Omwisi 10

Kikanakukalako eribya mowa? Eribya mowa muryanakala oko Mwami Daudi, neryo mwasaba oMungu ati: “Ubukaye omw’ingye mw’ekirimu ky’erikowa.” (Esy. 51:12) Daudi abya anzire Yehova. Aliwe ihakanabya endambi ikyakala oko Daudi eribya mowa, netu kikanatukalako. Busanaki? Eky’erimbere, mutwasighalya omutima w’eritendibya bowa. Eky’akabiri, Sitani akabya inyanemuyikasa eritukuna tuyisamambule oko Yehova, ngoko anakola. (2 Kor. 11:3) Eky’akasatu, abandu b’omo kihugho kino abatutimbireko, balimo ekirimu ky’eriyisamambula, “ekirimu ekikasondola lino abandu abatyowa.” (Efe. 2:2) Litolere itwayikasa kutsibu erilwa n’akatima k’erikola erilolo akotulimo. Kutya litolere itwayikasa kutsibu eriyihighula oko kahatikano k’eritendibya bowa ako Diabolo n’ekihugho kiwe bakatuhirako. Litolere itwayikasa erikola tutya, tutoke eritsemesya Yehova n’abandu abo abiriha ehamuli nyilebe. w23.10 6 enu. 1

Twamigha omwatsi wahi oko kitiko-tiko kya Yesu ky’eribindula amaghetse mo divai? Twamigha esomo oko mubere w’eriyikehya. Yesu mwatayipipa busana n’ekitiko-tiko ekyo akola; oko kwenene, mwatayipipa n’ahake busana n’omwatsi wosi-wosi ogho akola. Omo mwanya w’ekyo, kangyi-kangyi inyakayikehaya n’eriha Tata wiwe olukengerwa losi. (Yoh. 5:19, 30; 8:28) Twamabikwama eky’erileberyako kya Yesu omw’itendibya tukayilangiramo b’omughaso munene, isitwendibya tukayibanda oko kikuba oko buli mwatsi ogho twamakola. Nomo twangakola myatsi yahi omo mubiiri wa Yehova, omo mwanya w’eriyipipa tubye tukapipa obubuya b’oMungu oyo tuwite olusunzo lw’erikolera. (Yer. 9:23, 24) Litolere itwamuha olusunzo olo atolere. Eribugha ekwenene, Yehova amatendituwatikya, sihali omwatsi mubuya ogho twangatoka erikola. (1 Kor. 1:26-31) Twamabya bandu abakayikehaya, sitwangasonda eripipwa busana n’emyatsi mibuya eyo tukakolera abandi. Tukatsema kundi tunasi ngoko Yehova akalangira ebyo tukakola. (Tasyalebya Matayo 6:2-4; Ebr. 13:16) Oko kwenene, tukatsemesaya Yehova omughulu tukakwama eky’erileberyako kya Yesu, eky’eriyikehya.​—1 Pet. 5:6. w23.04 4 enu. 9; 5 enu. 11-12

Akasondolwa n’ekirimu ky’oMungu, omukwenda Paulo mwahana Abakristo ati babye bakalebya n’endundi y’abandi butsira yabo lisa. Twangakolesya tuti erihano eryo oko mihindano? Omw’ibuka ngoko abandi nabo banzire erisubirya oko mihindano ng’itwe. Terilengekania oko kino. Omughulu ukakanaya n’abira baghu, ukanayihangira omukania neryo ibabula akanya ak’eribugha? Kwamuhwa, ko bite bitya! Ukanza ghuti kumbe nabo ibasangira oko mukania. Ko kikanabya kitya n’oko mihindano yetu. Twanzire tuti kumbe abandu bangyi ibasubirya. Oko kwenene enzira nguma eyuwene ey’eribya tukasikya mutima abaghala n’abali betu ry’eribaha akanya ak’erikania oko ebyo bikirirye. (1 Kor. 10:24) Kwesi, omughulu ukasubiraya omo binywa bike, kumbe isiwakanaya oko myatsi mingyi. Wamabibugha oko myatsi yosi eyiri omo nungu, abandi banganabula eby’erikaniako. w23.04 22-23 enu. 11-13

