TAU KEI KE FIAFIA E MAGAFAOA
Fehagai mo Lautolu i Fafo he Magafaoa Tutaki Haau
MARGARET,a KO E MATUA FIFINE TUTAKI I AUSETALIA: “Ko e hoana mua he taane haaku ne tala age ke he fanau ke nakai fanogonogo ke he ha mena ne talahau e au—po ke taha mena mukamuka tuga e ‘Manatu ke kana e tau nifo haau.’” Ne logona e Margaret kua lekua e fakamauaga haana ha ko e fua mai he mavehevehe ia.
Ne fehagai e tau magafaoa tututaki mo e tau fakafetuiaga kehe lahi ti fa paleko mo lautolu i fafo he magafaoa ha lautolu.b Laulahi he tau matua tututaki ka fehagai mo e taha matua he tama he tau paleko tuga e ahiahi atu, akonaki, mo e lalago fakatupe. Liga taufetului foki e tau kapitiga mo e tau magafaoa ke hikihiki ke he tau tagata he magafaoa foou. Manamanatu ke he puhala he fakatonuaga mai he Tohi Tapu ka lagomatai e magafaoa tututaki haau ke fehagai mo e tau paleko ia.
FAKAFETUIAGA 1: KO E TAHA MATUA FOKI HE TAMA
Ko e matua fifine tutaki i Namipia ne higoa ko Judith ne pehē: “Ko e matua fifine he tau tama tututaki haaku ne tala age ki a lautolu ko e hoana foou noa ni he matua taane ha lautolu au ti ka fai fanau a maua to nakai ko e tau lafu ha lautolu. Mamahi lahi au ke he tau kupu haana ha kua ofania e au e tau tama tututaki haaku ke tuga ni ko e tau tama haaku.”
Ne talia he tau tagata pulotu ko e fakafetuiaga he taha matua he tama ko e matakupu uka mo e mavehevehe ma e magafaoa tututaki. Fa mahani, ko e matua fifine mo e matua fifine tutaki ne fa uka lahi. Ko e heigoa ka lagomatai?
Ko e puhala ke kautū: Fakatoka e tau fakakaupāaga kua lata. Ka lali a koe ke nakai fakaatā mai e taha matua, to liga mamahi e logonaaga he tama haau.c Ko e tau matua he tama, ko laua ne ‘fanau ai a ia,’ ne uho lahi ke he moui haana. (Tau Fakatai 23:22, 25) He taha faahi, ka fakaatā e koe e hoa mau fakamua haau ke lahi e pule ke he magafaoa haau, to fakaita po ke fakahogohogo manava e koe e hoa foou haau. Eketaha ke lagotatai, he fakatoka e tau fakakaupāaga iloilo ke puipui e fakamauaga haau, ka e tumau ke kaufakalataha ke he taha matua ka maeke.
LAGOMATAIAGA MA E TAU MATUA
Ka tutala a koe mo e hoa fakamua haau, hagaaki ke he fanau ha mua ti fakatote e fakatutala ke he falu matakupu. Ma e fakatai, liga hūhū fakailoilo a koe ka maeke ke fakatoka e magaaho ke hea telefoni tumau he aho. Fa gahua mitaki e mena ia ke he hea telefoni tumau po ke he tulotopō.
Ka nakai ha ha ia koe e tonuhia ke leveki e tau tama haau, liga maeke a koe ke fakaaoga e tau hea telefoni, tau tohi, fakafano e fekau tohitohi he telefoni, po ke meli hila ke tumau e matutakiaga. (Teutaronome 6:6, 7) Falu ne fakaaoga foki e matutakiaga ke he vitiō. Maeke ia koe ke moua e lotomatala ke he tau fanau haau ti foaki e fakatonuaga mitaki ke lagomatai a lautolu.
LAGOMATAIAGA MA E TAU MATUA FIFINE TUTAKI
Fakakite e “feofanaki” ke he matua fifine he tau fanau he fakamahino kua nakai lali a koe ke hukui a ia. (1 Peteru 3:8) Tala age tumau e tuaga he tau fanau ka haia e tau fanau mo koe, he hagaaki fakalahi ke he tau mena mitaki. (Tau Fakatai 16:24) Ole ma e fakatonuaga haana, ti fakaaue ki a ia ka foaki ai.
Fakakaupā he fakakite e tau logonaaga mokoina ke he tau fanau ka ha ha i ai e matua fifine ha lautolu. Ko Beverly, ko e matua fifine tutaki he tau Faahi Kaufakalataha, ne pehē: “Ko e tau tama tutaki haaku ne manako ke hea au ko Mami. Ne talia a maua mo lautolu kua mitaki e mena nei he fale ha mautolu ka e nakai mitaki ka hea e lautolu au ko Mami ka haia a lautolu mo e ha lautolu a matua fifine ko Jane, po ke magafaoa haana. Ne matutaki mitaki au mo Jane he mole e mena nei. Ti gahua auloa a maua he tau gahua aoga mo e ō he tau fenoga kitekite.”
