Echtparen met twee inkomens — De uitdagingen waarmee zij worden geconfronteerd

„IK VIND dat de man uit werken behoort te gaan en dat hij het geld in het laatje hoort te brengen”, beweert een man. „En als hij klaar is met zijn werk, moet hij kunnen gaan zitten en de rest van de dag rust nemen.” Maar in weerwil van zijn zeer uitgesproken mening heeft zijn vrouw een baan.

Veel mannen zitten net als hij gevangen in een emotionele touwtrekkerij: economische noodzaak contra diepgewortelde ideeën over mannelijkheid. Sociologe Lillian Rubin merkt op: „In een maatschappij waar mensen uit alle lagen van de bevolking verstrikt zitten in een koortsachtig streven naar het verwerven van materiële goederen, waar het gevoel van eigenwaarde van een man en zijn definitie van mannelijkheid in hoge mate gebaseerd zijn op zijn vermogen om die goederen te verschaffen, valt het hem moeilijk te erkennen dat het gezin echt ook het inkomen van zijn vrouw nodig heeft om te kunnen leven zoals zij beiden graag willen.” Sommige mannen worden daar erg gedeprimeerd of overkritisch van, en gaan mopperen dat hun vrouw te onafhankelijk is geworden of dat hun huis gewoon niet meer zo schoon is als vroeger.

En als een vrouw meer verdient dan haar man, of een baan met een hogere status krijgt, wat kan dan het gevolg zijn? Psychology Today beweerde: „Onder sommige in hun werk niet zo succesvolle mannen met een juist zeer succesvolle vrouw komt voortijdig overlijden ten gevolge van een hartkwaal elfmaal zo vaak voor als normaal.” The Journal of Marriage and the Family berichtte verder dat ’huwelijken waar de vrouw in haar beroep meer bereikt, een grotere kans lopen in echtscheiding te eindigen’.a

Ook vrouwen hebben echter af en toe gevoelens van wrok te overwinnen. Hoewel zij terdege op de hoogte zijn van de financiële moeilijkheden van hun man, kan het toch zijn dat zij zich afvragen: ’Waarom moet ik gaan werken? Hij hoort toch zeker voor mij te zorgen?’ Ook kan zij gekweld worden door wat de psycholoog Dr. Martin Cohen de grootste oorzaak van stress onder werkende vrouwen noemt — „schuldgevoelens omdat zij niet genoeg doen . . . omdat zij niet zo’n goede echtgenote en moeder zijn als hun moeder was”.

Het aanvaarden van de economische realiteit die zowel man als vrouw ertoe dwingt kostwinners te worden, kan dan ook de eerste uitdaging zijn waarvoor zij komen te staan. Maar de laatste zal het beslist niet zijn.

„Van jou”, „van mij” — van wie?

Meer dan een derde van 86.000 geënquêteerde vrouwen zei dat het grootste probleem in hun huwelijk het geld was. Een artikel in Ladies’ Home Journal zei: „Het onderwerp geld . . . verandert overigens normale mannen en vrouwen in razende krankzinnigen.” Een echtgenoot zei: „Ons ergste probleem was geld. Gewoon dat wij geld te kort kwamen, wanhopig, overweldigend te kort kwamen.” Een tweede inkomen zou deze druk weliswaar kunnen verlichten, maar dikwijls werpt dit nieuwe problemen op.

Ed, een jonge echtgenoot, legt uit: „Toen wij pas getrouwd waren, verdiende Ronda ongeveer evenveel als ik. En toen zij meer ging verdienen dan ik, kreeg ik in mijn onderbewuste dat gevoel van zij-is-beter-dan-ik.” Ook schijnt het tweede inkomen het „machtsevenwicht” meer ten gunste van de vrouw te laten doorslaan. Begrijpelijkerwijs kan zij de mening zijn toegedaan dat zij nu meer te vertellen moet hebben over de wijze waarop het geld zal worden besteed.

Mannen zijn er echter niet zo happig op de financiële zeggenschap te delen. „Iedere dag opnieuw moest ik hem vertellen hoeveel geld ik voor die dag nodig had”, herinnert een echtgenote zich. „En dat vond ik echt afschuwelijk.” Een echtgenoot die niet goed met geld kan omgaan, of erger nog, hun middelen verkwist, maakt deze wrevel nog groter. Een vrouw uit Tanzania klaagde: „Het geld wordt uitgegeven aan drank, niet aan ons of aan de kinderen. Wij doen ons deel van het werk of nog meer, maar hij pakt al het geld en zegt tegen ons dat het van hem is — dat hij het verdiend heeft.”

