Kolo Toko he FATATOHI INITANETE
Kolo Toko
FATATOHI INITANETE
Faka-Niue
ā
  • ā ē ī ō ū
  • TOHI TAPU
  • TAU TOHI
  • TAU FELEVEIAAGA
  • w10 8/15 lau 28-32
  • Ko Hai Ka Laveaki a Lautolu Hane Kalaga ma e Lagomatai?

Nakai fai vitiō ma e fifiliaga nei.

Fakamolemole, fai lekua ke moua e vitiō.

  • Ko Hai Ka Laveaki a Lautolu Hane Kalaga ma e Lagomatai?
  • Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2010
  • Tau Vala Mataulu
  • Tau Tohi Pihia Foki
  • Ko e Ata he Pule he Keriso
  • Totokaaga i Lalo ha Solomona ne Mua Atu
  • Kaputia e Lalolagi Katoa he Parataiso Anoiha!
  • Manamanatu Fakaalofa ki a Tautolu
  • Fua Loga e Lalolagi Foou Hane Tatali ki a Tautolu
  • Ko Ia Kia e Fifitakiaga Mitaki ma Haau po ke Ko e Hatakiaga?
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2011
  • Loto Fakaaue ki a Iesu—Ko Tavita ne Mua Atu mo Solomona ne Mua Atu
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2009
  • Patuiki Iloilo ko Solomona
    Tohi Haaku he Tau Tala Tohi Tapu
  • Ko Hai e Takitaki Hako ma e Vaha Nei?
    Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2004
Kitia Foki
Ko e Kolo Toko Fakapuloaaga he Kautu a Iehova—2010
w10 8/15 lau 28-32

Ko Hai Ka Laveaki a Lautolu Hane Kalaga ma e Lagomatai?

“Ko e Atua na e, kia ta atu e koe hāu a tau fakakiteaga ke he Patuiki . . . Ha ko e mena laveaki e ia a ia ne nofogati he hana kalaga mai.”—SALA. 72:1, 12.

1. He mena ne tupu ki a Tavita, ko e heigoa ne iloa e tautolu hagaao ke he fakaalofa noa he Atua?

KUA mafanatia mooli e tau kupu ia ne tohi he Patuiki ko Tavita ha Isaraela i tuai! Fai tau ato tohi ai, ne tokihala a ia he mole e mahani faivao mo Patesepa. Magaaho ia ne olelalo a Tavita ke he Atua: “Ke lata mo e lahi he hau a fakaalofa hofihofi, kia holoholo kehe haku a tau holifono. . . . Ha i mua foki ia au haku tau hala nakai noa. . . . Kitiala, ne fanau au mo e mahani hepehepe; ne fatu foki haku matua fifine ia au mo e hala.” (Sala. 51:1-5) He fakaalofa noa, ne maama e Iehova e tuaga agahala pauaki ha tautolu.

2. Maeke fēfē he Salamo 72 ke lagomatai a tautolu?

2 Maama e Iehova e tuaga kelea muikau ha tautolu. Ka kua fitā he talahau, ko e Patuiki fakauku he Atua “[to] laveaki e ia a ia ne nofogati he hana kalaga mai; katoa mo ia kua matematekelea, mo ia kua nakai fai lagomatai. To fakaalofa a ia kia ia kua lolelole, mo ia kua nofogati; to fakamoui e ia a lautolu kua nonofogati.” (Sala. 72:12, 13) To foaki mai fēfē e totokaaga? Ne tala mai he Salamo 72 ki a tautolu. He tohi hagaao ke he tuaga patuiki he tama ha Tavita ko Solomona, ne foaki he lologo nei e puhala he pule he Tama he Atua, ko Iesu Keriso, ka fakatotoka e tau tagata mai he fakaatukehe.

