Kia Eke e ‘Fakatufono he Fakaalofa-Totonu’ ke Leveki Haau a Alelo
“Kua vagahau a ia mo e iloilo; ha ha i ai ke he hana alelo e fakatufono he fakaalofa.”—FAKATAI 31:26.
1, 2. (a) Ko e heigoa e mahani he tau tagata tapuaki ha Iehova kua fakamalolō ke feaki? (e) Ko e heigoa ka fakatutala ki ai he vala tala nei?
KO E tau kupu he perofetaaga he Patuiki ko Lemuelu he vahā i tuai ne fakaako he matua fifine haana ki a ia kua putoia foki e aoga lahi ne lata he hoana mitaki. “Kua vagahau a ia mo e iloilo,” he tala age ki a ia, “ha ha i ai ke he hana alelo e fakatufono he fakaalofa.” (Fakatai 31:1, 10, 26) Ko e fakaalofa-totonu kua mitaki lahi ke he alelo he fifine iloilo pihia foki ke he falu ne manako ke fakafiafia a Iehova ko e Atua. (Totou Tau Fakatai 19:22.a) Ko e fakaalofa-totonu kua lata ke mailoga ke he vagahau he tau tagata tapuaki mooli oti.
2 Ko e heigoa e fakaalofa-totonu? Kua lata ke fakakite ai ki a hai? Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke tuku e “fakatufono he fakaalofa” he alelo ha tautolu? Ka taute pihia to lauia fēfē e fakatutalaaga ha tautolu ke he tau tagata he magafaoa mo e tau matakainaga Kerisiano?
Ka Omoomoi he Totonu e Fakaalofa Fakamooli
3, 4. (a) Ko e heigoa e fakaalofa-totonu? (e) Kehe fēfē e fakaalofa-totonu mai he totonu fakalaulahi, po ke totonu he tagata?
3 Tuga ne talahau he kupu ia kua putoia ke he fakaalofa-totonu e tau puhala he fakaalofa mo e totonu. Kua putoia ai e totonu, ko e fakakiteaga he fiafia fakatagata ke he falu mo e fakatātā e manamanatu ia ke he tau gahua lagomatai mo e tau kupu fakaalofa. Ha ko e fakaalofa foki e taha vala, he fakatātā e fakaalofa-totonu kua lata ke fakakite e fiafia ke he tuaga he falu mai he fakaalofa ki a lautolu. Ka ko e kupu he vagahau fakamua ma e fakaalofa-totonu kua mua atu e kakano ke he mahani totonu ne puna mai he fakaalofa. Ko e fakaalofa-totonu ko e mahani totonu ne fakapiki fakamakai mo e fakamooli ke he tagata ato moua e foliaga ia.
4 Fai puhala foki kua kehe e mahani totonu mai he fakaalofa-totonu. Ko e totonu fakalaulahi, po ke totonu he tagata, kua maeke ke fakakite foki ke he tau tagata kehe. Ko e aposetolo ko Paulo mo e toko 275 ne pē e foulua, kua fakakite he tau tagata he motu i Melita e mahani totonu nei ki a lautolu—ko e tau tagata ne nakaila feleveia mo lautolu. (Gahua 27:37–28:2) Ke he taha faahi, ko e fakaalofa-totonu ko e pipiaga mahani fakamooli he tau tagata ne fitā e fai fakafetuiaga ne feaki.b Ko e mena nei ne fakakite he tau Keni ke he “fanau a Isaraela oti he o hake mai a lautolu i Aikupito.”—1 Samu. 15:6.
Aoga Lahi e Manamanatu Fakahokulo mo e Liogi
5. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke taofi e alelo ha tautolu?
5 He fakakite e fakaalofa-totonu ke he puhala vagahau ha tautolu kua nakai mukamuka. Hagaao ke he alelo, ne tohi he tutaki ko Iakopo: “Kua nakai maeke ia taha ke fakaako ia, ko e mena kelea kua nakai mataofi kua puke namo ke he tau mena kona ke mamate ai.” (Iako. 3:8) Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke taofi e faahi tino nei ne uka lahi mahaki ke tautaofi? Ko e tau kupu ha Iesu ke he tau takitaki lotu he vahā haana ne fakamaama mai ki a tautolu. Ne pehē a ia: “Ko e loga he tau mena he loto ke vagahau mai ai e gutu.” (Mata. 12:34) Ke maeke he fakaalofa-totonu ke leveki e alelo ha tautolu, lata ia tautolu ke feaki e mahani ia he tau loto ha tautolu—ko e fatuakiloto ha tautolu. O mai a tautolu ke fakatutala ke he puhala ka lagomatai he manamanatu fakahokulo mo e liogi a tautolu ke taute e mena ia ni.
