Jonge mensen vragen . . .

Hoe kan ik stoppen met al die dagdromerij?

„IK HEB een ernstig probleem”, erkende een jongere genaamd Jonathan. „Ik dagdroom op mijn werk, terwijl ik ergens heen loop, voordat ik naar bed ga en zelfs in de Koninkrijkszaal. Gewoonlijk heeft het te maken met meisjes, of seks, of een populaire ster of held zijn.”

Dagdromen is onder jong en oud heel gewoon. Wanneer het met mate wordt gedaan, kan het een normale, gezonde bezigheid zijn.a Maar te veel, ook van iets goeds, kan schadelijk zijn. (Vergelijk Spreuken 25:16.) En dat geldt vooral als het om de verkeerde soort dagdromen gaat.

Stel bijvoorbeeld dat je zo nu en dan in je verbeelding je favoriete zanger bent. Eerst besteed je elke dag misschien maar een paar momenten aan je fantasieën dat je op de planken staat en door een menigte wordt bejubeld. Maar naarmate de weken verstrijken, ga je steeds meer tijd besteden aan je fantasiewereld van concerten, interviews en opnamen. Je geniet intens van je fantasieën en kunt ze niet stopzetten.

’Maar wat is er nu verkeerd aan doen alsof?’, vraag je je af. Om te beginnen zeggen deskundigen dat mensen die het dagdromen niet kunnen laten, vaak ’in de werkelijke wereld niet goed kunnen functioneren’ (The Parents’ Guide to Teenagers). In een droomwereld leven belemmert je groei tot volwassene; je klampt je vast aan de trekken van een klein kind in plaats van ze weg te doen (1 Korinthiërs 13:11). Je ontwikkelt geen realistische maar een romantische kijk op het leven. In plaats van je „waarnemingsvermogen” te ontwikkelen door een probleem op te lossen, verdring je ze door je in een fantasiewereld terug te trekken (Hebreeën 5:14). En zo gaat de dagdroom je leven beheersen, ten koste van echte relaties en prioriteiten.

Dr. Eric Klinger geeft in zijn boek Daydreaming aan wat misschien wel het grootste gevaar is, namelijk dat „stilstaan bij iets wat je wilt maar niet mag hebben, het je moeilijker kan maken het najagen ervan te weerstaan”. De bijbel zegt het zo: „Een ieder wordt beproefd doordat hij door zijn eigen begeerte meegetrokken en verlokt wordt” (Jakobus 1:14). Aan daden gaan gedachten vooraf. En hoewel het niet waarschijnlijk is dat je een aan drugs verslaafde rockster zult worden enkel omdat je er zo af en toe van droomt een beroemd musicus te zijn, zou je wel een ongezond verlangen naar „de begeerte van het vlees en de begeerte der ogen” kunnen ontwikkelen. — 1 Johannes 2:16.

De zeepbel uiteen laten spatten

Hoe kun je dan uit de greep van die fantasieën komen? Om te beginnen zou het kunnen helpen als je je afvraagt waarom je deze fantasieën zo aantrekkelijk vindt.b Is het omdat je geliefd wilt zijn bij anderen? Vind je het heerlijk erover te fantaseren dat je de schoonheid of het talent hebt waardoor de beroemdheid in kwestie zo populair is geworden? Of misschien ben je gewoon afgunstig op de schijnbaar zorgeloze levensstijl van hem of haar. Een deskundige in de geestelijke gezondheidszorg merkte over de populaire zangeres Madonna op: „In de geest van de fans wordt zij niet geplaagd door zorgen over geld, huiswerk, eenzaamheid.” Sommigen dromen er misschien daarom van net als zij te zijn.

Een dosis realiteitsbesef kan er echter veel toe bijdragen de zeepbel van zulke fantasieën uiteen te laten spatten. Pas het beginsel in Filippenzen 4:8 toe, waar ons wordt gezegd bij dingen stil te staan die waar zijn en lof verdienen. Is het echt zo dat beroemdheden een zorgeloos leventje hebben? Verdient hun moraal gewoonlijk lof? In feite zijn velen van hen door hun onbezonnen levensstijl in fysiek en emotioneel opzicht te gronde gericht. Ondanks hun rijkdom kampen veel beroemdheden met financiële problemen. Slechts weinigen hebben een duurzaam huwelijk. Wil jij je hart op het leiden van zo’n leven zetten?

Natuurlijk is het alleen maar normaal dat je bemind en bewonderd wilt worden. De zestienjarige Olivia heeft een steeds terugkerende dagdroom waarin zij fantaseert dat zij „een bijzonder mens is van wie iedereen houdt”. Maar een dagdroom — hoe levendig of realistisch ook — kan zulke verlangens in werkelijkheid net zomin bevredigen als dromen over eten je maag kan vullen (Jesaja 29:8). Bovendien waarschuwt de bijbel: „Hij die op de wind let, zal niet zaaien” (Prediker 11:4). Doe daarom, in plaats van erover te dromen aardig gevonden te worden, moeite jezelf geliefd te maken. — Zie het artikel „Jonge mensen vragen . . . Hoe bereik ik dat mensen mij graag mogen?” in onze uitgave van 22 november 1988.