Litolere itwibuka ngoko eky’omughaso ry’eriwatikya abandi, kutsibu-tsibu omw’itulirabo. Litolere itwabya bangu omo mubiiri wetu w’eritulira kundi tukahindana n’abandu ab’omo biharo mbiriri-mbiriri, abali n’amalengekania mbiriri-mbiriri oko Mungu, n’abatakulira omo mibere mighumerera. Omukwenda Paulo abya mwangu eribinduka erikwamana n’emibere eyo amayeyamo, netu twanganamwigha. Yesu mwatuma Paulo mo “mukwenda wʼEbihanda.” (Rom. 11:13) Neryo Paulo mwatulira Abayahudi, Abagiriki, abasoma kanene, abandu ab’oko milongo, n’abami. Paulo mwayikasa eribya ebyosi oko bandu bosi atoke eritula oko mitima ya bandu bosi abo. (1 Kor. 9:19-22) Inyakatsuka eriminya abahulikiriri biwe nga ni bahi kandi nga bikiriryeki. Ekyo mukyamuwatikya eribya akabinduka erikwamana n’emibere eyo amayeyamo, n’eritoka eritula oko mutima w’obuli mundu. Netu twanganabya batuliri babuya twamabya tukabinduka erikwamana n’emibere eyo twamayeyamo n’eribya tukalengekania oko nzira eyuwene ey’eriwatikya obuli mundu. w23.07 23 enu. 11-12

Eribya n’omutima molo ni kaghala, si bulema. Omundu eritulera omughulu akahikirawa n’omwatsi owakalire, likasaba akaghala. Omutima molo ni mughuma w’oko “mibere y’ekirimu” kibuyirire. (Gal. 5:22, 23) Ekinywa kye Kigiriki “omutima molo,” oko mughulu mulebe ikikakolesibawa erikania oko sabayiri y’omoli eyo babirikangirirya eribya nyama y’eka. Terilengekania oko sabayiri y’omoli iyabiribya nyolo. Esabayiri eyo nomo yanabiribya nyolo, ikabya iyikinawite akaghala. Itwe bandu, twangatoka tuti eribya n’omutima molo, kandi itunawite akaghala? Sitwangatoka ekyo oko kaghala ketu. Litolere itwasaba ekirimu kibuyirire ky’oMungu kituwatikaye erikulya omubere oyu oghuwenenga. Abandu bangyi babiritoka eribya n’omutima molo. Abimiri ba Yehova bangyi babiritoka erisubirya omo bolo abandu ababakubisanaya obuhaka. N’ekyo kyabirileka abandi ibabya n’amalengekania aghuwene oko Bimiri ba Yehova.​—2 Tim. 2:24, 25. w23.09 15 enu. 3

Omo nzoli nguma y’eriswekya, omukwenda Yohana mwalangira abasyakulu 24 omo lubula bakaramya Yehova. Babya bakapipa oMungu n’eribugha bati “utolere erihabwa olukengerwa, erisikibwa, n’obutoki.” (Erib. 4:10, 11) N’abamalaika bataleghula nabo banawite ebingyi ebyangaleka ibapipa Yehova n’erimusikya. Kundi bikere naye elubula bamwasi ndeke. Bakaminya emibere yiwe omughulu bakalangira ebyo akakola, n’ekyo kikabakuna erimuramya. (Yobu 38:4-7) Netu litolere itwabya tukapipa Yehova omo misabe yetu, tukamubwira ebikaleka itwamwanza n’erimutsemera. Omughulu ukasoma n’erigha eBiblia uyikase kutsibu erilangira emibere ya Yehova, kutsibu-tsibu eyo ukatsemera. (Yobu 37:23; Rom. 11:33) Neryo ubwire Yehova ekikaleka iwatsemera emibere yiwe eyo. Kandi twanganapipa Yehova kundi akatuwatikaya itwe n’Abakristo bali kyetu b’omo kihugho kyosi.​—1 Sam. 2:1, 2. w23.05 3-4 enu. 6-7

