Kumi e Mafola

“Kia kumi fakamakutu e tautolu e tau mena ke tupu ai e mafola.”—ROMA 14:19.

1, 2. Ko e ha e Tau Fakamoli a Iehova ne olioli e mafola ki a lautolu ni?

KUA uka ke moua e mafola mooli he lalolagi he vahā nei. Ko e tau tagata foki he taha e matakau fakamotu mo e taha e vagahau kua fa mavehevehe fakalotu, fakapolitika, mo e kaufakalatahaaga. Kehekehe ai, ne fakalataha e tau tagata a Iehova pete ni kua o mai a lautolu he “tau motu oti, mo e tau faoa, mo e tau tagata kehekehe, mo e tau vagahau kehekehe.”—Fakakite. 7:9.

² Ko e tuaga mafola ne ha ha ia tautolu kua nakai tupu noa. Kua tupu mai ai ha kua “ha ha ia tautolu e mafola mo e Atua” puhala he tua ha tautolu ke he haana a Tama ne liligi e toto ke ufiufi aki e tau agahala ha tautolu. (Roma 5:1; Efeso 1:7) Lafi ki ai, ne foaki he Atua mooli e agaaga tapu ke he tau fekafekau fakamooli haana, mo e fua he agaaga ia kua putoia e mafola. (Kala. 5:22) Ko e taha kakano ma e kaufakalatahaaga mafola ha tautolu ha kua “nakai ko e tau tagata he lalolagi” a tautolu. (Ioane 15:19) He nakai kau ke he tau mena fakapolitika, kua tumau ni a tautolu ke tuuho. He ‘tukituki ha tautolu a tau pelu ke eke mo tau koho,’ kua nakai putoia a tautolu ke he tau felakutaki he motu po ke lalolagi katoa.—Isaia 2:4.

3. Ko e heigoa ne taute he mafola ka moua e tautolu, ti ko e heigoa ka fakatutala ki ai he vala tala nei?

³ Ko e mafola ka moua e tautolu mo e falu kua hokulo lahi he nakai ko e kalo noa ni neke taute e mena hagahaga kelea ke he tau matakainaga ha tautolu. Pete na ha ha i ai he fakapotopotoaga he Tau Fakamoli a Iehova e tau tagata takitaha mai he tau matakau mo e tau aga fakamotu kehekehe loga, kua “feofanaki” a tautolu. (Ioane 15:17) Kua fakaatā he mafola a tautolu ke “mahani mitaki a tautolu fakalata ke he tau aho ha i ai ia tautolu, ke he tau tagata oti kana, ka e au atu ke he faoa ne tua.” (Kala. 6:10) Ko e parataiso mafola fakaagaaga ha tautolu ko e mena kua tokiofa mo e puipui ai. Ko e mena ia, kia kumikumi e tautolu e puhala ke kumi e mafola i loto he fakapotopotoaga.

Ka Hehe a Tautolu

4. Ko e heigoa ka taute e tautolu ke kumi e mafola ka fakaita e tautolu e taha?

⁴ “Ko e tau mena loga kua hehe ai a tautolu oti,” he tohi he tutaki ko Iakopo. “Kaeke kua nakai hehe taha ke he kupu, ko e tagata mahani mitaki katoatoa a ia.” (Iako. 3:2) Ti ko e tau fekehekeheaki mo e nakai femaamaaki he vahāloto he tau matakainaga Kerisiano kua fa tutupu. (Filipi 4:2, 3) Ka ko e tau lekua he vahāloto he tau tagata takitaha kua maeke ke fakamafola ka e nakai miha e mafola he fakapotopotoaga. Ma e fakatai, manamanatu ke he fakatonuaga kua lata ia tautolu ke fakagahua ka mailoga e tautolu kua fakaita e tautolu e taha.—Totou Mataio 5:23, 24.

