Iehova—Ko e ‘Fakamoui’ he Tau Vahā Tohi Tapu
“Ko e Atua na e, kia fakaave mai kia au; ko koe ni ko e haku a lagomatai mo e haku a [F]akamoui.”—SALA. 70:5.
1, 2. (a) Ko e magaaho fe ka haga atu e tau tagata tapuaki he Atua ki a Ia ma e lagomatai? (e) Ko e heigoa e hūhū ne lagā mai, ti moua i fe e tautolu e tali?
HE OKIOKI he taha matakavi, ne mailoga he tau mamatua kua amanaki noa ni ti galo ha laua a tama fifine fai taane ne 23 e tau he moui. Ne tuahā ai kua fai mena kelea ne tupu. Ne peke e tau mena ha laua mo e liliu ki kaina, mo e ole fakamakamaka ki a Iehova ke lagomatai a laua. Ko e Fakamoli ne 20 e tau he moui ne lauia he gagao ka fakahiku ke toka a ia ke mate katoatoa e faahi tino haana. Ne haga atu agataha a ia ki a Iehova he liogi. Ko e matua fifine nofo tokotaha ne lali fakalahi ke kumi gahua, ne nakai lahi e tupe ke fakatau aki e mena kai ma haana mo e haana a tama fifine 12 e tau he moui. Ne liligi e ia e loto haana ki a Iehova. E, ka fehagai mo e tau kamatamata po ke tau mena uka fefeke, nakai uka he tau tagata tapuaki he Atua ke haga atu ki a Ia ma e lagomatai. Kua ui atu nakai a koe ki a Iehova he magaaho kua manako lahi ke he lagomatai?
2 Kua lagā mai e hūhū aoga: Amanaki mooli nakai a tautolu ki a Iehova ke tali e tau liogi ha tautolu ma e lagomatai? Ko e tali atihake ke he tua kua moua ia Salamo 70. Ko e salamo omoomoi ne tohia e Tavita, ko e tagata tapuaki fakamooli ha Iehova ne fehagai mo e tau kamatamata mo e tau paleko uka he moui haana. Ne omoi e salamo nei ke talahau hagaao ki a Iehova: “Ko e Atua na e, . . . ko koe ni ko e haku a lagomatai mo e haku a [F]akamoui.” (Sala. 70:5) Ko e kumikumi ke he Salamo 70 kua lagomatai a tautolu ke kitia e kakano kua lata foki ia tautolu ke haga atu ki a Iehova he tau magaaho kua manako lagomatai mo e falanaki katoatoa to eke a ia mo ‘Fakamoui’ ha tautolu.
‘Ko Koe Ni ko e Fakamoui’
3. (a) Ko e heigoa e ole mafiti ma e lagomataiaga ne toka he Salamo 70? (e) Ko e heigoa e mauokafua ne fakakite e Tavita he Salamo 70?
3 Ne kamata mo e fakaoti e Salamo 70 aki e ole mafiti ma e lagomatai he Atua. (Totou Salamo 70:1-5.) Ne olelalo atu a Tavita ki a Iehova ke “fakaave mai” mo e ke “nakai mule” ke laveaki a ia. He kupu 2 ke he 4, ne taute e Tavita lima e ole, kamata e tau ole takitaha mo e “kia” mo e fakakite e manako, po ke loto. Ko e tau kupu tohi tolu fakamua kua hagaao ki a lautolu ne lali ke tamate a ia. Ne olelalo a Tavita ki a Iehova ke fakakaumahala e tau fī nei mo e fakamā a lautolu ha ko e mahani kelea ha lautolu. Ko e tau ole ua haana ne toe, he kupu 4, ne hagaao ke he tau tagata he Atua. Ne liogi a Tavita ko lautolu ne kumi atu ki a Iehova, kua omoomoi ke fiafia ti fakamatalahi a Ia. He fakahiku e salamo ha Tavita, ne pehē a ia ki a Iehova: “Ko koe ni ko e haku a lagomatai mo e haku a [F]akamoui.” Mailoga kua nakai pehē a Tavita, “Kia eke a koe,” ke tuga kua taute foki taha olelalo. Ka e, pehē a ia, “Ko koe,” he talahau haana a mauokafua. Ne talitonu a Tavita to moua e ia e lagomataiaga faka-Atua.
