Kia Fakatupu e Fakaalofa Fakamatakainaga

“Kia mahani a mutolu mo e fakaalofa, tuga ne fakaalofa mai a Keriso kia [m]utolu.”—EFESO 5:2.

1. Ko e heigoa ne talahau e Iesu ka eke mo aga aoga lahi he tau tutaki haana?

KO E fakamatala e tala mitaki he Kautu he Atua ke he taha fale mo e taha fale ko e fakamailoga ne kitia aki e Tau Fakamoli a Iehova. Pete ia, ne fifili e Keriso Iesu e taha faahi he tuaga faka-Kerisiano ke fakakite aki e tau tutaki mooli haana. Ne pehē a ia: “Ko e poaki fou ke tuku atu e au kia mutolu, kia feofanaki a mutolu; tuga he fakaalofa atu au kia mutolu, kia feofanaki foki a mutolu. Ko e mena ia ke iloa ai he tau tagata oti kana, ko e haku a tau tutaki a mutolu, ka feofanaki a mutolu.”—Ioane 13:34, 35.

2, 3. Lauia fēfē e fakaalofa fakamatakainaga ha tautolu ke he tau tagata ne ō mai ke he tau feleveiaaga Kerisiano ha tautolu?

² Ko e fakaalofa fakamatakainaga Kerisiano mooli kua nakai tatai mo e tau tagata he lalolagi. Tuga ne futia he makeneta e lapatoa, ti futia foki he fakaalofa e tau fekafekau ha Iehova ke kaufakalataha mo e takitaki a lautolu ne loto fakamooli ke he tapuakiaga mooli. Ma e fakatai, ko e tagata taane ko Marcelino i Kamerono, ne pouli e tau mata he gahuaaga. He mole e pakia haana, kua holofa e tala na pouli e tau mata haana ha ko ia ko e tagata taulatua. Ka e nakai fakamafana ki a ia, ne vega he akoako mo e falu tagata he tapu haana a ia mai he fakapotopotoaga. He magaaho ne uiina he taha he Tau Fakamoli a Iehova a ia ke he feleveiaaga, ne fakauaua a Marcelino. Ne nakai manako a ia ke liu fakaheu foki.

³ Ne ofo a Marcelino he mena ne tupu he Fale he Kautu. Kua talia fiafia a ia, ti mafanatia he tau fakaakoaga he Tohi Tapu ne logona e ia. Ne kamata a ia ke finatu ke he tau feleveiaaga oti he fakapotopotoaga, holo ki mua e fakaako Tohi Tapu haana, ti papatiso he 2006. Hane fakamatala mogonei e ia e kupu mooli ke he magafaoa mo e tau tuutakaina haana ti kua loga e fakaako Tohi Tapu ne kamata. Kua manako a Marcelino ke logona hifo foki e lautolu ne fakaako Tohi Tapu mo ia e fakaalofa ne moua mai e ia he tau tagata he Atua.

4. Ko e ha kua lata ia tautolu ke tokaloto e tomatomaaga ha Paulo ke ‘mahani mo e fakaalofa’?

⁴ Pete he futiaki e fakaalofa fakamatakainaga nei, kua nakai lata ke onoono fakateaga ki ai. Manamanatu ke he afi ne tugi he pō, ti futiaki e tau tagata ke he mafana mo e puho he afi. Ka e to mate e afi ka nakai hokoti aki e lautolu e tau gaafi. To lolelole pihia foki e pipiaga homo ue atu he fakaalofa i loto he fakapotopotoaga ka nakai lali a tautolu ko e tau Kerisiano takitaha ke atihake ai. Taute fēfē e tautolu? Ne tali he aposetolo ko Paulo: “Kia mahani a mutolu mo e fakaalofa, tuga ne fakaalofa mai a Keriso kia [m]utolu, mo e foaki e ia a ia ma tautolu ke eke mo poa, mo poa tamate ke he Atua, ko e mena manogi ia.” (Efeso 5:2) Ko e hūhū anei ne manako a tautolu ke manamanatu ki ai, Ko e heigoa e tau puhala ke mahani au mo e fakaalofa?

“Kia Fakalahi Mai ha Mutolu a Tau Loto”

5, 6. Ko e ha ne fakamalolō e Paulo e tau Kerisiano i Korinito ke ‘fakalahi e tau loto’?

