Vierkleurendruk van nabij bekeken

Met ingang van deze uitgave zal „Ontwaakt!” in de meeste Engelstalige edities alsook in enkele andere talen, net zoals dat in die talen inmiddels met „De Wachttoren” het geval is, permanent in vierkleurendruk verschijnen. Dit is een procédé waarbij natuurlijke kleuren worden gereproduceerd met behulp van drie basiskleuren en zwart. Maar hoe worden bij drukwerk kleurenfoto’s gereproduceerd? Welke techniek wordt nu gebruikt? Het volgende artikel vertelt iets van wat hier zoal voor komt kijken op het hoofdkantoor van het Wachttorengenootschap in Brooklyn (New York).

GEDRUKTE foto’s in tijdschriften, kranten en boeken brengen een optische illusie teweeg. Beschouw bijvoorbeeld eens hoe een zwart-witfoto of -tekening wordt gereproduceerd bij de veelgebruikte offsetdruk.

Voor het drukken in zwart-wit wordt slechts één drukinkt gebruikt — zwart. Wanneer u echter een zwart-witfoto bekijkt, neemt uw oog ook grijstinten waar. Hoe worden de verschillende grijstinten, en ook het zwart, op een bedrukte bladzijde geproduceerd? Met behulp van puntjes.

Puntjes? Ja, inktpuntjes. Als u door een sterk vergrootglas naar een gedrukte foto kijkt, zult u zien dat de foto is opgebouwd uit heel veel kleine puntjes. De egale tinten van een tekening of foto bestaan dan niet meer. Om dus in drukwerk opgenomen te worden, moet een plaatje worden overgezet in puntjes.

Hoe wordt dat gedaan? De tekening of foto wordt door middel van een grote machine, een scanner, herleid tot een patroon van kleine afzonderlijke puntjes. De scanner bevat een computer die op elektronische wijze de tinten een bepaalde waarde toekent en vervolgens puntjes van verschillende grootte produceert. Laserlicht wordt gebruikt om de puntjes op fotografische film te belichten. De verschillende grijstinten worden dus verkregen door variatie van de grootte van deze puntjes, die de inkt zullen opnemen die vervolgens van de drukplaten op het papier wordt overgebracht.

Wanneer er wordt gedrukt op wit papier, zijn de puntjes kleiner naarmate de tint lichter is. Donkerder tinten zullen worden gereproduceerd als grotere punten. Zo „bedotten” de puntjes het oog en wekken de indruk dat het zwart en de grijstinten, net als op de originele foto of tekening, egaal in elkaar overgaan.

Kleurenreproduktie ingewikkelder

Reproduktie in vier kleuren is ingewikkelder dan zwart-witreproduktie. Bij dit proces worden drie basiskleuren en zwart gebruikt: (1) cyaan (blauw); (2) magenta (frambozerood); en (3) geel; plus (4) zwart. Puntjes van deze vier kleuren inkt worden door de pers laag voor laag op het papier aangebracht ten einde dat brede spectrum van kleuren te reproduceren dat uw oog op de bedrukte bladzijde ziet.

Van de originele tekening of foto moet echter eerst elk van de drie hoofdkleuren en het zwart worden gescheiden in een puntenpatroon dat de lichtere of donkerder partijen van elke kleur aangeeft. Maar hoe kunnen met deze vier kleuren alle andere kleuren en tinten worden gemaakt die u op de bedrukte bladzijde ziet?

Gesteld dat wij een foto van groen gras in ons tijdschrift willen reproduceren. Tijdens het drukproces passeert het papier vier delen van de pers waarbij elk deel een van de kleuren toevoegt. De puntjes op één stel drukplaten nemen de cyaan inkt op en zetten het patroon waarin ze gegroepeerd zijn, op het papier over. Terwijl het papier op hoge snelheid door de pers gaat, nemen de puntjes op een ander stel drukplaten gele inkt op en zorgen ervoor dat de afdruk daarvan op het papier verschijnt, naast de cyaan puntjes. Licht dat weerkaatst van de cyaan en de gele inkt plus het witte papier, ziet er voor het oog uit als groen. Zo kan men alle kleuren van de regenboog laten ontstaan door de vier drukeenheden hun puntenpatroon in de vier kleuren inkt te laten afdrukken.

Onze produktievolgorde

Eer het uiteindelijke produkt van de pers komt, moet er heel wat worden gedaan. Er moet een film (negatief of positief) worden gemaakt van de foto’s of illustraties die moeten worden gedrukt. Deze film zal de basis vormen voor het maken van de drukplaten voor de pers.

Voor een kleurenpagina in een tijdschrift zijn op zijn minst vier stukken film nodig, één voor elk van de drie hoofdkleuren plus die voor het zwart. Deze film wordt geproduceerd door onze laser-scanner. De scanner analyseert de foto of illustratie die moet worden gereproduceerd en slaat het beeld in zijn geheugen op.

