Kumi e Tau Tanakiaga Koloa “kua Ufiufi Fakamitaki ia Ia”
“[“Kua ufiufi fakamitaki,” NW] ia ia e tau tanakiaga koloa oti kana he iloilo mo e maama.”—KOLO. 2:3.
1, 2. (a) Ko e heigoa e tau koloa ne moua he 1922, ti tuku ai i fe? (e) Ko e heigoa e uiina ne foaki mai he Kupu he Atua ke he tau tagata oti?
HE MOUA e tau tanakiaga koloa galo ne fa eke ai mo tau mataulu tala mahuiga. Ma e fakatai, he 1922, he mole e tau hogofulu tau he gahua fakamakutu he tau tutūaga uka lahi, ko e tagata keli kelekele ha Peritania, ko Howard Carter ne moua e taha mena kehe lahi mahaki. Ne moua e ia e tukuaga mau he patuiki ko Pharaoh Tutankhamen ne nakai malona katoa, ne toka ai teitei 5,000 he tau koloa.
2 Tuga e tau mena ofoofogia ne moua e Carter, kua fakahiku e laulahi he tau koloa ke tuku i loto he tau museamu (museum) po ke tau koloa fakaputu fakatagata. Liga uho lahi e tau koloa ia i tuai po ke talagaaga, ka e tote po ke nakai aoga lahi ke he tau momoui ha tautolu he tau aho takitaha. Ka e, uiina he Kupu he Atua a tautolu ke kumi e tau tanakiaga koloa ne aoga mooli ki a tautolu. Kua hafagi e uiina ke he tau tagata oti, ti kua mua atu e uho he palepale ke he tau tanakiaga koloa fakatino.—Totou Tau Fakatai 2:1-6.
3. Ko e tau puhala fe kua aoga lahi e tau tanakiaga koloa ne tomatoma e Iehova ke he tau tagata tapuaki haana ke kumi?
3 Manamanatu la ke he uho lahi he tau tanakiaga koloa ne tomatoma e Iehova ke kumi he tau tagata tapuaki haana. He tau tanakiaga koloa ia ko e “matakutaku kia Iehova” ka eke mo puipuiaga mo e levekiaga ki a tautolu he vahā kelea nei. (Sala. 19:9) Ko e kumi he “iloilo ke he Atua” ka takitaki atu ke he lilifu lahi mahaki ka moua he tau tagata—ko e fakafetuiaga tata he tagata mo e Mua Ue Atu. Mo e tau tanakiaga koloa he Atua ko e iloilo, iloaaga, mo e pulotu, to maeke ia tautolu ke fehagai fakamitaki mo e tau lekua mo e tau tupetupe he tau momoui ha tautolu he tau aho takitaha. (Fakatai 9:10, 11) Maeke fēfē ia tautolu ke moua e tau tanakiaga koloa uho lahi pihia?
Kumi e Tau Tanakiaga Koloa Fakaagaaga
4. Ko e heigoa e tau takitakiaga ke he tau tanakiaga koloa fakaagaaga kua ha ha ia tautolu?
4 Nakai tuga e tau tagata keli kelekele mo e falu tagata kumikumi ne fa kumi fano ke he tau tanakiaga koloa ha lautolu, kua iloa tonu e tautolu e tokaaga he tau tanakiaga koloa fakaagaaga. Ko e Kupu he Atua, kua tuga e mepe ke he tanakiaga koloa, ne fakakite mai ki a tautolu e matakavi tonu ka maeke ia tautolu ke moua e tau tanakiaga koloa ne mavehe mai he Atua. Hagaao ke he Keriso, ne tohi he aposetolo ko Paulo: ‘Kua ufiufi fakamitaki ia ia e tau tanakiaga koloa oti kana he iloilo mo e maama.’ (Kolo. 2:3) He totou e tautolu e tau kupu ia, liga hūhū hifo ki a tautolu: ‘Ko e ha kua lata a tautolu ke kumi e tau tanakiaga koloa ia? Puhala fe “kua ufiufi” e tau koloa ia ia Keriso? Ti kumi fēfē e tautolu e tau mena ia?’ Ke moua e tau tali, kia onoono fakalahi atu a tautolu ke he tau kupu he aposetolo.
