Ka Lata e Hoa ke Moua e Levekiaga Pauaki

MAEKE e fakamauaga ke uka, ka ko e magaaho ka gagao hololoa e taha hoa ka e malolō taha, liga loga lahi e tau mena uka.b Hane leveki kia a koe he hoa haau kua nakai tino malolō? Ka pihia, fai nakai he tau hūhū nā ne fakatupetupe ki a koe: ‘To fāhia fēfē au ka kelea fakahaga e malolō tino he hoa haaku? Fiha la e leva ka matutaki au ke leveki e hoa haaku, katoa mo e tunu he tau mena kai, fakameā, mo e gahua tupe? Ko e ha ne logona hifo e au e manatu tupetupe ha ko au ne malolō?’

He taha faahi, kaeke ko koe e hoa ne matematekelea, liga manatu a koe: ‘Maeke fēfē au ke fakakite ki a au ni e fakalilifu ka nakai maeke au ke taute e tau matagahua haaku? Fakavihia kia he hoa haaku au ha kua gagao? Kua oti kia e fiafia ha maua ko e hoa?’

Momoko ai, kua tau vevehe e falu fakamauaga ha ko e pehia ne tupu mai he gagao hololoa. Ka e nakai kakano e mena nei kua kaumahala mooli e fakamauaga haau.

Loga e hoa ne tumau mo e tupu olaola foki pete e gagao hololoa. Ma e fakatai, manamanatu ki a Yoshiaki mo Kazuko. He pakia e hokotua ha Yoshiaki kua nakai maeke ke lutu ato lagomatai ki ai. Fakamaama e Kazuko: “Lata e taane haaku ke lagomatai ke he tau mena oti. Ti ko e fua he leveki ki a ia, ne mamahi e kakia, tau tukeua, mo e tau lima haaku, ti mogonei kua fano tumau au he tau aho ke he fale gagao orthopedic. Fa logona hifo e au kua mategūgū lahi e foakiaga he leveki.” Pete ne uka, ka kua pehē a Kazuko: “Kua malolō lahi e fakafetuiaga ha maua ko e hoa.”

Ti ko e heigoa mogoia e kei ke fiafia he tau tuaga pihia? Taha e mena, ko lautolu ne tumau ke moua e malolō he fiafia mo e olioli e fakamauaga ha lautolu ne onoono ke he gagao kua nakai ni ko e taufetului ke he hoa ne matematekelea ka e pihia foki ki a laua tokoua. Mole ia, ka gagao taha, kua lauia lahi tokoua a laua ke he tau puhala kehekehe foki. Ko e fakafetuiaga fakalataha nei he vahāloto he taane mo e hoana kua fakamaama ia Kenese 2:24: “[Kua] toka ai he tane hana matua tane mo e hana matua fifine, ka e pipiki ke he hana hoana; ti eke ai a laua mo tino taha.” Ka moua he taha hoa e matematekelea hololoa he tino, kua aoga lahi ke he taane mo e hoana ke gahua tokoua ke kautū ke he mena uka.

Lafi ki ai, ne fakakite he kumikumiaga ko e tau hoa ne fakatumau e fakafetuiaga mitaki he fehagai mo e gagao hololoa kua talia e tuaga ha laua mo e iloa e tau puhala lauia mitaki ke taute aki. Loga e puhala ke fahia kua iloa e laua na lautatai mo e fakatonuaga ne moua i loto he Tohi Tapu. Fakatutala ke he tolu e lagomataiaga i lalo.

Fefakakiteaki he Manamanatu

“Kua mua he mitaki e tokoua ke he tokotaha,” he talahau ia Fakamatalaaga 4:9. Ko e ha? Ha kua fakamaama he kupu 10, “ha ko e mena ka veli taha to fakatu e ia ne tokoua aki a laua a ia.” Kua maeke nakai ia koe ke ‘fakatu a ia ne tokoua mo koe’ aki e tau kupu loto fakaaue?

Maeke nakai ia koe ke kumi puhala ke foaki e felagomataiaki aoga? Ko Yong, ne mate e faahi tino he hoana, ne pehē: “Lali au ke manamanatu ke he hoana haaku he tau magaaho oti. Ka fia inu au, ne manatu au kua liga fia inu foki a ia. Ka fia fano au ki fafo mo e kitekite ke he matakavi fulufuluola, ne tala age au ki a ia kua fia hau nakai a ia mo au. Logona tokoua e maua e mamahi ti fakauka tokoua ke he tuaga.”

Ke he taha faahi, kaeke ko koe kua moua e levekiaga mai he hoa haau, fai mena nakai ka taute e koe ni ka e nakai fakahagahaga kelea e malolō tino haau? Ka fai, maeke he mena nei ke fakaholo ki mua e logonaaga mauokafua haau ti liga lafi ke he lotomatala he hoa haau ke matutaki ke foaki e levekiaga.

He nakai tali manatu kua iloa e koe e puhala mitaki lahi ke fakakite e manamanatu ke he hoa haau, he ha he hūhū ki a ia ko e heigoa haana ne mua atu e loto fakaaue ki ai? Ko Nancy, ne totoku fakamua, ne fakahiku ke tala age ke he taane haana e puhala kua lauia a ia he nakai iloa e tuaga fakatupe he magafaoa. Ne lali e taane haana mogonei ke matutaki fakalahi hagaao ke he mena nei.

