Jonge mensen vragen . . .
Hoe krijg ik gedaan dat mijn ouders mij meer vrijheid geven?
JIM glimlacht als hij het over zijn jongere broer Ron heeft. „Er zit maar elf maanden verschil tussen ons,” zegt hij, „maar onze ouders behandelen ons heel verschillend. Zij gaven mij erg veel vrijheid. Zelfs toen ik nog klein was, mocht ik mijn broertjes mee naar de bioscoop nemen. Toen ik ouder werd, mocht ik onze auto gebruiken. In een van die jaren mocht ik zelfs een jonger broertje mee op reis nemen naar New York om een religieus congres bij te wonen.”
„Maar met Ron was het iets anders”, vervolgt Jim. „Hij kreeg helemaal niet zoveel vrijheid. Pa heeft niet eens de moeite genomen hem te leren autorijden toen hij er de leeftijd voor had. En toen hij vond dat hij oud genoeg was om afspraakjes te maken, mocht hij niet van mijn ouders.”
Naarmate je ouder wordt, verlang je natuurlijk ook naar meer vrijheid, meer volwassen voorrechten. Toch merken jongeren dikwijls dat zij bij hun ouders op een muur van weerstand stuiten. Zijn zulke ouders misschien al te beschermend of trekken zij misschien zelfs de een voor boven de ander? Dat hoeft niet zo te zijn. Jim legt uit: „Ron had de neiging zich nogal onverantwoordelijk te gedragen. Hij toonde geen initiatief. Dikwijls deed hij niet wat hem was opgedragen. En hoewel ik mijn ouders nooit een grote mond heb gegeven, wilde Ron hen nogal eens tegenspreken. En onveranderlijk werd hij daar zelf de dupe van.” Maar waarom werd Jim zoveel vrijheid gegund?
Er zal hem „meer worden gegeven”
Jezus vertelde eens over een rijk man die elk van zijn slaven wat geld toevertrouwde. Twee van hen belegden het geld onmiddellijk en maakten winst. Maar één slaaf „ging heen en groef in de grond en verborg het zilvergeld van zijn meester” en deed verder niets. Toen de meester van een reis terugkeerde, beloonde hij de ijverige slaven met grotere voorrechten. En de luie slaaf? De meester bepaalde dat het geld hem moest worden afgenomen en zei: „Want aan een ieder die heeft, zal meer worden gegeven en hij zal overvloed hebben; maar wie niet heeft, hem zal zelfs wat hij heeft, nog ontnomen worden.” — Matthéüs 25:14-29.
Jezus’ gelijkenis bevat een praktische les: Verlang je naar meer vrijheid en verantwoordelijkheid? Bewijs dan dat je verantwoordelijkheid aankunt. ’Maar hoe kan dat nou, als mijn ouders mij niets willen laten doen’, zou een jongere kunnen jammeren.
Dit lijkt misschien werkelijk een probleem. Vroeger, toen de mensen op boerderijen woonden, hadden jonge mensen volop gelegenheid om te bewijzen wat zij waard waren door hard te werken en hun steentje bij te dragen tot het welzijn van het gezin. Maar in veel landen werken de meeste mannen nu op kantoren of in fabrieken in plaats van op de boerderij. En voor jongeren is er eenvoudig minder te doen. Niettemin bestaan er nog steeds gelegenheden voor jou om te laten zien dat je vorderingen maakt!
Allereerst moet je iedere taak die je ouders je opdragen, serieus nemen. Wees niet zoals de jongere in een van Jezus’ gelijkenissen, tegen wie zijn vader zei: „Kind, ga vandaag in de wijngaard werken.” Die zei toen: „’Ik ga, heer’, maar ging niet” (Matthéüs 21:28, 29). Overtuig je ouders ervan dat als zij je vragen iets, hoe klein ook, te doen, het al zo goed als gedaan is.
Omdat Jim dat deed, genoot hij als jongere vrijheid. „Ik liet mijn ouders zien dat ik verantwoordelijkheid kon dragen”, herinnert hij zich. „Zelfs als kind al stuurden zij me naar de bank, lieten mij onze energierekeningen betalen, naar de supermarkt gaan en boodschappen doen. En toen moeder een baan moest nemen, kookte ik zelfs de maaltijden voor het gezin.” Maar was een verlangen naar vrijheid de enige reden waarom Jim zo zijn best deed? Hij zegt: „Mijn beloning was dat ik mijn ouders een plezier deed. Als ik het hun een beetje gemakkelijker kon maken door, laten wij zeggen, een maaltijd klaar te maken, vond ik dat echt fijn.”
Het initiatief nemen
Maar als je ouders je nu gewoon niet dit soort taken gegeven hebben? Neem dan zelf op verschillende terreinen het initiatief. In Jezus’ gelijkenis gaf de meester zijn slaven geen specifieke aanwijzingen voor het beheer van het geld. Zij gebruikten hun bekwaamheden naar beste vermogen. Dat kun jij ook.