De scanner ziet eruit als een 3 meter lange draaibank. Met een lichtstraaltje van hoge intensiteit tast hij de kleurenfoto af terwijl deze op een cilinder ronddraait. Terwijl hij de foto scant, of aftast, wordt het gereflecteerde licht door een lenzenstelsel gesplitst in drie lichtbanen, één voor elke basiskleur. Elke lichtbaan heeft een filter dat alle kleuren absorbeert behalve één basiskleur. Het zwart wordt geproduceerd door de signalen voor de drie basiskleuren te combineren in de gebieden die er op het origineel zwart uit zien.

De scanner zet met behulp van een computer de intensiteit van elke kleur om in elektronische signalen en produceert via een elektronisch „raster”-proces de corresponderende puntjes, die vervolgens in het geheugen van de computer worden opgeslagen.

Wat te doen als de foto of tekening te groot of te stijf is om rond de cilinder van de scanner te worden gebogen? Dan wordt er een kleurenfoto of dia (kleinbeeldformaat of groter) gemaakt en op de cilinder bevestigd. De scanner kan het beeld naar believen vergroten of verkleinen.

Pagina-opmaakstation

Vervolgens wordt de informatie die in de computer is opgeslagen, te voorschijn geroepen bij het pagina-opmaakstation. Dit werkstation heeft een toetsenbord en een monitor die lijkt op een groot televisiescherm. Door bepaalde toetsen in te drukken kan degene die het apparaat bedient, het beeld op het scherm te voorschijn roepen. Via elektronische weg brengt hij waar nodig veranderingen aan in de kleurtoon. Details kunnen hetzij verscherpt of weggelaten worden.

Het station kan ook delen van verschillende foto’s combineren tot één enkele foto. Een zonsondergang van de ene, een man van een andere en een huis van een derde foto kunnen bijvoorbeeld worden samengevoegd, zodat er één foto ontstaat van een man die bij zonsondergang voor een huis staat.

Na allerlei aanpassingen kunnen de elektronische signalen die het beeld vertegenwoordigen, per computer naar andere machines worden gezonden voor het vervaardigen van hetzij een kleurenproef of een film.

Kleurenproeven

Het apparaat voor het maken van de kleurenproeven gebruikt rode, groene en blauwe lichtstraaltjes. De kleurenproef wordt gemaakt op hetzelfde soort papier waarop u uw ontwikkelde foto’s van de fotograaf terugkrijgt.

Verscheidene leden van de staf analyseren de proeven. Wellicht vinden sommigen dat de lucht op een foto niet blauw genoeg is — ze is te groen. „Haal er wat geel uit”, is de suggestie van anderen. „Maar de bananen in de fruitmand moeten wel net zo geel blijven”, waarschuwt een ander. Er moeten dus wijzigingen in de kleurtoon worden aangebracht om wat geel uit de hemel weg te halen maar niet uit de bananen. Hiervoor gaan wij terug naar het pagina-opmaakstation waar de operateur de veranderingen aanbrengt.

Nu hebben wij een feitelijke kopie van de foto die wij zullen drukken. Als deze foto eenmaal is goedgekeurd, dragen wij de computer op de pagina’s op orde te brengen voor het vervaardigen van de film.

Het eindprodukt

De filmrecorder heeft een laser. De laser reageert op de elektronische signalen en belicht de puntjes op filmnegatieven. Voor iedere kleur wordt een afzonderlijke film gemaakt. Op één film staan de puntjes die het magenta van de originele foto vertegenwoordigen; een tweede heeft de puntjes voor cyaan; een derde is voor geel; en een vierde heeft zwart. Deze films hebben precies het formaat van de foto zoals die in het tijdschrift zal verschijnen.

De uiteindelijke montage van tekst en illustraties wordt gemaakt op een lichttafel. Nu nemen wij onze stukjes film met al die puntjes die samen de foto moeten vormen, in hun juiste drukvolgorde en geven deze filmnegatieven aan degene die de pagina’s opmaakt. Hij controleert de kwaliteit van de film en voegt er op een afzonderlijk vel plastic de woorden of tekst in negatief bij. De mensen die dit werk doen, gebruiken een loep om er zeker van te zijn dat de film voor elke kleur precies over de andere past. Wanneer ze niet exact over elkaar heen liggen, ontstaat er een vertekening wanneer de foto wordt gedrukt.

Nu hebben wij de foto’s en tekst op de juiste plaats voor het maken van het tijdschrift. Wij maken nog een proef met alle delen van dit tijdschrift op hun juiste plaats. Wanneer dit goed wordt bevonden, kunnen wij dit materiaal naar de plaatmakerijen sturen van de drukkerijen in Brooklyn en Wallkill (New York).

