Fakalagalaga Kia he Tau Kupu ha Iesu e Tau Liogi Haau?
“Kua fakaoti e Iesu e tau kupu nai, ati ofomate ai e lanu tagata ke he hana tau kupu.”—MATA. 7:28.
1, 2. Ko e ha ne ofomate e lanu tagata he puhala fakaako ha Iesu?
KUA lata ia tautolu ke talia e tau kupu ha Iesu Keriso ko e Tama fuataha he Atua, ti fakagahua ai ke he tau momoui ha tautolu. Ne nakai fai tagata ne vagahau tuga a ia. Ati ofomate ai e tau tagata ke he puhala fakaako haana he Lauga he Mouga!—Totou Mataio 7:28, 29.
2 Ne nakai fakaako atu e Tama ha Iehova tuga e tau tohikupu, ne fakavē e tau talahauaga loloa ha lautolu ke he tau fakaakoaga he tau tagata nakai mitaki katoatoa. Ne fakaako e Keriso “tuga ne taha ha i ai e pule,” ha ko e mena ne talahau e ia kua mai he Atua. (Ioane 12:50) Kia kikite la a tautolu ke he falu kupu foki ha Iesu he Lauga he Mouga ka maeke mo e latatonu ke fakaohooho e tau liogi ha tautolu.
Kia Nakai Liogi Tuga e Tau Tagata Fakavai
3. Talahau e alito he tau kupu ha Iesu ne fakamau he Mataio 6:5.
3 Ko e vala aoga e liogi he tapuakiaga mooli, ti kua lata ia tautolu ke liogi tumau ki a Iehova. Ka kua lata e tau liogi ha tautolu ke fakaohooho ke he tau kupu ha Iesu he Lauga he Mouga. Ne pehē a ia: “Ka liogi a koe, aua neke tuga e tau tagata fakavai a koe, ha ko e mena fia tutu a lautolu mo e liogi he tau sunako mo e tau mafegahala, kia kitia he tau tagata a lautolu; ko e moli ke tala atu e au kia mutolu, kua moua tuai e lautolu ha lautolu a taui.”—Mata. 6:5.
4-6. (a) Ko e ha ne manako e tau Farasaio ke liogi he ‘tutu he tau sunako mo e tau mafegahala’? (e) Puhala fe kua “moua tuai e lautolu ha lautolu a taui”?
4 He liogi, ne nakai fifitaki he tau tutaki ha Iesu e tau tagata “fakavai” tuga e tau Farasaio fia tututonu, ne lali ke fakavaia e falu he fakatupua. (Mata. 23:13-32) Ne fiafia e tau tagata fakavai ia he liogi he ‘tutu he tau sunako mo e tau mafegahala.’ Ko e ha? Ke “kitia he tau tagata.” Ne fa mahani e tau Iutaia he senetenari fakamua ke liogi ko e fakapotopotoaga he magaaho ka tugi e tau poa he faituga (kavi ke he matahola hiva he pogipogi mo e matahola tolu he afiafi). Tokologa e tagata i Ierusalema ne liogi auloa mo e tau tagata tapuaki he tau matakavi ne toka ai e faituga. I tua he maaga ia, ko e tau Iutaia makutu fakalotu ne fa liogi lagaua he aho ka e ‘tutu he tau sunako.’—Fakatatai Luka 18:11, 13.
5 Ha kua laulahi he tau tagata ne nakai tata ke he faituga po ke sunako ma e tau liogi kua totoku laia, ne liga liogi a lautolu he tau matakavi ne kua ha ha i ai a lautolu he tau mogo ia. Ne manako pauaki falu ka hoko e mogo liogi ko lautolu haia he “tau mafegahala.” Ne manako a lautolu ke “kitia he tau tagata” hane o atu he tau mafegahala ia. Ko e tau tagata fakavai to “fakaloaloa foki ha lautolu a tau liogi” ke nava mai he tau tagata onoono. (Luka 20:47) Nakai ko e aga a ia kua lata ia tautolu ke moua.
6 Ne talahau e Iesu ko e tau tagata fakavai pihia kua “moua tuai e lautolu ha lautolu a taui.” Ne manako lahi a lautolu ke kitia mo e nava he tau tagata—ti koenaia ha lautolu ka moua. Ko e taui katoa a ia ha lautolu, ha ko e mena to nakai tali e Iehova e tau liogi fakavai ha lautolu. He taha faahi, to tali e Iehova e tau liogi he tau tutaki mooli he Keriso, tuga ne fakakite he talahauaga foki ha Iesu ke he matakupu nei.