Ko e Ata he Pule he Keriso

3. Ko e heigoa ne ole a Solomona ki ai, ti ko e heigoa ne foaki he Atua ki a ia?

3 He mole e poaki ke eke a Solomona mo patuiki, ne foaki he matua motua ko Tavita ki a ia e tau fakaakoaga pauaki ke muitua fakamooli e Solomona. (1 Patu. 1:32-35; 2:1-3) Ne fakakite atu a Iehova he mogo fakamui ki a Solomona he miti mo e tala age: “Kia tala mai a, po ke heigoa e mena ke ta atu ai e au kia koe.” Taha ni e mena ne ole a Solomona ki ai: “Ko e mena ia kia foaki mai ai e koe e loto [“omaoma,” NW] ke he hau a fekafekau ke fakafili ai e ia hau a motu, mo e fifili ai e ia e mitaki mo e kelea.” Ko e fua he ole fakatokolalo ha Solomona, ne foaki he Atua ki a ia e mena ne ole e ia mo e tau mena loga atu foki.—1 Patu. 3:5, 9-13.

4. Fakamaama fēfē he taha patuiki he magahala ia e pule ha Solomona?

4 Mo e fakamonuina ha Iehova, ko e magahala ne pule a Solomona ne mua atu e mafola mo e monuina ne nakaila iloa ia he ha fakatufono he lalolagi. (1 Patu. 4:25) Ia lautolu ne o mai ke kitia e pule ha Solomona ko e patuiki fifine ha Sihipa, fakalataha mo e kaugahua lahi haana. Ne tala age a ia ki a Solomona: “Kua moli e tala ne logona e au ke he haku motu . . . ka e lahi e mena nakai tala mai ai; kua mua ue atu hau pulotu, mo e hau a monuina ke he tala ne logona.” (1 Patu. 10:1, 6, 7) Ka e mua atu e iloilo ne fakakite e Iesu, ne tonuhia ke talahau hagaao ki a ia ni: “Kitiala, ha hinai taha kua mua kia Solomona.”—Mata. 12:42.

Totokaaga i Lalo ha Solomona ne Mua Atu

5. Ko e heigoa ne fakakite he Salamo 72, ti ko e heigoa ne fakaata mai i ai?

5 Kia kumikumi a tautolu mogonei ke he tau fakamaamaaga he Salamo 72, mo e onoonoaga ke iloa e tau monuina i lalo he pule ha Iesu Keriso, ko Solomona ne Mua Atu. (Totou Salamo 72:1-4.) Ne fakakite he salamo nei e logonaaga ha Iehova hagaao ke he ‘pule patuiki’ he Tama haana ko Iesu Keriso ko e “Iki he mafola.” (Isaia 9:6, 7) I lalo he takitakiaga he Atua, ko Solomona ne Mua Atu ka ‘fakafili mo e tonu e tau tagata matematekelea; to fakamoui e fanau ha lautolu ne nofogati.’ To mafola mo e tututonu e pule haana. He ha ha he lalolagi, ne foaki e Iesu e ata ke he tau mena ka fakakatoatoa he haana a Pule Afe Tau ka hoko mai.—Fakakite. 20:4.

6. Ko e heigoa e ata he tau monuina ne talahau e Iesu i lalo he pule he Kautu?

6 Manamanatu ke he falu matagahua ha Iesu Keriso kua foaki ki a tautolu e ata he tau mena ka taute e ia ma e tau tagata he fakamooli e Salamo 72. Ha ha ia tautolu e tau kakano ke nava ke he fakaalofa hofihofi noa haana ki a lautolu kua mamahi. (Mata. 9:35, 36; 15:29-31) Tuga anei, ko e tagata ne moua he lepela ne finatu ki a Iesu mo e ole: “Kaeke kua finagalo a koe ki ai, kua maeke ni ia koe ke fakamea au.” Ne tali e Iesu: “Mena loto au ki ai; kia mea a koe.” Ti maulu agataha e tagata! (Mare. 1:40-42) Fakamui, ne feleveia a Iesu mo e fifine takape ne mate e tama taane fuataha haana. “Ti fakaalofa hohofi,” ne pehē a Iesu, “Ati matike a,” ne taute pihia ni he tama haana. Kua liu tuai a ia moui!—Luka 7:11-15.