6. Ko e ha kua lata ia tautolu ke manamanatu fakahokulo mo e loto fakaaue ke he tau gahua fakaalofa-totonu ha Iehova?
6 Ko Iehova ko e Atua kua “lahi e fakaalofa,” he talahau he Tohi Tapu. (Esoto 34:6) “Iehova na e,” he lologo he salamo, “kua puke e lalolagi ke he hāu a fakaalofa.” (Sala. 119:64) Ne loga e tala i loto he tau Tohiaga Tapu ke he puhala ne fakakite e Iehova e fakaalofa-totonu ke he tau tagata tapuaki haana. He fai magaaho ke manamanatu fakahokulo mo e loto fakaaue ke he ‘tau mena ne eke e Iehova’ ka fakatupu i loto ha tautolu e manako ke feaki e mahani Atua nei.—Totou Salamo 77:12.
7, 8. (a) Ko e heigoa e fakaalofa-totonu ne fakakite e Iehova ki a Lota mo e magafaoa haana? (e) Fēfē e logonaaga ha Tavita he moua e ia e fakaalofa-totonu he Atua?
7 Ma e fakatai, manamanatu ke he puhala ne laveaki e Iehova e nefiu ha Aperahamo ko Lota mo e magafaoa haana he magaaho ne moumou e Ia a Sotoma, ko e maaga ne nonofo ai a lautolu. He tata lahi mai e magaaho ia, ko e tau agelu ne o mai ki a Lota ne hataki ki a ia ke uta e magafaoa haana ti mafiti ke o kehe he maaga. “Kua fakamule a ia,” he talahau he Tohi Tapu, “ti toto ai he [tau agelu] hana lima, mo e lima he hana hoana, mo e lima he hana na tama fifine tokoua, ha kua ofania a ia e Iehova; kua takitaki atu foki e laua a ia mo e tuku atu a ia ki tua he māga.” Kua nakai kia mafanatia e tau loto ha tautolu he manamanatu ai ke he gahua fakahao nei, ti nakai kia omoomoi a tautolu ke talahau ko e fakakiteaga a ia he fakaalofa-totonu he Atua?—Kene. 19:16, 19.
8 Mailoga foki e fakafifitakiaga he Patuiki ko Tavita ha Isaraela i tuai, ne lologo: “Ko [Iehova] kua fakamagalo hāu a tau mahani hepehepe oti, ko ia kua fakamaulu hāu a tau gagao oti kana.” Kua loto fakaaue mooli a Tavita he fakamagalo e agahala haana mo Patesepa! Ne fakaheke e ia a Iehova, he pehē: “Ko e mena tuga ne lagi kua tokoluga ke he lalolagi, kua pihia ni e lahi he hana fakaalofa kia lautolu kua matakutaku kia ia.” (Sala. 103:3, 11) He manamanatu fakahokulo ke he tau mena nei mo e falu tala faka-Tohiaga Tapu kua fakapuke e tau loto ha tautolu he fakaaue ke he fakaalofa-totonu ha Iehova, ti omoomoi a tautolu ke fakaheke mo e fakaaue atu ki a ia. He hokulo e loto fakaaue ha tautolu, to hihiga lahi a tautolu ke fifitaki ke he Atua mooli.—Efeso 5:1.
9. Ko e heigoa e kakano malolō lahi mahaki ma e tau tagata tapuaki ha Iehova ke fakakite e fakaalofa-totonu he tau momoui ha lautolu he tau aho takitaha?