5. Ko e ha ne tohi a Paulo hagaao ke he tau tanakiaga koloa fakaagaaga?
5 Ne tohi e Paulo e tau kupu ia ke he tau matakainaga Kerisiano haana i Kolose. Ne tala age a ia ki a lautolu kua taufetului a ia ke lata mo lautolu “kia fakamafanatia ha lautolu a tau loto [mo e] fevihiaki he fakaalofa.” (Totou Kolose 2:1, 2.) Ko e ha ne tupetupe lahi a ia? Maaliali ai, ne mailoga e Paulo ko e tau matakainaga i ai kua liga fakaohooho he falu ia lautolu ne fakatupu e falu fakaakoaga faka-Heleni po ke omoomoi ke liu fakamanatu e Fakatufono faka-Mose. Ne hataki malolō e ia e tau matakainaga: “A mutolu [po ke, kia mataala], neke lautaki e taha a mutolu ke he pulotu nakai aoga ke fakahehe ai, ke lata mo e kupu toka tuai he tau tagata, ke lata foki mo e tau kupu fakamua he lalolagi, ka e nakai lata mo Keriso.”—Kolo. 2:8.
6. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fanogonogo ke he fakatonuaga a Paulo?
6 He vahā nei, kua fehagai a tautolu mo e tau fakaohoohoaga taha ia mai ia Satani mo e fakatokaaga kelea haana. Ko e fakaakoaga fakalalolagi, putoia e manatu fakatagata mo e fakaakoaga he tupumainoa nukua hikihiki e manamanatuaga, tau mahani, tau foliaga, mo e puhala moui he tau tagata. Kua lahi mahaki e matagahua ne taute he lotu fakavai ke lata mo e tau fakamanatuaga okioki mahuiga loga. Ko e tau faahi fakafiafia ne talaga ke lata mo e tau mahani fakalialia he manako kelea he tino, ti loga lahi e mena he Internet ne hihiga ke fakahagahaga kelea mooli a lautolu oti ne ikiiki mo e fuakau. Ko e fakatapakupaku tumau ke he tau mena nei mo e falu aga he lalolagi ka mukamuka ke lauia e tau logonaaga mo e mahani ha tautolu ke he takitakiaga ne foaki e Iehova, ti taute a tautolu ke lolelole he totō mau atu ke he moui tukulagi ha tautolu. (Totou 1 Timoteo 6:17-19.) Maaliali ai, kua lata ia tautolu ke maama e kakano he tau kupu a Paulo ke he tau Kolose ti tokaloto e fakatonuaga haana kaeke ke nakai manako a tautolu ke mokulu ke he tau lagatau fakavaia a Satani.
7. Ko e heigoa e tau mena ua ne talahau e Paulo ka lagomatai e tau Kolose?
7 He liliu ke he tau kupu a Paulo ke he tau Kolose, kua mailoga e tautolu he mole e talahau e tupetupe haana, ne matutaki atu a ia ke fakakite ua e mena ka lagomatai a lautolu ke mafanatia mo e ke fevihiaki he fakaalofa. Fakamua, ne talahau e ia ke ‘moua oti e maaliali ke he loto matala.’ Kua lata ia lautolu ke mauokafua katoatoa kua hako e lotomatala ha lautolu ke he tau Tohiaga Tapu, ke maeke he tua ha lautolu ke matapatu ke he fakavēaga mooli. (Hepe. 11:1) Ti, talahau e ia e “iloa mitaki [po ke, iloilo tonu he] kupu galo he Atua.” Kua lata ia lautolu ke lahi atu e iloilo aoga he kupu mooli mo e moua e lotomatala mahino ke he tau mena hokulo lahi he Atua. (Hepe. 5:13, 14) Ko e fakatonuaga aoga mooli ma e tau Kolose mo tautolu he vahā nei! Ka e maeke fēfē ia tautolu ke moua e mauokafua maaliali mo e iloilo tonu pihia? Ne foaki e Paulo e matapatu he talahauaga hokulo haana hagaao ki a Iesu Keriso: ‘Kua ufiufi fakamitaki ia ia e tau tanakiaga koloa oti kana he iloilo mo e maama.’