7, 8. Ko e heigoa falu puhala ne kitia e malolō fakamaulu ha Iesu?

7 Ne age e Iehova e malolō ki a Iesu ke taute e tau mana. Ne kitia e mena nei ke he mena ne tupu ke he ‘fifine kua gagao he fakatafea, kua katoa e hogofulu ma ua e tau.’ Pete “ne loga foki e tau mena ne fakauka ai a ia ke he tau ekekafo ne tokologa; kua oti foki hana tau koloa he uta kia lautolu,” ka e holo ni ki mua e gagao haana. Ne finatu e fifine ke he moto tagata ti piki atu ki a Iesu—kua moumou e ia ne “gagao fakatafea” e Fakatufono. (Levi. 15:19, 25) Ne fioia e Iesu e malolō ia ne fano kehe ia ia ti hūhū ko hai ne piki ki a ia. He “matakutaku mo e vivivivi” e fifine ne “fakaveli ki mua hana, ti tala age fakatonu kia ia e tau mena oti.” Ha kua mailoga ko Iehova ne fakamalolō e fifine, ne totonu e puhala ne taute e Iesu ke he fifine mo e pehē: “Haku tama fifine na e, kua moui a koe he hau a tua; ti fano a, mo e monuina, kia malolo a koe he hau a kafo mamahi.”—Mare. 5:25-27, 30, 33, 34.

8 Ko e malolō fakamaulu ha Iesu ne age he Atua ne fakamaulu a lautolu ne gagao, ka kua liga lauia lahi mahaki foki a lautolu ne kitekite. Tuga anei, ne nava e tokologa he kitia e lautolu a Iesu ne fakamalolō e tau tagata ato talahau haana Lauga he Mouga ne talahaua. (Luka 6:17-19) Magaaho ne fakafano e Ioane ko e Papatiso tokoua e uta fekau ke kumi e fakamooliaga ko Iesu e Mesia, ne moua e laua a Ia hane ‘fakamalolo e tokologa ha i ai e tau gagao, mo e tau mamahi, mo e tau agaga kelea mo e fakaala e tokologa he tau matapouli.’ Ati tala age a Iesu ki a laua: “Fakailoa kia Ioane e tau mena ne kitekite a mua ki ai, mo e fanogonogo ki ai; kua ala e tau matapouli, kua o e tau kulikuli, kua fakamea e tau lepela, kua māgi e tau teligatuli, kua fakamamatike a lautolu ne mamate, kua fakamatala e vagahau mitaki ke he tau tagata nonofogati.” (Luka 7:19-22) Ne atihake mooli e fekau ia ki a Ioane!

9. Ko e heigoa ne fakaata he tau mana ha Iesu?

9 Mooli, ko e fakatotoka mai he matematekelea ne foaki e Iesu he fekafekauaga haana ke he lalolagi kua kū ni. Ko lautolu ne fakamaulu po ke fakaliu tu mai e ia ne mamate he mogo fakamui. Ka ko e tau mana ne taute e Iesu he nofo he lalolagi kua fakaata e fakatotokaaga tukulagi ka olioli he tau tagata i lalo he pule faka-Mesia haana.

Kaputia e Lalolagi Katoa he Parataiso Anoiha!

10, 11. (a) To leva fēfē e tau monuina he Kautu, mo e to fēfē e pule ha Iesu? (e) Ko hai ka fakalataha mo Keriso he Parataiso, mo e to maeke fēfē a ia ke moui tukulagi?

10 Lali ke manamanatu ke he moui ka ha ha he Parataiso he lalolagi. (Totou Salamo 72:5-9.) Ko e tau tagata tapuaki he Atua mooli tokotaha to maeke ke hololoa e olioli he moui he Parataiso tuga e laā mo e mahina—ne tumau tukulagi! Ko e Patuiki ko Iesu Keriso to eke mo okiokiaga, ‘tuga ne uha ke he motietie kua helehele mo e tau mana ne fakamalū aki e kelekele.’

