Weke koralen — bloemdieren van de zee
WAAR denkt u aan als u het woord koraal hoort?
Misschien denkt u aan het basismateriaal waaruit veel tropische eilanden en zandstranden bestaan. Als u in het Caribisch gebied woont, is uw huis misschien opgetrokken uit koraalblokken die uit de grond gehakt zijn. Of misschien denkt u aan een lievelingssieraad dat van koraal van edelsteenkwaliteit gemaakt is. Op dit soort koraal zinspeelde de schrijver van Spreuken ongetwijfeld toen hij beschreef hoe kostbaar een goede vrouw voor haar man is. — Spreuken 31:10.
Het afzonderlijke koraaldiertje, de poliep, begint zijn leven als een nietige cellenmassa die uit het ouderlijk lichaam wordt uitgestoten en door oceaanstromen wordt meegevoerd totdat een geschikt plekje wordt bereikt om zich blijvend te verankeren. Bij steenkoralen begint het skelet zich te vormen kort nadat de larve zich aan een stevige ondergrond heeft gehecht en gaat het calciumcarbonaat afscheiden om een hard, steenachtig uitwendig skelet te vormen. Deze koralen groeien met een snelheid van wel honderd millimeter per jaar.
Hebt u zich koraal echter ooit voorgesteld als een zachte, tere bloem? Er zijn verscheidene soorten weke koralen die, vanwege hun uiteenlopende vormen en kleuren, bloemdieren zijn genoemd. Weke koralen beginnen hun leven ook als zwemmende larven, maar ze scheiden zelden massieve skeletten van calciumcarbonaat af. Deze vlezige en boomvormige koralen kunnen daardoor sneller groeien dan de steenkoralen en zijn veel minder duurzaam.
Een van die weke koraalsoorten heeft een groot, leerachtig, boomvormig lichaam en wordt bloemdier genoemd omdat het op een prachtige bloem lijkt, ook al is koraal een dierlijke en geen plantaardige levensvorm. Dit leerkoraal krijgt alleen stevigheid door kleine kalknaaldjes of spiculae (die op geschaafde amandelen lijken) en de hydraulische druk binnen het vlezige weefsel van zijn lichaam. Het neemt zeewater op om vorm te geven aan het vlees, ongeveer zoals verwarmde lucht heteluchtballons vult, maar de waterdruk is niet groot en het water is niet heet. De druk is echter voldoende om in combinatie met het effect van het omringende water het lichaam en de takken te steunen. Wegens haar bouw bereikt deze koraalvariëteit zelden een hoogte van meer dan een meter en geeft ze de voorkeur aan lagunen en rustige plaatsen in de oceaan.
Wanneer deze leerkoralen opgezwollen zijn tot hun boomvorm, zijn ze heel mooi en doen ze de waarnemer denken aan een lieflijke, kleurrijke bloementuin vol tere bloemen en bloesems. Hun doorschijnende of doorzichtige lichaam is een verrukking voor het oog door het licht uit de omgeving dat erin valt en door de kleur van het water, terwijl de ondersteunende takken witte, gele, goudkleurige, roze, rode of purperen poliepen dragen.
Een ander soort week koraal is het madeliefkoraal. Dit koraal wordt zo genoemd vanwege de grote gelijkenis met zijn naamgenoot, het madeliefje. Er bestaan verscheidene variëteiten van, die worden onderscheiden door het aantal „bloemblaadjes” (tentakels) rond de mond van de poliep.
Deze tere witte of bruin met witte koralen zijn niet zo kleurrijk als de leerkoralen, maar hun omvang, hun lange takken en de vorm zijn een verrukking voor het oog. Een kolonie kan uitgroeien tot wel vier tot zes meter in doorsnee en kan de duiker de indruk geven dat hij glooiende heuvels overdekt met een veld madeliefjes ziet. Zeestromen bewegen de poliepen en wekken de illusie dat er een briesje door de madeliefjes strijkt, zodat ze zachtjes heen en weer gaan in het ritme van de beweging van het water.
Een van de meest geliefde koraalsoorten van de duikers is de zeewaaier. Een volwassen zeewaaier is een opvallend mooie, majestueuze koraalkolonie. De waaier is nauw verwant aan de weke koralen, maar wordt vanwege zijn structuur als „hoornkoraal” aangeduid. Bij dit type koraal zijn de poliepen ingebed in een zachte weefsellaag rond een inwendige, houtachtige stengel. Deze stengel bevat gorgonine (een andere veelgebruikte naam voor de zeewaaier is Gorgonia), een proteïne die op keratine lijkt, een stof die gebruikt wordt bij de biologische produktie van nagels, haar en hoeven.
De stam van deze waaiers is vaak heel dik, sterk en hard. Als de takken zich maximaal ontplooien (ze zijn dan vaak tientallen centimeters lang), worden ze buigzamer en wuiven ze zachtjes heen en weer in sterke stromen. Op die manier vangen ze de kleine organismen waar ze van leven.
De zeewaaier varieert in kleur van bruin, goud en oranje tot purper en fel rood. Hij is bijzonder mooi als de teer uitziende poliepen te voorschijn komen om te eten en ze de takken volkomen overdekken met hun gracieuze veerachtige tentakels.
Bij het beschouwen van koraal moet in gedachte worden gehouden dat niet alle koraal kostbaar is of nuttig als bouwmateriaal, maar alle koraal is wel prachtig. Het geeft ons eens te meer de gelegenheid na te denken over de grote variëteit aan leven die in de schepping wordt aangetroffen en de vele variaties binnen elke soort. Als wij dat doen, groeit ons ontzag voor het scheppend vermogen, de fantasie en het vernuft van de Schepper (Psalm 104:24). Welke mens kan ook maar een tipje van Jehovah’s wijsheid en kennis doorvorsen! — Romeinen 11:33.
En wanneer wij stilstaan bij het leven in de oceanen, die meer dan 70 procent van het aardoppervlak bedekken, stemmen wij vol bewondering in met de woorden van de psalmist, die in Psalm 104:25 verklaarde: „Wat deze zee betreft, zo groot en wijd, daarin is dat wat zich roert zonder tal, levende schepselen, zowel klein als groot.”
[Illustraties op blz. 24, 25]
Boven: Leermadelief
Onder: Weke koraalbomen
Hiernaast: Boven: Stam van week koraal
Onder: Week koraal en kleine zaagbaars
[Illustraties op blz. 26]
Zeewaaiers