Fakakite he Tau Fekafekau he Atua e Tau Mahani Mitaki
“Kia fifitaki a mutolu ke he Atua.”—EFESO 5:1.
1, 2. (a) Ko e ha ne aoga ai e tau mahani mitaki? (e) Ko e heigoa ka fakatutala he vala nei?
HAGAAO ke he mahani fakalilifu, ne tohi he tagata tohia ko Sue Fox: “Nakai lata ke okioki mai he tau mahani mitaki. Kua gahuahua e mahani totonu he tau matakavi oti, he tau magaaho oti.” Ka mahani mau e tau tagata ke fakakite e manamanatu fakaalofa, kua fakatote hifo e tau lekua mo e falu, ti galo noa ai. Ka e mooli foki e taha puhala. Ko e mahani hemu ke he falu ka takitaki atu ke he taufetoko, fakavihia, fakafualoto, mo e momoko.
2 Kua tupu lahi e tau mahani mitaki i loto he fakapotopotoaga Kerisiano mooli. Pete ia, kua lata agaia ia tautolu ke puipui mai neke moua e tau mahani nakai mitaki ne aga lahi he lalolagi he vahā nei. Kia onoono a tautolu ke he puhala ka fakagahua e tautolu e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ke he matakupu he manamanatu fakaalofa ka puipui a tautolu ke he mena nei mo e futiaki e tau tagata ke he tapuakiaga mooli. Ke maama e kakano he fakakite e mahani mitaki, kia fakatutala ke he tau fakafifitakiaga ha Iehova ko e Atua mo e haana Tama.
Iehova mo e Haana Tama—Tau Fakafifitakiaga he Tau Mahani Mitaki
3. Ko e heigoa e fakafifitakiaga he manamanatu fakaalofa ne fakatoka e Iehova ko e Atua?
3 Ne fakatoka e Iehova ko e Atua e fakafifitakiaga mitaki katoatoa he manamanatu fakaalofa. Pete ko e tuaga tokoluga haana ko e Pule Katoatoa he lagi mo e lalolagi, ne fakakite e ia e mahani totonu mo e lilifu lahi ke he tau tagata. He vagahau fakamua, ne fakaaoga e Iehova e kupu Heperu ne liliu e poaki ke eke mo ole totonu, he magaaho ne tutala ki a Aperahamo mo Mose. (Kene. 13:14; Esoto 4:6) He magaaho ne taute he tau fekafekau haana e tau hehē, ne ‘fakaalofa hofihofi, fakaalofa noa, fakatuai e ita, lahi e fakaalofa-totonu mo e fakamoli’ a Iehova. (Sala. 86:15) Kua kehe mamao a ia mai he falu tagata ne pā e ita ka nakai taute he falu e tau mena ne manako a lautolu ki ai.
4. Fifitaki fēfē e tautolu a Iehova ka vagahau e falu ki a tautolu?
4 Ko e tau mahani mitaki he Atua kua kitia foki ke he puhala ne fanogonogo a ia ke he tau tagata. He magaaho ne hūhū a Aperahamo hagaao ke he tau tagata ha Sotoma, ne tali fakamanava lahi e Iehova e tau hūhū takitaha ia. (Kene. 18:23-32) Ne nakai onoono a ia ke he tupetupe ha Aperahamo ko e moumou he magaaho Haana. Ne fanogonogo a Iehova ke he tau liogi he tau fekafekau haana mo e tau tauoi he tau tagata agahala ne tokihala. (Totou Salamo 51:11, 17.) Ti nakai kia lata a tautolu ke fifitaki ki a Iehova he fanogonogo ka vagahau e falu ki a tautolu?