11 He manamanatu a koe ke he fakamooliaga he salamo nei, nakai kia fakalagalaga e loto haau ha ko e amaamanakiaga ke moui tukulagi he lalolagi parataiso? Kua olioli mooli e tagata matahavala he tala age a Iesu ki ai: ‘To fakalataha ai a taua i parataiso.’ (Luka 23:43) He magahala he Pule Afe Tau ha Iesu, to liu e tagata ia ke moui. Ka omaoma a ia ke he pule he Keriso, to maeke a ia ke moui tukulagi he lalolagi ti tino malolō katoatoa mo e fiafia.

12. Ke he Pule Meleniamu he Keriso, ko e heigoa e amaamanakiaga ka hafagi ki a lautolu ne hepehepe kua liu fakatū mai?

12 I lalo he pule ha Solomona ne Mua Atu, ko Iesu Keriso, to “tupuolamoui ai e tau tagata tututonu,” kakano kua monuina lahi ai. (Sala. 72:7) To lahi atu e fakaalofa mo e leveki hofihofi he Keriso ke he magahala ia, tuga ni he mogo ne ha ha a ia he lalolagi. He lalolagi foou ne mavehe he Atua, ko “lautolu ne hepehepe” ka liu fakatū mai foki to foaki ki ai e amaamanakiaga fakaalofa ke fakatatau ke he tau tutūaga ha Iehova mo e momoui ai. (Gahua 24:15) Mooli, ko lautolu kua nakai fakatatau ke he tau tutūaga faka-Atua ka nakai fakaatā ke momoui mo e moumou e mafola mo e fiafia he lalolagi foou.

13. To laulahi fēfē e pule he Kautu, ti ko e ha to nakai tauhele e mafola i ai?

13 Ko e pule ha Solomona ne Mua Atu kua kaputia e lalolagi katoa ne kitia ke he tau kupu nei: “To pule foki a ia ke kamata ke he taha tahi ato hoko ke he taha tahi; ke kamata ke he vai lele [Eufirate] to hoko ke he tau kala he lalolagi. To hufeilo foki ki mua hana a lautolu kua nonofo ke he tutakale, to epoepo e efuefu a lautolu ne fai fi kia ia.” (Sala. 72:8, 9) E, to pule a Iesu Keriso ke he lalolagi oti. (Saka. 9:9, 10) Ko lautolu ne loto fakaaue ke he pule haana mo e tau monuina i ai to “hufeilo” he omaoma fakamakai. Ke he taha faahi, ko e tau tagata agahala ne nakai tokihala to fakaotioti ai he “teau [e] tau tau.” (Isaia 65:20) Ko lautolu “to epoepo e efuefu.”

Manamanatu Fakaalofa ki a Tautolu

14, 15. Iloa fēfē e tautolu kua maama e Iesu e tau logonaaga he tagata mo e ‘to laveaki e ia a ia ne nofogati he hana kalaga mai’?

14 Ha ha i ai e tau tagata agahala he tuaga malaia ti manako lahi mahaki ke moua e lagomatai. Ka e fai amaamanakiaga ma tautolu. (Totou Salamo 72:12-14.) Ko Iesu, ko Solomona ne Mua Atu, kua fakaalofa ki a tautolu ha kua maama e ia e tuaga nakai mitaki katoatoa ha tautolu. Mua atu, ne matematekelea a Iesu ke lata mo e tututonu, ti fakaatā he Atua a ia ke fehagai mo e tau kamatamata hoko ia ni. Kua matematekelea lahi mahaki e manamanatuaga ha Iesu ti “kua kavakava foki a ia tuga he tau fatufatuoka toto kua to hifo ke he kelekele”! (Luka 22:44) Fakamui, he akau fakakikiveka ne tagi a ia: “Hoku Atua na e, hoku Atua na e, ko [e] heigoa e mena kua tiaki mai ai e koe au?” (Mata. 27:45, 46) Pete ne tau mena oti ne matematekelea ai a ia, mo e lali tumau ha Satani ke fuluhi kehe a ia mai ia Iehova, ne tumau e mahani fakamooli ha Iesu ki a Iehova ko e Atua.