7. Ko e heigoa e kakano ke liogi he ha tautolu a “poko”?
7 “Ka ko koe ka liogi a koe, kia hu a ke he hau a poko, mo e pa hau a gutuhala, ti liogi ai a koe ke he hau a Matua ha ha he mena galo; ko e hau a Matua foki, ko ia ne fioia ke he mena galo, to ta mai fakakite e ia e taui kia koe.” (Mata. 6:6) Kua nakai kakano e tomatoma ha Iesu ke nakai fai tagata ka hukui e fakapotopotoaga ke he liogi. Ne taute e fakatonuaga nei ke fakalolelole e liogi he toloaga tagata ke moua e ia ne liogi e nava mo e fakaheke mai he falu. Kua lata ia tautolu ke manatu e mena nei kaeke ke moua e tautolu e kotofaaga ke hukui e tau tagata he Atua ke he liogi auloa. Kia omaoma foki a tautolu ke he taha tomatomaaga ha Iesu hagaao ke he liogi.
8. Hagaao ki a Mataio 6:7, ko e heigoa e fakaaoga hehē he liogi kua lata ia tautolu ke kalo mai ai?
8 “Ka liogi a mutolu, aua neke pola mau ha mutolu a tau kupu, tuga e tau motu kehe; ha ko e mena piko na lautolu, ko e tau kupu loga ha lautolu ke talia mai ai a lautolu.” (Mata. 6:7) Ne fakakite foki e Iesu taha fakaaoga hehē he liogi—ko e pola mau. Ne nakai kakano a ia ke nakai lata ia tautolu ke fatiaki e tau ole mai he loto mo e tau kupu fakaaue he liogi. He katene i Ketesemane he po ato mate a ia, ne fatiaki e Iesu e “kupu agaia” he liogi.—Mare. 14:32-39.
9, 10. Ko e heigoa e kakano kua nakai lata ia tautolu ke pola mau e tau liogi?
9 To hepe ki a tautolu ke fifitaki e tau liogi pola mau he tau tagata he “tau motu kehe.” Ne “pola mau” e lautolu he fatiaki e tau kupu kua ako manatu ne putoia e tau kupu loga ne nakai aoga. Ne nakai lagomatai he mena ia e tau tagata tapuaki ha Paala ke ui ke he higoa he atua fakavai ia he “magaaho pogipogi ti hoko atu ke he tupou la, kua pehe age, Paala na e, kia fanogonogo mai ā kia mautolu.” (1 Patu. 18:26) Totou miliona he vahā nei ne talahau e tau kupu loga, he fatiaki e tau liogi, he manatu teao “ke talia mai ai a lautolu.” Ka kua lagomatai e Iesu a tautolu ke mailoga ko e “tau kupu loga” he tau liogi loloa ne fatiaki kua nakai aoga ke he onoonoaga he Atua. Ne matutaki a Iesu ke pehē:
10 “Hanai, aua neke tuga a lautolu a mutolu; ha ko e mena kua fioia ha mutolu a Matua e tau mena kua nonofogati ai a mutolu, ka e nakaila ole atu a mutolu kia ia.” (Mata. 6:8) Tokologa e tau takitaki lotu Iutaia ne taute a lautolu ke tuga e tau Tagata Motu Kehe he loga lahi e kupu ka liogi. Ko e liogi mai he loto ne putoia e fakaheke, fakaaue, mo e ole ko e vala aoga he tapuaki mooli. (Filipi 4:6) Ka kua hepe foki ma tautolu ke talahau lagaloga e tau kupu agaia he manatu kua lata ke pola mau e tau kupu ke talahau ke he Atua e tau manako ha tautolu. Ka liogi a tautolu, kua lata ke manatu kua liogi a tautolu ki a Ia ne ‘fioia ha tautolu a tau mena kua nonofogati ai, ka e nakaila ole atu a tautolu kia ia.’