⁵ Ke he tau Kerisiano Korinito i tuai, ne tohi he aposetolo ko Paulo: “Ko mutolu ko e tau tagata Korinito na e, kua fakamaga atu ha mautolu a tau gutu kia mutolu, kua fakalahi ha mautolu a tau loto kia mutolu. Nakai ko mautolu kua apitia ai a mutolu, ka ko e tau loto ha mutolu kua apitia ai a mutolu. (Kua vagahau atu au kia mutolu tuga haku a fanau,) kia fakalahi mai ha mutolu a tau loto ke taui mai ai.” (2 Kori. 6:11-13) Ko e ha ne fakamalolō e Paulo e tau Korinito ke fakalahi ha lautolu a tau loto he fakaalofa?

⁶ Manamanatu ke he puhala ne kamata e fakapotopotoaga Korinito i tuai. Ne hau a Paulo he vahā mateafu ki Korinito he 50 V.N. Pete he uka e gahua fakamatala haana i ai he kamataaga, ne nakai fakalolelole e aposetolo. He magaaho kū, ne tokologa he maaga ia ne fakakite e tua ke he tala mitaki. Ne fakaaoga e Paulo ‘taha e tau mo e ono e mahina’ ke fakaako mo e fakamalolō e fakapotopotoaga foou. Kitia maali ai e hokulo he fakaalofa haana ma e tau Kerisiano i Korinito. (Gahua 18:5, 6, 9-11) Ati ha ha ia lautolu e tau kakano oti ke fakaalofa mo e fakalilifu ki a ia. Pete ia, ne ō kehe falu mai he fakapotopotoaga ia ia. Liga tokogahoa ne nakai fiafia ke he fakatonuaga tonutika haana. (1 Kori. 5:1-5; 6:1-10) Liga fanogonogo falu ke he tau tala pikopiko he “tau aposetolo kua mumua.” (2 Kori. 11:5, 6) Ne manako a Paulo ke moua e fakaalofa mooli mai he tau matakainaga oti haana. Ti ole a ia ki a lautolu ke ‘fakalahi e tau loto’ he fakatata atu ki a ia mo e falu matakainaga talitonu.

7. Maeke fēfē ia tautolu ke ‘fakalahi e tau loto’ he fakakite e fakaalofa fakamatakainaga?

⁷ Ka e kua a tautolu? Maeke fēfē ia tautolu ke ‘fakalahi e tau loto’ he fakakite e fakaalofa fakamatakainaga? Kua liga fiafia pauaki e tau tagata he atu taha po kua tatai e tau feakiaga fakamotu ke he taha mo e taha ha lautolu. Ti lahi foki e magaaho ne lafi auloa a lautolu ne fetataiaki e tau fifiliaga ke he tau mena fakafiafia. Kaeke kua lafi a tautolu mo e falu Kerisiano ne tatai e tau manako ti vevehe mai a tautolu he falu, lata ia tautolu ke ‘fakalahi e tau loto.’ Kua pulotu ke hūhū hifo ki a tautolu ni: ‘Fa lavea kia au ke gahua he fonua po ke lafi ke he tau mena fakafiafia mo e tau matakainaga ne nakai ko e tau kapitiga uho haaku? He Fale he Kautu, kua nakai kia matutaki lahi au mo lautolu ne fakalataha foou mai, he manatu au kua lata ke fakakite mua e lautolu e aga kapitiga ke maeke ke kapitiga mo au? Fakafeleveia nakai e au a lautolu ne momotua mo e ikiiki i loto he fakapotopotoaga?’

8, 9. Lagomatai fēfē he fakatonuaga ha Paulo ne fakamau ia Roma 15:7 a tautolu ke feleveia mo e falu he puhala ka fakalahi atu e fakaalofa fakamatakainaga ha tautolu?

⁸ Ke he matakupu he fakafeleveia, maeke he tau kupu ha Paulo ke he tau Roma ke lagomatai a tautolu ke feaki e onoonoaga mitaki ke he tau matakainaga tapuaki ha tautolu. (Totou Roma 15:7.) Ko e kupu Heleni ne liliu “fetaliaki” kua kakano “ke talia fiafia mai po ke fakamokoi, ko e fakaatā ke he matakau mo e eke mo kapitiga haau.” He tau vahā Tohi Tapu, ka talia he tagata fakamokoi ne uiina e tau kapitiga ke he kaina haana, ne fakakite e ia kua fiafia lahi ke kitia a lautolu. Kua talia he Keriso a tautolu ke he puhala fakatai foki, ti kua tomatoma ki a tautolu ke fifitaki ki a ia he talia e tau matakainaga tapuaki.

