Ko e Ha kua Mumui ki a Ia “ko e Keriso”?
‘Ka fia mui mai taha kia au, ua omaoma a ia kia ia, ti mui tumau mai kia au.’—LUKA 9:23.
1, 2. Ko e ha kua aoga ki a tautolu ke fakatutala ke he kakano kua lata ia tautolu ke mumui a ia “ko e Keriso”?
LIGA logona mooli e Iehova e fiafia ke kitia kua fakalataha ke he tau fakapotopotoaga he tau tagata tapuaki haana he lalolagi a mutolu ne fiafia foou mo e tau fuata ikiiki! He fakatumau a koe ke fakaako e Tohi Tapu, fano tumau ke he tau feleveiaaga Kerisiano, mo e tupu e iloilo haau ke he kupu mooli ne fakahao moui kua moua he Kupu he Atua, lata ia koe ke tokaloto e uiina a Iesu: “Ka fia mui mai taha kia au, ua omaoma a ia kia ia, ka e nikiti e ia hana [“akau fakakikiveka,” NW] ke he tau aho oti, ti mui [“tumau,” NW] mai kia au.” (Luka 9:23) Ne pehē a Iesu ua omaoma ki a koe ni mo e eke mo tutaki haana ko e mena kua manako a koe ke taute. Kua aoga mogoia ki a tautolu ke manamanatu ke he kakano kua lata ia tautolu ke mumui a ia “ko e Keriso.”—Mata. 16:13-16.
2 Ka e kua e falu ia tautolu kua fitā he ō he tau tuagahui a Iesu Keriso? Kua tomatoma ki a tautolu ‘kia au atu he fakamalolo ki ai.’ (1 Tesa. 4:1, 2) Pete he moua laia po kua leva tuai he taofi mau a tautolu ke he tapuakiaga mooli, ko e manamanatu ke he tau kakano ke mumui ke he Keriso ka lagomatai a tautolu ke fakagahua e tomatomaaga a Paulo mo e au atu he mumui ki a Ia he tau aho takitaha. Kia fakatutala a tautolu ke he lima e kakano kua lata ia tautolu ke mumui ke he Keriso.
Ke Fakahokulo e Fakafetuiaga ha Tautolu mo Iehova
3. Ko e heigoa e ua e puhala ke iloa e tautolu a Iehova?
3 He tutala ke he tau Atenai he “tu ai a Paulo i Areopako,” ne pehē e aposetolo: “Kua eke foki [he Atua] e tau motu oti he tau tagata ke he toto taha, ke nonofo ai ke he fuga kelekele oti kana, kua tuku foki e tau tau ne kotofa tuai mo e tau katofia he tau mena ke nonofo ai a lautolu. Kia kumi a lautolu ke he Iki, po ke maeke he tamotamo a lautolu mo e kitia e lautolu a ia; ka e nakai ni mamao a ia mo tautolu takitokotaha.” (Gahua 17:22, 26, 27) Maeke ia tautolu ke kumi e Atua mo e ke iloa mooli a ia. Ke fakatai ki ai, kua lahi e mena ne ako hagaao ke he tau mahani mo e iloilo he Atua ka onoono ke he tufugatia. He manamanatu loto fakaaue ke he tau gahua tufuga haana ka fakaako fakalahi a tautolu hagaao ke he Tufuga. (Roma 1:20) Kua fakakite fakamatafeiga foki e Iehova hagaao ni ki a ia i loto he haana Kupu tohia, ko e Tohi Tapu. (2 Timo. 3:16, 17) Ka lahi ha tautolu a ‘manamanatu ke he haana tau gahua’ mo e ‘manamanatu a tautolu ke he tau mena ne eke e ia,’ to iloa mitaki e tautolu a Iehova.—Sala. 77:12.