5. Maeke fēfē he fifitaki ke he manamanatu fakaalofa ha Iesu ke fakaholo ki mua e tau fakafetuiaga ha tautolu mo e falu?
5 Taha he tau mena loga ne ako e Iesu Keriso mai he Matua haana ko e manamanatu fakaalofa. Pete he falu mogo kua peehi lahi e fekafekauaga ha Iesu ma e magaaho mo e malolō haana, ne fakatumau a ia ke fakauka mo e totonu. Ko e tau lepela mo e tau matapouli ne kaiole, mo lautolu ne mativa ne mailoga kua mautali mo e makai a Iesu ke lagomatai a lautolu. Ne nakai fakaheu e ia a lautolu, pete he o mai a lautolu ki a ia ka e nakai fakatoka tuai. Ne fa tuku e gahua haana ka e lagomatai ke he tau tagata matematekelea. Ne manamanatu lahi mahaki a Iesu ki a lautolu ne tua ki a ia. (Mare. 5:30-34; Luka 18:35-41) Ko e tau Kerisiano, kua muitua e tautolu e fakafifitakiaga ha Iesu he mahani totonu mo e lagomatai. Ko e mahani pihia kua nakai galo he ha tautolu a tau magafaoa, tau tuutakaina, mo e falu. Mua atu, kua fakaheke he mahani pihia a Iehova mo e moua e tautolu e fiafia.
6. Ko e heigoa e fakafifitakiaga he mafanatia mo e fakakapitiga ne fakatoka e Iesu?
6 Ne fakakite foki e Iesu e fakalilifu ke he falu he fakaaoga e tau higoa ha lautolu. Fakalilifu pihia nakai he tau takitaki lotu Iutaia e falu? Nakai. Ne onoono a lautolu ke he tau tagata ne nakai iloa e Fakatufono ko e ‘tau tagata ulaafia’ ti eke pihia na lautolu. (Ioane 7:49) Ka e nakai pihia e Tama he Atua. Ko Mareta, Maria, Sakaio, mo e tokologa foki ne logona a ia ne fakaaoga e tau higoa ha lautolu. (Luka 10:41, 42; 19:5) Kua liga fakakite he tau aga fakamotu fa mahani mo e tau tuaga e puhala fakafeleveia ha tautolu ke he tau tagata he vahā nei, ka kua feaki he tau fekafekau ha Iehova e aga mafanatia mo e falu.a Nakai fakaatā e lautolu e fakavahega ke ufiufi e fakalilifu ne kua lata ma e tau matakainaga talitonu ha lautolu mo e falu foki.—Totou Iakopo 2:1-4.
7. Lagomatai fēfē he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu a tautolu ke fakakite e manamanatu fakaalofa ke he tau tagata he tau matakavi oti?
7 Ko e puhala manamanatu fakaalofa ne fakafehagai e Atua mo e haana Tama ke he tau tagata oti he tau motu mo e tau matakau fakamotu kua fakalilifu ke he tau tagata pihia mo e futiaki mai a lautolu ne lata mo e kupu mooli. Ko e tuaga mogoia he tau mahani mitaki kua nakai tatai oti ke he tau matakavi. Ti, nakai muitua fakakikili a tautolu ke he tau matafakatufono hagaao ke he tau mahani. Ka kua fakaatā e tautolu e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu ke maeke ia tautolu ke fakakite e fakalilifu ke he tau tagata he tau matakavi oti. Kia kumikumi e tautolu e puhala ke fehagai he manamanatu fakaalofa ke he tau tagata ka takitaki ke he fua mitaki ha tautolu he fekafekauaga Kerisiano.
Feleveia ke he Tau Tagata mo e Tutala ki a Lautolu
8, 9. (a) Ko e heigoa e aga ka fakakite e tau mahani nakai mitaki? (e) Ko e ha kua lata ia tautolu ke fakaatā e tau kupu ha Iesu ne fakamau ia Mataio 5:47 ke lauia e puhala ne fehagai a tautolu ke he tau tagata?
