Falanaki Ai he Lalolagi Nakai Mitaki Katoatoa

“KUA nakai eke e au e mena mitaki kua loto au ki ai, ka ko e mena kelea kua nakai loto au ki ai, ko e mena haia kua eke e au.” Kua moli nakai e mena nei ki a koe? Kia fakamalolo ke iloa ko e lekua taha ia ni he aposetolo ko Paulo; ka e kua eke a ia mo tagata mua e mitaki he mahani hakohako Kerisiano. Nakai kia ko e fekehekeheaki anei? I loto he hana tohi ke he tau Kerisiano i Roma, ne fakakite e Paulo e lekua: “Kaeke foki kua eke e au e mena kua nakai loto au ki ai, nakai tuai ko au kua eke e mena ia, ka koe hala kua nofo i loto ia au.” Ko e heigoa e hala ne hagaao a ia ki ai, mo e fahia mai fefe a ia he mena ia ati eke ai mo tagata mahani hakohako?​—Roma 7:19, 20.

He fakamuaaga he hana a tohi, ne tohia e Paulo: “Tuga ni he hoko mai ai e hala ke he lalolagi ke he tagata tokotaha, ko e mate foki ha ko e hala, ti kua hoko mai ai e mate ke he tau tagata oti kana, ha kua hala e tau tagata oti kana.” Ko e “tagata tokotaha” ko Atamu. (Roma 5:12, 14) Ko e hala faka-Atamu​—e hala he tagata fakamua, ko Atamu​—ko e kamataaga he tau nakai mitaki katoatoa ne moua he lanu tagata mo e ko e matapatu kakano ne kua uka moli ai ke fakatumau ke mahani hakohako.

Ko e kitekiteaga ha Paulo ke he “hala he kamataaga,” tuga ne fa ui aki, kua nakai talia lahi he vaha nei kakano kua holia ai e taofiaga he Tohi Tapu hagaao ke he tufugatia he tau matapatu fakaohooho fakalotu ne fiafia ke he tau tala he tupu mai noa. “Kua fakaheu he tau tagata fakaako tokoluga e vala tohi katoa” ko e puhala ne talahau ai he taha fakamaamaaga ke he Roma 5:12-14. Ka e he tau teau tau i tuai, kua fakatumau e tau fakamaamaaga he Tohi Tapu ke fakamahino mai ko e “he magaaho ne hala a Atamu . . . kua fakapalaia e ia aki e hala ia mo e tau fua i ai e tau fanau oti hana.”a

Kamataaga he Galo he Mahani Hakohako

Ke tuga ni e moui moli ha Atamu, ko e tagata fakamua, ne fakatikai he tokologa he vaha nei, kua pihia foki a Satani, ko e Tiapolo, kua omoi kehe ke tuga e mena taute he tala fakalata.b Ka e ko e pule malolo, ko Iesu Keriso, kua tala mai ki a tautolu ko ia nei kua “nakai tumau ni a ia ke he mena moli,” ke he falu kupu, ne kua nakai falanaki ki ai a ia. (Ioane 8:44) Mo e, ko e he fakaohoohoaga ha Satani ne totoko a Atamu mo e hana hoana ko Eva ki a Iehova ti moumou ai ha laua a falanakiaga i lalo he kamatamataaga.​—Kenese 3:1-19.

Kakano kua o mai oti a tautolu ia Atamu, kua moua oti e tautolu e aga ke hala. Ne talahau he tagata pulotu ko Solomona: “Nakai ni ha ha i ai ha tagata tututonu ke he lalolagi, kua eke e mahani mitaki, mo e nakai hala a ia.” (Fakamatalaaga 7:20) Ka kua maeke agaia ni ha tagata ke falanaki ki ai. Ka e maeke fefe e mena nei? Kakano nakai ni ko e tagata mitaki katoatoa ke kuku mau e mahani hakohako.