4. Maeke fēfē he mumui ke he Keriso ke lagomatai a tautolu ke moua e fakafetuiaga tata lahi mo Iehova?
4 Ko e puhala mitaki ke iloa lahi a Iehova ko e mumui ke he Keriso. Kia manamanatu la ke he lilifu ne moua e Iesu he fakalataha mo e Matua haana “ka e nakala eke e lalolagi”! (Ioane 17:5) “Ko ia ko e kamataaga he tau mena ne eke he Atua.” (Fakakite. 3:14) Ha ko e “uluaki he tau mena oti kana kua eke,” ne leva lahi mahaki e nofo haana he lagi mo e haana Matua, ko Iehova. Ato moui a Iesu ko e tagata, ne loga lahi mahaki e tau mena ne taute e ia mo e Matua haana. Ko ia ko e hoa tata he Atua ne gahua fiafia fakalataha mo e Mua Ue Atu, he fakatū mo ia e pipiaga mauokafua he fakaalofa. Ne nakai ni kitekite a Iesu ke he puhala gahua he Matua haana, he mailoga e tau logonaaga mo e tau aga Haana, ka e manamanatu mo e taute foki e tau mena oti ne fakaako e ia hagaao ke he Matua haana. Ko e fua, ne eke e Tama omaoma nei ke tuga ne Matua haana—kua teitei tatai ati hagaao e Tohi Tapu ki a ia “ko e fakatai he Atua nakai kitia.” (Kolo. 1:15) He mumui fakatata ke he Keriso, kua maeke ia tautolu ke moua e fakafetuiaga tata lahi mahaki mo Iehova.
Ke Au Atu he Fifitaki ki a Iehova
5. Ko e heigoa ka au atu ke lagomatai a tautolu ke fifitaki a Iehova, ti ko e ha?
5 Ko tautolu kua ‘eke ke he fakatai he Atua ke tuga a ia,’ ti moua e tautolu e lotomatala ke fakakite e tau aga mahani Atua. (Kene. 1:26) Ne tomatoma he aposetolo ko Paulo e tau Kerisiano ke ‘fifitaki ke he Atua tuga e tau fanau fakahelehele.’ (Efeso 5:1) He mumui ke he Keriso kua lagomatai a tautolu ke fifitaki ha tautolu a Matua he lagi. Ha ko e mena nei kua fakakite fakamitaki e Iesu e manamanatuaga, tau logonaaga, mo e aga he Atua ti fakamaama fakalahi hagaao ki a Ia ke he puhala ne nakai maeke he ha tagata. He haia he lalolagi, ne nakai fakailoa hokoia e Iesu e higoa a Iehova. Ka e, fakakite e ia e kakano he higoa ia. (Totou Mataio 11:27.) Ne taute e Iesu e mena nei ke he tau kupu, tau gahua, tau fakaakoaga, mo e fakafifitakiaga haana.
6. Ko e heigoa ne fakakite he tau fakaakoaga a Iesu hagaao ki a Iehova?
6 He tau fakaakoaga a Iesu, ne fakakite e ia e tau mena ne manako e Atua ki a tautolu mo e tau logonaaga haana ke he tau tagata tapuaki haana. (Mata. 22:36-40; Luka 12:6, 7; 15:4-7) Ke fakatai ki ai, he mole e fatiaki e taha he Tau Fakatufono Hogofulu—“aua neke faivao a koe”—ne fakamaama e Iesu e onoonoaga he Atua ke he mena kua leva e tupu ke he loto he tagata ato taute e ia e mahani na. Ne pehē a ia: “Ka kikite atu taha ke he fifine kia manako ki ai, kua faivao tuai a ia ke he hana loto.” (Esoto 20:14; Mata. 5:27, 28) He mole e talahau he fakaakoaga Farasaio ke he manatu he Fakatufono—“kia fakaalofa atu a koe ke he tagata ne katofia mo koe, ka kia fakavihia e tagata kua fai fi kia koe”—ne fakailoa e Iesu e manatu a Iehova he pehē: “Kia fakaalofa atu a mutolu kia lautolu kua fai fi kia mutolu . . . kia liogi foki a mutolu ma lautolu ne . . . favale mai kia mutolu.” (Mata. 5: 43, 44; Esoto 23:4; Levi. 19:18) He iloa e puhala manamanatu mo e logonaaga he Atua mo e mena ne manako mai a ia ki a tautolu kua tauteute a tautolu ke au atu e fifitaki ki a ia.
7, 8. Ko e heigoa ne fakaako e tautolu hagaao ki a Iehova mai he fakafifitakiaga a Iesu?
