Depressiviteit onder jongeren

ANNAa zegt: ‘Als ik een depressieve bui heb, heb ik nergens zin in, zelfs niet in dingen die ik normaal wel leuk vind. Ik wil alleen maar slapen. Ik heb vaak het gevoel dat ik waardeloos en een last voor anderen ben, en dat niemand van me kan houden.’

Julia zegt: ‘Ik overwoog zelfmoord. Ik wilde niet per se dood, maar ik wilde me gewoon niet meer zo voelen. Eigenlijk ben ik best zorgzaam, maar als ik depressief ben, heb ik voor niets en niemand meer aandacht.’

Anna en Julia waren tieners toen ze voor het eerst last kregen van depressiviteit. Andere jongeren voelen zich misschien af en toe down, maar Anna en Julia hadden depressieve perioden die soms weken of maanden duurden. Anna zegt: ‘Het lijkt alsof je in een diep, zwart gat gevallen bent en er niet meer uit kunt komen. Je denkt dat je gek wordt en dat je jezelf niet meer bent.’

Anna en Julia zijn geen uitzondering. De cijfers zijn zorgwekkend. Bij steeds meer jongeren wordt depressiviteit vastgesteld en volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is depressiviteit de ‘hoofdoorzaak van ziekte en gebreken bij jongeren tussen de 10 en 19 jaar’.

De symptomen van depressiviteit kunnen op elk moment verschijnen tijdens de tienerjaren en omvatten bijvoorbeeld veranderingen in slaapgewoonten, eetlust en gewicht. Ook kan een jongere zich verdrietig, waardeloos of wanhopig gaan voelen. Andere signalen zijn afzondering, moeite met concentreren, vergeetachtigheid, zelfmoordneigingen of -pogingen en medisch onverklaarde symptomen. Als een psycholoog vermoedt dat iemand aan een depressie lijdt, kijkt hij meestal of iemand meerdere symptomen heeft die weken aanhouden en het dagelijks leven van die persoon verstoren.

MOGELIJKE OORZAKEN

Volgens de WHO ‘ontstaat een depressie door een complex samenspel van biologische, psychologische en sociale factoren’. Een paar voorbeelden.

Lichamelijke factoren. Net als in Julia’s geval zit depressiviteit vaak in de familie. Dat lijkt erop te duiden dat de genen een rol spelen, wellicht doordat ze de chemische activiteit in de hersenen beïnvloeden. Andere lichamelijke risicofactoren zijn hart- en vaatziekten, veranderende hormoonniveaus en langdurig drank- of drugsmisbruik, wat een depressie kan versterken of zelfs kan veroorzaken.b

Stress. Een beetje stress kan gezond zijn, maar chronische of extreme stress kan lichamelijke en psychologische schade aanrichten, wat bij een vatbare — een van nature kwetsbare — jongere soms kan leiden tot depressiviteit. De precieze oorzaak van depressiviteit blijft echter onduidelijk en kan, zoals eerder gezegd, te maken hebben met een combinatie van factoren.

Enkele stressgerelateerde factoren die met depressiviteit worden geassocieerd zijn de dood van een dierbare, ouders die uit elkaar gaan, mishandeling, seksueel misbruik, een ernstig ongeluk, ziekte en een leerstoornis, vooral als een kind zich daardoor afgewezen voelt. Wat de situatie nog erger kan maken, is dat ouders soms onrealistisch hoge verwachtingen hebben, vooral als het gaat om wat hun kind op school bereikt. Andere mogelijke oorzaken zijn pesten, onzekerheid over de toekomst, emotionele vervreemding van een depressieve ouder en onvoorspelbaar gedrag van een ouder. Als een jongere daardoor in een depressie raakt, wat kan hem of haar dan helpen daarmee om te gaan?

ZORG VOOR JE LICHAAM EN GEEST

Matige tot ernstige depressiviteit wordt meestal behandeld met medicatie en begeleiding door een psycholoog of psychiater.c Jezus zei: ‘Zij die sterk zijn, hebben geen geneesheer nodig, maar zij die ziek zijn wel’ (Markus 2:17). Een ziekte kan namelijk elk deel van je lichaam aantasten, ook je hersenen. Verder kan het verstandig zijn veranderingen in je leefstijl aan te brengen, omdat je lichaam en geest nauw verbonden zijn.

Als je aan depressiviteit lijdt, zorg dan goed voor je fysieke en mentale gezondheid. Dat kun je bijvoorbeeld doen door gezond te eten, voldoende te slapen en regelmatig te bewegen. Door beweging komen er chemische stoffen vrij die je humeur verbeteren, je meer energie geven en je helpen beter te slapen. Probeer vroege waarschuwingssignalen en triggers van een depressieve stemming te herkennen en maak een plan van aanpak. Praat met iemand die je vertrouwt. Een netwerk van familie en vrienden op wie je kunt terugvallen, kan je helpen beter met je depressie om te gaan en misschien zelfs symptomen te verminderen. Schrijf op wat je denkt en voelt, iets wat goed werkte voor de eerder genoemde Julia. Het allerbelangrijkste is om aan je band met God te werken. Dat kan je helpen een positieve kijk op het leven te houden. Jezus zei: ‘Het echte geluk is voor mensen die weten dat ze God nodig hebben’ (Mattheüs 5:3, Bijbel in Gewone Taal).

Anna en Julia zijn het eens met Jezus’ woorden. Anna zegt: ‘Als ik met m’n geloof bezig ben, focus ik me op anderen, niet alleen maar op m’n problemen. Dat is niet altijd makkelijk, maar ik ben er wel veel gelukkiger door.’ Julia vindt troost door te bidden en de Bijbel te lezen. Ze zegt: ‘Het kalmeert me als ik m’n hart bij God uitstort. En de Bijbel helpt me te beseffen dat ik waardevol ben voor God en dat hij van me houdt. Ook heb ik door Bijbellezen een positieve kijk op de toekomst.’

Als onze Maker weet Jehovah, God, precies welke invloed onze genen, onze opvoeding en wat we hebben meegemaakt op onze emoties en manier van denken hebben. Daarom kan hij de steun en troost bieden die we nodig hebben, bijvoorbeeld via meelevende en begripvolle mensen. Bovendien zal God ons binnenkort genezen van elke ziekte die we hebben, zowel fysiek als mentaal. In Jesaja 33:24 staat: ‘Geen inwoner zal zeggen: “Ik ben ziek.”’

De Bijbel belooft dat God ‘elke traan uit [onze] ogen zal wegwissen, en de dood zal niet meer zijn, noch rouw, noch geschreeuw, noch pijn zal er meer zijn’ (Openbaring 21:4). Wat vertroostend en geruststellend! Als je meer wilt weten over Gods bedoeling met de mensen en de aarde, neem dan een kijkje op jw.org. Daar heb je toegang tot een online Bijbel en artikelen over allerlei onderwerpen, waaronder depressiviteit.