Ko e Matapatu he Mahani Hakohako

Ko e Patuiki ko Tavita ha Isaraela kua taute e tau hehe loga, fakalataha mo e tala talahaua hana ke he fakafetuiaga faivao mo Patesepa. (2 Samuela 11:1-27) Ko e tau kaumahala loga ha Tavita kua eke ai ke fakamaama kua mamao mai a ia he mitaki katoatoa. Ka e, ko e heigoa, ne kitia e Iehova he tagata nei? He fehagai ke he tama tane ha Tavita, ko Solomona, ne talahau a Iehova: “Ke faifano a koe ki mua haku, tuga ne faifano ai hau a matua ko Tavita, mo e loto katoa, mo e mahani hakohako.” (1 Tau Patuiki 9:4) Pete ni ko e hana tau hehe loga, ko e matapatu he falanakiaga he loto ha Tavita kua mailoga ai e Iehova. Ko e ha?

Ne mai e Tavita e tali he magaaho ne tala age a ia ki a Solomona: “Kua kumi e Iehova ke he tau loto oti, kua fioia foki e ia e tau fatuakiloto oti he tau manatu.” (1 Nofoaga he Tau Patuiki 28:9) Kua taute e Tavita e tau hehe, ka e kua loto fakatokolalo a ia, mo e manako a ia ke taute e mena kua hako. Ne fakatumau a ia ke talia e fakatonuaga mo e fakahakoaga​—kua moli, ko e mena ole ni e ia. “Iehova na e, kia kumikumi mai a koe kia au, mo e kamatamata au; kia fakamea hoku manatu ko e hoku loto” e ole hana. (Salamo 26:2) Ti kua fakamea moli ai a Tavita. Ko e tau fakakaupaaga ne fua mai he hana a hala mo Patesepa, ke fakatai ki ai, kua pihia mau ato hoko hana mate. Ka e, kua nakai lali a Tavita ke fakahakotika e hehe hana. (2 Samuela 12:1-12) Ka ko e mena ne mua, kua nakai mafai a ia ke fakakeu mai he tapuaki moli. Ha ko e mena nei, mo e kakano he hokulo he loto mamahi mo e tokihala moli ha Tavita, ne mautali a Iehova ke fakamagalo hana tau hala mo e talia a ia ko e tagata mahani hakohako.​—Kikite foki Salamo 51.

Falanaki i Lalo he Kamatamataaga

Kua kamatamata e Satani ko e Tiapolo a Iesu he lali ke moumou hana a mahani hakohako. Kua fakatumau ai e ia hana a mahani hakohako ha ko e tau mena uka mo e matematekelea, he kehe mai ia Atamu, ne kua kamatamata e omaoma ko e tagata mitaki katoatoa ha kua hataki ai ke omaoma ke he matafakatufono faka-Atua. Ke lafi atu, kua ha ha ia Iesu e mamafa he iloa kua hili i luga he mahani hakohako hana e fakamouiaga he magafaoa tagata.​—Heperu 5:8, 9.

Ko Satani, he fakamakamaka ke moumou e mahani hakohako ha Iesu, ne finatu ki a ia he magaaho ne lolelole lahi ai a Iesu​—he mole atu e 40 he tau aho ne fakaaoga e ia ke manamanatu fakahokulo mo e fakakanopogi he tutakale. Ne tolu e magaaho ne kamatamata e ia a Iesu​—ke fakafaliu e tau maka ke he tau areto; ke hopo hifo i luga he tapitapi he faituga, he amanaki to puipui he fakalavelave fakaagelu a ia mo e foaki ai e fakamailoga mana ke fakamoliaki hana a tuaga faka-Mesia; mo e ke talia e tuaga pule ke he tau kautu oti he lalolagi nei ke hukui ma e taha ni e “hufeilo” ki a Satani. Ka e kua nakai talia e Iesu e tau kamatamata takitaha, mo e fakatumau hana a mahani hakohako ki a Iehova.​—Mataio 4:1-11; Luka 4:1-13.