Tau Tanakiaga Koloa “kua Ufiufi” ia Keriso
8. Fakamaama e kakano he talahauaga “kua ufiufi” ia Keriso.
8 Ke talahau ko e tau tanakiaga koloa oti kana he iloilo mo e maama “kua ufiufi” ia Keriso, ne nakai kakano kua mamao ligo ai ke moua he tau tagata. Ka e kakano ai, ke moua e tau tanakiaga koloa kua lata ia tautolu ke eketaha fakamalolō, mo e hagaaki katoatoa a tautolu ki a Iesu Keriso. Kua tatai e mena nei mo e mena ne talahau e Iesu hagaao ki a ia: “Ko au nai ko e puhala, mo e kupu moli, mo e moui; nakai hau taha ke he Matua, ka noa mo au.” (Ioane 14:6) E, ke moua e iloilo he Atua, kua lata ia tautolu ke fakaaoga e lagomataiaga mo e takitakiaga ne foaki e Iesu.
9. Ko e heigoa e tau matagahua ne kotofa ki a Iesu?
9 Ne talahau e Iesu ko ia “ko e puhala,” mo e ko ia ‘ko e kupu moli mo e ko e moui.’ Kua fakakite he mena nei ko e matagahua haana kua mahomo atu he eke ni mo puhala ke he Matua. Kua ha ha foki ia Iesu e tau matagahua kua aoga ke moua e lotomatala he kupu mooli he Tohi Tapu mo e moui tukulagi. Mooli, kua ufiufi ia Iesu e tau makauho fakaagaaga ne aoga lahi mahaki, ne amanaki ke moua he tau tagata fakaako he Tohi Tapu. Kia kumikumi la tautolu ke he falu he tau makauho ne lauia tonu e tau amaamanakiaga ha tautolu he vahā anoiha mo e fakafetuiaga ha tautolu mo e Atua.
10. Ko e heigoa kua fakaako e tautolu hagaao ki a Iesu mai ia Kolose 1:19 mo e 2:9?
10 “Kua nofo i loto ia ia e katoatoaga oti he Atua kua tino mai.” (Kolo. 1:19; 2:9) He leva e nofo ha Iesu mo e haana Matua he lagi, ne iloa lahi mahaki e ia e aga mo e finagalo he Atua, ke he ha tagata taha. He gahua fakamatala haana ke he lalolagi katoa, ne fakaako e Iesu ke he falu e tau mena ne fakaako he Matua haana ki a ia ti kitia ke he tau gahua haana e tau mahani ne feaki he Matua haana ki a ia. Ko e mena haia ati talahau e Iesu: “Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.” (Ioane 14:9) Ko e tau iloilo mo e tau maamaaga oti kana he Atua kua ufiufi, po kua takele ia Keriso, ti nakai fai puhala mitaki foki ma tautolu ke fakaako hagaao ki a Iehova, ka e fakaako fakamitaki e tau mena oti kana ne maeke ia tautolu hagaao ki a Iesu.
11. Ko e heigoa e matutakiaga ha Iesu mo e tau perofetaaga he Tohi Tapu?
11 “Ko e talahau kia Iesu ko e agaga ia he perofetaaga.” (Fakakite. 19:10) Ko e tau kupu ia ne fakakite ko Iesu ko e matapatuaga kua fakamooli e tau perofetaaga loga he Tohi Tapu. Mai he fakapuloaaga fakaperofeta fakamua a Iehova ne fakamau ia Kenese 3:15 (NW) ke hoko ke he tau fakakiteaga lilifu ue atu he tohi a Fakakiteaga, kua maeke ni e tau perofetaaga he Tohi Tapu ke hako e maamaaga ka manamanatu ke he matagahua a Iesu ne matutaki mo e Kautu faka-Mesia. Ko e kakano haia ne loga e tau perofetaaga he Tohiaga Tapu Heperu ne halahū ki a lautolu ne nakai talia a Iesu ko e Mesia ne mavehe ai. Kua fakamaama foki e kakano ati tuga kua nakai ko e tagata mua ue atu a Iesu ki a lautolu ne nakai uta fakahokulo e tau Tohiaga Tapu Heperu ne toka ai loga e tau perofetaaga faka-Mesia. He iloa a Iesu kua foaki ke he tau tagata he Atua e kei ke maama e kakano he tau perofetaaga he Tohi Tapu kua nakaila fakamooli.—2 Kori. 1:20.
12, 13. (a) Eke fēfē a Iesu “ko e maama he lalolagi”? (e) He tokanoa mai he pouli fakalotu, ko e heigoa e poakiaga kua ha ha i ai e tau tutaki a Keriso?