LALI PEHĒ: Tohi hifo e tau puhala ne logona hifo e koe ka maeke he hoa haau ke fakamukamuka e tuaga haau mogonei, mo e taute pihia foki he hoa haau. Ti fehikitaki e tau mena ne tohi. Lata ia mua ke igatia mo e fifili taha po ke ua e lagomataiaga ne tohi hifo kua maeke mooli ke fakagahua.

Fai Fakaholoaga Lagotatai

“Ko e mena mo e hana ni a tau ke he tau mena oti,” he tohi he patuiki pulotu ko Solomona. (Fakamatalaaga 3:1) Ka e liga nakai maeke ke matutaki e fakaholoaga lagotatai, ha ko e hikihikiaga ne lauia e fakatokaaga he magafaoa ha ko e gagao hololoa. Ko e heigoa haau ka taute ke moua e lagotatai kua lata?

Liga maeke tokoua ia mua ke okioki tumau mai he tau tupetupe lahi fakaekekafo. Maeke agaia nakai a koe ke olioli falu mena ne fa taute e mua ato lauia he gagao? Ka nakai, ko e heigoa e tau matagahua foou ka lali a mua ke taute? Liga ko e taha mena mukamuka tuga e totou e taha ke he taha po ke taha mena paleko lahi tuga e fakaako e vagahau foou. He taute tokoua e falu matagahua pete e gagao to fakamalolō e pipiaga he “tino taha” ha mua—mo e fakatolomaki ha mua a fiafia.

Taha lagomatai foki ke fakatumau e lagotatai ko e fakalataha mo e falu. Pehē e Tohi Tapu he Tau Fakatai 18:1: “Ko ia kua vevehe kehe a ia, kua kumi ni e ia e mena ne manako ki ai a ia; kua latau a ia mo e tau iloilo oti ni.” Mailoga nakai e koe he kupu ia, kua maeke he “vevehe kehe” ke lauia kelea e manamanatuaga? Ka ko e fakalataha tumau mo e falu kua maeke ke lagaki hake e agaaga haau ti lagomatai ke fakafoou e puhala manamanatu. Ko e ha he fakalotomatala ke uiina taha tagata ke ahiahi ki a koe?

Kua eke foki e lagotatai he falu magaaho mo lekua ke he tau hoa ne foaki e levekiaga. Ne lahi mahaki e gahua he falu, ti mategūgū fakahaga, mo e fakahagahaga kelea e malolō tino ha lautolu. Fakahiku, kua nakai maeke foki ia lautolu ke matutaki ke foaki e levekiaga ke he hoa fakahele ha lautolu. Ti ka leveki a koe he hoa gagao hololoa haau, ua fakaheu e tau manako haau ni. Fakatoka tumau e magaaho ogoogonoa ke moua e okiokiaga ma haau ni.c Kua moua he falu e lagomatai he fai magaaho ke tutala mo e kapitiga mooli, tuga e hoana ke he matakainaga fifine mo e taane ke he matakainaga taane, hagaao ke he tau tupetupe ha lautolu.

LALI PEHĒ: Tohi hifo he laupepa e tau paleko ne fehagai mo koe he leveki e koe e hoa haau. Ti tohi foki e tau lakaaga ka taute e koe ke kautū mai po ke fāhia ki ai mo e lauia mitaki. He nakai molea e manamanatu ki ai, hūhū ki a koe ni, ‘Ko e heigoa e puhala mukamuka lahi mahaki mo e maaliali ke fakalaukauka aki e tuaga?’

Lali ke Fakatumau e Onoonoaga Mitaki

Hataki he Tohi Tapu: “Ua pehe a koe, Ko e heigoa e mena ne mua e mitaki he tau aho fakamua ke he tau aho nai?” (Fakamatalaaga 7:10) Ti kalo mai he manamanatu lahi, liga fēfē la ane mai nakai gagao. Manatu, ke he lalolagi nei kua fakakaupā e tau fiafia oti he falu puhala. Ko e kei ke he mena nei ke talia e tuaga haau ti fiafia ki ai.

Ko e heigoa ka lagomatai a koe mo e hoa haau ke he mena nei? Fakatutala tokoua ke he tau monuina ha mua. Fiafia foki pete he nakai mafiti e holo ki mua he malolō tino. Kumi e tau mena ke amaamanaki atu ki ai, ti fakatoka tokoua e tau foliaga kua maeke ke moua.

Ko e hoa ne higoa ko Shoji mo Akiko ne fakagahua e fakatonuaga i luga ati fua mitaki. He taha magaaho ne moua a Akiko he gagao fibromyalgia, ti toka e laua e kotofaaga pauaki he fekafekauaga faka-Kerisiano tumau. Hogohogo manava nakai a laua? Ko e logonaaga pauaki a ia. Ka e tomatoma e Shoji ha tagata ne ha ha he tau tuaga pihia: “Ua fakalolelole a koe he manamanatu ke he tau mena kua nakai maeke ia koe ke taute. Fakatumau e onoonoaga mitaki. Pete ka amaamanaki tokoua a mua ke liliu ke he fakaholoaga mahani mau a taha aho, hagaaki ke he tuaga he moui haau mogonei. Ma haaku, kua kakano e mena ia ke leveki e hoana haaku mo e lagomatai a ia.” Maeke he fakatonuaga aoga pihia ke lagomatai foki a koe ka lata e hoa haau ke moua e levekiaga pauaki.