9 Fakakite he tau fifitakiaga he Tohi Tapu na fakalaulahi atu e Iehova haana fakaalofa-totonu—ko e fakaalofa fakamooli haana—ki a lautolu kua fitā he moua e fakafetuiaga kua talia e ia. Ka e kua a lautolu ne nakai fai fakafetuiaga pihia mo e Atua moui? Kua favale kia po ke nakai totonu a Iehova ki a lautolu? Nakai pihia. “Ko [e Atua] ne ofaofa e tau tagata vale, katoa mo lautolu ne mahani kelea,” he tohi ia Luka 6:35. “Kua fakahake ne ia hana la kia lautolu kua mahani kelea katoa mo lautolu kua mahani mitaki, kua fakato hifo foki e ia e uha kia lautolu kua tututonu katoa mo lautolu kua nakai tututonu.” (Mata. 5:45) Ato fakaako e tautolu e kupu mooli mo e fakagahua ai, ne moua e tautolu e mahani totonu he Atua, po ke totonu fakalaulahi. Ha ko e tau tagata tapuaki haana, kua eke a tautolu mo tau tagata he fakaalofa fakamooli haana—ko e fakaalofa-totonu mauokafua haana. (Totou Isaia 54:10.) Kua fakaaue ha ia ha tautolu ma e puhala ia! Ti ko e kakano malolō lahi mahaki mooli ke fakakite e fakaalofa-totonu ke he puhala vagahau ha tautolu ti pihia ke he falu tuaga he tau momoui ha tautolu he tau aho takitaha!
10. Ko e ha kua lagomatai lahi mahaki e liogi ke taute e fakaalofa-totonu mo vala he mahani ha tautolu?
10 Ko e lagomatai ne aoga lahi mahaki ke feaki e tautolu e fakaalofa-totonu ko e monuina he liogi. Pihia ai ha ko e tau vala he fua he agaaga tapu ha Iehova e fakaalofa mo e mahani totonu—ko e tau puhala he fakaalofa-totonu. (Kala. 5:22) Maeke ia tautolu ke feaki e fakaalofa-totonu he tau loto ha tautolu he fakaatā e agaaga ia ke fakaohooho a tautolu. Ko e matapatu puhala ke moua e agaaga tapu ha Iehova ko e ole e tautolu he liogi. (Luka 11:13) Kua lata ai ke liogi lagaloga a tautolu ma e agaaga he Atua mo e talia e takitakiaga he agaaga. E, ko e manamanatu fakahokulo mo e liogi kua aoga lahi ke moua e tautolu e fakatufono he fakaalofa-totonu ke he alelo ha tautolu.
Ha Ha he Alelo he Tau Hoa Mau
11. (a) Iloa fēfē e tautolu kua amanaki a Iehova ke he tau taane ke fakakite ke he tau hoana ha lautolu e fakaalofa-totonu? (e) Puhala fe ka maeke he fakatufono he fakaalofa-totonu ke lagomatai e taane ke leveki e alelo haana?
11 Ne tomatoma e aposetolo ko Paulo ke he tau taane: “Ko e tau tane, kia fakaalofa a mutolu ke he tau hoana ha mutolu, tuga e fakaalofa a Keriso ke he [fakapotopotoaga], mo e foaki mai e ia a ia ke eke mo hukui māna.” (Efeso 5:25) Ne fakamanatu foki e Paulo ki a lautolu e mena ne talahau e Iehova ki a Atamu mo Eva. Ne tohi he aposetolo: “Ke toka ai he tane hana matua tane mo e hana matua fifine, ka e fakalataha a laua mo e hana hoana, ke eke ni a laua mo tino taha.” (Efeso 5:31) Maaliali ai, kua amanaki a Iehova ke he tau taane ke pipiki fakamooli ke he tau hoana ha lautolu, he fakakite tumau ki a lautolu e fakaalofa-totonu. Ko e taane ne takitaki he fakaalofa fakamooli e alelo kua nakai fakatapakupaku e tau mena kelea he hoana haana ki mua he falu tagata po ke vagahau fakateaga hagaao ki a ia. Kua fiafia a ia ke fakaheke e hoana. (Fakatai 31:28) Ka fai kakano ne tupu e tau lekua he fakafetuiaga, ko e fakaalofa-totonu ka omoi e taane ke taofi e alelo haana neke fakamā e ia e hoana haana.
12. Fakakite fēfē he puhala vagahau he hoana kua takitaki he fakatufono he fakaalofa-totonu e alelo haana?
12 Ko e fakatufono he fakaalofa-totonu kua lata foki ke takitaki e alelo he hoana. Ko e puhala vagahau haana kua nakai lata ke fakaohooho he agaaga he lalolagi. He ‘fakalilifu ke he hana tane,’ kua vagahau fakamitaki e hoana hagaao ki a ia ki mua he tau tagata, ti fakaholo ki mua e fakalilifu he falu ne liga fitā e fakalilifu ki ai. (Efeso 5:33) He nakai manako ke fakatote hifo e fakalilifu he fanau ma e matua taane ha lautolu, ne kalo mai e hoana he taufetoko mo ia po ke hūhū toko ke he manatu haana i mua ha lautolu. Ne fakamafola he hoana e tau lekua pihia hoko laua ni tokoua. “Ko e tau fifine iloilo oti ne takitaha mo e ati hake hana fale,” he talahau he Tohi Tapu. (Fakatai 14:1) Ko e kaina haana ko e matakavi fiafia mo e mafanatia ma e magafaoa katoa.