12 “Ko au nai ko e maama he lalolagi.” (Totou Ioane 8:12; 9:5.) Fakamua atu to fanau a Iesu he lalolagi, ne talahau tuai he perofeta ko Isaia: “Ko e motu ne o ke he pouli kua kitia e lautolu e maama lahi; ko lautolu ne nonofo ke he motu he ata he mate, kua kikila mai kia lautolu e maama.” (Isaia 9:2) Ne fakamaama he aposetolo ko Mataio na fakamooli e Iesu e perofetaaga ia he magaaho ne kamata a Ia ke fakamatala ti pehē: “Kia tokihala a a mutolu; nukua tata tuai e kautu he lagi.” (Mata. 4:16, 17) Ne tamai he gahua fakamatala a Iesu ke he tau tagata e maama fakaagaaga mo e tokanoaaga he fakatupa ke he tau fakaakoaga he lotu fakavai. “Kua hau au ko e maama he lalolagi,” ne talahau e Iesu, “kia nakai tumau muatua e pouli ke he taha ke tua mai kia au.”—Ioane 1:3-5; 12:46.
13 Loga e tau he mole, ne tala age e aposetolo ko Paulo ke he tau matakainaga Kerisiano haana: “Ko e mena ne pouli a mutolu i tuai, ka ko e ainei kua maama a mutolu ke he Iki; kia mahani a mutolu tuga e tau tagata he maama.” (Efeso 5:8) He tokanoa mai he fakatupa ke he pouli fakalotu, kua ha ha i lalo he poakiaga e tau Kerisiano ke mahani tuga e tau tagata he maama. Kua tatai e mena nei mo e mena ne talahau e Iesu ke he tau tutaki haana ke he Lauga he Mouga: “Kia kikila atu pihia ha mutolu a maama ki mua he tau tagata, kia kitia ai e lautolu ha mutolu a mahani mitaki ati fakaheke atu ai a lautolu ke he Matua ha mutolu ha ha he lagi.” (Mata. 5:16) Kua loto fakaaue lahi mahaki nakai a koe ke he tau tanakiaga koloa fakaagaaga ne moua e koe ia Iesu mo e to tala age ai e koe ke he falu, he tutala hagaao ki ai mo e he mahani Kerisiano mitaki haau?
14, 15. (a) Eke fēfē e tau mamoe mo e falu manu mo vala he tapuakiaga mooli he vahā Tohi Tapu? (e) Ko e ha a Iesu ko e tanakiaga koloa lahi mahaki he haana matagahua “ko e Punua mamoe he Atua”?
14 Ko Iesu “ko e Punua mamoe he Atua.” (Ioane 1:29, 36) He Tohi Tapu katoa, ne fakaaoga e tau mamoe ke he matagahua uho lahi mahaki he fakamagalo e tau agahala mo e matutaki atu ke he Atua. Tuga anei, he mole e fakatātā e Aperahamo kua makai a ia ke foaki e tama taane haana ko Isaako, ne tala age ki a ia ke nakai fakamamahi a Isaako ti foaki e mamoe taane ke hukui aki. (Kene. 22:12, 13) He magaaho ne fakahao e tau Isaraela mai i Aikupito, ne liu foki e tau mamoe fakaaoga ke he matagahua aoga lahi, he magaaho nei ko e vala he “paseka haia kia Iehova.” (Esoto 12:1-13) Matutaki atu, ne foaki he Fakatufono faka-Mose ke poa e tau manu kehekehe, putoia e tau mamoe mo e tau koti.—Esoto 29:38-42; Levi. 5:6, 7.
15 Nakai fai he tau poa ia—ti nakai maeke he poa ne foaki he tau tagata—ka tamai e laveakiaga tukulagi mai he agahala mo e mate. (Hepe. 10:1-4) Ko Iesu he taha faahi, “ko e Punua mamoe he Atua, ko ia ke uta kehe e hala he lalolagi.” Ko e mena nei hokoia ne taute a Iesu ko e tanakiaga koloa ne mua atu ke he ha tanakiaga koloa fakatino ne nakaila moua ia. Ko e mena ia, kua mitaki ki a tautolu ke fai magaaho ke fakaako fakamitaki e matakupu he lukutoto mo e fakagahua e tua ke he foakiaga homo ue atu ia. He taute pihia, kua fakatatau a tautolu ke he monuina mo e palepale mua ue atu—ko e fakahekeaga mo e lilifu mo Keriso he lagi ma e “fuifui mamoe gahoa” mo e moui tukulagi he Parataiso he lalolagi ma e ‘tau mamoe kehe.’—Luka 12:32; Ioane 6:40, 47; 10:16.