11. Ko e heigoa kua lata ke manatu e tautolu ka kotofa a tautolu ke talahau e liogi he toloaga tagata?
11 Ko e tau kupu ha Iesu hagaao ke he tau liogi ne nakai talia, kua lata ke fakamanatu ki a tautolu mena nakai fiafia e Atua ke he tau kupu fakahakehake mo e nakai aoga. Kua lata foki ia tautolu ke mailoga ko e liogi ma e toloaga tagata ne nakai ko e magaaho a ia ke lali ke fakafiafia e tau tagata fanogonogo po ke taute e tau tagata ke manamanatu ko e loa fēfē e liogi ato “Amene.” He fakaaoga e liogi ke taute e tau fakailoaaga po ke fakatonu e toloaga to nakai felauaki foki mo e agaaga he tau kupu ha Iesu he Lauga he Mouga.
Fakaako e Iesu a Tautolu ke he Puhala ke Liogi
12. To fakamaama fēfē e koe e aoga he ole “kia tapu hau a higoa”?
12 Pete he hataki e Iesu e fakaaoga hehē he kotofaaga lilifu he liogi, ne fakaako e ia haana tau tutaki ke he puhala ke liogi. (Totou Mataio 6:9-13.) Ko e liogi fakaako kua nakai lata ke ako manatu ke maeke ke liu fatiaki tumau. Kia eke ai mo puhala ke talahau aki e tau liogi ha tautolu. Tuga anei, ne tuku fakamua e Iesu e Atua he tau kupu hafagi: “Ha mautolu a Matua na e, ha ha he lagi, kia tapu hau a higoa.” (Mata. 6:9) Kua latatonu ia tautolu ke totoku a Iehova ko e “ha mautolu a Matua” ha ko ia e Tufuga ha tautolu, ne ha ha he “lagi,” ne mamao mai he lalolagi. (Teu. 32:6; 2 Nofo. 6:21; Gahua 17:24, 28) Ko e fakaaoga e kupu “ha mautolu” kua lata ke fakamanatu ki a tautolu ko e tau matakainaga talitonu ha tautolu kua moua foki e fakafetuiaga tata mo e Atua. “Kia tapu hau a higoa” ko e ole ke taute e Iehova ke fakatapu a ia he utakehe he higoa haana e tau ekefakakelea oti kana ne kua fata ki ai tali mai he totoko i Etena. He tali ke he liogi ia, to utakehe e Iehova e mahani kelea mai he lalolagi, ti fakatapu a ia.—Eseki. 36:23.
13. (a) To fakamooli fēfē e ole “kia hoko mai hau a kautu”? (e) Ko e heigoa ka putoia he eke e finagalo he Atua ke he lalolagi?
13 “Kia hoko mai hau a kautu. Kia eke hau a finagalo ke he lalolagi, tuga ne eke ke he lagi.” (Mata. 6:10) Ke felauaki mo e ole nei he liogi fakaako, kua lata ia tautolu ke manatu ko e “kautu” ko e fakatufono faka-Mesia he lagi ne ha ha he tau lima he Keriso mo “lautolu ne tapu” ne liu tutū mai ne fakalataha mo ia. (Tani. 7:13, 14, 18; Isaia 9:6, 7) He liogi ke “hoko mai” ai ko e ole ke he Kautu he Atua ke hoko mai mo e utakehe e tau tagata totoko oti he lalolagi ke he pule faka-Atua. To hoko vave mai e mena ia, he tauteute e puhala ma e parataiso he lalolagi katoa kua tututonu, mafola, mo e monuina. (Sala. 72:1-15; Tani. 2:44; 2 Pete. 3:13) Kua eke e finagalo ha Iehova ke he lagi, ti ole ke hoko mai ke he lalolagi ko e ole ke he Atua ke fakahoko haana tau finagalo ke he palaneta ha tautolu, putoia e utakehe e tau tagata ne totoko ki a ia he vahā nei tuga he taute e ia he vahā i tuai.—Totou Salamo 83:1, 2, 13-18.
14. Ko e ha kua lata ai ke ole ma e “ha mautolu a tau mena kai, ke lata ke he aho taha”?
14 “Kia foaki mai . . . ke he aho nai ha mautolu a tau mena kai, ke lata ke he aho taha.” (Mata. 6:11; Luka 11:3) He taute e ole nei ke he liogi, kua ole a tautolu ke he Atua ke foaki mai e tau mena kai kua lata “ke he aho taha.” Kua fakakite he mena nei kua tua a tautolu ke he iloaaga ha Iehova ke leveki e tau manako ha tautolu he tau aho takitaha. Nakai ko e liogi ke moua e tau koloa loga. Ko e ole nei ma e tau manako ha tautolu he tau aho takitaha kua liga fakamanatu ki a tautolu na poaki e Atua ke he tau Isaraela ke oko e manai “takitaha e aho mo e mena ke lata ai.”—Esoto 16:4.