5. Maeke fēfē a tautolu ke kumi e mafola ka fakaita mai ki a tautolu?

⁵ Ka e kua ka fakaita mai a tautolu ke he falu puhala ikiiki? Lata nakai a tautolu ke amanaki ke he tagata ne fakaita mai ke hau ki a tautolu mo e fakamolemole? “Nakai talahaua e kelea [he fakaalofa] ke he taha,” he talahau he 1 Korinito 13:5. Ka ita, kumi e tautolu e mafola he fakamagalo mo e fakanimo, he “nakai talahaua e kelea ke he taha.” (Totou Kolose 3:13.) Ko e tau hehē ikiiki he moui he tau aho takitaha kua mitaki lahi mahaki ke taute he puhala nei, ha kua lafi e mena nei ke he fakafetuiaga mafola mo e tau matakainaga tapuaki ti foaki ki a tautolu e manamanatuaga mafola. Ko e fakatai pulotu ne pehē: “Ko e hana fakahekeaga foki, ke nakai manatu a ia ke he mena ne holifono ai.”—Fakatai 19:11.

6. Ko e heigoa kua lata ia tautolu ke taute kaeke ke uka lahi ki a tautolu ke tuku kehe e ita ne taute mai ki a tautolu?

⁶ Ka e kua ka moua e tautolu ko e falu fakaita kua uka lahi ki a tautolu ke tuku kehe? Ko e fakaholofa e tala ke he loga e teliga nukua fiafia ke fanogonogo ne nakai ko e puhala pulotu mooli. Ko e loma pihia kua eke mooli mo fakatauhele e mafola he fakapotopotoaga. Ko e heigoa kua lata ke taute ke fakamafola fakamitaki e matalekua? Pehē e Mataio 18:15: “Kaeke ke mahani kelea mai hau a matakainaga kia koe, kia fano a koe, ti akonaki a ia hoko mua ni. Kaeke ke fanogonogo mai a ia kia koe, kua moua tuai e koe hau a matakainaga.” Pete he hagaao e Mataio 18:15-17 ke he agahala ne hagahaga kelea, ko e agaaga he matapatu fakaakoaga kua fakakite he kupu 15, kua lata ia tautolu ke fina atu tokotaha mo e totonu ke he tagata ne fakaita ti lali ke liuaki mai e fakafetuiaga mafola mo ia.a

7. Kua lata he ha ia tautolu ke fakamafola mafiti e tau fekehekeheaki?

⁷ Ne tohi he aposetolo ko Paulo: “Ka ita a mutolu, aua neke hala ai; aua foki neke to e la ka e ita agaia a mutolu. Aua foki neke fakaatā e mutolu ha mena ma e tiapolo.” (Efeso 4:26, 27) “Kia fakafeilo fakaave a mua mo e tagata ne tagi he hana tau mena ha ha ia koe,” he ui e Iesu. (Mata. 5:25) He kumi ai e mafola mogoia kua lata ma e fakamafola mafiti he tau mena uka. Ko e ha? Ha ko e taute pihia kua puipui e tau fekehekeheaki mai he fufula tuga e matamotu ne nakai tului ti pela. Kia nakai fakaatā e tautolu e fakatokoluga, mahekeheke, mo e pipiki lahi mahaki ke he tau koloa ke taofi a tautolu mai he fakamafola e tau fekehekeheaki he mole laia e tutupu.—Iako. 4:1-6.

Ka Putoia e Tokologa he Taufetoko

8, 9. (a) Ko e heigoa e tau kehekeheaga he onoonoaga ne tupu ke he fakapotopotoaga he senetenari fakamua i Roma? (e) Ko e heigoa e fakatonuaga ne foaki e Paulo ke he tau Kerisiano Roma hagaao ke he taufetoko ha lautolu?

⁸ Falu magaaho ko e tau fekehekeheaki he fakapotopotoaga kua nakai ni putoia e tokoua ka e tokologa e tagata. Ko e mena ia ne tupu ke he tau Kerisiano i Roma ati tohi ai he aposetolo ko Paulo e tohi omoomoi. Ha ha i ai e taufetoko he vahāloto he tau Kerisiano Iutaia mo e tau Kerisiano Motu Kehe. Ha ha i ai falu he fakapotopotoaga ia kua onoono hifo mooli ki a lautolu kua loto lolelole, po ke molea e taputelegia. Ko e tau tagata pihia kua fakafili fakakelea e falu ke he tau tuaga fakatagata. Ko e heigoa e fakatonuaga ne foaki e Paulo ke he fakapotopotoaga?—Roma 14:1-6.