13. I fe kua latatonu ke takitaki he fakatufono he fakaalofa-totonu, ti ko e puhala fe ka taute ai?
13 Ka haia foki he kaina ha lautolu, kua lata he tau hoa mau ke fakatumau ke fakaaoga e tau alelo ha lautolu ke he puhala ne fakakite kua fefakalilifuaki a lautolu. “Kia tuku kehe e mutolu e tau mena oti ia,” he tohi e Paulo, “ko e ita foki, ko e vale, ko e loto kelea, ko e kupu kelea, mo e kupu fuafuakelea, mai he tau gutu ha mutolu.” Ne lafi e ia: “Kia fakatapulu a mutolu ke he fakaalofa hohofi noa, mo e mahani totonu, mo e loto holoilalo, mo e mahani molu, mo e fakauka. [Ko e] fakaalofa ko e pipi haia ke fakamaopoopo ai.” (Kolo. 3:8, 12-14) Ka aga mau e fanau he logona e vagahau fakaalofa mo e totonu he kaina, to nakai ni tupuolaola a lautolu ka e liga fifitaki fakalahi e lautolu e tau puhala vagahau he tau matua ha lautolu.
14. Ko e heigoa e puhala ka maeke he tau ulu magafaoa ke fakaaoga e alelo ha lautolu ke fakamafana e falu ne leveki e lautolu?
14 Ne tohi he salamo hagaao ki a Iehova: “Kia eke hāu a fakaalofa mo mena ke mafanatia ai au.” (Sala. 119:76) Ko e puhala ofoofogia lahi ne fakamafanatia e Iehova e tau tagata haana he foaki ki a lautolu e tomatomaaga mo e takitakiaga. (Sala. 119:105) Maeke fēfē he tau ulu magafaoa ke aoga mai he fakafifitakiaga he ha tautolu a Matua he lagi mo e fakaaoga e alelo ha lautolu ke fakamafana e falu ne leveki e lautolu? Maeke ia lautolu ke taute pihia he foaki e takitakiaga mo e fakamalolōaga kua lata. Ko e magaaho mitaki ha ia ne foaki he Tapuakiaga he Magafaoa he afiafi ke kumi e tau koloa uho fakaagaaga!—Fakatai 24:4.
Fakakite e Fakaalofa Fakamooli ke he Tau Matakainaga
15. Liga puhala fe he tau motua mo lautolu ne motua fakaagaaga ka fakaaoga e alelo ha lautolu ke leveki falu i loto he fakapotopotoaga?
15 “Kia leveki mau ai au he hāu a fakaalofa mo e hāu a fakamoli,” he liogi he Patuiki ko Tavita. (Sala. 40:11) Liga puhala fe he tau motua Kerisiano mo e falu ne motua fakaagaaga i loto he fakapotopotoaga ka fifitaki a Iehova ke he mena nei? He fakaaoga e tau alelo ha tautolu ke takitaki atu ke he vala tala he Tohi Tapu ko e gahua mooli he fakaalofa-totonu.—Fakatai 17:17.
16, 17. Ko e heigoa falu puhala ka fakakite e tautolu kua takitaki he fakatufono he fakaalofa-totonu e tau puhala vagahau ha tautolu?
16 Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute ka mailoga e tautolu kua gutu atu e taha Kerisiano ke he puhala ne fekehekeheaki mo e tau matapatu fakaakoaga he Tohi Tapu? To omoomoi nakai he fakaalofa-totonu a tautolu ke fakaaoga e alelo ha tautolu ke lali ke fakahako a ia? (Sala. 141:5) Kaeke ke fai iloaaga a tautolu hagaao ke he hala kelea lahi ne taute he matakainaga, ko e fakaalofa fakamooli ka omoomoi a tautolu ke fakamalolō a ia ne taute e hepe ke “ui atu a ia ke he tau patu he [fakapotopotoaga]” ke maeke ke “liogi a lautolu mo ia, mo e fakatākai a ia ke he magalolo ke he higoa [a Iehova].” (Iako. 5:14) Kaeke ke kaumahala e tagata ne taute e hepe ke matutaki mo e tau motua, ti nakai hokotaki e tautolu e mena ne tupu kua nakai fakakite e tautolu e fakaalofa-totonu. Falu ia tautolu kua liga fakalolelole, matimati, lauia he tau logonaaga nakai aoga, po ke hufia lahi he tau mena fakahogohogo manava. Ko e puhala mitaki ma tautolu ke fakatātā kua haia e fakatufono he fakaalofa-totonu he alelo ha tautolu kua lata ia tautolu ke “fakamafana a lautolu kua manava tote.”—1 Tesa. 5:14.