Ko e Mahani Hakohako ha Iopu

Ko e tuaga ha Iopu, he fakatumau hana a mahani hakohako i lalo he kamatamataaga, kua talahaua lahi. Ka e fuluola ai, kua nakai maama e Iopu ko e ha ne hoko e matematekelea ki a ia. Ne nakai iloa e ia kua tuku e Satani ki a ia e tau tala pikopiko, he talahau kua fekafekau a Iopu ke he Atua ha ko e tau kakano lotokai mo e talahau ke fakamoui aki ni a ia, to fakamakai a Iopu ke moumou hana a mahani hakohako. Ne fakaata he Atua a Iopu ke hokotia atu ke he falu he tau mena uka ke fakakite ko e hepe a Satani.​—Iopu 1:6-12; 2:1-8.

Kua tokotolu e tau kapitiga fakavai ne huhu atu ke he fakatino. Ne nakai fakamoli pauaki a lautolu ke he tau tutuaga mo e finagalo he Atua. Kua pihia e hoana ha Iopu, kua nakai maeke foki ia ia ke maama e matakupu, ti kaumahala ai ke fakamalolo hana tane he magaaho manako lahi hana. (Iopu 2:9-13) Ka e kua tumauokafua a Iopu. “Ato hoko ke he aho ke mate ai au nakai toka e au haku a mahani hakohako. Kua taofi e au haku a tututonu ke mau, nakai ni tiaki e au; to nakai eke fakakelea mai kia au he loto haku ke he tau oti haku.”​—Iopu 27:5, 6.

Ko e fakafifitakiaga tokoluga ha Iopu, katoa mo e mahani hakohako he tokologa he falu he tau tagata tane mo e tau fifine tua fakamoli, ne fakamau he Tohi Tapu, kua fakakite moli a Satani ko e fatipiko.

Mahani Hakohako mo e Fekafekauaga Kerisiano

Ko e mahani hakohako kia ko e mahani ne fakahakehake e Iehova ma e hana ni a fakamakonaaga? Nakai. Kua ha ha he mahani hakohako e aoga ne mua atu ma tautolu ko e tau tagata. Ko e ma ha tautolu a aoga ni ne tomatoma e Iesu a tautolu ke ‘fakaalofa atu ke he Iki ha tautolu a Atua mo e ha tautolu a loto katoa, mo e ha tautolu a agaga katoa, mo e ha tautolu a manatu katoa.’ Kua moli ai, ko e ‘poaki fakamua mo e lahi’ anei, mo e kua maeke he tagata tane, fifine, po ke tama ne mahani hakohako ke taofi mau ai. (Mataio 22:36-38) Ko e heigoa ne putoia ki ai, mo e ko e heigoa e tau palepale?

Ko e tagata mahani hakohako kua lata ke falanaki ki ai, nakai ni he hana a matakainaga katofia ka e, mua atu, he Atua. Ko e hana a mea he loto kua kitia ai he hana a tau gahua; kua ataina a ia mai he aga fakatupua. Kua nakai fakavaivai po ke kelea a ia. Kua pehenei e mena ne talahau he aposetolo ko Paulo: “Kua tiaki e mautolu e tau mena galo ke ma ai, nakai o fano a mautolu mo e mahani pikopiko, nakai fiofio e mautolu e kupu he Atua; ka kua fakailoa a mautolu ke he tau loto manamanatu he tau tagata oti ki mua he Atua he fakakite atu e mautolu e kupu moli.”​—2 Korinito 4:2.