Omo 1919, abandu b’oMungu mubalua omo Babiloni Mukulu. Oko mwaka oyo, ‘omughombe mutaleghula n’ow’amenge’ mwatsuka. Yabya ndambi eyitolere atoke eriwatikya ab’emitima myolo eryasa omo ‘[nzira yʼobubuyirire]’ eyabya iyamabikingukala. (Mat. 24:45-47; Isa. 35:8) Omubiiri ogho abandi bakola kera eriteghekania enzira eyo mwawatikya abandu abatsuka erilendera omo nzira eyo, eriminya bingyi oko Yehova n’erisonda liwe. (Misyo 4:18) Kandi babya basabirwe erikola emyatsi eyo Yehova akasaba. Yehova mwatasaba abandu biwe erikola esyombinduka syosi esyo oko mughulu mughumerera. Aliwe, mwaghenda akeryabo lyolo-lyolo. Twasyatsema kundu omughulu twasyabya n’obutoki obw’eritsemesya oMungu omo myatsi yosi eyo tukakola! Obuli nzira yitolere eribya yikakokotibwa. Eritsuka oko 1919, omubiiri ow’erikokotya “[enzira yʼobubuyirire]” mwalola embere eriwatikya abandi bandu bangyi batoke erilua omo Babiloni Mukulu. w23.05 17 enu. 15; 17 enu. 16

Ekyaghanda Ekikasondola kinemubegherya abawatikya bakyo omo hitunga mbiriri-mbiriri. Lino, abawatikya bataleghula abo, banemukola emibiiri mingyi omo ndondeka ya Yehova. Banemuteghekanibwa ndeke batoke erisyateya ndeke esyombuli sya Kristo. Omughulu omundu w’omwiso ow’oko Bakristo abahirirweko amaghuta akendisyaya elubula, eryaghalwa rinene rikasonda erihwa, abandu b’oMungu bakendisyalola embere eriramya Yehova oko kihugho butaleghula. Kundi Yesu Kristo yukendisyasondolabo, abandu b’oMungu sibendisyaleka erikolera Yehova butaleghula. Kandi, tunasi ngoko oko mughulu oyo, ekikuto ky’ebihanda, ekyo eBiblia ikahula mo Gogu wa Magogu, kyasyayibambira oko bandu b’oMungu. (Ezek. 38:18-20) Aliwe, sibendisyatoka erikakirya abandu b’oMungu eriramya Yehova. Tuyiketere ngoko Yehova akendisyabasabula! Omo nzoli nguma, omukwenda Yohana mwalangira “endeko nene” y’esindi mbuli sya Kristo. Mubabwira Yohana ngoko “endeko nene” “bakalua omw’ighalwa rinene.” (Erib. 7:9, 14) Ekyo kikakanganaya ngoko Yehova akendisyabasabula! w24.02 5-6 enu. 13-14

Twangakolaki eribana ekirimu kibuyirire? Twanganasabakyo oko Yehova, erigha Ekinywa kiwe ekyasondolawa n’ekirimu ekyo, n’erikola kughuma n’endondeka yiwe eyikasondolawa nakyo. Twamabikola tutya itukendikulya “emibere y’ekirimu.” (Gal. 5:22, 23) OMungu akaha ekirimu kiwe oko bandu abali n’amalengekania aghuwene kandi abakayighendaya ndeke basa. Twamabya tukabya n’amalengekania awatuwene kutse erikola emyatsi eyituwene, Yehova syangatuha ekirimu kiwe kibuyirire. (1 Tes. 4:7, 8) Twamanza eribana ekirimu kibuyirire, litolere itwakwama erihano rino: “Isimwapokaya amaminyereri.” (1 Tes. 5:20) Omo mulondo ono “amaminyereri” y’emilaghe kutse emyatsi eyo Yehova akatuha erilabira ekirimu kiwe kibuyirire. Amaminyereri ayo ahiriremo awakakanaya oko kiro kya Yehova n’awakakanganaya ngoko tuli omo biro by’enduli. Isitwalengekanaya tuti alinga ekiro kya Yehova kutse e Armagedoni ikendisyahika isitukiriho. Omo mwanya w’erilengekania tutya, tuhire ekiro ekyo hakuhi omo bwenge bwetu. Obuli kiro, twamabya n’ebingyi by’erikola omo “myatsi eyikakanganaya ngoko mukamakirira oMungu” ekyo kikakanganaya ngoko tunasi ngoko ekiro kya Yehova kikasa lino-lino.​—2 Pet. 3:11, 12. w23.06 12-13 enu. 13-14