Maeke ia koe ke lahi e fakaohoohoaga ke he fanau haau ka e nakai mailoga e koe
Maeke ia koe ke lahi e fakaohoohoaga ke he fanau haau ka e nakai mailoga e koe
LAGOMATAIAGA MA E TAU MATUA MO E TAU MATUA TUTAKI KE FEMATAAKI
Ua vagahau kelea hagaao ke he matua po ke matua tutaki ke logona he tau tama. Kua mukamuka ke mokulu ke he tutalaaga kelea pihia, ka e fakatupetupe lahi ke he tama. Ti nakai iloa e koe e puhala po ke magaaho ka fatiaki ai e tau kupu haau. (Fakamatalaaga 10:20) Ka pehē e tama kua vagahau kelea e taha matua po ke matua tutaki ki a koe, hagaaki ke he tau logonaaga he tama. Liga talahau e koe taha mena pehē: “Fakamolemole au kua logona e koe e mena ia. Ai fiafia e Mami haau ki a au, ti falu mogo ka ita e tau tagata ne vagahau e lautolu e tau mena nakai mitaki.”
Lali ke tatai e tau matafakatufono mo e akonakiaga he tau magafaoa ne ua. Ka nakai maeke e mena nei, fakamaama e kehekeheaga ka e nakai ekefakakelea e taha matua. Manamanatu ke he mena ne tupu:
Matua fifine tutaki: Fakamolemole ma Tim tau hake e tauela pala haau.
Tim: He kaina ha Mami, na toka e mautolu he foloa ti tautau hake e ia.
Matua fifine tutaki (ita): Na fakaako teva e ia a koe.
To mitaki nakai e tali pehē?
Matua fifine tutaki (totoka): Ae, mitaki. He fale nei na tautau ni e mautolu ha mautolu.
Ua fakatoka e tau matagahua ma e tau fanau haau he magaaho ka haia a lautolu mo e taha matua. (Mataio 7:12) Ka nakai maeke a koe ke hiki e matagahua, moua e fakaatāaga mai he taha matua ato tala age ke he tau fanau e mena ne fakatoka e koe.
Lagomatai lahi e totonu mo e fakalilifu
Lagomatai lahi e totonu mo e fakalilifu
LALI PEHĒ: Muitua e tau lakaaga nei ke he taha magaaho ka feleveia a koe mo e hoa fakamua he tokoua haau po ke hoa he tokoua fakamua haau:
Ono ke he mata ti mamali. Ua oohi, ti fakatalofe e tau tukeua, po ke fakapuhela e tau mata ki luga.
Talahau e higoa he tagata ka feleveia. Ma e fakatai, pehē, “Fakaalofa atu ma Jane.”
Putoia e tagata he fakatutalaaga ka haia a koe he matakau.
FAKAFETUIAGA 2: TAU FANAU LALAHI
Ko e tohi Step Wars ne futiaki e taha fifine ne hohohā ke he puhala ne fa kau e taane haana mo e tau tama lalahi haana ti fakaheu ke talahau kua taute fakakelea e lautolu a ia. “Ne mafiti lahi e ita haaku,” he ui e ia. Maeke fēfē a koe ke fakatumau e fakafetuiaga haau mo e tau tama lalahi ke ua moumou e fakamauaga haau?
Ko e puhala ke kautū: Fakakite e fai logonaaga. Pehē e Tohi Tapu: “Aua neke kumi e taha e mitaki hana ni, ka kia takitokotaha mo e kumi e mitaki he falu.” (1 Korinito 10:24) Lali ke maama mo e mailoga e tau logonaaga he taha tagata. Liga matakutaku e tau fanau lalahi ne tutaki neke galo e tau logonaaga fakaalofa he ha lautolu a matua. Po ke logona e lautolu ka fakafeleveia fakamitaki e lautolu e matua tutaki, to nakai fakamooli a lautolu ke he matua fanau ha lautolu. Ka ko e mogonei, liga tupetupe e tau matua ko e tutuhia e tau tama ha laua to omoi a lautolu ke he mafoa.
He nakai lali ke omoi e tuaga kapitiga, kia fakaatā e fakafetuiaga haau mo e tau tama tutaki haau ke tupu. He tau mena oti kua nakai pulotu ke lali ke fakaohooho po ke peehi e taha tagata ke he logonaaga fakaalofa mooli. (Lologo a Solomona 8:4) Ti lali ke fakatoka e tau amaamanakiaga iloilo mo e mooli ka hoko ke he fakafetuiaga tata mo e tau tama tutaki haau.
