Waarom vrouwen werk zoeken

SOCIOLOGEN noemen diverse redenen waarom vrouwen werk buitenshuis zoeken. Vooral de moderne vrouw heeft eenvoudig veel minder in huis te doen dan haar overgrootmoeder. Met een langere levensduur, minder kinderen, meer arbeidsbesparende apparaten en gemakkelijke voedingsmiddelen, kan een moderne jonge vrouw van vijfendertig, nadat het jongste kind naar school is gegaan, zich afvragen hoe ze haar uren verder overdag moet vullen.

En voor veel vrouwen is buitenshuis gaan werken, nadat de kinderen allemaal naar school zijn of volwassen zijn geworden, een oplossing gebleken. Als gevolg hiervan was de gemiddelde leeftijd van de werkende vrouw in Amerika in 1962 opgeklommen tot eenenveertig, vergeleken met zesentwintig in 1900 en zevenendertig in 1950.

Ook het toenemende aantal echtscheidingen — in de Verenigde Staten zijn er meer dan één miljoen vrouwen per jaar die scheiden, in Nederland nu meer dan 20.000 — drijft de vrouw het economische leven in. Vaak moeten zij werken om in leven te blijven.

Bovendien vragen steeds meer jonge vrouwen die zien hoe vrienden, buren en zelfs ouders scheiden, zich af of het redelijk en realistisch is er op te rekenen dat een man je je hele leven zal onderhouden; is het niet voorzichtiger met de mogelijkheid rekening te houden dat je je later zelf zult moeten kunnen bedruipen? Deze vrouwen zien het werk dat zij tijdens hun huwelijk blijven verrichten als een soort van verzekering tegen de mogelijkheid dat ze op veertigjarige leeftijd als gescheiden vrouw kinderen moeten onderhouden zonder enige vakbekwaamheid of arbeidservaring waarop ze kunnen bogen.

Een andere reden waarom veel gehuwde vrouwen werk zoeken, is om de inkomsten van hun man aan te vullen. Wegens de snelle inflatie hebben veel gezinnen extra inkomsten nodig om noodzakelijke aankopen te kunnen doen. Anderen wensen eenvoudig enige luxe die het gezin zich anders niet zou kunnen permitteren, of willen hun levensstandaard verhogen.

Als het werk van de man seizoengebonden is, of soms periodes van werkloosheid kent, kan het inkomen van een vrouw een stabiliserende economische factor vormen die het gezin door moeilijke tijden heen helpt, vooral ook omdat de meeste vrouwen in de dienstverlenende sector werkzaam zijn, welke minder snel door werkloosheid wordt getroffen dan de traditionele terreinen van mannenarbeid, zoals de woningbouw en industrie.

Van overheersende invloed

Hoewel echter bovenstaande omstandigheden en factoren veel vrouwen tot deelnemers aan het arbeidsproces hebben gemaakt, is het kennelijk toch vooral de vrouwenbeweging geweest die deze tendens heeft aangewakkerd. De opvattingen die door deze beweging zijn gepropageerd, hebben veel vrouwen, zelfs zij die geen directe contacten met de beweging hebben, ontevreden gemaakt met het huishouden en hen ertoe gebracht persoonlijke identiteit en onafhankelijkheid te zoeken. Zij willen betrokken raken in een wereld die groter is dan de kring van hun eigen gezin.

Voor sommige vrouwen schijnt zelfs het huwelijk afgedaan te hebben als instelling die in deze moderne tijd met haar nieuwe moraal nog levensvatbaarheid zou bezitten. Bovendien is een toenemend aantal vrouwen niet meer bereid hun traditionele rol — het verzorgen van kinderen — op zich te nemen. Het geboortecijfer in de V.S. is tot een ongekend minimum gedaald — van 3,7 kinderen per gezin in 1957 tot 1,8 in 1975, en die tendens heeft zich in 1976 nog verder dramatisch voortgezet. Ook in Nederland bestaat sinds kort een landelijke werkgroep „Vrijwillige Kinderloosheid”.

