De bril nader bekeken
Door Ontwaakt!-correspondent in Engeland
LEEST u dit met behulp van een bril? Nu, u bent beslist niet de enige. Zo’n zestig procent van de Britse bevolking bijvoorbeeld draagt tegenwoordig een bril.
Een bril dragen is dan ook zoiets gewoons geworden, dat als uw vrienden iets over uw bril zeggen, dat waarschijnlijk is omdat u een ander montuur hebt of besloten hebt helemaal geen bril op te zetten. De meesten van ons raken zo aan onze bril gewend dat wij hem op- en afzetten zonder er hoegenaamd bij na te denken — tenzij hij van onze neus begint te glijden of beslaat.
De meeste brildragers zouden echter waarschijnlijk liever gewoon goede ogen hebben dan een modieus montuur. Een bril kan lastig zijn. Niettemin hebben mensen met slechte ogen het nog nooit zo goed gehad.
Oude hulpmiddelen bij het zien
Van de Romeinse keizer Nero wordt gezegd dat hij, om de gladiatorenspelen beter te kunnen zien, een lens liet maken van smaragd — een nogal dure en ondoelmatige manier om een verslechterend gezichtsvermogen te verbeteren. In oude tijden werden lenzen eveneens gemaakt van kristalglas, kwarts, amethist, beril en topaas. Omstreeks het jaar 1268 beschreef de Engelse monnik Roger Bacon echter hoe een glazen bolsegment als hulpmiddel bij het lezen gebruikt kon worden. Rond dezelfde tijd deden de eerste brillen — monturen waarin grove lenzen waren gezet — hun intrede.
Wie hadden die uitgevonden — de Italianen of de Chinezen? Daarover valt te twisten, daar het instrument bijna gelijktijdig in beide landen het licht blijkt te hebben gezien. Enerzijds staat op een grafmonument in het Italiaanse Florence dit grafschrift: „Hier rust Salvino d’Armato van de Armati van Florence. De uitvinder van de bril. God vergeve hem zijn zonden.” Niemand weet zeker wanneer hij gestorven is — in 1285, 1317 of 1340. Anderzijds vertelde de grote Italiaanse ontdekkingsreiziger Marco Polo dat hij veel mensen in China een bril zag dragen toen hij daar laat in de dertiende eeuw arriveerde. Volgens de overlevering werden er inderdaad reeds vanaf 500 G.T. brillen gedragen in China.
In ieder geval floreerde de optische industrie tegen de zestiende eeuw in Venetië, evenals in Neurenberg en andere Europese centra. Brillen werden gewilde versierselen, die in veel steden verkocht werden door straatventers. Maar helaas, de venters boden bij hun waar geen oogtest aan. Het kan dus zijn dat wel het uiterlijk van de koper erop vooruitging maar niet noodzakelijkerwijs zijn gezichtsvermogen!
De bril in deze tijd
De bril verbeterde gestaag. Hij werd om de oren bevestigd met lintjes of op de neus met behulp van een veerklemmetje. In het begin van de achttiende eeuw lanceerde iemand het idee de bril met behulp van stijve oorstukken op zijn plaats te houden. Dit is nog steeds de populairste methode.
Ook de vervaardiging van de glazen verbeterde spectaculair. Doorzichtige kristallijne stoffen werden uiteindelijk vervangen door optisch glas van hoge kwaliteit. De proeven met prisma’s die Sir Isaac Newton in de zeventiende eeuw had gedaan, leidden tot begrip van de lichtbreking. Zo konden er met wetenschappelijke nauwkeurigheid precisieglazen worden gemaakt.
In 1784 bedacht de Amerikaanse staatsman Benjamin Franklin een ingenieuze oplossing voor een probleem dat hij met zijn bril had. Door zijn leesbril kon hij niet in de verte zien en met de bril die hij had om in de verte te zien, kon hij niet lezen. Dus redeneerde hij: Waarom, in plaats van voortdurend twee brillen te verwisselen, de twee soorten glazen niet in één bril gecombineerd? Zo werd de dubbelfocusbril geboren. Het duurde echter nog honderd jaar voordat er een efficiënte manier was uitgewerkt om die te vervaardigen.
Er zijn ook verschillende soorten optisch glas verkrijgbaar om in speciale behoeften te voorzien. Gelaagde of geharde glazen kunnen in een veiligheidsbril worden gezet om de ogen van arbeiders te beschermen tegen rondvliegende deeltjes. Sommige glazen zijn fototroop: Wanneer ze worden blootgesteld aan helder zonlicht kleuren ze donker, en in de schaduw of binnenshuis ontkleuren ze weer. Nog andere glazen zijn van kunststof, wat het gewicht van de bril aanzienlijk vermindert en mensen met dikke glazen in staat stelt ze te dragen zonder er ongemak van te ondervinden.