15 Mauokafua a tautolu kua fioia e Iesu e mamahi ha tautolu mo e “[to] laveaki e ia a ia ne nofogati he hana kalaga mai; katoa mo ia kua matematekelea, mo ia kua nakai fai lagomatai.” He manatu fakaalofa tuga e Matua haana, to “fanogonogo a [Iesu] ke he tau tagata nonofogati” mo e to ‘fakamalolo a lautolu ne malipilipi e tau loto; kua pipi ha lautolu a tau motu.’ (Sala. 69:33; 147:3) Maeke ia Iesu ke “mamahi fakaalofa fakalataha mo tautolu ke he tau mena kua lolelole ai a tautolu,” ha kua “kamatamata a ia ke he tau mena oti kana tuga a tautolu.” (Hepe. 4:15) Kua mitaki mooli ke iloa hane pule e Patuiki ko Iesu Keriso mogonei he lagi ti makai ke fakatotoka e matematekelea he tau tagata!

16. Maeke he ha ia Solomona ke fakaalofa ke he tau tagata haana?

16 Ha kua ha ha ia ia e iloilo mo e lotomatala, nakai fakauaua ko Solomona kua “fakaalofa [mooli] kia ia kua lolelole.” Lafi ki ai, ne lauia e moui haana he tau mena fakamomoko mo e fakamamahi. Ko e haana matakainaga ko Amanono ne fakapilo e mahakitaga haana ko Tamara, mo e matakainaga ha Solomona ko Apisaloma ne tamate a Amanono ha kua holifono. (2 Samu. 13:1, 14, 28, 29) Ne lali a Apisaloma ke fofō e nofoaiki ha Tavita, ka e kaumahala e laliaga haana, ti kelipopo e Ioapo a ia. (2 Samu. 15:10, 14; 18:9, 14) Fakamui, ko e matakainaga ha Solomona ko Atonia ne lali ke fofō e nofoaiki. Ane mai kautū a ia, kua kakano mooli e mena nei to mate a Solomona. (1 Patu. 1:5) Ko e mena ia tuga kua maama mooli e Solomona e matematekelea he tagata ha ko e mena ne talahau e ia he liogi he fakauluaga he faituga ha Iehova. Hagaao ke he tau tagata haana, ne liogi e patuiki: “Ko e takitaha e tau tagata oti mo e iloa e malaia, mo e mamahi he tau loto ha lautolu . . . Fakamagalo mai, mo e foaki mai e koe [Iehova] ke he tau tagata takitokotaha ke lata mo e ha lautolu a tau mahani oti.”—2 Nofo. 6:29, 30.

17, 18. Ko e heigoa e mamahi he falu fekafekau he Atua ne fahia ki ai, ti ko e heigoa ne lagomatai a lautolu ke taute pihia?

17 Liga fua mai e ‘tau mamahi ha tautolu’ he tau lauiaaga he falu mena tutupu he moui kua mole. Ko Mary,a ko e Fakamoli ha Iehova ne 30 tumā e tau, ne tohi: “Ha ha ia au e tau kakano ke fiafia, ka e fa mahani ko e moui haaku kua mole ne fakatupu e tau logonaaga fakamā mo e fakateteki. Fua mai e momoko lahi mahaki, ti fa tagi au he tuga kua tutupu laia e tau mena oti ne afi. Ko e tau manamanatuaga kua pite ne fakatupu agaia e tau logonaaga fakateaga mo e agahala.