8 He moui mafiti kua aga mau he tau matakavi loga he vahā nei, tokoua e tagata ne fa femoleaki ka e nakai talahau “fakaalofa atu” po ke “malolō nakai a koe?” Mooli, kua nakai amanaki ha tagata ke vagahau ke he tau tagata oti ne femoleaki he hala ō hui apiapi. Ka e, he falu tuaga loga foki kua latatonu mo e mitaki lahi ke feleveia mo e falu. Ko e aga nakai haau a ia ke feleveia mo e tau tagata? Po kua fa fano loa a koe ka e nakai mamali po ke talahau ha kupu mitaki? He nakai manatu kelea, kua liga feaki he tagata e aga hemu mooli.
9 Ne foaki mai e Iesu e fakamanatuaga he pehē a ia: “Kaeke ke [ui] fakaalofa a mutolu ke he tau matakainaga ha mutolu hoko lautolu, ko [e] heigoa kia e mena uho kua eke e mutolu? ka e nakai kia eke pihia he tau telona.” (Mata. 5:47) Ke he mena nei, ne tohi he tagata fakatonutonu ko Donald Weiss: “Kua fakaheu ai he tau tagata ka ono loa po ke fakatagata lahi e falu ki a lautolu. To nakai fai mena a koe ke piu ki ai ke fakafiafia a lautolu ne fakaheu e koe. Kua mukamuka e tali: Feleveia atu ke he tau tagata. Tutala ki a lautolu.” Ka nakai fakaatā e tautolu e aga fakatokoluga po ke ai fakakapitiga ke lauia e matutakiaga ha tautolu mo e falu to moua e tautolu e tau fua mitaki.
10. Maeke fēfē he tau mahani mitaki ke lagomatai a tautolu ke moua e tau fua mitaki he fekafekauaga? (Kikite e puha “Kamata Aki e Mamali Mafanatia.”)
10 Manamanatu ke he mena ne tupu ke he hoa Kerisiano ko Tom mo Carol, ne nonofo he taone lahi i Amerika Tokelau. Ne taute e fakatutalaaga fiafia ha laua mo e tau tuutakaina mo vala he fekafekauaga ha laua. Taute fēfē e laua? Hagaao ke he Iakopo 3:18, ne pehē a Tom: “Ne lali a maua ke fakakapitiga ti mafola mo e tau tagata. Ne ō atu a maua ki a lautolu ne kitia e maua i fafo he ha lautolu a tau kaina mo lautolu ne gahua he matakavi ia. Mamali atu a maua mo e feleveia ki a lautolu. Tutala ai a maua ke he tau mena ne fiafia a lautolu ki ai—ko e ha lautolu a fanau, tau kulī, tau kaina mo e tau gahua. Fai magaaho, ne kitia e lautolu a maua ko e tau kapitiga ha lautolu.” Ne lafi e Carol: “He ahiahi he magaaho fakamui, ne tala age ha maua a tau higoa ti hūhū ke he tau higoa ha lautolu. Ne fakailoa e maua ki a lautolu e gahua ha maua ke he tuutakaina ka e fakakū e fakatutalaaga. Fakahiku, maeke ia maua ke fakamatala ki a lautolu.” Kua feilogaki mitaki a Tom mo Carol mo e tokologa he tau tuutakaina ha laua. Tokologa ne talia e tau tohi fakavē ke he Tohi Tapu, ti fai ne fakakite e fiafia lahi mahaki he fakaako ke he kupu mooli.
Fakakite e Manamanatu Fakaalofa he Tau Tuaga Uka
11, 12. Lata he ha a tautolu ke amanaki ke he ekefakakelea he fakamatala e tala mitaki, mo e tali atu fēfē a tautolu ki ai?