⁹ Ne fakatonu e Paulo e tau tagata he tau faahi ne ua he taufetoko. Tala age a ia ki a lautolu nukua maama ne nakai ko lautolu i lalo he Fakatufono faka-Mose ke nakai onoono hifo ke he tau matakainaga ha lautolu. (Roma 14:2, 10) Ko e aga pihia ka hehē, po ke fakatupetupe e tau tagata ne tua kua logona hifo agaia e fakalialia ke kai e tau mena ne fakatapu he Fakatufono. “Aua neke fakahui e gahua he Atua ha ko e mena kai,” he tomatoma e Paulo ki a lautolu. “Kua mitaki ke nakai kai e kakano he tau manu, poke inu uaina, po ke eke taha mena ke tauveli ai, po ke tupetupe ai, po ke fakalolelole ai hāu a matakainaga.” (Roma 14:14, 15, 20, 21) He taha faahi, ne fakatonu e Paulo e tau Kerisiano ne molea e loto taputelegia ke ua fakafili fakakelea a lautolu kua ha ha i ai e onoonoaga fakalaulahi. (Roma 14:13) Pehē a ia “aua neke homo e manatu he taha ke he mena kua lata ke manatu ai.” (Roma 12:3) He fakatonu e tau faahi ne ua he taufetoko nei, ne tohi e Paulo: “Haia ni, kia kumi fakamakutu e tautolu e tau mena ke tupu ai e mafola, mo e tau mena ke fefakamafanaaki ai.”—Roma 14:19.

10. Tuga e fakapotopotoaga he senetenari fakamua i Roma, ko e heigoa kua lata ke fakamafola e tau fekehekeheaki he vahā nei?

¹⁰ Maeke ia tautolu ke iloa ko e fakapotopotoaga i Roma kua talia e fakatonuaga a Paulo ti taute e tau hikihikiaga kua lata. Ka tutupu e tau fekehekeheaki ke he tau matakainaga Kerisiano he vahā nei, nakai kia lata foki a tautolu ke fakamafola totonu e tau taufetoko he kumi fakatokolalo mo e fakagahua e fakatonuaga faka-Tohi Tapu? Tuga ne tupu ke he tau Roma, he vahā nei, ko lautolu he tau faahi ne ua he taufetoko kua liga lata ke taute e tau hikihikiaga ke maeke ‘kia mafola foki a lautolu ia lautolu.’—Mare. 9:50.

Ka Ui Atu ke Lagomatai

11. Ko e heigoa kua lata e motua ke fakaeneene ke taute ka manako e Kerisiano ke tutala ki a ia hagaao ke he taufetoko mo e matakainaga Kerisiano?

¹¹ Ka e kua ka manako e Kerisiano ke tutala ke he motua hagaao ke he lekua kua fehagai a ia mo e tagata he magafaoa po ke matakainaga Kerisiano? Pehē e Tau Fakatai 21:13: “Ko ia kua ponoti hana tau teliga ke he tagi he tagata nofogati, to tagi foki a ia ka e nakai fanogonogo taha ki ai.” To nakai manako mooli e motua ke ‘ponoti hana tau teliga.’ Ka e hataki foki he taha fakatai: “Kua tonu a ia kua fakamua ke he hana taufetoko, ka e hau e taha tagata ti kumikumi e ia kia ia.” (Fakatai 18:17) Kua lata e motua ke fanogonogo mo e totonu, ka kua lata a ia ke fakaeneene ke nakai kau hahai mo ia ne hokotaki e taufetoko. He mole e fanogonogo ke he lekua, to liga hūhū a ia kua tutala nakai a ia ne ita ke he tagata ne fakatupu e fakahogohogo manava. Kua liga liu fakamanatu foki he motua e tau lakaaga faka-Tohi Tapu ke maeke a ia ne ita ke taute ke kumi e mafola.