Kopieën hiervan worden verzonden naar die bijkantoren van het Wachttorengenootschap die ook in vier kleuren drukken. Elk bijkantoor maakt dan offsetplaten van de film.

In de plaatmakerij wordt de offsetplaat door de film heen belicht met ultraviolet licht van hoge intensiteit waardoor illustraties en tekst op de plaat verschijnen. De plaat is gemaakt van een aluminiumlegering en is gecoat met een chemische verbinding. Hoe dik zijn deze platen die om de cilinders van de pers worden gebogen? Dit verschilt voor de verschillende soorten persen, maar in onze drukkerij in Brooklyn hebben de platen een dikte van slechts 0,2 millimeter! In onze drukkerij op de Wachttorenboerderij, buiten de stad New York, zijn de persen groter en de platen dan ook dikker.

De platen worden in de juiste kleurvolgorde op de pers gemonteerd en zijn nu gereed voor het drukken van het tijdschrift. Als de cilinders van de pers ronddraaien, krijgt elke plaat de bijbehorende kleur uit een speciaal reservoir dat de inkt van die kleur bevat. De inkt wordt van de metalen plaat overgezet op een cilinder die bedekt is met een rubberdoek. Op zijn beurt zet de rubberdoekcilinder de inkt weer over op het papier. Wanneer alle vier kleuren over elkaar op het papier zijn aangebracht, is het resultaat bij benadering de natuurlijke kleur.

Maar dan zijn wij er nog niet. Doordat er vier kleuren inkt over elkaar heen worden aangebracht, ontstaat een plakkerige combinatie die snel moet worden gedroogd. Het papier passeert daarom een zeer snelle heteluchtdroger aan het uiteinde van de pers. Door de hoge temperatuur droogt de inkt gauw. Dan gaat het verhitte papier over watergekoelde rollen om de temperatuur te verlagen en de inkt te harden.

Kleurbeperkingen

Hoe goed reproduceert dit proces de kleuren van een originele foto of tekening? Geen enkele machine kan precies weergeven wat het menselijk oog ziet. Het menselijk oog kan tussen de vijf en tien miljoen kleurtinten waarnemen! Maar een offsetpers kan slechts vijfhonderd tot duizend tinten drukken. Wij kunnen daarom niet het helderste wit of de donkerste kleurdetails van de originele foto evenaren.

Een andere belangrijke factor is de gebruikte papiersoort. De bereikte helderheid van de kleuren wordt beperkt door de kwaliteit en de samenstelling van het papier en van de nauwkeurigheid waarmee de inkt op dat soort papier wordt overgebracht. De papierkwaliteit van de Ontwaakt! en De Wachttoren wordt beperkt door kostenoverwegingen, omdat wij de kostprijs van deze tijdschriften zo laag mogelijk willen houden zodat miljoenen mensen over de hele wereld ze gemakkelijk kunnen verkrijgen, met inbegrip van degenen met beperkte financiële middelen.

De kosten voor onze lezers worden ook beperkt doordat ons werk geen winstgevend doel heeft. Iets anders dat bijdraagt tot de lage kosten is het feit dat de duizenden werkers die op de bijkantoren van het Wachttorengenootschap over de hele wereld tijdschriften produceren, vrijwilligers en volle-tijdbedienaren zijn die slechts kost en inwoning krijgen en een kleine maandelijkse onkostenvergoeding.

De moeite waard

De doorsneelezer die naar een tijdschrift in vier kleuren kijkt, zal niet direct beseffen welke enorme hoeveelheid werk en techniek daaraan te pas is gekomen, van het schrijven van het materiaal en het drukken ervan tot het bij hem thuis bezorgen van het tijdschrift. In feite kost de drukvoorbereiding van een uitgave in een taal met een oplaag van slechts enkele duizenden exemplaren haast evenveel inspanning als voor een Engelse Ontwaakt! of Wachttoren met een miljoenenoplaag.

Maar het is de moeite waard. Natuurlijke kleuren maken drukwerk interessanter en aantrekkelijker en moedigen daarom aan tot lezen. Het is duidelijk dat wij gunstig reageren op het zien van kleuren omdat onze Schepper ons in staat heeft gesteld kleuren te zien. Daarom is het regelmatig verschijnen van Ontwaakt! in vier kleuren een wenselijke stap voorwaarts. En naarmate wij blijven leren hoe wij onze drukmethoden kunnen verbeteren, zullen wij voortgaan de kwaliteit van onze tijdschriften te verbeteren zodat ze nog nuttiger en aangenamer worden.

[Illustraties op blz. 24]

Operateur stelt scanner in

Inzet: Vergroot gedeelte van de foto

[Illustratie op blz. 25]

Operateur bij het pagina-opmaakstation

[Illustratie op blz. 26]

De kleurenproef wordt vergeleken met de originele dia