16, 17. Ko e ha kua latatonu ia tautolu ke maama e matagahua a Iesu ko e “Iki Hukui mo e Fakamitaki Katoatoa he tua ha tautolu”?
16 Ko Iesu ko e “Iki Hukui mo e Fakamitaki Katoatoa he tua ha tautolu.” (Heperu 12:2, NW) Ia Heperu veveheaga 11, kua moua e tautolu e fakatutalaaga malolō lahi a Paulo ke he tua, putoia e fakamaamaaga kū mo e fakamauaga he tau tagata taane mo e tau fifine pihia ne fakafifitaki mitaki ke he tua tuga a Noa, Aperahamo, Sara, mo Raava. Mo e tokaloto e tau mena oti nei, ne tomatoma e Paulo e tau matakainaga Kerisiano haana ke “onoono fakalahi atu . . . ke he Iki Hukui mo e Fakamitaki Katoatoa he tua ha tautolu, ko Iesu.” Ko e ha?
17 Pete ko lautolu ko e tau tagata taane mo e tau fifine tua fakamooli ne fakamau ia Heperu veveheaga 11 ne tua malolō ke he maveheaga he Atua, ne nakai iloa e lautolu e tau vala tala oti ke he puhala ka fakamooli he Atua e maveheaga haana ne puhala he Mesia mo e Kautu. He kakano ia, kua nakai katoatoa e tua ha lautolu. Pihia foki a lautolu ne fakaaoga e Iehova ke tohi e tau perofetaaga loga faka-Mesia ne nakai maama katoatoa e alito he tau mena ne tohi e lautolu. (1 Pete. 1:10-12) He puhala hokoia ia Iesu ka fakakatoatoa e tua. Kua latatonu mooli ke maama mitaki mo e mailoga e tautolu e matagahua a Iesu ko e “Iki Hukui mo e Fakamitaki Katoatoa he tua ha tautolu”!
Kia Kumikumi
18, 19. (a) Talahau falu makauho fakaagaaga ne ufiufi ia Keriso. (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke ono tumau ki a Iesu ma e tau tanakiaga koloa fakaagaaga?
18 Kua fakatutala a tautolu ke he falu ni he tau matagahua uho a Iesu he finagalo he Atua ma e fakamouiaga he tau tagata. Kua ha ha agaia falu makauho fakaagaaga ne ufiufi ia Keriso. He moua ai ka tamai ki a tautolu e fiafia mo e tau fua mitaki. Ma e fakatai, ne fakahigoa he aposetolo ko Peteru a Iesu ko e “Iki [“Hukui,” NW] he moui” mo e “fetu aho” kua hake mai. (Gahua 3:15; 5:31; 2 Pete. 1:19) Ti fakaaoga he Tohi Tapu e kupu “Amene” ki a Iesu. (Fakakite. 3:14) Iloa nakai e koe e kakano mo e aoga lahi he tau matagahua nei? He talahau e Iesu, “kia kumikumi a mutolu, ti moua ai e mutolu.”—Mata. 7:7.
19 Nakai fai tagata he fakamauaga tuai ne kua kakano lahi mahaki e moui mo e matutaki tata lahi ke he aoga tukulagi ha tautolu ke tuga ha Iesu. Ha ha ia ia e tau tanakiaga koloa fakaagaaga kua mukamuka ke moua he tau tagata ne kumi loto katoa ki ai. Kia eke mo olioli mo e monuina haau ke moua e tau tanakiaga koloa “kua ufiufi fakamitaki ia ia.”
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e heigoa e tau tanakiaga koloa kua tomatoma ke he tau Kerisiano ke kumi?
• Ko e ha e fakatonuaga a Paulo ke he tau Kolose kua latatonu agaia mo tautolu he vahā nei?
• Talahau mo e fakamaama falu he tau tanakiaga koloa fakaagaaga “kua ufiufi” ia Keriso.
[Tau Fakatino he lau 5]
Ko e Tohi Tapu kua tuga e mepe he tanakiaga koloa ne takitaki a tautolu ke he tau monuina “kua ufiufi fakamitaki ia” Keriso