’Ik? Een bril?’
Misschien behoort u echter tot de gelukkige enkelingen die over een volmaakt gezichtsvermogen beschikken. Waarschijnlijk zal dat niet lang duren.
’Wilt u zeggen dat ik eens misschien een bril moet dragen?’, vraagt u zich af. Ja, die kans is heel groot, ook al ziet u de wereld op dit moment volkomen scherp. Waarom? Welnu, onder meer omdat u tegen de tijd dat u 45 jaar bent — of ouder — waarschijnlijk de gevolgen van presbyopie zult merken. Schrik maar niet van dat woord. Het betekent slechts dat de lenzen in uw ogen zich niet meer zo efficiënt van dichtbij op veraf zullen instellen als in uw jeugd. Een bril is slechts één van de nadelen van het verouderingsproces.
Dragen uw ouders een bril? Velen denken dat gezichtsstoornissen erfelijk zijn. Als dat zo is, dan staat misschien reeds vast dat u eens zelf een bril zult moeten dragen.
Na verloop van tijd kunnen leeftijd, erfelijkheid en gewoonten echter hun tol gaan eisen en veel voorkomende oogafwijkingen veroorzaken, zoals verziendheid (hypermetropie), bijziendheid (myopie), astigmatisme (een onvolkomen kromming van het hoornvlies) en scheelzien (strabisme). Indien u last hebt van een van de bovenstaande afwijkingen is een bezoek aan een oogspecialist (een optometrist bijvoorbeeld) op zijn plaats. Dan is het nog maar een kwestie van een montuur uitkiezen dat u bevalt. — Zie kader.
De zorg voor uw bril
Een bril kan erg duur zijn en u kunt ervan afhankelijk zijn voor het doen van uw dagelijks werk. Zorg er daarom goed voor. Leg hem als u hem afzet nooit met de glazen naar beneden neer. Zorg er ook voor dat u hem niet ergens neerlegt waar iemand erop zou kunnen gaan zitten of staan. Een bril wordt nogal snel vuil, dus moeten de glazen dagelijks opgewreven worden met een zachte, droge doek en moet het montuur van tijd tot tijd een warm sopje krijgen. Als u kleine kinderen hebt die een bril dragen, zult u waarschijnlijk merken dat hun bril vaker schoongemaakt moet worden.
Wat echter als uw bril ontzet raakt en niet goed meer past? Ga ermee naar uw opticiën om hem te laten bijstellen in plaats van risico’s te nemen door het zelf te doen.
Bij een goede verzorging zal uw bril u goede diensten bewijzen. O, hij zal u misschien af en toe nog wat last bezorgen, maar uw gezichtsvermogen verbetert er wel door — en misschien zelfs uw uiterlijk. En dan is zo’n beetje last toch zeker niet erg?
[Kader op blz. 22]
Brillen en de mode
’Met een bril zal ik er verschrikkelijk uitzien!’, zeggen velen als hun wordt meegedeeld dat zij een bril moeten gaan dragen. Modeontwerpers hebben hun talenten echter zo treffend gebruikt voor het ontwerpen van brillen dat een bril een tamelijk flatterend sieraad kan zijn.
Om te beginnen hebben de fabrikanten van brilmonturen gebruik gemaakt van nieuwe lichte, duurzame kunststoffen, waardoor de keuze van de kleur en de grootte bijna oneindig is. Bovendien is het door het aanwenden van glas met een hoge brekingsindex mogelijk, sterke glazen redelijk dun te maken. En wanneer ze worden ontspiegeld, worden ze bijna onzichtbaar.
Bent u modebewust, dan kunt u brilmonturen uitkiezen als accessoires bij uw garderobe. In een door de Britse Optische Informatieraad uitgegeven brochure wordt aanbevolen een montuur te kiezen dat past bij de vorm van uw gezicht, dat uw sterke punten accentueert en de minder sterke verdoezelt. Zou u bijvoorbeeld willen dat uw gezicht wat smaller lijkt? Kies dan, zegt de brochure, een montuur waarbij de kleur op de brug geconcentreerd is en naar de slapen toe vervaagt. Staan uw ogen dicht bij elkaar? Kies dan een montuur met een lichte brug en meer kleur aan de buitenranden. Probeer verschillende stijlen en bestudeer het verschil in effect. Het kan nuttig blijken een goede vriendin mee te nemen van wie u zeker weet dat zij eerlijk haar mening zal zeggen.
Mocht u een bril te lastig vinden, overweeg dan contactlenzen. Veel mensen kunnen die de hele dag probleemloos in hebben.