„Een appel per dag houdt de dokter uit huis”

KIJK eens naar die prachtige blozende appels. Zien ze er niet verleidelijk uit? Dat zeker — en ongetwijfeld met reden. Appels zijn ontworpen ter bevordering van uw welzijn en gezondheid. Van de vele soorten fruit die heilzaam zijn als voedsel, is de appel een van de voornaamste. Ze verleiden u er dus toe, goed voor uzelf te zijn.

De appelboom behoort tot de Rozenfamilie (Rosaceae), evenals de peer, de kwee, de meidoorn en de lijsterbes. Het sap van al deze bomen is rijk aan suiker. Hun zeer geurige vruchten zijn er in allerlei tinten groen, geel en rood, met smaken die variëren van wrang tot zoet.

Wereldwijd wordt er jaarlijks tussen de zeventien en achttien miljoen ton appels geproduceerd. In de Verenigde Staten wordt ongeveer de helft vers geconsumeerd. De rest gaat in produkten als appelstroop, appelsap, appelmoes, appelgelei, appelbrandewijn, appelcider, appeltaarten en ander gebak, appelazijn en appelwijn. In Europa wordt een groter gedeelte van de oogst verwerkt tot cider, wijn en brandewijn. Van de totale wereldproduktie wordt circa een vierde omgezet in cider.

Maar lang voordat de vrucht ons gehemelte streelt, is de appelboom in volle bloei een lust voor het oog. Hij is getooid met zo’n weelde aan witte, met een roze randje afgezette bloesems, dat indien het allemaal appels werden, de boom het gewicht niet zou kunnen torsen. Een vroege zomerstorm zorgt er gewoonlijk voor dat een deel van de bloesems wordt weggevoerd.

De appelteelt

De appelboom groeit het beste in de gematigde luchtstreken. En hij wordt al sinds onheuglijke tijden gekweekt. In de bijbel wordt zesmaal melding gemaakt van de appelboom en appels.a De Romeinen hielden van appels en verspreidden op hun talrijke militaire veroveringstochten verscheidene appelrassen over heel Engeland en andere delen van Europa. De vroege Amerikaanse kolonisten namen uit Engeland appelpitten en appelbomen mee.

Door veel te experimenteren hebben generaties kwekers de kwaliteit van appels weten te verbeteren. Dat kweken heeft echter tijd nodig. Het ontwikkelen van een nieuw appelras dat op de markt gebracht kan worden, kan wel twintig jaar vergen. Maar tegenwoordig hebben wij dank zij de volharding van kwekers een grote verscheidenheid aan sappige en kleurrijke appels om uit te kiezen.

De oogst

Het appelseizoen begint op het noordelijk halfrond in juli of augustus. Maar de eerste variëteiten die rijpen, zoals de James Grieve of de Transparant, kunnen niet lang bewaard worden. Ze moeten vlug geconsumeerd worden, vers of gekookt. Ze wekken echter onze eetlust op voor wat er volgt: de Elstar, Jonagold, Cox’s Orange Pippin, Jonathan, Schone van Boskoop (Goudrenet), Red Delicious, Golden Delicious, Lombarts Calville, Granny Smith — om slechts een paar van de duizenden variëteiten te noemen.

Appels moeten geoogst worden bij droog weer. Ze moeten voorzichtig geplukt worden, zodat de nieuwe scheuten en hun blaadjes niet beschadigd worden. Wanneer appels echt rijp zijn, zullen ze gemakkelijk van de tak loslaten als de vrucht iets wordt gedraaid. Het is belangrijk erop te letten dat het steeltje niet van de appel wordt gebroken, want daardoor zou een beschadiging ontstaan die de houdbaarheid van de vrucht niet ten goede zou komen.

Late variëteiten moeten zo lang het weer het toelaat aan de boom blijven. Mochten de appels door een vroege vorst aan de boom bevriezen, dan moet het plukken uitgesteld worden tot ze ontdooid zijn. Appels kunnen temperaturen van enkele graden onder het vriespunt verdragen, afhankelijk van hun mate van rijpheid en hun suikergehalte, maar als ze eenmaal bevroren en ontdooid zijn, kunnen ze niet bewaard worden. Ze moeten snel verwerkt worden tot sap, moes of azijn; ze kunnen niet gedroogd worden.

Het bewaren

Een interessant aspect van appels is, dat ze ademen. Ze absorberen zuurstof uit de lucht en ademen zowel kooldioxide als water uit. Dus hoe warmer de omgeving, des te sneller ze uitdrogen en gaan rimpelen. Door het ademen nemen ze ook geuren uit hun omgeving op. Daarom is het het beste ze apart op te slaan bij een temperatuur van omstreeks 5 °C.

Worden appels samen met aardappels in een kelder bewaard, dan zullen de appels iets van hun frisse smaak verliezen. Bovendien moeten de verschillende variëteiten gescheiden gehouden worden. En het is het beste als appels afzonderlijk in papier gewikkeld worden. Dat vertraagt het uitdrogen en vermindert het gevaar van bederf door rottende buren.

Gezondheidswaarde

Men zegt wel eens: „Een appel per dag houdt de dokter uit huis.” Hoewel dat niet altijd opgaat, heeft de appel wel die gunstige reputatie. Waarom? Omdat hij stoffen bevat die een goede uitwerking op de gezondheid kunnen hebben.

Elke appel op zich is een kleine opslagplaats van belangrijke voedingsstoffen. Een rijpe appel bevat vitamine B₁, B₂, B₆, C en E. Hij biedt tevens een verscheidenheid aan suikers, zoals dextrose, fructose en saccharose. De combinatie van zuren in de appel is verantwoordelijk voor de smaak. Daarnaast bevat hij een aantal mineralen, zoals calcium, magnesium en kalium, alsook pectine en vezels. Zo’n 85 procent van de appel bestaat uit water.

Nog een stof die in appels wordt aangetroffen, is etheen, dat vooral dient als een natuurlijke groeiregulator die het rijpen van de vrucht bevordert. Van deze gasvormige stof kan een goed gebruik worden gemaakt als u groene tomaten of harde avocado’s hebt. Doe ze samen met een paar rijpe appels in een papieren zak en ze zullen sneller rijpen.

Daar appels waardevol zijn voor de gezondheid, is het belangrijk te weten wanneer en hoe u ze moet eten. In de allereerste plaats moeten ze rijp zijn. En het is beter geen koude appels te eten; laat ze even liggen bij kamertemperatuur. Het is ook belangrijk ze goed te kauwen.

Interessant is dat appels eigenschappen hebben die naar men zegt nuttig zijn voor het reinigen van het spijsverteringsstelsel. Dezelfde eigenschappen dragen bij tot het verhelpen van zowel constipatie als diarree.

Een waarschuwend woord

Appels zijn evenals andere vruchten vatbaar voor schimmel. Daarom is een mate van voorzichtigheid geboden. Door de ontstane toxinen kan iemand zich akelig gaan voelen en misselijk worden. Pas daarom op voor schimmel en snijd niet alleen het beschimmelde gedeelte maar ook een flink stuk eromheen weg, want de toxine heeft de neiging zich te verbreiden.

Niettemin zijn appels goed voor uw gezondheid. Wilt u dus ’de dokter uit huis houden’, probeer dan elke dag een appel te eten!

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 24]

Een appelboom in volle bloei is een lust voor het oog