15. Fakamaama e kakano he ole ‘kia fakamagalo ha mautolu a tau hala, tuga a mautolu ne fakamagalo atu kia lautolu ne eke fakakelea mai’?
15 Ko e taha ole foki he liogi fakaako kua hagaaki atu a tautolu ke he taha mena kua lata ia tautolu ke taute. Ne pehē e Iesu: ‘Kia fakamagalo ha mautolu a tau hala, tuga a mautolu ne fakamagalo atu kia lautolu ne eke fakakelea mai.’ (Mata. 6:12) Kaeke kua fitā e “fakamagalo atu” e tautolu a lautolu ne agahala mai ki a tautolu to amanaki a tautolu ke fakamagalo mai e Iehova. (Totou Mataio 6:14, 15) Kua lata ia tautolu ke fakamagalo mooli e falu.—Efeso 4:32; Kolo. 3:13.
16. Maeke fēfē ia tautolu ke maama e tau ole hagaao ke he kamatamata mo e laveaki mai ia ia ne kelea?
16 ‘Aua neke uta a mautolu ke he kamatamata, ka e laveaki mai a mautolu ia ia ne kelea.’ (Mata. 6:13) Maeke fēfē ia tautolu ke maama e tau ole ua nei ne tatai he liogi fakaako ha Iesu? Taha e mena kua mooli: Nakai kamatamata e Iehova a tautolu ke taute e agahala. (Totou Iakopo 1:13.) Ko Satani—ko ‘ia ne kelea’—ko e ‘Kamatamata’ mooli. (Mata. 4:3) Pete ia, ne tutala e Tohi Tapu hagaao ke he Atua ne taute e tau mena ne fakaatā hokoia e ia. (Ruta 1:20, 21; Fakama. 11:5) Ko e mena ia, ‘aua neke uta a mautolu ke he kamatamata’ ko e ole ke nakai fakaatā e Iehova a tautolu ke kaumahala ka kamatamata a tautolu ke nakai omaoma ki a ia. Fakahiku ai, ko e ole ‘laveaki mai a mautolu ia ia ne kelea’ ko e ole ke nakai fakaatā e Iehova a Satani ke kautū ki a tautolu. Ti maeke ia tautolu ke mauokafua ‘to nakai tuku atu he Atua a tautolu ke he kamatamata kua mua ke he mena kua fahia ai a tautolu.’—Totou 1 Korinito 10:13.
‘Tumau ke Ole, Kumikumi, Tukituki’
17, 18. Ko e heigoa e kakano ke ‘tumau ke ole, kumikumi, mo e tukituki’?
17 Ne fakamalolō he aposetolo ko Paulo e tau matakainaga talitonu: “Fakamakamaka ke he liogi.” (Roma 12:12) Ne talahau e Iesu e manatu malolō pihia he pehē a ia: “Kia ole atu a mutolu, ti foaki mai ai kia mutolu; kia kumikumi a mutolu, ti moua ai e mutolu; kia tukituki atu a mutolu, ti vevete mai ai kia mutolu. Ha ko ia ka ole to moua e ia, ko e tagata foki ka kumikumi to iloa e ia; to vevete mai foki kia ia kua tukituki atu.” (Mata. 7:7, 8) Kua latatonu ke “ole” ma e tau mena kua felauaki mo e finagalo he Atua. He fakatatai mo e tau kupu ha Iesu, ne tohi he aposetolo ko Ioane: “Ko e fakamalolo foki hanai kua moua ki mua [he Atua], kaeke ke ole atu ai e tautolu ha mena ke lata mo e hana finagalo, ti fanogonogo mai ai a ia kia tautolu.”—1 Ioa. 5:14.