Het tijdschrift Seventeen opperde bijvoorbeeld: „Bied eens aan een maaltijd voor het gezin klaar te maken en zeg tegen je ouders dat je het helemaal zelf wilt doen: het menu bedenken, de boodschappenlijst maken, kosten berekenen, boodschappen halen, koken, opruimen.” En als je geen ster in het koken bent, kijk dan eens om je heen wat je dan wel op je zou kunnen nemen. Er is geen uitdrukkelijk bevel van je ouders nodig om iets te gaan doen als er een afwas staat, de vloer geveegd moet worden of er een kamer moet worden opgeruimd.
Verder merkt het boek Adolescence (Puberteit) op: „Verstandige ouders . . . verwachten van hun kinderen . . . dat zij de intellectuele en sociale vaardigheden en de vakbekwaamheid zullen verwerven die hen onafhankelijker van het gezin zullen maken.” Cijfers zijn een manier om je „intellectuele vaardigheden” te meten. Geven ze werkelijk je capaciteiten weer? Als je er op school de kantjes afloopt, moet je niet verbaasd zijn als je ouders je in je vrijheid beknotten.
En die „vakbekwaamheid”? Veel jongeren willen graag bewijzen dat zij kunnen werken door gedurende de zomermaanden of in de weekeinden een baantje te nemen. Geld verdienen is echter nog maar één kant van de zaak. Heb je bewezen dat je in staat bent van dat geld te sparen en het te beheren? Heb je bijvoorbeeld een spaarrekening? En heb je, nu je zelf wat geld hebt, aangeboden een bijdrage te geven voor je kost en inwoning? (Het zou wel eens heel verhelderend kunnen werken als je eens onderzocht wat in jouw omgeving het huren van een kamer op het ogenblik kost.) Als je dat doet, beschik je misschien over minder zakgeld, maar als je ouders opmerken hoe volwassen je met geld omgaat, zullen zij ongetwijfeld geneigd zijn je meer vrijheid te geven.
Niet langer aan de leiband lopen
Sommige jongeren zeggen echter dat zij zulke dingen al doen en toch op allerlei manieren aan banden gelegd worden. Maar het tijdschrift Seventeen haalde een uitspraak van Dr. Michael Solomon aan: „Sommige jongeren vragen zich af waarom hun ouders hen zo onder de duim houden. Maar diezelfde tieners blijven alles aan hun ouders vragen . . . zelfs welke kleren ze moeten aantrekken.”
Natuurlijk moet je je ouders niet de rug toekeren of hun raad in de wind slaan. De bijbel moedigt ons aan naar onze ouders te luisteren, ook al zijn wij volwassen geworden (Spreuken 23:22). Ouders dienen onze ’vertrouwde vrienden’ te zijn, rijke bronnen van advies en raad. (Vergelijk Jeremia 3:4.) Zoals een getrouwd man het uitdrukte: „De ouders van mijn vrouw leven nog, en hoewel wij al achter in de veertig zijn, hebben zij nog steeds af en toe adviezen voor ons. Wij luisteren naar hun raad en brengen die dikwijls (zij het niet altijd) in praktijk.”
Soms is het dus passend aan je ouders ’je hart te geven’ en hen in vertrouwen te nemen (Spreuken 23:26). Dit geldt vooral in geval van een ernstig probleem. Maar dat betekent niet dat je je voor elke onbeduidende beslissing op hen moet verlaten. De schrijfster Shirley Gould waarschuwde ouders eens: „Door een jongere afhankelijk van u te laten blijven . . . verminkt u het kind even zeker als wanneer u haar beide armen en benen zou breken.” In plaats van emotioneel verminkt door het leven te gaan, zul je willen werken aan de ontwikkeling van, zoals een schrijver het formuleerde, „eigen innerlijke reserves aan achting en zelfvertrouwen”. Alleen door te gebruiken wat de bijbel je „waarnemingsvermogen” noemt, zul je dit zelfvertrouwen kunnen aankweken. — Hebreeën 5:14.
Dus in plaats van bij de minste of geringste tegenslag naar je ouders te hollen, moet je eerst eens proberen het probleem in je geest uit te werken. In plaats van ’voorbarig’ of impulsief te werk te gaan, is het beter gehoor te geven aan de bijbelse raad eerst ’acht te geven op kennis’ (Jesaja 32:4). Doe wat nazoekwerk, vooral als ergens bijbelse beginselen bij betrokken zijn. Als je de zaken in alle rust hebt overwogen, ga dan naar je ouders. Leg de situatie uit, in plaats van altijd te zeggen: ’Pa, wat moet ik doen?’ of: ’Wat zou jij doen, Mam?’ Laat hun horen hoe jij de kwestie voor jezelf beredeneerd hebt. Als je dat gedaan hebt, vraag dan om hun commentaar.
Zo zien je ouders dat je niet meer als een kind maar als een volwassene praat. Het kan dan niet anders of de greep van ouderlijk toezicht wordt losser gemaakt. Weliswaar zul je je niet helemaal van hen willen losmaken, want je zult je ouders altijd blijven waarderen als bronnen van raad. Maar je zult een heel eind op weg zijn om te bewijzen dat je volwassen aan het worden bent. Met welk resultaat? Je ouders zullen je als een volwassene gaan behandelen.
[Illustraties op blz. 16]
Heb je er wel eens bij stilgestaan hoe je je geld wilt beheren?