4, 5. Ko e heigoa ne ako e tautolu hagaao ki a Tavita mai he Salamo 70, ti ko e heigoa e mauokafua ka moua e tautolu?
4 Ko e heigoa ne fakakite he Salamo 70 hagaao ki a Tavita? He magaaho ne fehagai a ia mo e tau fī malolō haana ne lali ke tamate a ia, ne nakai fifili a Tavita ke fakatonu ne ia e matalekua. Ka e falanaki a ia to fehagai a Iehova mo e tau tagata totoko he magaaho mo e puhala ni haana. (1 Samu. 26:10) Ne matutaki a Tavita ke iloa tonuhia kua lagomatai mo e laveaki e Iehova a lautolu ne kumi atu ki a Ia. (Hepe. 11:6) Ne talitonu a Tavita ko e tau tagata tapuaki mooli pihia kua fai kakano ke fiafia mo e fakamatalahi a Iehova he tala age ke he falu hagaao ke he mitaki ue atu haana.—Sala. 5:11; 35:27.
5 Tuga a Tavita, kua ha ha ia tautolu e mauokafua katoatoa ko Iehova ko e ha tautolu a Lagomatai mo e ‘Fakamoui’ ma tautolu. Ti ka fehagai a tautolu mo e tau kamatamata uka po ke logona hifo e manako lahi ma e lagomatai, kua mitaki ia tautolu ke liogi ke fakamafiti mai e lagomatai ha Iehova ki a tautolu. (Sala. 71:12) Ti tali mai fēfē a Iehova ke he tau liogi ole lagomatai ha tautolu? Ato fakatutala a tautolu ke he puhala ka liga lagomatai e Iehova a tautolu, kia kumikumi a tautolu ke he tolu e puhala ne fakamoui e ia a Tavita, he lalago a ia he tau magaaho kua manako lagomatai mafiti.
Laveaki Mai he Tau Tagata Totoko
6. Ko e heigoa ne lagomatai a Tavita ke iloa kua fakahao e Iehova a lautolu ne tututonu?
6 Mai he fakamauaga omoomoi he Tohi Tapu he vahā haana, ne iloa e Tavita kua maeke e tau tagata tututonu ke falanaki ki a Iehova ke lagomatai a lautolu. He magaaho ne fakahoko e Iehova e Fakapuke ke he lalolagi nakai mahani Atua, ne fakahao e ia a Noa mo e magafaoa matakutaku Atua haana. (Kene. 7:23) He magaaho ne fakatō hifo e Iehova e afi mo e taiō ke he tau tagata mahani kelea i Sotoma mo Komora, ne lagomatai e ia a Lota ne tututonu mo e tau tama fifine tokoua haana ke fehola ke momoui ai. (Kene. 19:12-26) He magaaho ne tamate e Iehova a Farao ne fakaikaluga mo e tau kautau haana ke he Tahi Kula, ne puipui e ia e tau tagata Haana, ti lagomatai a lautolu ke hao mai he moumouaga lahi. (Esoto 14:19-28) Ti nakai kia ko e mena ke ofo ai he fakaheke e Tavita a Iehova he taha salamo, ko e ‘Atua he fakamouiaga’?—Sala. 68:20.
7-9. (a) Ko e heigoa e kakano ati falanaki a Tavita ke he malolō fakamoui he Atua? (e) Ko hai ne fakaheke e Tavita ma e laveakiaga haana?
7 Ne ha ha ia Tavita foki e kakano fakatagata he falanaki katoatoa a ia ke he malolō fakamoui ha Iehova. Ne iloa mooli e Tavita kua maeke he “tau lima tukulagi” ha Iehova ke fakahao a lautolu ne fekafekau ki a Ia. (Teu. 33:27) Ne loga e magaaho ne laveaki e Iehova a Tavita mai he tau pule he ‘tau fī vale.’ (Sala. 18:17-19, 48) Manamanatu ke he fakataiaga.