Terwijl moeders in de jaren ’50 nog geneigd waren thuis te blijven bij hun pasgeboren of nog niet schoolgaande kinderen, voordat ze weer aan het werk gingen, willen veel hedendaagse vrouwen helemaal niet meer wachten. Het leven van huisvrouw en moeder, met zijn bepaalde mate van isolering en nadruk op het dienen van anderen, schijnt veel vrouwen in deze tijd ouderwets, saai en onnodig beperkend toe.

„Nadat mijn eerste dochter was geboren, had ik het gevoel dat ik haar ter wereld had gebracht, maar mezelf had gedood”, aldus een jonge moeder van twee kinderen, in het bezit van een universitaire graad en eraan gewend om te werken. „Het betekende voor mij het einde van mijn bestaan als onafhankelijk persoon met nauwe contacten met de buitenwereld.”

Deze vrouw vond de overgang tot huisvrouw en moeder teleurstellend en deprimerend. „Ik besloot weer aan het werk te gaan nadat ik me ervan bewust werd dat ik damestijdschriften kocht met artikelen hoe ik zelf dingen kon maken om geld uit te sparen”, zo vertelt zij. „Ik realiseerde me dat ik met een baan veel meer geld zou kunnen verdienen.” Dus ging ze weer aan het werk, en liet haar twee jonge dochters, de een pas een paar maanden oud, over aan de zorg van een huishoudster.

De gedachte dat huisvrouw zijn, wat status betreft „het laagste van het laagste” is, heeft veel vrouwen ertoe gebracht naar werk buitenshuis om te zien. „Als je thuis blijft, denken mensen dat je te suf bent om te werken,” aldus een jonge vrouw. Ook steeds meer echtgenoten dringen erop aan dat hun vrouw gaat werken. Eén man moedigde zijn onwillige vrouw, die pas haar eerste kind had gekregen, aan om weer snel aan het werk te gaan. Waarom?

„Gedeeltelijk om zelfzuchtige redenen”, zo merkte hij op. „Het lokt me niets om thuis te komen en dan te moeten horen dat de worteltjes weer zoveel cent duurder zijn geworden.” Hij is bang dat zijn vrouw hem ten slotte zal gaan vervelen als ze thuis blijft. „Ik denk aan haar moeder”, zo vertelde hij. „Ze was oorspronkelijk een intelligente vrouw, maar ik kan me niet heugen dat ze ooit iets van enig belang heeft gezegd. Ze doet nooit iets anders dan haar huis schoonhouden, met het gevolg dat haar geest volkomen is afgestompt. Ik wil niet dat mijn vrouw zo wordt. De meeste dingen die mijn vrouw voor de baby doet, zijn van zuiver mechanische aard — eten koken, eten fijnprakken, noem maar op. Je kunt natuurlijk wel een bepaalde voldoening putten uit goed verrichte arbeid, maar volgens mij is zulk werk toch weinig plezierig en interessant.”

Hoezeer een dergelijke wijze op de traditionele rol van de vrouw van invloed is geweest op de instelling van de vrouw zelf, trad duidelijk aan het licht bij een vergelijking van twee onderzoeken. Bij een onderzoek dat in de jaren ’60 was gedaan, voordat de vrouwenbeweging zo’n grote invloed op de vrouw kreeg, verklaarden 72 percent van de ondervraagde vrouwen dat ze werkelijk van het huishouden hielden. De meesten zeiden zelfs te genieten van of niet te geven om geestdodend werk als het huis schoonmaken. Maar bij een recent onderzoek wilde slechts de helft van de ondervraagde vrouwen zeggen dat het huishouden hun „zo af en toe genoegen” schonk.

Hoe voelen zich echter de gehuwde vrouwen en moeders die naast een baan ook nog de verantwoordelijkheid voor het huishouden hebben? Schenkt die situatie hun geluk en voldoening?

[Illustratie op blz. 5]

VROUWEN EISEN GELIJKHEID