Is een wereld zonder oorlog mogelijk?

STEL u voor dat u nooit meer de gruwelijke realiteit van oorlog en de nasleep ervan ziet of ondervindt. Stel u voor dat u nooit meer het geluid van kanonvuur of bommen hoort, nooit meer groepen halfverhongerde vluchtelingen ziet doortrekken, nooit meer u hoeft af te vragen of het een of andere wrede en zinloze conflict u of iemand die u nastaat, het leven zal kosten. Wat zou het prachtig zijn om in een wereld zonder oorlog te leven!

’Daar is weinig kans op’, zult u misschien zeggen. Toch is het nog maar een paar jaar geleden dat het visioen van een vredige wereld er zeer veelbelovend uitzag. In 1990 en 1991 bevonden de naties zich volgens velen op de drempel van een nieuw tijdperk van veiligheid en samenwerking. George Bush, de toenmalige president van de Verenigde Staten, had het, typerend voor de stemming van die tijd, bij ettelijke gelegenheden over het aanbreken van een „nieuwe wereldorde”.

Vanwaar het optimisme? De Koude Oorlog was tot een eind gekomen. Meer dan veertig jaar had de dreiging van een kernoorlog boven de mensheid gehangen, als een zwaard aan een dun draadje. Met de ondergang van het communisme en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie scheen de dreiging van een nucleaire holocaust echter te verdwijnen. De wereld haalde opgelucht adem.

Er was nog een belangrijke reden waarom mensen de toekomst met vertrouwen tegemoet zagen, en velen dit nog steeds doen. Gedurende vier decennia had de rivaliteit tussen Oost en West ervoor gezorgd dat de Verenigde Naties weinig meer waren dan een debatclub. Het einde van de Koude Oorlog gaf de VN echter de ruimte om te doen wat ze zouden moeten doen — werken aan de verwezenlijking van internationale vrede en veiligheid.

De VN hebben in recente jaren hun inspanningen om oorlogvoering te ontmoedigen, opgevoerd. Voorzien van troepen van lidstaten hebben de VN in de vier jaar voorafgaand aan 1994 meer vredesoperaties uitgevoerd dan in de 44 jaar daarvoor. Zo’n 70.000 man burgerpersoneel en militairen hebben gediend in zeventien operaties in alle delen van de wereld. In slechts twee jaar zijn de kosten van vredeshandhaving meer dan verdubbeld, tot een $3,3 miljard in 1994.

Boutros Boutros Ghali, secretaris-generaal van de VN, schreef onlangs: „Er zijn tekenen dat het systeem van collectieve veiligheid dat bijna 50 jaar geleden in San Francisco werd opgezet, eindelijk begint te werken zoals het bedoeld was . . . Wij zijn op weg naar het bereiken van een werkbaar internationaal systeem.” Ondanks deze ontwikkelingen is het visioen van een nieuwe wereldorde snel aan het vervagen. Wat is er gebeurd dat de hoop op een wereld zonder oorlog vervliegt? Bestaat er een reden om te geloven dat wij ooit wereldomvattende vrede zullen beleven? De volgende artikelen zullen die vragen beschouwen.

[Illustratieverantwoording op blz. 3]

Gevechtsvliegtuigen: USAF-foto

Luchtdoelgeschut: foto U.S. National Archives