12. Talahau e tau fakataiaga kua fakakite e hagahaga kelea he taute fakatepetepe ka mole e gugū he taha.

¹² Tolu e fakataiaga faka-Tohi Tapu ne fakakite e hagahaga kelea he taute fakatepetepe e mena he mole e logona e taha ni e faahi he taufetoko. Ne talitonu a Potifara ke he tala he hoana haana, kua lali a Iosefa ke fakapilo pulenoa a ia. He ita teao, ne tuku e Potifara a Iosefa ke he fale puipui. (Kene. 39:19, 20) Ne talitonu a Tavita ki a Tipa, ne pehē ko e haana a iki ko Mafiposeta ne kau mo e tau fī a Tavita. “Kitiala, kia eke e koe māu e tau mena oti a Mafiposeta” e tali fakatepetepe a Tavita. (2 Samu. 16:4; 19:25-27) Ne tala age ke he Patuiki ko Aretaseta ne liu ati he tau Iuta e tau kaupa ha Ierusalema ti kua amanaki ke totoko ke he Pule Atu Motu Peresia. Ne talitonu e patuiki ke he hokotaki pikopiko ti poaki ke nakai liu taute ha gahua talaga i Ierusalema. Ti ko e fua, ne oti e gahua he tau Iuta he faituga he Atua. (Esera 4:11-13, 23, 24) Kia mumuitua fakailoilo he tau motua Kerisiano e fakatonuaga a Paulo ki a Timoteo ke kalo kehe he taute e tau fakafiliaga fakamua.—Totou 1 Timoteo 5:21.

13, 14. (a) Ko e heigoa e tau kukū ne moua e tautolu hagaao ke he taufetoko he falu? (e) Ko e heigoa e lagomatai kua moua he tau motua he taute e tau fakafiliaga kua hako hagaao ke he tau matakainaga Kerisiano?

¹³ Pete foki kua tuga ke kitia mitaki e taufetoko he tau faahi ne ua, kua aoga ke mailoga “kaeke kua manatu taha kua iloa e ia ha mena, kua nakai la iloa e ia ha mena tuga ne lata he iloa e ia.” (1 Kori. 8:2) Iloa mooli nakai e tautolu e tau vala tala oti ne takitaki atu ke he taufetoko? Maeke nakai a tautolu ke maama katoatoa e tau feakiaga he tau tagata ne putoia ai? He ui ke fakafili, kua aoga mooli ke he tau motua ke nakai fakahehē a lautolu he fakavai, tau lagatau kelea, po ke tau tala gō! Ko e Fakafili ne kotofa he Atua ko Iesu Keriso, ne fakafili tututonu. Ne nakai “fakafili ai e ia ke lata mo e kitekite atu he hana tau fofoga; to nakai akonaki foki e ia ke lata mo e logona he hana tau teliga.” (Isaia 11:3, 4) Ka e takitaki he agaaga ha Iehova a Iesu. Ko e tau motua Kerisiano kua lata foki ke aoga mai he takitaki he agaaga tapu he Atua.

¹⁴ Ato taute he tau motua e tau fakafiliaga hagaao ke he tau matakainaga Kerisiano, kua lata ia lautolu ke liogi ma e lagomatai he agaaga a Iehova ti falanaki ke he takitakiaga ia he fakakia e Kupu he Atua mo e tau tohi he vahega fekafekau fakamoli mo e loto matala.—Mata. 24:45.

Lata Kia ke Moua e Mafola ke he Tau Tuaga Oti?

15. Ko e magaaho fe kua lata ia tautolu ke hokotaki e agahala hagahaga kelea ne kua mailoga e tautolu?

¹⁵ Ha ko e tau Kerisiano, kua tomatoma ki a tautolu ke kumi e mafola. Ka e pehē foki e Tohi Tapu: “Ko e iloilo mai luga, kua fakamua hana a mea, ti mafola.” (Iako. 3:17) Ke mafola ko e uaaki ke he mea, kakano ai ko e taofi fakatokoluga e tau tuaga he mahani hakohako he Atua mo e fakatatau ke he tau poakiaga tututonu haana. Ka mailoga he Kerisiano e agahala hagahaga kelea he matakainaga Kerisiano, kua lata a ia ke fakamalolō ki a ia ke tala age e agahala ke he tau motua. (1 Kori. 6:9, 10; Iako. 5:14-16) Ka nakai taute pihia he tagata mahani kelea, ko e Kerisiano ne iloa hagaao ke he agahala kua lata ke hokotaki ai. Ko e kaumahala ke taute e mena nei he lali nakai tonu ke fakatumau e mafola mo e tagata agahala kua kau atu a ia ke he mahani kelea.—Levi. 5:1; totou Tau Fakatai 29:24.