18 Ko e fakatonuaga ha Iesu ke ‘tumau ke ole mo e kumikumi’ ne kakano kua lata ia tautolu ke liogi fakamakai mo e fakatumau. Kua lata foki ia tautolu ke ‘tumau ke tukituki atu’ ke huhū atu ke he Kautu mo e olioli e tau monuina, tau fua mitaki, mo e tau taui i ai. Ka kua maeke nakai ia tautolu ke mauokafua to tali he Atua e tau liogi ha tautolu? E, maeke ia tautolu ka tua fakamooli ki a Iehova, ha kua pehē e Keriso: “Ko ia ka ole to moua e ia, ko e tagata foki ka kumikumi to iloa e ia; to vevete mai foki kia ia kua tukituki atu.” Loga e tau mena tutupu ne olioli he tau fekafekau a Iehova kua kitia tonu ko e ‘Fanogonogo liogi’ mooli e Atua.—Sala. 65:2.
19, 20. He mailoga e tau kupu ha Iesu ne fakamau ia Mataio 7:9-11, puhala fe ne tuga e matua fakahele a Iehova?
19 Ne fakatatai e Iesu e Atua ke he matua taane fakaalofa ne foaki e tau mena mitaki ma e tau fanau haana. Manamanatu la ko koe taha ne fakalataha atu ke he Lauga he Mouga ti logona a Iesu he pehē: “Ko hai kia e tagata ia mutolu ka ole mai hana tama e areto, to age kia e ia e maka kia ia? Ka ole mai foki e ika, ke age kia kia ia e gata? Hanei, ko mutolu kua mahani kelea, kaeke kua iloa e mutolu ke age e tau mena mitaki mo e fanau ha mutolu, ka e nakai kia au atu he foaki mai he Matua ha mutolu ha ha he lagi e tau mena mitaki kia lautolu kua ole atu kia ia?”—Mata. 7:9-11.
20 Ko e matua taane he tagata, pete kua “mahani kelea” ha ko e agahala tuai, ne fakaalofa hofihofi pauaki a ia ke he fanau haana. To nakai fakavaia e ia e tama haana ka e eketaha ke foaki age ki a ia e “tau mena mitaki.” He aga tuga e matua taane ki a tautolu, kua foaki he Matua taane fakahele ha tautolu he lagi e “tau mena mitaki” tuga e agaaga tapu haana. (Luka 11:13) Maeke ai ke fakamalolō a tautolu ke taute e tau fekafekauaga kua talia ki a Iehova, ko e Foaki he “tau mena mitaki oti kua foaki noa mai, katoa mo e tau mena fakaalofa oti.”—Iako. 1:17.
Matutaki ke Aoga Mai he Tau Kupu ha Iesu
21, 22. Ko e heigoa kua aoga lahi ke he Lauga he Mouga, ti fēfē e logonaaga haau ke he tau kupu nei ha Iesu?
21 Ko e Lauga he Mouga ko e fakatutalaaga mua ue atu mooli ne taute he lalolagi. Kua aoga lahi mahaki ha ko e kakano fakaagaaga mo e maama mitaki. He kitia ke he tau manatu ne moua i ai he fufuta he tau vala tala nei, maeke ia tautolu ke aoga lahi mahaki kaeke ke fakagahua e tautolu e fakatonuaga he lauga nei. Maeke e tau kupu nei ha Iesu ke fakaholo ki mua e tau momoui ha tautolu mogonei mo e tamai ki a tautolu e amaamanakiaga ma e vahā fiafia anoiha.
22 He tau vala tala nei, kua kumikumi a tautolu ke he falu maka uho fakaagaaga ni ha Iesu he Lauga he Mouga. Ko e mena ia ko lautolu ne logona e fakatutalaaga haana ne ‘ofomate ai he hana tau kupu.’ (Mata. 7:28) Nakai noa to pihia foki e tali ha tautolu ka fakapuke e tau manamanatuaga mo e tau loto ha tautolu aki e tau mena nei mo e falu talahauaga uho he Faiaoga ne Mua, ko Iesu Keriso.
Ko e Heigoa Haau a Tau Tali?
• Ko e heigoa ne talahau e Iesu ke he tau liogi fakavai?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke kalo mai he loga e tau kupu fatiaki ka liogi a tautolu?
• Ko e heigoa e tau ole ne ha ha he liogi fakaako ha Iesu?
• Maeke fēfē ia tautolu ke ‘tumau ke ole, kumikumi, mo e tukituki’?
[Fakatino he lau 15]
Nakai talia e Iesu e tau tagata fakavai ne liogi ke kitia mo e logona he falu
[Fakatino he lau 17]
Iloa nakai e koe e kakano ne latatonu ke liogi ma e tau mena kai ha tautolu he tau aho takitaha?