Ua talahau e tau mena oti kua manatu po ke logona e koe, kaeke ke ekefakakelea atu ki a koe. (Tau Fakatai 29:11) Ka uka ke tautaofi e puhala vagahau haau, liogi tuga e Patuiki ko Tavita i Isaraela: “Kia tuku e koe, Iehova na e, e leoleo ke he haku gutu, kia leveki e koe e gutuhala he haku tau laugutu.”—Salamo 141:3.
Ka fifili a koe ke nofo he fale mo e tau tama ne feaki i ai, liga ofo lahi a koe ke he pipikiaga ne logona hifo agaia e lautolu. Lali ke fakatote e tau hikiaga, mua atu ke he tau poko tuai ha lautolu. Manamanatu foki a koe ke hiki atu ke he fale foou.
LALI PEHĒ: Ka fakatumau haau a fanau lalahi ne tutaki ke hemu po ke nakai fakalilifu a koe, fakakite e tau logonaaga haau ke he hoa haau ti fanogonogo fakamakutu ke he tau manatu haana. Ua peehi e hoa haau ke fakahako e fanau. Ka e lali ke atihake e femaamaaki he vahāloto ha mua tokoua. Ka “loto fakalataha” a mua ke he tuaga, maeke a mua ke gahua tokoua ke fakaholo ai ki mua.—2 Korinito 13:11.
Lali ke fakakite e fakaalofa ke he tau fanau oti he magafaoa
Lali ke fakakite e fakaalofa ke he tau fanau oti he magafaoa
FAKAFETUIAGA 3: FALU MAGAFAOA MO E TAU KAPITIGA
Ko Marion ko e matua fifine tutaki i Kanatā ne ui: “Fa mahani e tau matua haaku ke age e tau mena fakaalofa ke he tama taane haaku ka e nakai ke he tau tama he taane haaku. Ne lali a maua ke fakatau ni e maua, ka ko e falu mogo ne nakai fāhia a maua.”
Ko e puhala ke kautū: Tuku fakamua e magafaoa foou haau. Tala age ke he magafaoa mo e tau kapitiga haau hagaao ke he fakamooliaga ke he magafaoa foou haau. (1 Timoteo 5:8) He nakai amanaki a koe ke fakaalofa mafiti mai e tau magafaoa oti mo e tau kapitiga ma e magafaoa foou, maeke a koe ke ole ki a lautolu ke totonu mo e nakai onoono hifo. Fakamaama e mamahi he fanau ka nakai fakakite ki ai e fakaalofa mo e falu mahani totonu.
Lali ke fakaatā e tau matua tupuna mai he fakamauaga fakamua haau ke fai vala he tau momoui he tau tama haau. Ko e matua fifine i Igilani ne higoa ko Susan ne ui: “Ne liu au fai taane he 18 e mahina he mole e mate he taane mua haaku, ti uka lahi e tau matua haana ke talia e taane foou haaku. Ne holo mitaki ai he putoia e maua a laua, he fakaatā e tau tama ke hea ki ai, ti fakaaue ki a laua ha ko e lalagoaga ha laua.”
LALI PEHĒ: Mailoga e kapitiga po ke magafaoa haau ne nakai mukamuka e fakafetuiaga mo koe, ti fakatutala mo e hoa haau e puhala ka fakaholo ki mua e fakafetuiaga ia.
Ko e fakafetuiaga mo lautolu i fafo he magafaoa haau ka paleko ke he magafaoa tutaki haau. Ka ko e fakagahua e fakatonuaga faka-Tohi Tapu, to moua he magafaoa haau e monuina ne mavehe he Tohi Tapu: “Kua ati hake ai e fale ke he iloilo; kua fakamau ai foki ke he pulotu.”—Tau Fakatai 24:3.
a Hiki falu higoa.
b Ma e vala tala ke fehagai mo e falu paleko, kikite e tau fufuta vala tala i mua “Tau Mena Galo he Tau Magafaoa Tutaki ne Kautū,” he fufuta he Awake! ha Aperila 2012 ne taute fakailoa he Tau Fakamoli a Iehova.
c Mooli, ka fakamatakutaku po ke vale e hoa fakamua haau, liga lata ia koe ke fakatoka e tau fakakaupāaga kikili lahi ma e haohao mitaki he magafaoa haau.
HŪHŪ KI A KOE NI . . .
Maeke fēfē au ke femataaki mo e taane po ke hoana he hoa fakamua haaku?
Maeke fēfē a tautolu ke lagomatai e tau magafaoa mo e tau kapitiga ke kalo mai he fakamamahi teao e magafaoa ha tautolu?