7 Ne fakakite foki e Iesu e mahani he Matua haana ke he fakafifitakiaga. He totou e tautolu he tau Evagelia ne fakaalofa hofihofi noa a Iesu ki a lautolu ne nonofogati, momoko ki a lautolu ne matematekelea, hukia ha ko e tau tutaki haana ne hataki e tau tama ikiiki, ti nakai kia kitia e tautolu e logonaaga pihia he Matua? (Mare. 1:40-42; 10:13, 14; Ioane 11:32-35) Manamanatu ke he puhala ne fakakite he tau gahua a Iesu e tau matapatu mahani he Atua. Nakai kia fakakite he tau mana ne taute e Keriso kua ha ha ia ia e malolō lahi? Pete ia, ne nakai fakaaoga e ia e malolō ia ke moua e tau monuina fakatagata po ke foli ke fakamamahi e falu. (Luka 4:1-4) Kua fakakite fakamaaliali mooli e aga fakafili tonu haana he vega e ia e tau tagata fakafua koloa ki fafo he faituga! (Mare. 11:15-17; Ioane 2:13-16) Ko e tau fakaakoaga mo e tau kupu atihake haana ne fakaaoga e ia ke hokotia ke he tau loto he tau tagata kua fakakite haana pulotu “kua mua kia Solomona.” (Mata. 12:42) Ko e heigoa ka talahau e tautolu hagaao ke he fakaalofa ne fakatātā e Iesu he tuku atu haana moui ke hukui aki e falu ti kua “nakai mua ni e fakaalofa he taha ke he fakaalofa nai”?—Ioane 15:13.
8 Ko e Tama he Atua kua hukui katoatoa a Iehova ke he tau mena oti ne talahau mo e taute e ia ati talahau e Iesu: “Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.” (Totou Ioane 14:9-11.) He mumui ke he Keriso kua tatai ni mo e fifitaki ki a Iehova.
Ko Iesu, ko Ia ne Fakauku e Iehova
9. Magaaho fe mo e fēfē e puhala ne eke a Iesu, ko Ia ne Fakauku he Atua?
9 Manamanatu ke he mena ne tupu he tau mateafu he 29 V.N. he finatu a Iesu, ne 30 e tau he moui ki a Ioane ko e Papatiso. “Kua papatiso a Iesu, ti hake mai agataha a ia he vai, kitiala, kua maihiua tuai e lagi kia ia, kua kitia foki e ia e [a]gaga he Atua kua hifo mai tuga ne lupe, kua hoko ki luga ia ia.” He magaaho ia ne eke a ia ko e Keriso, po ke Mesia. He magaaho ia, ne fakailoa e Iehova ko Iesu ko Ia ne Fakauku e ia, he talahau: “Ko e haku a tama fakahele hanā, kua fiafia na au kia ia.” (Mata. 3:13-17) Ko e kakano mitaki mooli haia ma tautolu ke manako ke mumui ke he Keriso!
10, 11. (a) Ko e heigoa e tau puhala he matahigoa “Keriso” ne fakaaoga hagaao ki a Iesu? (e) Ko e ha kua nakai lata ke kaumahala a tautolu ke mumui ki a Iesu Keriso?
10 I loto he Tohi Tapu, ko e matahigoa “Keriso” ne fakaaoga ke hagaao ki a Iesu ke he tau puhala kehekehe, tuga e Iesu Keriso, Keriso Iesu, mo e ko e Keriso. Ne fakaaoga fakamua ni e Iesu e talahauaga “Iesu Keriso”—ko e matahigoa ne tū he mole e higoa. He liogi ke he Matua haana, ne pehē a ia: “Ko e moui tukulagi foki hanai, kia iloa e lautolu a koe, ko e Atua moli tokotaha ni, katoa mo ia ne fakafano mai e koe, ko Iesu Keriso haia.” (Ioane 17:3) Ko e fakaaogaaga nei kua hagaao ki a Iesu ne fakafano mai he Atua ti ko Ia ne Fakauku e ia. Ka tū e matahigoa i mua he higoa, tuga e “Keriso Iesu,” ne hiki e peehiaga mai he tagata ke he tuaga, po ke matagahua ne taute e ia. (2 Kori. 4:5) He fakaaoga e talahauaga “ko e Keriso,” ko e kupu i mua he matahigoa e taha puhala ke peehi aki e matagahua a Iesu ko e Mesia.—Mata. 16:16.