11 He falu magaaho, kua fehagai a tautolu mo e ekefakakelea he fakamatala e tautolu e tala mitaki. Kua amanaki a tautolu ke he mena nei, ha kua fitā e hataki e Keriso Iesu e tau tutaki haana: “Kaeke kua favale a lautolu kia au, ti favale foki kia mutolu.” (Ioane 15:20) Ka tali atu pihia he tau kupu favale kua nakai moua mai ha fua mitaki. Lata ke tali atu fēfē a tautolu? Ne tohi he aposetolo ko Peteru: “Kia tapu e Iki ko e [“Keriso,” NW] ke he tau loto ha mutolu. Kia mautali a mutolu ke tali atu mo e mahani molu mo e matakutaku [po ke, hokulo e fakalilifu] kia lautolu oti kua hūhū mai kia mutolu ke he kakano he amaamanaki ha ha ia mutolu.” (1 Pete. 3:15) He fakakite e tautolu e manamanatu fakaalofa—tali atu he mahani molū mo e fakalilifu—ka fakatotoka e aga ha lautolu ne ekefakakelea a tautolu.—Tito 2:7, 8.
12 Maeke nakai a tautolu ke tauteute ke fehagai mo e tau manatu hemu he puhala ne talia he Atua? E. Ne fakamafana e Paulo: “Aua neke noa ha mutolu a tau kupu mo e fakaalofa, kia fakamasima ke he masima, kia iloa e mutolu ke tali fakatonu atu ke he tau tagata oti kana.” (Kolo. 4:6) Kaeke ke fakamahani a tautolu ke manamanatu fakaalofa ke he tau tagata he magafaoa, tau kapitiga aoga, tau kaugahua, tau tagata he fakapotopotoaga, mo e tau tagata he tuutakaina kua mautauteute mitaki a tautolu ke fehagai mo e vā mo e tau ekefakakelea he puhala ne latatonu mo e Kerisiano.—Totou Roma 12:17-21.
13. Talahau e fakafifitakiaga ne fakakite e puhala he manamanatu fakaalofa ka fakatotoka e aga he tagata totoko.
13 He fakakite e tau mahani mitaki he tau tuaga uka kua tamai e tau fua mitaki. Ma e fakatai, ne fehagai taha Fakamoli i Sapanī mo e fakafiu mai he tagata he fale mo e haana tagata ahiahi. Mo e aga manamanatu fakaalofa, ne toka he matakainaga taane e gutuhala. He matutaki a ia ke fakamatala he matakavi, kua mailoga e ia e tagata ahiahi ne kitekite mai he mena nakai mamao. He finatu e matakainaga ki a ia, ne pehē e tagata taane: “Fakamolemole au ke he mena ne tupu. Pete he talahau e maua e tau mena nakai mitaki ki a koe, ne mailoga e au kua tumau ni a koe ke mamali. Ko e heigoa haaku ka taute ke pihia foki?” Ha kua fakaoti e tagata ia mai he gahua ti ko e mate laia e matua fifine haana, ne galo oti e amaamanakiaga haana ke he fiafia. Ne foaki he Fakamoli e fakaako Tohi Tapu ke he tagata taane, ti talia e ia. Nakai leva ne lagaua e fakaako haana he faahi tapu.
Ko e Puhala Mitaki Lahi Mahaki ke Feaki e Mahani Totonu
14, 15. Fakamahani fēfē he tau fekafekau ha Iehova he tau vahā Tohi Tapu e fanau ha lautolu?
14 Ko e tau matua mahani Atua he tau vahā Tohi Tapu ne eketaha ke fakaako e fanau ha lautolu ke he tau matapatu puhala ke manamanatu fakaalofa he kaina. Kitekite la ke he puhala totonu ne fetutalaaki a Aperahamo mo e haana tama ko Isaako ia Kenese 22:7. Ko e fakamahaniaga mitaki mai he tau matua ha Iosefa ne kitia foki ke he mena ne tupu ki a ia. He nofo he fale puipui, ne manamanatu fakaalofa foki a ia ke he falu pagotā. (Kene. 40:8, 14) Ne fakakite he tau kupu haana ki a Farao nukua fitā he fakaako e ia e puhala mitaki ke vagahau ke he tagata ne pule.—Kene. 41:16, 33, 34.