8 He magaaho ne kamata e tau fifine Isaraela ke fakaheke a Tavita ma e pulotu fakakautau haana, ne mahekeheke lahi a Saulo ti ua e magaaho ne liti aki e ia e tao a Tavita. (1 Samu. 18:6-9) He tau magaaho ua ia ne hao a Tavita mai he tao mata matila. Hao kia a Tavita ha ko e makaka mo e mafiti haana ha ko e toa lotomatala? Nakai. Ne fakamaama he fakamauaga he Tohi Tapu “ne fakalataha foki mo ia a Iehova.” (Totou 1 Samuela 18:11-14.) Fakahiku, he magaaho ne kaumahala e lagatau ha Saulo ke tamate he tau Filisitia a Tavita, ne “fioia e Saulo, mo e iloa e ia, kua fakalataha a Iehova mo Tavita.”—1 Samu. 18:17-28.
9 Ko hai ne fakaheke e Tavita he laveaki a ia? Ne talahau he mataulu ke he Salamo 18, ko Tavita ne “tokutoku atu . . . e tau kupu he lologo nai kia Iehova ke he aho ne laveaki ai e ia a ia mai he . . . lima a Saulo.” Ne fakakite e Tavita e tau logonaaga haana ke he lologo, he pehē: “Ko Iehova ko e haku a maka tumau haia, mo e haku a kolo, mo e haku a fakamoui; ko e haku a Atua, ko e haku a maka tumau, kua tua au kia ia.” (Sala. 18:2) Ti nakai kia atihake e tua he iloa kua maeke ia Iehova ke laveaki e tau tagata haana?—Sala. 35:10.
Faihoani he Takoto ke he Mohega he Gagao
10, 11. Ko e heigoa ne lagomatai a tautolu ke iloa e magaaho ne liga moua e Tavita e gagao ne totoku he Salamo 41?
10 Ne taha e magaaho ne gagao lahi mahaki e Patuiki ko Tavita, ne totoku he Salamo 41. He fai magaaho ne takoto a Tavita he mohega he gagao lahi mahaki, ne manatu falu he tau fī haana to “nakai tuai tu ki luga a ia.” (Kupu 7, 8) Magaaho fe ne moua a Tavita he gagao lahi mahaki ia? Ko e tau tuaga ne talahau he salamo nei ne liga tatai mo e magaaho tupetupe lahi he moui a Tavita, he magaaho ne lali e tama taane haana ko Apisaloma ke fōfō e nofoaiki.—2 Samu. 15:6, 13, 14.
11 Ma e fakatai, ne hagaao a Tavita ke he kapitiga ne tua a ia ki ai, ko ia ne fa kai mena fakalataha mo ia ne afo a ia. (Kupu 9) Liga fakamanatu he mena nei ki a tautolu e taha mena ne tupu ke he moui a Tavita. He fakafualoto ha Apisaloma, ko e tagata ne tua ki ai a Tavita ko Aitofele ko e tagata fakatonu haana ne afo a ia, ti kau mo Apisaloma ke totoko ke he patuiki. (2 Samu. 15:31; 16:15) Manamanatu la ke he patuiki kua lolelole ne takoto ke he mohega he gagao, kua nakai fahia ke matike, ka e na iloa nukua viko takai ia ia e tau tagata fakafualoto ne manako ke mate a ia, ke maeke ia lautolu ke taute e tau pulega kelea ha lautolu.—Kupu 5.
12, 13. (a) Ko e heigoa e mauokafua ne talahau e Tavita? (e) Liga fakamalolō fēfē he Atua a Tavita?
12 Ne nakai maueue e falanaki ha Tavita ke he ‘Fakamoui.’ Hagaao ke he tagata tapuaki mahani hakohako ne gagao, ne pehē a Tavita: “To fakahao e Iehova a ia ke he aho kelea. To faihoani a Iehova kia ia ka takoto a ia he hana gagao; kua fuluhi e koe hana mohega oti kana ke he hana gagao.” (Sala. 41:1, 3) Mailoga foki e mauokafua a Tavita mogonei ne talahau e ia ke he tau kupu “to faihoani a Iehova kia ia.” Ne iloa mooli e Tavita to fakamoui e Iehova a ia. Fēfē?