11 Pete ne puhala he matahigoa “Keriso” kua fakaaoga hagaao ki a Iesu, kua fakamaama ai e aoga he kupu mooli nei: Ha kua hau e Tama he Atua ke he lalolagi mo tagata mo e fakailoa e finagalo he Matua haana, ne nakai ko e tagata noa po ke perofeta noa ni a ia; ne hau a ia ko Ia ne Fakauku e Iehova. Kua nakai lata ke kaumahala a tautolu ke mumui ki a Ia nei.
Ko Iesu Hokoia ko e Puhala ke he Fakamouiaga
12. Ko e heigoa e talahauaga ne tala age ke he aposetolo ko Toma kua uho ki a tautolu?
12 Taha kakano aoga ke mumui tumau ke he Mesia kua kitia he tau kupu a Iesu ke he tau aposetolo tua fakamooli haana, ne nakai leva lahi he tala age e ia ti mate ai. He tali ke he hūhū a Toma hagaao ke he talahauaga a Iesu ke he fano kehe mo e tauteute taha mena ke nonofo ai a lautolu, ne pehē a Iesu: ‘Ko au nai ko e puhala, ko e kupu moli, mo e ko e moui; nakai hau taha ke he Matua, ka noa mo au.’ (Ioane 14:1-6) Kua vagahau a Iesu he magaaho ia ke he tau aposetolo tua fakamooli toko 11. Ne mavehe a ia ki a lautolu ke he mena ke nonofo ai ke he lagi, ka e fai kakano foki e tau kupu ha Iesu ma lautolu ne amaamanaki ke moua e moui tukulagi ke he lalolagi. (Fakakite. 7:9, 10; 21:1-4) Ke he puhala fe?
13. Ko e kakano fe ne eke a Iesu “ko e puhala”?
13 Ko Iesu Keriso “ko e puhala.” Kakano he mena ia, ko ia tokotaha e puhala kua maeke ia tautolu ke ō atu ke he Atua. Kua mooli e mena nei ke he liogi, ha ko e liogi hokoia he puhala ia Iesu kua moua e tautolu e fakamooliaga to foaki he Matua ki a tautolu e tau mena oti ka ole a tautolu fakatatau ke he finagalo Haana. (Ioane 15:16) Ka ko Iesu “ko e puhala” foki ke he taha kakano. Ne vevehe kehe he agahala e tau tagata mai he Atua. (Isaia 59:2) Ne foaki e Iesu “hana moui mo lukutoto ke hukui aki e tau tagata tokologa.” (Mata. 20:28) Ti ko e fua, ne fakamaama he Tohi Tapu: “Ko e toto foki a Iesu Keriso . . . kua fakamea ai a tautolu he tau hala oti kana.” (1 Ioa. 1:7) Ti kua hafagi he Tama e puhala ke fakafeilo mo e Atua. (Roma 5:8-10) Ko e tua ki a Iesu mo e omaoma ki a ia ka moua e tautolu e fakafetuiaga kua talia mo e Atua.—Ioane 3:36.
14. Puhala fe ‘ko e kupu mooli’ a Iesu?
14 Ko Iesu ‘ko e kupu mooli’ nakai ni ha kua vagahau mo e moui tumau a ia fakatatau ke he kupu mooli ka e pihia foki ha ko e tau perofetaaga oti ne tohi hagaao ke he Mesia—kua loga lahi—ti fakamooli ni e ia. “Ko e tau kupu oti ne talahau he Atua,” ne tohi he aposetolo ko Paulo, “kua ē ia kia ia.” (2 Kori. 1:20) Pihia foki “e ata ni a ia he tau mena ne tatali” he Fakatufono faka-Mose ne fakamooli e Keriso Iesu. (Hepe. 10:1; Kolo. 2:17) Ko Iesu ko e matapatu ne hagaaki e tau perofetaaga oti ki ai, ti foaki e maama ke he matapatu gahua haana ke he gahuahuaaga he finagalo a Iehova. (Fakakite. 19:10) Ke aoga mai he fakamooliaga ke he mena ne finagalo e Atua ma tautolu, kua lata a tautolu ke mumui ke he Mesia.