18 Tokologa e tau fekafekau he Atua ne mailoga e tau logonaaga nei, ka ko e heigoa ka lagomatai a lautolu ke moua e malolō kua lata ke fakauka? “Ko e tau kapitiga mooli mo e tau matakainaga fakaagaaga mogonei kua tamai ki a au e fiafia,” he talahau e Mary. “Ne lali foki au ke hagaaki ke he tau maveheaga ha Iehova anoiha, ti mauokafua au ko e tau tagi haaku ma e lagomatai to liliu ke he kalaga fiafia.” (Sala. 126: 5) Lata ia tautolu ke fakavē e amaamanakiaga ha tautolu ke he foakiaga he Atua he haana Tama, ko e haana Pule ne kotofa. Talahau tuai hagaao ki a ia: “To fakaalofa a ia kia ia kua lolelole, mo ia kua nofogati; to fakamoui e ia a lautolu kua nonofogati. To laveaki e ia a lautolu mai he favale mo e mahani kelea; ko e mena uho foki ha lautolu a tau toto kia ia.” (Sala. 72:13, 14) Kua mafanatia mooli e tau kupu ia!

Fua Loga e Lalolagi Foou Hane Tatali ki a Tautolu

19, 20. (a) Tuga ne fakakite he Salamo 72, ko e heigoa e lekua ka fakamafola he pule he Kautu? (e) Ko hai kua lata ke tuku fakamua ki ai e lilifu ma e pule he Keriso, ti fēfē e logonaaga haau ke he tau mena ka fakakatoatoa ai?

19 Lali ke liu manamanatu ke he vahā anoiha he tau tagata mahani hakohako he lalolagi foou he Atua i lalo he pule ha Solomona ne Mua Atu. “To ha i ai e puke aloalolima he tau saito ke he motu,” e maveheaga ki a tautolu. “Ki luga he fuga mouga; ti gatiti ai hana tau fua.” (Sala. 72:16) Nakai fa mahani ke fua mai e tau saito i luga he mouga, kua fakamaama he tau kupu nei to fua loga mai e motu. Ko e tau fua “[to] tuga a Lepanona,” ko e matakavi ne fua loga he magahala ne pule a Solomona. Manamanatu la! To nakai temotemoai e tau mena kai, nakai fai tagata ka pipili, mo e nakai fai tagata matehoge! To olioli he tau tagata oti e “galue ke he tau mena mitaki.”—Isaia 25:6-8; 35:1, 2.

20 Ko hai ka tuku ki ai e lilifu ma e tau monuina oti nei? Tuku fakamua ke he Patuiki Tukulagi mo e Pule he Lagi mo e Lalolagi Katoatoa, ko Iehova ko e Atua. Ati maeke ia tautolu oti ke lafi fiafia atu e tau leo ha tautolu ke he vala fakahiku he lologo fulufuluola mo e mafanatia nei: “To tukulagi hana higoa [ko e Patuiki ko Iesu Keriso]; to tumau hana higoa ka ha i ai e la; to fakamonuina foki he tau tagata a lautolu ha ko ia ni; to fakamonuina a ia he tau motu oti kana. Kia fakamonu kia Iehova e Atua, ko e Atua a Isaraela; hokoia ni ne eke mana. Kia fakaheke ke he hana higoa lilifu tukulagi ni; kia puke e lalolagi oti ke he hana lilifu; Amene mo Amene.”—Sala. 72:17-19.

[Matahui Tala]

a Kua hiki e higoa.

To Tali Fēfē a Koe?

• Ko e heigoa ne fakaata fakaperofeta he Salamo 72?

• Ko hai a Solomona ne Mua Atu, mo e to laulahi fēfē e pule haana?

• Ko e heigoa haau ne fiafia lahi ke he tau monuina ne talahau tuai he Salamo 72?

[Fakatino he lau 29]

Ko e heigoa ne fakaata he monuina ne olioli he magahala ne pule a Solomona?

[Fakatino he lau 32]

Aoga lahi e tau laliaga oti ke moua e moui he Parataiso i lalo he pule ha Solomona ne Mua Atu

    Tau Tohi Faka-Niue (1982-2025)
    Saini ki Fafo
    Saini ki Loto
    • Faka-Niue
    • Tufa
    • Tau Manako
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Tau Kupu Fakaaoga
    • Fakavēaga Fakatagata
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Saini ki Loto
    Tufa