Neryo Omukristo angakolaki epitsa y’epornografia yamabiyileta oko kyombo kiwe ky’ekielektronike? Atolere erilusya luba ameso wiwe okuyo. Kyanganatolobera erikola tutya twamabya tukibuka ngoko ekindu ky’omughaso munene ekyo tuwiteko b’obwira bwetu haghuma na Yehova. Nibya n’esindi pitsa, esyanganalangirika nga si sy’epornografia syanganaleka itwabya mw’esyongumbu sy’erikola emyatsi y’obusingiri. Busanaki litolere itwabya tukayihighula oko sy’opitsa esiri ng’esyo? Ni kundi sitwanzire nibya n’erilengekania oko myatsi y’obusingiri n’omo mutima wetu. (Mat. 5:28, 29) Mughala wetu musyakulu w’endeko owe Tailande oyukahula mo David akabugha ati: “Ngayibulaya niti: ‘Nomo esyopitsa esi syamalangirika nga si pornografia, aliwe Yehova akenditsemesibwa namalola embere erilebyasyo?’ Eribya ngalengekania nitya kikaniwatikaya eriyisogha n’amenge.” Eribya tukasagha erikola omwatsi owangaleka Yehova inyatatsema kyanganatuwatikya erikola n’amenge. Obuba b’oMungu ye “nzuko,” kutse efondasio “y’amenge [w’ekwenene].” w23.06 23 enu. 12-13

Alinga ebinywa “manyumba wenyu” bikasosekanaya esyondeko syetu. Yehova akatulagha ati omughulu w’eryaghalwa rinene akendisyatuteya twamabilola embere erimukolera haghuma n’abaghala n’abali betu. Busana n’ekyo litolere itwakola kutsibu munabwire erianza abaghala n’abali betu tutoke erisyasabuka! “Ekiro kinene [kya Yehova]” kikendisyabya omughulu owakalire oko bandu bosi. (Zef. 1:14, 15) Abandu ba Yehova n’abo bakendisyaghalwa. Aliwe twamabitsuka eriyiteghekania lino, itukendisyatoka erisighala itunatulere n’eriwatikya abandi. Tukendisyayiyinia omo maligho wosi awakendisyatuhikira. Omughulu Abakristo balikyetu bakendisyaghalwa tukendisyakola ekyosi-kyosi eribawatikya, omw’ikwirabo bulighe, n’eribaha ebyo balaghireko. Kandi twamabigha erianza abaghala n’abali betu lino, isikyendisyatukalako eribakangania olwanzo omo biro ebikasa. Neryo Yehova akendisyatuhemba akatuha engebe y’erikota neryo tukendisyibirirwa ebitsinduli n’ebitsibu byosi.​—Isa. 65:17. w23.07 7 enu. 16-17

Ekinywa ky’oMungu kibeghere erikangania abalume bataleghula ngoko babya n’amaka manene. Aliwe ihakanayira ibayowa nga sibawite amaka. Ng’eky’erileberyako, ndambi silebe, Omwami Daudi mwayowa nga ni mutubaha “n’ow’amaka ng’ekitwa,” aliwe oko sindi ndambi, ‘mwabya n’obuba.’ (Esy. 30:7, nwt) Ekirimu ky’oMungu mukyaha Samusoni y’akaghala kanene kutsibu. Aliwe abya inyanasi ngoko ahate akaghala akakalua oko Mungu, ‘asyabya molo, n’eribya ng’abandi bandu.’ (Abat. 14:5, 6; 16:17) Abalume bataleghula aba, babya bawite amaka busana n’akaghala ka Yehova. Omukwenda Paulo naye, abya asi ngoko alaghire oko kaghala ka Yehova. (2 Kor. 12:9, 10) Naye anabya akwire n’amakoni. (Gal. 4:13, 14) Ikikanamukalako erikola ebyuwene. (Rom. 7:18, 19) N’oko sindi ndambi mwahangya-hangya n’erilengekania ati akendihola. (2 Kor. 1:8, 9) Nikwa omughulu Paulo abya akabya molo, inyakabya mbangyi. Ati? Yehova mwamuha akaghala ako abya alaghireko atoke eriyiyinia omo maligho wiwe. w23.10 12 enu. 1-2