Het is echter niet altijd eenvoudig een regeling te vinden die beide partijen bevredigt. Ed en Ronda bijvoorbeeld kwamen overeen hun beide salarissen op één bankrekening te zetten. „Maar als het op uitgeven aankwam,” herinnert Ed zich, „waren haar ogen ’groter’ dan de mijne. Hoe meer zij verdiende, des te meer gaf zij uit.” En sommige vrouwen zouden daartegen inbrengen dat hun echtgenoot juist de ’grote’ ogen heeft.

Lege koelkasten en vuile sokken

„Een doorbreken van het rollenpatroon.” In theorie klonk het prachtig. De gedachte was, dat als de vrouwen werkten, de mannen vanzelf hun aandeel in het huiswerk op zich zouden nemen.b Misschien konden de vrouwen nu eindelijk de weelde genieten van uitrusten na hun dagtaak! Maar helaas, tot nu toe is het delen van de voorheen traditioneel gescheiden „rollen” dikwijls alleen maar theorie gebleken!

O zeker, de mannen zeggen wel dat zij bereid zijn om te helpen. Bij een onderzoek verklaarde 53 procent van de ondervraagde mannen er geen bezwaar tegen te hebben een stofzuiger te hanteren. Maar hoevelen deden het ook werkelijk? Zevenentwintig procent. Geen daden maar woorden!

Ook in Canada constateerden onderzoekers dat „in gezinnen waar de vrouw een volledige baan heeft, nog steeds de vrouwen ongeveer driemaal zoveel tijd besteden aan huishouding en zorg voor de kinderen” als hun mannen. (Wij cursiveren.) En in Europa of in de ontwikkelingslanden is het beeld al niet veel anders. Werkende vrouwen worden dus belast met wat neerkomt op twee volledige banen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de schrijvers van Mothers Who Work zeggen: „De meest kritieke factor in het leven van werkende moeders is tijd.”

De ochtenden en avonden kunnen voor de werkende vrouw een razend druk tussenspel zijn: kinderen wekken en aankleden, ontbijt klaarmaken, zorgen dat de kinderen op tijd naar school vertrekken, naar het werk gaan — en dan thuiskomen bij hongerige kinderen en een hongerige man, die zich misschien in zijn luie stoel heeft geïnstalleerd. De wetenschappers mogen dan wel uitleggen dat het spanningen zijn die door het rollenpatroon worden veroorzaakt, maar zij noemt het pure uitputting. Eén vrouw zegt: „Mijn leven is net een zorgvuldig opgebouwd, kwetsbaar kaartenhuis. Als er één ding fout gaat, stort het hele bouwsel in elkaar.” En hoe groter een gezin is, des te groter zal vermoedelijk de spanning zijn waaronder de werkende vrouw gebukt gaat.

De werkende vrouw zou soms wel willen uitschreeuwen: ’Iets zal er moeten wijken.’ En dikwijls is dat de kwaliteit van haar werk in huis. Een echtgenote herinnert zich: „Het kwam bij ons thuis zover dat er nooit voldoende eten in de koelkast lag of dat niemand schone sokken kon vinden. Mijn man begon kwaad op mij te worden, maar op het laatst heb ik het bijltje erbij neergegooid en ben in huilen uitgebarsten.”

Het komt zelfs voor dat het huwelijk zelf moet wijken. Een andere werkende echtgenote zei: „Mijn man en ik hebben allebei vastgesteld dat onze verstandhouding niet achteruitgaat omdat er geen liefde of hartstocht meer in ons huwelijk zou zijn, maar eenvoudig doordat wij nadat wij hebben gedaan wat ons werk en de kinderen van ons eisen, dikwijls nog maar weinig energie overhebben voor elkaar.” Wat is dan het antwoord? Wat is de sleutel tot succes voor werkende echtparen?

[Voetnoten]

[Inzet op blz. 8]

Werkende echtgenotes dragen de last van twee volledige banen

[Illustratie op blz. 7]

Sommige mannen hebben er moeite mee te verwerken dat hun vrouw evenveel verdient als zijzelf of nog meer