15 Ko e Tau Fakatufono Hogofulu ne foaki ke he fanau Isaraela kua putoia e poaki nei: “Kia fakalilifu a koe ke he hau a matua tane, mo e hau a matua fifine kia loga ai hau a tau aho ke he motu kua foaki mai e Iehova hau a Atua kia koe.” (Esoto 20:12) Taha puhala ma e fanau ke fakalilifu e tau matua ha lautolu ko e mahani mitaki i kaina. Ne fakakite he tama fifine ha Iefeta e fakalilifu ne mua ke he matua taane haana he talia e omonuo he matua haana ke he tuaga kamatamata lahi.—Fakafili 11:35-40.
16-18. (a) Ko e heigoa ka taute ke fakaako e tau mahani mitaki ke he fanau? (e) Ko e heigoa e falu mena aoga he fakaako e tau mahani mitaki ke he fanau?
16 Ko e aoga he fakamahani e fanau ha tautolu ke mahani mitaki kua nakai lata ke fakateaga. Ke fakafehagai mitaki ka lalahi hake, lata he fanau ke fakaako e puhala kua lata ke feleveia ke he tau tagata ahiahi mai, ke tali e telefoni, mo e kai auloa mo e falu. Kia lagomatai a lautolu ke maama e kakano kua lata ia lautolu ke taofi e tau gutuhala ma e tau tagata, fakakite e mahani totonu ki a lautolu ne momotua mo e gagao, mo e foaki e lagomatai ki a lautolu ne mamafa e kato totō. Lata ia lautolu ke maama e aoga he talahau fakamooli e “fakamolemole,” “fakaaue,” “maeke nakai au ke lagomatai a koe?,” mo e “fakamagalo la.”
17 He fakamahani e fanau ke manamanatu fakaalofa kua nakai lata ke uka. Ko e puhala mitaki lahi mahaki e fakatoka e fakafifitakiaga mitaki. Ko Kurt ne uafulu ma lima e tau he moui, ne talahau e puhala ne fakaako e ia mo e tokoua e taokete mo e tehina haana e mahani totonu: “Ne kitekite mo e fanogonogo a mautolu he tutala totonu a Mami mo Tete ki a laua ni ti fakauka mo e manamanatu he fehagai ke he falu tagata. He Fale he Kautu, ne uta e Tete au mo ia ato kamata mo e ka hili e tau feleveiaaga ke tutala ke he tau matakainaga momotua. Ne logona e au e puhala feleveia haana mo e kitia e fakalilifu haana ki a lautolu.” Ne talahau foki e Kurt: “Fai magaaho ai, ne fifitaki foki e au e tau mahani haana. Ti ko e fehagai mo e tau tagata ke he manamanatu fakaalofa kua mukamuka. Nakai ko e puhala kua lata ke taute e koe, ka ko e puhala kua manako ke taute e koe.”
18 Ko e heigoa ka tupu kaeke ke fakaako he tau matua e mahani mitaki ke he fanau ha lautolu? To maeke he fanau ke moua e tau kapitiga mo e fakatumau e mafola mo e falu. To mautali mooli a lautolu ke gahua fakalataha mo e tau takitaki gahua mo e tau tagata he gahuaaga. Mua atu, ko e fanau ne manamanatu fakaalofa, mahani mitaki, mo e tututonu ka taute e tau matua ha lautolu ke olioli mo e mauokafua.—Totou Tau Fakatai 23:24, 25.
Fai Kehe ne Moua Mai he Mahani Mitaki
19, 20. Ko e ha kua lata ia tautolu ke fifili ke fifitaki e fakaalofa he ha tautolu a Atua mo e haana Tama?
19 “Kia fifitaki a mutolu ke he Atua tuga e tau fanau fakahelehele,” he tohi e Paulo. (Efeso 5:1) He fifitaki a Iehova ko e Atua mo e haana Tama kua putoia e fakagahua he tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu, tuga a ia ne fakatutala he vala tala nei. He taute pihia, to kalo mai a tautolu he fakatupua ke fakakite e manamanatu fakaalofa ke talia he tagata he tuaga tokoluga po ke moua e tau monuina fakatino.—Iuta 16.