Ki a mailoga ne tokutoku e Paulo e tau aga ne kua lata mo e fekafekauaga Kerisiano. Kua maeke fefe e fekafekau Kerisiano ke fekafekau ke he falu kaeke kua nakai mea hana tau lima, kaeke ke nakai ko e tagata mahani hakohako a ia? Ko e ulu he matakau fakalotu Ailani ne nakaila leva ia e toka e gahua ne fakamaama e mena ia. Ne talahau fakamoli e ia ne “fakaata e [ia] e faifeau ne fakapilo e tau tama ke gahua mau mo e fanau he leva atu e iloa hana a ekefakakelea tama,” he hagaao ke he nusipepa The Independent. Ne fakamaama he tala e fakaholo atu he ekefakakelea ke molea e 24 he tau tau. Kua tuku ai e faifeau he fale puipui ke fa e tau tau, ka e manamanatu la ke he matematekelea ne ha ha he fanau ne fakapilo e ia he magahala he tau tau ia kakano kua noa hana a leveki ke fakagahuahua e tumau ke he mahani hakohako!

Mahani Hakohako—Ko e Tau Palepale

Ko e aposetolo ko Ioane ko e tagata nakai matakutaku. Ha ko e ha laua a makutu velagia, ne ui e Iesu a ia mo e hana tugaane ko Iakopo ko e “na tagata pakulagi.” (Mareko 3:17) Ko e tagata ne mua atu e mahani hakohako, ko Ioane, fakalataha mo Peteru, ne fakamaama age ke he tau pule Iutaia ko ia ‘kua nakai maeke ke fakamate’ hagaao ke he tau mena ne kitia mo e logona e ia he magaaho ne ha ha a ia mo Iesu. Ko Ioane foki e taha he tau aposetolo ne talahau: “Kua lata ni ke mua e omaoma ke he Atua ke he omaoma ke he tau tagata.”​—Gahua 4:19, 20; 5:27-32.

Kua tuga ko e magaaho ne ha ha a Ioane he tau atu tau 90 he moui, ne fakapaea ai a ia ke he Motu ko Patamo “ha ko e kupu he Atua, mo e talahauaga kia Iesu Keriso.” (Fakakiteaga 1:9) Ha ko e hana tau tau he moui, liga ne manatu a ia kua fakaoti tuai hana a fekafekauaga. Ka e ko e tagata he hana mahani hakohako ni ka tuku ki ai e kotofaaga ke tohi hifo e kitiaaga fuluola lahi he Fakakiteaga. He mena nei, kua tua fakamoli a Ioane. Ko e monuina ha ia ma hana! Mo e kua loga atu foki ka moua. He magaaho fakamui, kua kitia maali ai he matakavi i Efeso, ne tohia ai e ia hana fakamauaga Evagelia mo e tau tohi tolu. Ko e tau monuina mua atu ha a ia ke fakatapunu aki e 70 he tau tau he fekafekauaga tua fakamoli mo e tumau falanaki ai!

Ke eke mo tagata mahani hakohako he puhala lahi ka ta mai e makona hokulo. Ke eke ke fakamoli ki mua he Atua ka ta mai e tau palepale tukulagi. He vaha nei, “ko e moto tagata tokologa” he tau tagata tapuaki moli kua tauteute ai ke huhu atu ke he lalolagi fou he mafola mo e milino, mo e amaamanakiaga ke moui tukulagi. (Fakakiteaga 7:9) Ko e mahani hakohako he tau mena aoga he mahani mitaki mo e tapuaki kua lata ke fakatokoluga, pete ni ko e tau kamatamata he fakatokaaga he tau mena nei mo e loga he tau paleko ha Satani ka liga ta mai. Kia iloa tonu ko e malolo ne foaki mai e Iehova, kua maeke ia koe ke kautu!​—Filipi 4:13.

He vagahau hagaao ke he mogonei mo e ke he vaha anoiha, ne fakamoli mai e salamo ko Tavita ki a tautolu oti he magaaho ne pehe a ia, he liogi fakaaue ki a Iehova: “Ha ko au, kua toto hake e koe au ke he haku a mahani hakohako; ti fakatu foki e koe au ki mua hau tukulagi. Kia fakamonu kia Iehova, . . . Amene mo Amene.”​—Salamo 41:12, 13.

[Tau Matahui Tala]