15. Ko e kakano fe ne eke a Iesu ‘ko e moui’?
15 Ko Iesu ‘ko e moui’ ha kua fakatau e ia e tau tagata ke he toto moui haana, ti ko e moui tukulagi ko e mena fakaalofa ne foaki he Atua ha ko e “Iki ha tautolu ko Keriso Iesu.” (Roma 6:23) Ko Iesu ‘ko e moui’ foki ma lautolu ne mamate. (Ioane 5:28, 29) Mua atu, manamanatu ke he mena ka taute e ia ko e Ekepoa ne Mua he magahala he Pule Meleniamu haana. To foaki e ia e laveakiaga tukulagi mai he agahala mo e mate ma e tau tagata haana he lalolagi!—Hepe. 9:11, 12, 28.
16. Ko e heigoa e kakano kua moua e tautolu he mumui ki a Iesu?
16 Ko e tali ha Iesu ki a Toma, he mogoia, kua uho lahi ki a tautolu. Ko Iesu ko e puhala, ko e kupu mooli, mo e ko e moui. Ko ia ne fakafano mai he Atua ke he lalolagi ke fakamomoui e lalolagi puhala ia ia. (Ioane 3:17) Ti nakai fai ke hau ke he Matua ka noa mo ia. Ne talahau fakamaaliali he Tohi Tapu: “Ti nakai tokai foki e fakamouiaga ke he taha; nakai fakai taha higoa i lalo he lagi kua foaki mai ke he tau tagata, ke maeke ai ke fakamomoui a tautolu.” (Gahua 4:12) Ko e heigoa ni e feakiaga ha tautolu, kua pulotu ma tautolu ke talitonu ki a Iesu, mumui ki a ia, ati takitaki atu ke he moui.—Ioane 20:31.
Kua Poaki ke Fanogonogo a Tautolu ke he Keriso
17. Ko e ha kua aoga ma tautolu ke fanogonogo ke he Tama he Atua?
17 Ne kitia e Peteru, Ioane, mo Iakopo e fakafaliuaga. He magaaho ia, ne logona e lautolu e leo mai he lagi ne pehē: “Ko e haku a Tama fakahele hanā; kia fanogonogo a mutolu kia ia.” (Luka 9:28, 29, 35) Ko e ha tautolu a omaoma ke he poaki ke fanogonogo ke he Mesia kua aoga lahi mahaki.—Totou Gahua 3:22, 23.
18. Liga fanogonogo fēfē a tautolu ki a Iesu Keriso?
18 He fanogonogo ki a Iesu kua putoia e ‘kikite fakalahi kia ia, he manamanatu fakatata lahi ke he fifitakiaga haana.’ (Hepe. 12:2, 3) Ti kua mitaki ki a tautolu ke “au atu ai he manamanatu . . . ke he tau mena” ne totou e tautolu hagaao ki a ia he Tohi Tapu mo e tau tohi he “fekafekau fakamoli mo e loto matala,” pihia mo e tau mena ne logona e tautolu hagaao ki a ia he tau feleveiaaga Kerisiano. (Hepe. 2:1; Mata. 24:45) Ko e tau mamoe haana, kia fakamakai a tautolu ke fanogonogo ki a Iesu mo e mumui ki a ia.—Ioane 10:27.
19. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke mumui tumau ke he Keriso?
19 Kautū nakai a tautolu he mumui tumau ke he Keriso, pete ne tau mena ne tutupu ki a tautolu? E, maeke ia tautolu, ka ‘fakafifitaki tumau e tau kupu tonu’ he fakagahua e tau mena ne fakaako e tautolu “mo e tua mo e fakaalofa ha ia Keriso Iesu.”—2 Timo. 1:13.
Ko e Heigoa ne Ako e Koe?
• Ko e ha kua fakalahi e fakafetuiaga ha tautolu mo Iehova ka mumui ki a ia “ko e Keriso”?
• Ko e ha e fifitaki ki a Iesu kua tatai ni mo e fifitaki ki a Iehova?
• Eke fēfē a Iesu ‘ko e puhala, ko e kupu moli, mo e ko e moui’?
• Ko e ha kua lata ia tautolu ke fanogonogo ki a Ia ne Fakauku e Iehova?
[Fakatino he lau 29]
Fakakite he tau fakaakoaga a Iesu e manamanatu lilifu a Iehova
[Fakatino he lau 30]
Lata ia tautolu ke mumui tua fakamooli ki a Ia ne Fakauku e Iehova
[Fakatino he lau 32]
Ne fakapuloa e Iehova: ‘Ko e haku a Tama hanā, kia fanogonogo kia ia’