⁹ He fakafeleveia e tautolu e tau matakainaga ha tautolu he Fale he Kautu mo e falu matakavi, lata ia tautolu ke hagaaki atu ki a lautolu ne kua fai magaaho ne nakaila kitia po ke nakaila tutala a tautolu ki ai. Ko e ha he fakaaoga taha magaaho kū ke tutala mo lautolu? He taha feleveiaaga foki, maeke ia tautolu ke taute pihia ke he falu. Ke he magaaho kū, to liga teitei oti e tau matakainaga ha tautolu he tutala fiafia a tautolu ki ai. Kua nakai lata ke tupetupe ka nakai tutala a tautolu mo e tau matakainaga oti he aho ia. Nakai lata ha tagata ke ita ka nakai maeke ia tautolu ke feleveia mo lautolu he tau feleveiaaga oti.

10. Ko e heigoa e magaaho uho ka moua he tau tagata oti he fakapotopotoaga, ti maeke fēfē ia tautolu ke fakaaoga fakalahi ai?

¹⁰ He fakafeleveia e falu ko e lakaaga fakamua ke talia a lautolu. Kua takitaki e lakaaga ia ke he tau fakatutalaaga olioli ti fakatumau foki e tau kapitiga. Ma e fakatai, he magaaho ka fakafeleveia a lautolu ne ō ke he tau fonoaga mo e tau toloaga ke he falu ti fetutalaaki ai, ne amanaki lahi a lautolu ke liliu fekiteaki. Ko lautolu ne foaki noa ke tā e tau Fale he Kautu pihia foki mo lautolu ne fakalataha ke he gahua lagomatai fakalutukia kua fa mahani ke eke mo tau kapitiga mitaki ha kua feiloaaki e tau mahani mitaki he puhala he tau mena iloa ha lautolu. Kua loga e magaaho ke moua e tau kapitiga mitaki lahi he fakatokatokaaga ha Iehova. Ka ‘fakalahi ha tautolu a tau loto,’ to tokologa atu e tau kapitiga ha tautolu, ti tupu lahi e fakaalofa ne kaufakalataha ai a tautolu ke he tapuakiaga mooli.

Foaki e Magaaho Ma e Falu

11. Tuga ne fakakite ia Mareko 10:13-16, ko e heigoa e fakafifitakiaga ne fakatoka e Iesu?

¹¹ Kia eketaha e tau Kerisiano oti ke atāina ke ō atu ki ai, tuga a Iesu. Mailoga e tali ha Iesu he magaaho ne lali e tau tutaki haana ke hataki e tau matua he tamai e tau tama ha lautolu ki a Iesu. “Tokai e tau tama ikiiki, ke o mai a lautolu kia au,” he tala age e ia. “Ti ua hataki a lautolu; ha ko e mena tuga a lautolu nai e tau tagata ha he kautu he Atua.” Ti “nikiti ai e ia a lautolu he hana tau lima, ti fakalago e ia hana tau lima ki luga ia lautolu, mo e fakamonuina ai.” (Mare. 10:13-16) Manamanatu la ke he olioli lahi he tau tama ikiiki ia he fakakite he Faiaoga ne Mua e fakaalofa hofihofi ki a lautolu!

12. Ko e heigoa ka tauhele a tautolu mai he tutala mo e falu?

¹² Lata ke igatia e Kerisiano ke hūhū ki a ia ni, ‘Fai magaaho nakai au ma e falu po ke tuga e lavelave lahi au?’ Kua nakai hepe e tau aga fa mahani ka e maeke he falu magaaho ke tautaofi e tau fakatutalaaga. Ma e fakatai, kaeke ke fakaaoga tumau e tautolu e selafoni po ke fakaaoga e tau mena fanogonogo teliga ka haia mo e falu, liga to fakakite e tautolu e manatu kua nakai manako a tautolu ke he lafiaga ha lautolu. Ka fa kitia he falu a tautolu hane lavelave lahi he onoono ke he komopiuta tote ne totō e tautolu, liga manatu a lautolu kua nakai fia tutala a tautolu ki a lautolu. Mooli, kua fai “vaha ke fakanono ai.” Ka e, he magaaho ka ha ha a tautolu mo e tau tagata, ko e “vaha [a ia] ke vagahau ai.” (Fakama. 3:7) Liga pehē falu, “Ai manako au ke fai tagata mo au” po ke “Ai fia tala au he mogo pogipogi.” Mohā ia, he tutala fakakapitiga ke he falu pete he nakai manako ke tutala, ko e fakakiteaga he fakaalofa ne “nakai kumi e ia hana tau mena.”—1 Kori. 13:5.

