„Laten wij een stad voor ons bouwen”
Door Ontwaakt!-correspondent in Duitsland
DE KANS dat u in een stad woont, is ongeveer vijftig procent. Volgens sommige schattingen bestaat bijna de helft van de wereldbevolking uit stadsbewoners. In één bron lezen wij dat ’als het zo doorgaat, meer dan 75% van de Zuidamerikaanse bevolking tegen het jaar 2000 een onderkomen zal moeten vinden in de steden’. Daarin wordt ons ook verteld dat gedurende diezelfde tijdsperiode het aantal mensen in Afrikaanse steden zal toenemen tot meer dan het dubbele.
En ook al woont u niet in een stad, dan is het nog waarschijnlijk dat u er uw werk hebt, er boodschappen doet of ten minste zo nu en dan gebruik maakt van de voorzieningen en faciliteiten die een stad te bieden heeft. Iedereen wordt beïnvloed door steden. Hoe anders zou het leven zijn zonder steden!
Een stad genaamd Henoch
Het bouwen van steden gaat heel ver terug. Over Kaïn, het eerste kind dat ooit geboren werd, lezen wij dat ’hij een stad ging bouwen en de naam van de stad noemde naar de naam van zijn zoon Henoch’ (Genesis 4:17). Door een stad te bouwen, waarschijnlijk betrekkelijk klein naar huidige maatstaven, schiep Kaïn een precedent voor toekomstige generaties.
De tot groepsvorming geneigde menselijke aard heeft ertoe geleid dat mensen bij elkaar willen zijn. De drijfveer was niet alleen een verlangen naar gezelschap maar, vooral in vroeger eeuwen toen gemeenschappen vaak aan aanvallen blootstonden, ook om er een gevoel van zekerheid en bescherming aan te ontlenen. Dit zijn echter niet de enige factoren die mensen ertoe hebben gebracht steden te gaan bouwen.
The World Book Encyclopedia zet uiteen dat vier aspecten als belangrijkste bevorderlijk zijn geweest voor de vorming van steden. Dit zijn „(1) vooruitgang in technologie [stoommachines, elektriciteit, communicatiemiddelen], (2) een gunstige fysische omgeving [enkele factoren zijn ligging, klimaat, rivieren en dus watervoorziening], (3) sociale organisatie [gezag, regering] en (4) bevolkingsgroei”.
Steden hebben het gemakkelijker gemaakt handel te drijven en werkkrachten in één gebied te concentreren. In veel steden zien wij derhalve grootschalige goedkope woningbouwprojecten voor arbeiders en hun gezinnen. In deze tijd met zijn beschikbaarheid van openbaar en particulier vervoer vormt afstand geen belemmering voor succesvolle commerciële en bestuurlijke supervisie. Steden kunnen dan ook hun tentakels uitspreiden tot in het gebied van de voorsteden.
Sommige oude steden waren ook nauw verweven met religieuze functies. Genesis 11:4 luidt: „Nu zeiden zij [mensen die kort na de vloed in Noachs tijd leefden]: ’Komaan! Laten wij een stad voor ons bouwen en ook een toren waarvan de top tot in de hemel reikt [om voor aanbidding te dienen], en laten wij ons een beroemde naam maken, opdat wij niet over de gehele oppervlakte der aarde worden verstrooid.’”
Sociale, religieuze, commerciële en geografische alsook politieke factoren hebben een rol gespeeld in het bouwen van steden. Terzelfder tijd zijn steden in de loop der eeuwen een belangrijke kracht geweest in het vormen van de moderne maatschappij zoals wij die nu kennen en hebben ze ons allen beïnvloed.
Verschillend en toch gelijk
The New Encyclopædia Britannica merkt op dat „de vroegste vaste vestigingen van de mens aangetroffen worden in de rijke subtropische valleien van de Nijl, de Tigris, de Eufraat, de Indus en de Gele Rivier”. Natuurlijk waren de voorlopers van de twintigste-eeuwse steden heel anders dan hun moderne tegenhangers aan de oevers van rivieren.
In vroeger eeuwen leefde de overgrote meerderheid der mensen in landelijke gebieden. De enige grote stad in Engeland in het jaar 1300 was Londen en haar bevolking van minder dan 40.000 vormde nog geen één procent van de totale bevolking van het land. Tegen 1650 leefde naar schatting zeven procent van alle Engelsen in Londen. Bij het begin van de negentiende eeuw ging de stad naar de miljoen. Nu woont minder dan negen procent van de inwoners van Groot-Brittannië in landelijk gebied. Alle overigen zitten opeengepakt in stedelijke centra, waarvan alleen al zo’n zeven miljoen in de metropool Greater London.
Hoe sterk steden in omvang en aantal zijn gegroeid, blijkt wel uit het feit dat in 1900 Londen de enige stad in de hele wereld was met een bevolking van een miljoen. Nu zijn er meer dan 200 steden met meer dan een miljoen inwoners. Geografen spreken van een megalopolis, een keten van met elkaar verbonden steden zoals men die aantreft in het Ruhrgebied in Duitsland, waar de streek langs de Ruhr van Duisburg tot Dortmund praktisch één aaneengesloten conglomeratie is.
Ondanks verschillen hebben oude en moderne steden iets gemeen — problemen. En nooit zijn de problemen zo talrijk of zo groot geweest als ze nu zijn. Steden verkeren in ernstige moeilijkheden. Als dat project, ’ons een stad te bouwen’, de mensheid iets heeft duidelijk gemaakt, dan is het wel dat, onder onvolmaakte omstandigheden en uitgevoerd door feilbare mensen, het bouwen van steden niet automatisch de ideale manier is om in onze behoeften te voorzien.