13 Ne nakai amanaki a Tavita ke taute e Iehova e mana mo e utakehe e gagao. Ka e mauokafua katoatoa a Tavita ia Iehova to “lagomatai a ia”—he age ki a ia e lalagoaga mo e malolō he takoto a ia he gagao. Kua manako moolioli a Tavita ke he lagomatai pihia. He lafi ke he gagao ne fakalolelole a ia, ne viko takai a ia he tau fī ne talahau e tau mena kelea hagaao ki a ia. (Kupu 5, 6) Ne liga fakamalolō e Iehova a Tavita he lagomatai a ia he liu fakamanatu ki a ia e tau manatu mafanatia. Mailoga, ne pehē a Tavita: “Kua toto hake e koe au ke he haku a mahani hakohako.” (Kupu 12) Ne liga moua foki e Tavita e malolō he manamanatu ke he mena kua mooli pete kua lolelole e tuaga haana mo e tau mena kelea ne talahau he tau fī haana, kua onoono a Iehova ki a ia ko e tagata mahani hakohako. Ne malolō mooli a Tavita he magaaho fakamui mai he gagao haana. Nakai kia mafanatia ke iloa kua maeke ia Iehova ke lagomatai a lautolu kua gagao?—2 Kori. 1:3.
Foaki e Tau Mena Leveki Tino
14, 15. Magaaho fe ne manako lahi a Tavita mo e tau tagata haana ma e tau mena leveki tino, ti ko e heigoa e lagomatai ne moua e lautolu?
14 He eke a ia mo patuiki a Isaraela, kua maeke ia Tavita ke olioli e tau mena kai mo e tau mena inu ne mua he mitaki ti uiina foki e tokologa ke kai he laulau haana. (2 Samu. 9:10) Ka e iloa foki e Tavita e lauiaaga he temotemoai e tau mena leveki tino. He magaaho ne pulega haana tama ko Apisaloma ke totoko mo e lali ke fōfō e nofoaiki, ne o kehe a Tavita mo e falu tagata ne fakamooli ki a ia mai i Ierusalema. Ne fehola a lautolu ke he motu ko Kiliata, ko e faahi uta he Vaitafe i Ioritana. (2 Samu. 17:22, 24) Ha kua lata ni ke fehola tumau, ne nakai leva ti logona hifo e Tavita mo e tau tagata haana e hoge lahi mo e fia inu lahi mahaki mo e okioki. Ka e moua i fe e lautolu e tau mena leveki tino he matakavi mamao ia?
15 Fakahiku ai, ne hoko atu a Tavita mo e tau tagata haana ke he maaga ha Mahanaima. Ne feleveia a lautolu mo e tokotolu e tagata loto malolō—ko Sopi, Makiro, mo Pasili. Ne makai a lautolu ke foaki e tau momoui ke lagomatai e patuiki ne kotofa he Atua, ha ko e mena ka moua e Apisaloma e pule patuiki, ti nakai fakauaua to mamafa e fakahala haana ke he tau tagata ne lalago a Tavita. He mailoga e lekua ha Tavita mo e tau tagata haana, ne tamai he tau tagata tokotolu ne mahani fakamooli nei e tau mena leveki tino kua lata, putoia e tau moheaga, tau fua saito, tau fua karite, tau fua saito tunu, tau fua pini, tau atasemo, meli, puke huhu tuli, mo e tau mamoe. (Totou 2 Samuela 17:27-29.) Ko e mahani fakamooli mo e fakamokoi mua ue atu he tau tagata tokotolu nei ne aamotia ai e loto a Tavita. Maeke fēfē a Tavita ke nimo e mena ne taute e lautolu ma haana?
16. Kua lago katoatoa ki a hai e foakiaga ma e tau mena leveki tino ha Tavita mo e tau tagata haana?
16 Kua lago katoatoa mogoia ki a hai e foakiaga ma e tau mena leveki tino ha Tavita mo e tau tagata haana? Ne iloa tonuhia e Tavita kua leveki e Iehova haana tau tagata. Maeke mooli ia Iehova ke omoi e falu fekafekau haana ke lalago e matakainaga tapuaki ne manako lagomatai. He magaaho ne manamanatu ke he mena ne tupu he motu ko Kiliata, ne kitia mooli e Tavita e totonu he tau tagata tokotolu nei, ko e fakakiteaga he levekiaga fakaalofa a Iehova. Ke he fakahikuaga he moui haana, ne tohi e Tavita: “Ne fuata au, ka kua motua tuai au ainei; ka e nakai kitia e au ha tagata tututonu [putoia a ia] kua tiaki, po ke hana fanau kua ole mena kai.” (Sala. 37:25) Nakai kia mafanatia ke iloa kua nakai kū e lima a Iehova?—Fakatai 10:3.