13. Ko e heigoa e onoonoaga ke he tau matakainaga Kerisiano ne fakamalolō e Paulo a Timoteo ke moua?

¹³ Ne fakamalolō e Paulo e fuata ko Timoteo ke fakalilifu e tau tagata oti he fakapotopotoaga. (Totou 1 Timoteo 5:1, 2.) Lata foki ia tautolu ke fehagai ke he tau Kerisiano motua ke tuga e tau matua fifine mo e tau matua taane ha tautolu mo e ke he tau fuata ikiiki ke tuga e tau lafu ha tautolu. Ka pihia e aga ha tautolu, to mukamuka e tau matakainaga fakahele ha tautolu ke fakatata ki a tautolu.

14. Ko e heigoa e falu aoga he tutala ke he tau mena atihake mo e falu?

¹⁴ He tutala a tautolu mo e falu ke he tau mena atihake, kua lagomatai foki e tautolu a lautolu ke malolō fakaagaaga mo e loto manamanatu mitaki. Ne manatu agaia he matakainaga taane ne gahua he la ofisa e tokologa he tau matakainaga motua he Peteli ne fai magaaho tumau ke vagahau ki a ia he tau aho fakamua haana he Peteli. Ne fakamalolō he tau kupu ha lautolu a ia ke logona hifo ko e vala mooli a ia he magafaoa Peteli. Kua lali a ia mogonei ke fifitaki a lautolu he tutala mo e tau matakainaga haana he Peteli.

Lagomatai he Mahani Fakatokolalo a Tautolu ke Taute e Mafola

15. Ko e heigoa ne fakakite kua nakai atāina a tautolu mai he tau taufetoko?

¹⁵ Ko Evotia mo Sunetuke, ko e tau matakainaga fifine Kerisiano mai Filipi i tuai, ne uka ke fakamafola e lekua ne tupu he vahāloto ha laua. (Filipi 4:2, 3) Ko e taufetoko velagia ha Paulo mo Panapa ne iloa he tau tagata ati fai magaaho ne ō kehekehe a laua. (Gahua 15:37-39) Fakakite he tau tala nei kua nakai hao mai e tau matakainaga tapuaki mooli he tau taufetoko. Kua foaki e Iehova ki a tautolu e lagomatai ke fakamafola e tau fekehekeheaki ti liliu ke eke mo tau kapitiga. Ka e fai mena a ia ne manako mai ia tautolu.

16, 17. (a) Aoga fēfē e mahani fakatokolalo he fakamafola e tau fekehekeheaki fakatagata? (e) Fakatātā fēfē he tala ki a Iakopo he fakatata atu ki a Esau e uho he mahani fakatokolalo?

¹⁶ Manamanatu la ki a koe mo e kapitiga haau kua amanaki ke ō fenoga he motokā. Ka e fakamua to kamata e fenoga haau, lata ia koe ke fakamoui e enisini he motokā aki e kī. Ko e puhala ke fakamafola e tau fekehekeheaki fakatagata kua kamata aki foki e kī. Ko e mahani fakatokolalo e kī. (Totou Iakopo 4:10.) Tuga ne fakakite he fakafifitakiaga he Tohiaga Tapu ne mui mai, kua fakaatā he kī ia a lautolu ne fai fekehekeheaki ke kamata ke fakagahuahua e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu.

¹⁷ Uafulu tuai e tau he mole tali mai he fakafualoto a Esau he galo e tufaaga uluaki haana ke he lā mahaga haana, ko Iakopo, ti manako ke kelipopo a ia. Ne amanaki e tau mahaga ke liu feleveia foki tali mai he vahā loa ia, “ti matakutaku lahi ai a Iakopo mo e fakaatukehe.” Ne manatu hifo a Iakopo liga to keli mooli e Esau a ia. Ka e he feleveiaaga ia, ne taute e Iakopo taha mena ne nakai amanaki a Esau ki ai. Ne “tukutukuhifo [a ia] ke he kelekele” he fakatata atu a ia ke he matakainaga haana. Ko e heigoa la ka tupu? “Ti poi mai ai a Esau ke fonofono a ia, kua peka kia ia, ti falanaki kehe hana ua, ti figita kia ia; ti tagi ai a laua.” Kua nakai tupu ai e latau. Ne lagomatai he mahani fakatokolalo ha Iakopo ke kalo mai he ha vihiatia ne liga fakafualoto ki ai a Esau.—Kene. 27:41; 32:3-8; 33:3, 4.

18, 19. (a) Ka tutupu e tau fekehekeheaki fakatagata, ko e ha kua aoga ai ke manamanatu a tautolu ke fakagahua e fakatonuaga he Tohi Tapu? (e) Ko e ha kua nakai lata ia tautolu ke fakalolelole ka nakai tali mai agataha e tagata ke he puhala mitaki?