Seksuele fantasieën

Alan (niet zijn echte naam) had in zijn tienerjaren een ander soort dagdromen. Hij „leerde erotische gedachten op te roepen” en was daar een groot deel van zijn tijd mee bezig. Later droeg hij zijn leven als christen aan God op. „Dat veranderde er niets aan”, bekent Alan. „Seksueel dagdromen bleef voor mij een levenswijze.”

Word ook jij geplaagd door seksueel prikkelende dagdromen?c Dit hoeft niet abnormaal te zijn als je je in „de bloem der jeugd” bevindt, de periode waarin de seksuele verlangens heel sterk worden (1 Korinthiërs 7:36). Niettemin berokken je jezelf schade als je met opzet seksuele gedachten koestert. De bijbel zegt in Kolossenzen 3:5: „Doodt daarom uw lichaamsleden die op de aarde zijn ten aanzien van hoererij, onreinheid, seksuele begeerte.” Door bij seksuele fantasieën stil te staan, gaan verkeerde verlangens groeien. Dat kan tot masturbatie leiden — of tot echte seksuele immoraliteit.

Hoe kun je immorele fantasieën stopzetten? Alan vertelt: „Ik besloot er iets voor in de plaats te stellen. Ik kon mij niet op seks concentreren zolang ik me op iets anders concentreerde.” Zo leerde Alan zelfdiscipline (1 Korinthiërs 9:27). Hij mediteerde over heilzame dingen en leerde eventuele immorele gedachten onmiddellijk uit zijn geest te zetten (Psalm 77:12). „Het werkte!”, zegt Alan.

Het is interessant dat onderzoekers hebben ontdekt dat wij het meest dagdromen als wij weinig te doen hebben. Volop te doen hebben, vooral „in het werk van de Heer”, is dan ook nog een manier om te voorkomen dat slechte gedachten post vatten. — 1 Korinthiërs 15:58.

Laat je geest niet de vrije loop

Voor veel jongeren is het probleem niet zozeer de inhoud van hun dagdromen, als wel de manier waarop ze inbreuk maken op hun schoollessen en studie. „Ik kan me niet concentreren”, klaagt de zestienjarige Karine. „Ik kan mijn hoofd nooit bij één ding houden.” Hoe kun je aandacht schenken aan wat je hoort? (Vergelijk Markus 4:24.) Sommige onderzoekers geloven dat het kan helpen als je jezelf er eenvoudig bewust van maakt hoeveel je eigenlijk dagdroomt. Misschien zou je gewoon telkens wanneer je in de klas merkt dat je gedachten afdwalen, dit op een velletje papier kunnen aantekenen. Toen leerlingen dit tijdens een onderzoek deden, nam het dagdromen aanzienlijk af.

Probeer ook belangstelling te ontwikkelen voor wat je leert. Als je er al van uitgaat dat wiskunde vervelend of geschiedenis saai is, zal het je moeilijk vallen je te concentreren. Je lessen zullen echter heel wat interessanter worden als je voor ogen houdt hoe de inlichtingen je tot voordeel kunnen strekken. Op zijn minst kan studeren je helpen je „denkvermogen” te ontwikkelen (Spreuken 1:4). Je kunt ook belangrijke vaardigheden leren. Zo zal wiskunde je goed van pas komen bij werelds werk, het besturen van een huishouden en het behartigen van bepaalde christelijke verantwoordelijkheden. Kennis van geschiedenis kan je helpen mensen en actuele gebeurtenissen te begrijpen. De veertienjarige Daniel, een van Jehovah’s Getuigen, zegt: „Ik probeer altijd het verband te zien tussen mijn huiswerk en de bijbel en ga na hoe ik de inlichtingen in de prediking kan gebruiken. Dat voorkomt dat ik aan honkballen ga zitten denken en dat ik mijn huiswerk afraffel.” Ja, hoe meer waarde je hecht aan wat je leert, des te gemotiveerder zul je zijn om actief naar kennis te speuren. — Vergelijk Spreuken 2:4.

Het is vooral moeilijk je te concentreren als je een routineklusje doet, zoals koken, schoonmaken of dingen opbergen. Wat gemakkelijk is het dan in dromerijen te verzinken! Niettemin laat de bijbel zien dat het goed verrichten van een taak grote voldoening schenkt (Prediker 2:24). Verder worden wij aangemoedigd ’alle dingen als voor Jehovah te doen’ (Kolossenzen 3:23). Zo’n positieve instelling kan je helpen je te concentreren. „Als ik mijn hoofd bij mijn werk houd,” zegt de twaalfjarige Samuel, „is het zo gepiept.”

Dagdromen kunnen aangenaam zijn, maar ze vormen geen vervanging voor de werkelijkheid. Laat niet toe dat ze je leven gaan beheersen. Leg je geest discipline op. Houd hem gericht op dingen die de moeite waard zijn. Zo zul je niet alleen stoppen met te veel dagdromerij maar ook ’het werkelijke leven stevig vastgrijpen’. — 1 Timotheüs 6:19.

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 21]

Doe, in plaats van er eenvoudig van te dromen aardig gevonden te worden, moeite jezelf geliefd te maken