoa e lahi he nakai fiafia he fakamauaga ke he logonaaga kua nakai maama he hoa haau e puhala ne logona hifo a koe ke he lekua. Ti eketaha ke nakai fakakite pihia ke he hoa haau!—Mataio 7:12.

Ko Wolfgang, ne 35 e tau he mau, ne pehē, “Ka fakatutala a maua ke he tau lekua, ne logona e au e kapaletū he loto, mua atu ka logona e au kua nakai maama he hoana haaku e puhala manamanatu haaku.” Ko Dianna, ne 20 e tau he mau mogonei, ne pehē, “Fa hohohā au ke he taane haaku kua nakai fakateliga mooli a ia ki a au ka fakatutala a maua ke he tau lekua.” Maeke fēfē a koe ke kautū mai he lekua nei?

Ua tali manatu kua iloa e koe e mena ne manamanatu po ke logona hifo he hoa haau. “Ko e taufetoko hokoia ni kua tupu mai he mahani fakatokoluga; ka kua iloilo a lautolu kua omaoma ke he pule,” he talahau he Kupu he Atua. (Tau Fakatai 13:10) Fakakite e fakalilifu ke he hoa mau haau he nakai fakatauhele a ia ka talahau e manatu haana. Ti iloa mitaki kua maama e koe e mena ne talahau, liu talahau e mena ne logona e koe ti fatiaki e mena ia ke he hoa haau, he taute pihia ka e nakai vagahau teatea po ke ita. Fakaatā e hoa haau ke fakahako a koe kaeke ka nakai femaamaaki ke he mena kua talahau. Ua tala tumau a koe. Fefanogonogoaki ato talia tokoua e mua kua femaamaaki e tau manatu mo e tau logonaaga ke he matalekua.

Mooli, kua lata e fakatokolalo mo e fakauka ke fanogonogo fakamitaki ke he hoa mau haau ti toka a ia ke fakakite e manatu haana. Ka takitaki e koe he fakakite e fakalilifu pihia ke he hoa haau, to hihiga lahi foki e hoa haau ke fakalilifu a koe.—Mataio 7:2; Roma 12:10.

LALI PEHĒ: He liu fatiaki e tau talahauaga he hoa haau, ua fatiaki teao noa ni e tau kupu haana. Ke he puhala totonu, lali ke fakamaama e mena ne maama e koe he talahauaga mo e logonaaga he hoa haau.—1 Peteru 3:8.

4. Talia ke he tali.

“Kua mua he mitaki e tokoua ke he tokotaha; he ha ha ia laua e taui mitaki he tau gahua ha laua. Ha ko e mena ka veli taha to fakatu e ia ne tokoua aki a laua a ia.” (Fakamatalaaga 4:9, 10) Maeke ke fakamafola e tau lekua gahoa he fakamauaga kaeke ke gahua tokoua mo e felagomataiaki ai.

Mooli, ne kotofa e Iehova e taane ke eke mo ulu he magafaoa. (1 Korinito 11:3; Efeso 5:23) Ka e nakai kakano e ulupule ke pule okooko. Ko e taane pulotu to nakai taute ne ia e tau fifiliaga. Ko David, ne 20 e tau he mau, ne pehē, “Ne lali au ke kumi e manatu ne talia tokoua mo e hoana ti kumi e fifiliaga ka lalago tokoua e maua.” Ne fitu e tau he mau a Tanya mogonei, ne pehē: “Nakai hagaao, ko hai ne hako mo e ko hai ne hepe. Falu magaaho ko e kehekehe noa ni he tau manatu he puhala ke fakamafola aki e lekua. Ne moua e au ko e kei ke he kautūaga ko e fakatokatoka atu mo e nakai pāpā maō.”

LALI PEHĒ: Feaki e aga he gahua tokoua he tohi hifo tokoua e loga he tau tali kehekehe kua maeke ke fakamafola aki e lekua ne manatu a koe ki ai. Ka oti lapa e tau manatu ha mua, liu ke manamanatu e tau mena ne tohi hifo e mua ti tuku hifo e tali ne talia tokoua e mua. Ti fifili e magaaho he mogo a mui ke liu fakakia kua fakagahua nakai e fifiliaga ia ti kua lahi fēfē e kautūaga.

Toho Tokoua, Ka e Nakai Vevehe

Ne fakatai e Iesu e fakamauaga ke he fakalatahaaga. (Mataio 19:6) He vahā haana, ko e fakalatahaaga he tau lapa akau ne pipi fakalataha ke he ua e manu ke maeke ke taute e matagahua. Ka nakai felagomataiaki e tau manu tokoua, to nakai lahi e gahua ka taute mo e to makilikili e tau kakia ha laua he tau lapa akau. Ka gahua tokoua e tau manu, to toho tokoua e laua e tau kavega mamafa po ke palao e fonua.

Pihia foki e taane mo e hoana ne kaumahala ke gahua tokoua kua liga makilikili, po ke feitaaki ki loto he fakalatahaaga he fakamauaga. He taha faahi, ka iloa e laua ke toho tokoua, maeke ia laua ke fakamafola e laulahi he tau lekua mo e mitaki e mena ka fua mai ai. Ko e tagata taane fai hoana ne fiafia, ne higoa ko Kalala, kua fakakatoatoa ai he talahau pehē, “He 25 e tau, ne fakamafola he hoana haaku mo au e tau lekua ha maua he atāina ke vagahau, he tuku e au a au ke he tuaga he hoana haaku ti pihia foki e hoana haaku ki a au, he liogi ma e lagomatai a Iehova, mo e fakagahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu.” Maeke nakai a koe ke taute pihia?