¹⁸ Kua ha ha he Tohi Tapu e fakatonuaga mitaki lahi mahaki ke fakamafola e tau fekehekeheaki. (Mata. 5:23, 24; 18:15-17; Efeso 4:26, 27)a Ka nakai fakagahua fakatokolalo e tautolu e fakatonuaga ia, to uka ke taute e mafola. To nakai moua e mafola ka fakatali ke he taha tagata ke fakakite e mahani fakatokolalo ka e haia he lima ha tautolu foki e kī.

¹⁹ Kaeke kua fai kakano ne kaumahala e tau laliaga fakamua ha tautolu ke taute e mafola, nakai lata ia tautolu ke fakalolelole. Liga kua lata e taha tagata ke fai magaaho ke manamanatu ke he tau logonaaga haana. Ne fehagai fakakelea e tau matakainaga ha Iosefa ki a ia. Kua leva lahi ato liliu a lautolu ke kitia a ia ko e alagavaka ne mua ha Aikupito. Ka e fakahiku, ne hiki e tau loto ha lautolu ti olelalo ke fakamagalo. Ne fakamagalo e Iosefa a lautolu, ti eke e tau tama taane ha Iakopo ko e motu ne moua e lilifu he hahamo e higoa ha Iehova. (Kene. 50:15-21) He fakatumau e mafola mo e tau matakainaga ha tautolu, kua lagomatai foki a tautolu ke he kaufakalataha mo e fiafia he fakapotopotoaga.—Totou Kolose 3:12-14.

Kia Fakaalofa a Tautolu ke he “Mahani mo e Fakamoli”

20, 21. Ko e heigoa e fakaakoaga kua ako e tautolu he holoholo e Iesu e tau hui he tau aposetolo haana?

²⁰ Nakai leva to mate a Iesu, ne tala age a ia ke he tau tutaki haana: “Kua ta atu e au e fakafifitaki kia mutolu, kia tuga he eke e au kia mutolu, kia eke pihia ni e mutolu.” (Ioane 13:15) Ko e oti laia e holoholo e ia e tau hui he toko 12. Ne nakai taute ai e Iesu ha ko e aga fa mahani po ke mahani totonu. Ato talahau e tala ke he holoholo e tau hui, ne tohi e Ioane: “Kua fakaalofa a [Iesu] ke he hana tau tagata ha he lalolagi, ti fakaalofa ni a ia kia lautolu kua hoko ke he fakaotiaga.” (Ioane 13:1) Ko e fakaalofa ha Iesu ma e tau tutaki ne omoi a ia ke taute e matagahua ne fa taute he fekafekau. Lata ia lautolu mogonei ke mahani fakatokolalo he taute e tau gahua fakaalofa ke he taha mo e taha. E, kua lata he fakaalofa fakamatakainaga mooli ke omoomoi a tautolu ke fakakite e fakaalofa mo e manamanatu ke he tau matakainaga Kerisiano oti ha tautolu.

²¹ Ko e aposetolo ko Peteru, ne holoholo he Tama he Atua e tau hui, ne maama e kakano he gahua a Iesu. Ne tohi e ia: “Kua fakamea tuai e mutolu ha mutolu a tau loto he omaoma a mutolu ke he kupu moli, ke he [a]gaga, kua hoko ke he fakaalofa fak[a]moli ke he tau matakainaga, ko e mena ia kia feofanaki fakalahi ai a mutolu mai he loto mea.” (1 Pete. 1:22) Ko e aposetolo ko Ioane, ne holoholo foki he Iki e tau hui, ne tohi: “Haku fanau ikiiki na e, aua neke fakaalofa a tautolu ke he kupu po ke alelo, ka ko e mahani mo e fakamoli.” (1 Ioa. 3:18) Kia omoomoi he tau loto ha tautolu a tautolu ke fakamooli e fakaalofa fakamatakainaga ke he tau gahua ha tautolu.

[Matahui Tala]

Manatu Nakai e Koe?

• Ko e heigoa e tau puhala ha tautolu ke ‘fakalahi e tau loto’ he fakaalofa ha tautolu ma e taha mo e taha?

• Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke foaki e magaaho ma e falu?

• Ko e heigoa ne taute he mahani fakatokolalo ke moua e mafola?

• Ko e heigoa kua lata ke omoomoi a tautolu ke ofania e tau matakainaga talitonu?

[Fakatino he lau 21]

Talia fiafia e tau matakainaga talitonu

[Fakatino he lau 23]

Ua fakateaga ke foaki e magaaho ma e falu