‘Fioia e Iehova ke Laveaki e Tau Tagata’
17. Ko e heigoa ne fakatātā tumau e Iehova?
17 Ko Tavita e taha he tau tagata tapuaki tokologa ne foaki e Iehova ki ai e fakahaoaga he tau vahā Tohi Tapu. Tali mai he vahā a Tavita, ne fakatumau e Atua ke fakatātā e mooli he tau kupu he aposetolo ko Peteru: “Kua fioia he lki [Iehova] ke laveaki e tau tagata mahani Atua mai he kamatamata.” (2 Pete. 2:9) Manamanatu ke he ua foki e fakataiaga.
18. Foaki fēfē e Iehova e laveakiaga he vahā a Hesekia?
18 He feoho atu e kau Asuria ki Iuta mo e fakamatakutaku a Ierusalema he senetenari ke valu aki F.V.N., ne liogi e Patuiki ko Hesekia: “Iehova na e ha mautolu a Atua, kia fakamomoui e koe a mautolu mai he lima hana, ke iloa ai he tau kautu oti he lalolagi ko koe ni ko Iehova hoko koe ni.” (Isaia 37:20) Ne mua atu e manamanatu ha Hesekia ke he higoa mo e tuaga he Atua. Ne tali e Iehova e liogi fakamakai ia. He taha ne pō, ne tamate he taha e agelu 185,000 he tau Asuria, he foaki e laveakiaga ma e tau fekafekau tua fakamooli a Iehova.—Isaia 37:32, 36.
19. Ko e heigoa e hatakiaga ne omaoma ki ai e tau Kerisiano he senetenari fakamua ati hao ai?
19 Nakai loga e aho ato mate a ia, ne foaki e Iesu e hatakiaga fakaperofeta ke lata mo e tau tutaki haana i Iutaia. (Totou Luka 21:20-22.) Kua loga e tau tau he mole, ka e hoko ke he 66 V.N., ne feoho mai e tau kau Roma ki Ierusalema ha ko e fakafualoto he tau Iutaia. Ne kautū e tau kau i lalo hifo a Cestius Gallus he moumou e falu vala he kaupā he faituga; ka e amanaki ni a lautolu ti liliu tua. He mailoga ko e magaaho anei kua lata ke hao mai he moumouaga ne talahau tuai e Iesu, ne fehola mooli e tau Kerisiano tua fakamooli ke he tau mouga. Ne liliu mai e tau kau Roma he 70 V.N. He magaaho nei ne nakai liliu tua a lautolu mo e moumou katoatoa a Ierusalema. Ne hao e tau Kerisiano ne omaoma ke he hatakiaga a Iesu mai he matematekelea lahi ia.—Luka 19:41-44.
20. Ko e ha kua falanaki a tautolu ki a Iehova ko e ha tautolu a ‘Fakamoui’?
20 Kua atihake e tua ke manamanatu ke he tau fakamooliaga na lagomatai e Iehova e tau tagata haana. Ko e mena ne taute e ia i tuai kua foaki ki a tautolu e fakavēaga ma e mauokafua. Pete ne tau paleko ne liga fehagai mo tautolu mogonei po ke liga ka fehagai mo tautolu anoiha, kua lata foki ia tautolu ke falanaki katoatoa ki a Iehova ko e ha tautolu a ‘Fakamoui.’ Liga laveaki fēfē mogoia e Iehova a tautolu? Ka e kua a lautolu ne totoku he kamataaga he vala tala? Fēfē e fakahikuaga ha lautolu? Kia kitekite ai a tautolu ke he vala tala ne mui mai.
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e heigoa e kakano ne foaki mai he Salamo 70 ke mauokafua ai a tautolu?
• Puhala fe ne faihoani ki a Tavita he magaaho ne gagao a ia?
• Ko e heigoa e tau fakafifitakiaga ne fakakite kua maeke ia Iehova ke laveaki e tau tagata haana mai he tau tagata totoko?
[Fakatino he lau 6]
Ne tali e Iehova e liogi a Hesekia