16. Ko e heigoa ka fakaako e tautolu mai he fakafehagai ha Iehu mo e Patuiki ko Iehoramo?

¹⁶ Taha e tala ne putoia a Iehu ne fakakite kua mua atu e tututonu he Atua ke he mafola lahi. Ne fakafano atu he Atua a Iehu ke fakahoko e fakafiliaga Haana ke he fale he Patuiki ko Ahapo. Ko e patuiki kelea ko Iehoramo, ko e tama ha Ahapo mo Iesepela ne heke atu he kariota ke feleveia mo Iehu ti pehē: “Iehu na e, kua mafola nakai?” Fēfē e tali a Iehu? Ne pehē a ia: “Ke mafola ha ha, he loga pihia e tau feuaki he hāu a matua fifine ko Iesepela, mo e hana tau lagatau taulaatua?” (2 Patu. 9:22) Ke he mena ia, ne loloku e Iehu e kaufana ti fana aki a Iehoramo ti ati ni ke he ate fua haana. Tuga ni ne taute e Iehu, kua nakai lata e tau motua ke huhui ke he tau tagata ne taute pauaki e agahala mo e nakai fakatokihala ha ko e lali ke taofi he mafola. Kua tuku ki tua e lautolu e tau tagata agahala nakai tokihala ke maeke e fakapotopotoaga ke fakatumau e olioli he mafola mo e Atua.—1 Kori. 5:1, 2, 11-13.

17. Ko e heigoa e vala he tau Kerisiano oti ka taute ke taofi e mafola?

¹⁷ Laulahi he tau taufetoko he tau matakainaga kua nakai putoia e hehē kelea lahi mahaki ne lata mo e fakafiliaga. Mitaki mooli mogoia ke ufiufi fakaalofa e tau hehē he falu. “Ko ia kua ufiufi e holifono kua kumi e ia e fakaalofa,” he talahau he Kupu he Atua, “ka ko ia kua liu talahau e mena, kua vevehe kehekehe ai e ia e tau kapitiga.” (Fakatai 17:9) He fakatatau ke he tau kupu ia to lagomatai a tautolu oti ke taofi e mafola he fakapotopotoaga mo e tumau e fakafetuiaga mitaki mo Iehova.—Mata. 6:14, 15.

Moua e Tau Monuina he Kumi e Mafola

18, 19. Ko e heigoa e tau aoga ne fua mai he kumi e mafola?

¹⁸ Ko e kumi ha tautolu ke he “tau mena ke tupu ai e mafola” ka moua e tautolu e tau monuina loga. Kua tata e fakafetuiaga ha tautolu ni mo Iehova he fifitaki e tautolu e tau puhala haana, ti lafi e tautolu ke he fakalatahaaga mafola he parataiso fakaagaaga ha tautolu. Ko e kumi e mafola i loto he fakapotopotoaga kua lagomatai foki a tautolu ke kitia e tau puhala ka kumi e tautolu e mafola mo lautolu ne fakamatala ki ai e ‘tala mitaki he mafola.’ (Efeso 6:15) Mautauteute mitaki a tautolu ke mahani molu ke he tau tagata oti, kia fakauka a tautolu ke he tau kelea muitui.—2 Timo. 2:24.

¹⁹ Manatu foki, to ha ha i ai e ‘liu tutu mai ha lautolu ne tututonu katoa mo lautolu ne hepehepe.’ (Gahua 24:15) Ka fakamooli e amaamanakiaga ia he lalolagi nei, totou miliona e tagata he tau feakiaga, tau aga, mo e tau mahani kehekehe ka liuaki mai ke he moui—ti mai he mogoia to liu taha ki tua ke he “fakave he lalolagi”! (Luka 11:50, 51) He fakaako a lautolu ne liliu tu mai ke he tau puhala he mafola ka eke mooli mo kotofaaga lilifu. Ko e lagomataiaga lahi mooli e fakamahani kua moua e tautolu mogonei ko e tau tagata taute mafola ma e magaaho ia!

[Matahui Tala]

Ko e Heigoa ne Ako e Koe?

• Maeke fēfē a tautolu ke kumi e mafola ka fakaita e tautolu e taha?

• Ko e heigoa kua lata ke taute ke kumi e mafola ka taute hehē mai ki a tautolu?

• Ko e ha kua nakai tonu ke kau hahai ke he taufetoko he falu?

• Fakamaama e kakano kua nakai lata ke mua atu e kumi he mafola ke he ha tuaga.

[Tau fakatino he lau 29]

Ofania e Iehova a lautolu kua fakamagalo noa e falu