20 He tau aho fakamui he pule kelea muitui ha Satani, kua lali a ia ke moumou e tau tuaga he mahani fakalilifu ne fakatū e Iehova. Ka e to kaumahala e Tiapolo ke moumou e tau mahani mitaki he tau Kerisiano mooli. Kia igatia a tautolu ke fifili ke muitua e tau fakafifitakiaga he fakaalofa he ha tautolu a Atua mo e haana Tama. Ti kua kehe tumau e vagahau mo e mahani ha tautolu mai he tau gahua ha lautolu ne fifili ke mahani hemu. To fakaheke e tautolu e higoa he ha tautolu a Atua, ko Iehova, ne fakatoka e fakafifitakiaga he mahani mitaki, ti futiaki mai e tau tagata loto fakamooli ke he tapuakiaga mooli haana.
[Matahui Tala]
a He falu aga fakamotu, ko e mahani nakai mitaki ke hagaao ke he tagata ne motua hake ia koe ke fakaaoga e higoa mua haana, ato uiina e ia ne motua hake ke taute pihia. Kua lata he tau Kerisiano ke fakalilifu e tau aga fakamotu ia.
Manatu Nakai e Koe?
• Ko e heigoa kua fakaako e tautolu mai ia Iehova mo e haana Tama he fakakite e tau mahani mitaki?
• Ko e ha kua lauia mitaki a tautolu ko e tau Kerisiano he feleveia mafanatia ke he tau tagata?
• Maeke fēfē he manamanatu fakaalofa ke moua e tau fua mitaki he fekafekauaga?
• Ko e heigoa e matagahua ne taute he tau matua ke fakaako e tau mahani mitaki ke he fanau ha lautolu?
[Puha he lau 27]
Kamata Aki e Mamali Mafanatia
Tokologa e tagata ne fakauaua ke kamata e fakatutalaaga mo e tagata ne nakai iloa e lautolu. Ha ko e fakaalofa ke he Atua mo e tuutakaina ha lautolu, ati eketaha e Tau Fakamoli a Iehova ke fakaako e puhala tutala ke fakamatala e kupu mooli ke he falu. Ko e heigoa ka lagomatai a koe ke holo ki mua he puhala nei?
Ko e matapatu fakaakoaga uho kua tohi ia Filipi 2:4, ne totou: “Aua neke takitokotaha mo e manamanatu ke he tau mena hana, ka e takitokotaha mo e manamanatu ke he tau mena he falu.” Manamanatu ke he tau kupu ia ke he puhala nei: Ka nakaila feleveia a koe mo e taha tagata, to kitia e ia a koe ko e tagata kehe. To taute fēfē e koe a ia ke logona e fakatotoka? Liga lagomatai ka mamali mafanatia mo e feleveia fakakapitiga. Pete ia, kua fai mena foki ke manamanatu ki ai.
He amanaki ke kamata e fakatutalaaga mo e taha tagata, liga kua tauhele e koe e tau manatu haana. Ka lali a koe ke tutala mo ia ke he tau mena he loto haau ka e nakai manamanatu ke he tau mena he loto haana, liga to nakai tali atu fakamitaki a ia. Ti, ka maeke ia koe ke mailoga e tau mena ne manamanatu e tagata ki ai, ko e ha he fakaaoga e mena ia ke kamata e fakatutalaaga mo ia? Ko e mena ia ne taute e Iesu he magaaho ne feleveia a ia mo e fifine he vaikeli i Samaria. (Ioane 4:7-26) Ne hagaaki e manamanatuaga he fifine ke he utu vai. Ti kamata e Iesu e fakatutalaaga haana mo ia hagaao ke he vai, mo e nakai leva ne fakahiku ai e Iesu ke he fakatutalaaga fakaagaaga ne fakaohooho.
[Tau Fakatino he lau 26]
He kapitiga ke he tau tagata ka maeke ke foaki e fakamatala mitaki
[Fakatino he lau 28]
Latatonu tumau e tau mahani mitaki