17 Tali atu fēfē a tautolu ka fakapuloa he tau fī he Atua e tau tala fakavai hagaao ke he tau matakainaga? He nakai hūhū toko e mahani fakamooli he tau matakainaga ha tautolu, kua lata ia tautolu ke fakaheu he nakai tali atu ke he tau tala pihia po ke hūhū ki a ia ne fakatū e tala, iloa mooli kia e ia kua fai fakavēaga e tau tala haana. Kaeke ke kumi e tau fī he tau tagata he Atua ke iloa e tau matakavi ne nonofo ai e tau matakainaga Kerisiano ha tautolu ke fakahagahaga kelea a lautolu, ko e fakaalofa fakamooli ma e tau matakainaga ha tautolu ka nakai foaki e tautolu e tau vala tala pihia.—Fakatai 18:24.
Ko e Tagata ne ‘Fakaalofa to Moua e Moui’
18, 19. Ko e ha e fakatufono he fakaalofa-totonu kua nakai lata ke vevehe kehe mai he alelo ha tautolu ke he tau fehagaiaga ha tautolu mo e tau matakainaga tapuaki?
18 Kua lata e fakaalofa fakamooli ke kitia he tau fehagaiaga oti ha tautolu mo e tau matakainaga tapuaki ha Iehova. I lalo foki he tau tuaga uka, nakai lata ke vevehe kehe e fakatufono he fakaalofa-totonu mai he alelo ha tautolu. Ne nakai fiafia a Iehova ke he fakaalofa-totonu he fanau a Isaraela ha kua ‘tuga ne hahau ne mole atu ke he magaaho pogipogi.’ (Hosea 6:4, 6) He taha faahi, ne fiafia a Iehova he taute tumau e fakaalofa-totonu. Mailoga e puhala ne fakamonuina e ia a lautolu ne tutuli ai.
19 Tohi he Tau Fakatai 21:21: “Ko ia kua tutuli atu ke he mahani tututonu mo e fakaalofa, to moua ai e ia e moui, mo e tututonu, mo e lilifu.” Ke he tau monuina foki ka moua he tagata ia to ha ha ia ia e moui—nakai ko e moui kū ka ko e moui tukulagi. Ne lagomatai e Iehova a ia ke ‘toto atu ke he moui mooli.’ (1 Timo. 6:12, 19) Lata ia tautolu mogoia ke “totonu atu foki mo e fakaalofa atu ko e taha ke he taha.”—Saka. 7:9.
[Tau Matahui Tala]
a Ko e tau kupu fakamua ma e “fakaalofa-totonu” kua fakaliliu fakaalofa he Tohi Tapu Niue. Ti, ko e tau kupu tohi oti he vala tala katoa nei ne fakaaoga e kupu ia kua hagaao ke he “fakaalofa-totonu.”
b Ma e falu fakatutalaaga foki ke he puhala ne kehe e fakaalofa-totonu mai he mahani fakamooli, fakaalofa, mo e mahani totonu, kikite e fufuta he Ko e Kolo Toko ia Iuni 1, 2002, lau 9-10, 15-16.
Maeke Nakai a Koe ke Fakamaama?
• Fakamaama fēfē e koe e fakaalofa-totonu?
• Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke moua e fakatufono he fakaalofa-totonu ke he tau alelo ha tautolu?
• Fakakite fēfē he tau hoa mau e fakaalofa fakamooli ke he tau puhala vagahau ha lautolu?
• Ko e heigoa ne fakakite kua ha he tau alelo ha tautolu e fakatufono he fakaalofa-totonu he fehagai mo e tau matakainaga ha tautolu?
[Fakatino he lau 23]
Fakaheke e Tavita e fakaalofa-totonu ha Iehova
[Fakatino he lau 24]
Taute tumau nakai haau a Tapuakiaga he Magafaoa he afiafi?