Kleine mensen, grote stress

„Het verdriet van kinderen is klein, zeker, maar dat is het kind ook.” — Percy Bysshe Shelley.

KIJK eens naar de tekening hieronder van een hoge hoed. Op het eerste gezicht lijkt de hoed hoger dan de rand breed is. In werkelijkheid echter zijn de hoogte en de breedte gelijk. Bij het schatten van afmetingen worden gemakkelijk vergissingen gemaakt.

Net zo gemakkelijk kunnen volwassenen zich vergissen in de grootte van de stress waaronder een kind staat. ’Kinderproblemen zijn zo onbeduidend’, redeneren sommigen. Maar met die gedachte misleiden zij zichzelf. „Volwassenen moeten moeilijkheden niet naar hun grootte beoordelen,” waarschuwt het boek Childstress!, „maar naar de omvang van het leed dat ze teweegbrengen.”

In veel gevallen is het leed dat een kind lijdt groter dan volwassenen beseffen. Dit werd bevestigd door een onderzoek waarbij ouders werd gevraagd de emotionele toestand van hun kinderen in te schatten. Bijna allen antwoordden dat hun kinderen „erg gelukkig” waren. De meeste van de kinderen beschreven zichzelf echter als „ongelukkig” en zelfs „ellendig” als antwoord op vragen die hun werden gesteld toen hun ouders er niet bij waren. Kinderen hebben angsten die door ouders sterk worden gebagatelliseerd.

Bij een ander onderzoek, geleid door dr. Kaoroe Jamamoto, werd een groep kinderen gevraagd twintig gebeurtenissen die zich in het leven voordoen te rangschikken volgens een stress-schaal van zeven punten. Vervolgens rangschikte een groep volwassenen dezelfde gebeurtenissen zoals zij dachten dat een kind dat zou doen. De volwassenen hadden het op zestien van de twintig onderdelen mis! „Wij denken allemaal dat wij onze kinderen kennen,” concludeert dr. Jamamoto, „terwijl wij maar al te vaak niet echt zien of horen, noch begrijpen, wat hun werkelijk dwarszit.”

Ouders moeten leren belevenissen in het leven vanuit een nieuwe hoek te bekijken: door de ogen van een kind. (Zie kader.) Dit is vooral tegenwoordig uiterst belangrijk. De bijbel voorzei dat „er in de laatste dagen hachelijke tijden met veel stress zullen komen . . . moeilijk te verwerken en moeilijk te dragen” (2 Timotheüs 3:1, The Amplified Bible). Kinderen zijn niet immuun voor zulke stress; vaak zijn zij er de voornaamste slachtoffers van. Hoewel de stress bij kinderen voor een deel eenvoudig „de jeugd eigen” is, is een ander deel heel ongewoon, en dat deel verdient speciale aandacht. — 2 Timotheüs 2:22.

[Kader op blz. 5]

Door de ogen van een kind

Dood van een ouder = Schuldgevoel. Zich vluchtige boze gedachten tegenover een ouder herinnerend, kan een kind zich heimelijk verantwoordelijk voelen voor zijn of haar dood.

Echtscheiding = In de steek laten. De logica van een kind zegt, dat als er een eind kan komen aan de liefde van ouders voor elkaar, er ook een eind kan komen aan hun liefde voor hem.

Alcoholisme = Spanningen. Claudia Black schrijft: „De dagelijkse omgeving van angst, verwaarlozing, afwijzing, niet weten waar je aan toe bent en reëel of potentieel geweld — schering en inslag in het alcoholische gezin — is zeker geen functionele, gezonde omgeving.”

Ouderlijke ruzies = Angst. Uit een onderzoek onder 24 scholieren bleek dat ouderlijke ruzies zo veel stress teweegbrachten, dat braken, zenuwtrekjes in het gezicht, haarverlies, gewichtsverlies of -toename en zelfs een maagzweer de gevolgen waren.

Prestatiedwang = Frustratie. „Waar kinderen zich ook bevinden,” schrijft Mary Susan Miller, „zij lijken te rennen alsof hun leven ervan afhangt, in wedstrijden die volwassenen voor hen hebben georganiseerd.” Door de druk de beste op school, thuis en zelfs bij het sporten te moeten zijn, wint het kind nooit, en nooit komt er een eind aan de wedstrijd.

Gezinsuitbreiding = Verlies. Nu het kind de ouderlijke aandacht en genegenheid moet delen, kan hij eerder het gevoel hebben een ouder verloren te hebben dan er een broertje of zusje bij te hebben gekregen.

School = Scheidingsangst. Voor Amy was het elke dag of zij een beetje stierf als zij haar moeder gedagzei en naar school ging.

Fouten = Vernedering. Met hun wankele zelfbeeld zijn kinderen „geneigd sommige dingen buiten alle proportie op te blazen”, zegt dr. Ann Epstein. Vernedering, constateerde zij, was een van de meest voorkomende aanleidingen tot zelfmoord bij kinderen.

Handicaps = Frustratie. Naast de spotternijen van meedogenloze leeftijdgenoten kan het lichamelijk of geestelijk gehandicapte kind ook het ongeduld moeten verduren van onderwijzers en gezinsleden, die zich teleurgesteld uitlaten over wat zijn vermogen gewoon te boven gaat.

[Illustratie op blz. 4]

Ouderwetse hoge hoed