Hamabya endambi itwayowa nga situli b’omughaso, ngambe itwibuka ngoko Yehova iyuwene-wene yowatuleta okw’iye. (Yoh. 6:44) Yehova akalangira emibere yetu eyuwene kandi atwasi ndeke kulenga ngoko tuyasi. (2 Emya. 6:30) Neryo amabitubwira ati atwanzire, ngambe itwaligha. (1 Yoh. 3:19, 20) Embere w’erigha ekwenene, abandu balebe b’omw’itwe mubakola emyatsi eyikaleka erihika munabwire ibayowa nga bakineko musango. (1 Pet. 4:3) Nibya n’Abakristo bataleghula ababirikolera Yehova omo myaka mingyi banganabya ibakinalwa n’obulema bulebe. Naghu biri biti okw’iwe? Hakanabya endambi iwayowa Yehova nga syangakughanyira? Kyamabya kitya okw’iwe, kyanganakusikya mutima eriminya ngoko n’abaghombe balebe bataleghula ba Yehova mubayowa batya. Ng’eky’erileberyako, omukwenda Paulo inakayowa mo mundu bule akalengekania oko makosa wiwe. (Rom. 7:24) Aliwe, Paulo mwalekana n’amalolo wiwe neryo amabatisibwa. Nomo byanabya bitya, inyakayilangira mo “mulere omo bakwenda bosi” kandi “w’erimbere” omo bakola nabi.​—1 Kor. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 enu. 5-6

Omwatsi mughuma ogho twangiha okw’iyisogha erituwene ly’Omwami Yoasi w’ono: Litolere itwasombola abira abuwene abangatukuna erikola ebyuwene. Abira ng’abo ba bandu abanzire Yehova n’abakakola ebikamutsemesaya. Siritolere itwasombola abira ab’amo lulengo lughumera n’olwetu basa. Wibuke ngoko Yoasi abya mulere kutsibu oko mwira wiwe Yehoyada. Oko bilebirye abira abo ukasombola, yibulaye uti: ‘Bakananiwatikaya eriwatya obwikirirya bwaghe oko Yehova? Bakananihiramo omuhwa w’erikwama esyokanuni sy’oMungu? Banabeghere erikania oko Yehova n’oko myatsi eyo bakigha omo Biblia? Banasikirye esyokanuni sy’oMungu? Bakanayiha obutubaha bw’erinikunga omughulu kyamatolera?’ (Misyo 27:5, 6, 17) Eribugha ekwenene, abira baghu bamabya isibanzire Yehova, isibangakuwatikya okuki. Aliwe wamabya ighuwite abira abanzire Yehova, umakirirebo​—bakendisyakuwatikya mughulu wosi!​—Misyo 13:20. w23.09 9-10 enu. 6-7

Alfa ye herufi y’erimbere y’olufabe lw’Ekigiriki ne Omega ye herufi y’omwiso. Omw’ibugha ati, “Ingye niri Alfa na Omega,” Yehova akatuwatikaya erilangira ngoko amabitsuka omwatsi mulebe, akakolayagho oko mwiso. Yehova abere abihangyika Adamu na Eva, mwabwirabo erisonda liwe oko bandu n’oko kihugho. EBiblia ikabugha yiti: “oMungu mwatsumulabo n’eribabwira ati: “Mubute, mubye banene, musulaye ekihugho.” (Enz. 1:28) Oko mughulu oyo, Yehova mwabya ng’amabugha ati: “Alfa.” Omo nzira eyo, Yehova mwakangania ndeke-ndeke erisonda liwe: Endambi yendihika, abandu abahika-hikene, abitsikulu ba Adamu na Eva abakowa oMungu, ibusulya ekighugho n’eriyirakyo mo Paradiso. Omughulu erisonda lya Yehova likendisyabererera, akasyabya ng’amabugha ati: “Omega.” Yehova abere abibugha erihangyika ‘olubula nʼekihugho, nʼebyosi ebirimo,’ mwabugha omwatsi mulebe owakakanganaya ngoko erisonda liwe lyasyabererera kundu. Yehova mwahira ekiro ky’eririnda (7) mo kibuyirire okw’iye. Ekyo ni bugha ambuki? Ekyo kikakanganaya ngoko erisonda lya Yehova erilebirye abandu n’ekihugho, likendisyabererera kundu oko nduli y’ekiro ky’eririnda.​—Enz. 2:1-3. w23.11 5 enu. 13-14

Olughendo olukalire olw’erilua e Babiloni eriya e Israeli ilukabugha hakuhi emisi ini. Aliwe Yehova mwalagha ati ekindu kyosi-kyosi ekyangakakirya olughendo lw’Abayuda sikyendisyabya. Abayahudi ab’obwikirirya babya basi ngoko emiyisa eyo bangabanire bakaya e Israeli yilengire ebyo bangaherirye bakalua e Babiloni. Omuyisa munene oko byosi, abya eriramya lyabo. Omo Babiloni isimuli n’ehekalu n’enguma ya Yehova. Isihali n’ekiherero ekyo Abaisraeli bangaherereko obuhere ngoko kyabya kisabirwe omo Mighambo ya Musa. Kandi isihali n’abahereri abatondekire erikola omubiiri oyo. Kandi omo muyi we Babiloni mwabya bandu bangyi abakaramaya emiungu y’amabehi kulenga abakaramaya Yehova n’erisikya esyokanuni siwe. Neryo Abayahudi bangyi mubabana akanya ak’erisuba omo kihugho kyabo batoke eriyatasyatsukisya eriramya eryerire. w23.05 14-15 enu. 3-4

Netu kutya, tulaghire oko buwatikya bw’ekirimu kibuyirire ky’oMungu tutoke erilola embere eriyighendya “ng’abana b’ekyakakala.” Busanaki? Ni kundi, sikyolobire erisighala itunerire omo kihugho kino ekiswiremo ebibi. (1 Tes. 4:3-5, 7, 8) Ekirimu kibuyirire kyanganatuwatikya erilwa n’amalengekania w’abandu b’ekihugho abakalangira emyatsi ngoko oMungu syalilangirayo. Kandi ekirimu kibuyirire kyanganatuwatikya erikola “ebibuya, ebitunganene n’eby’ekwenene.” (Efe. 5:9) Enzira nguma ey’eribana ekirimu kibuyirire ry’erisabakyo. Yesu mwabugha ati Yehova akaha “ekirimu kibuyirire oko bakamusabakyo.” (Luka 11:13) Kandi, omughulu tukaramaya Yehova yo kughuma oko mihindano y’Ekikristo tukabana ekirimu kibuyirire. (Efe. 5:19, 20) Ekirimu kibuyirire ky’oMungu kikatuwatikaya eribya n’emibere eyuwene neryo itwabya n’engebe eyikatsemesaya oMungu. w24.03 23-24 enu. 13-15

Unalaghire okw’itasyabya n’omubere w’erilindirira? Omubere w’erilindirira ni mughuma w’oko mibere eyikalua oko kirimu kibuyirire. (Gal. 5:22, 23) Neryo twanganasaba Yehova y’ekirimu kiwe kituwatikaye erikulya omubere oyo. Twamabiyeya omo mibere eyikatusaba erikangania omutima w’erilindirira tulole embere erisaba ekirimu ky’oMungu kituwatikaye eribya n’omutima w’erilindirira. (Luka 11:13) Kandi twanganasaba Yehova tuti atuwatikaye erilangira emyatsi ngoko iye akalangirayo. Neryo twabisaba Yehova kumbe itwayikasa erikulya omubere w’erilindirira obuli kiro. Twamabilola embere erisaba n’eriyikasa erikulya omubere w’erilindilira, Yehova inyakendituwatikya erikulya omubere oyo nomo twangabya isitwabya nagho kera. Kandi ni ky’omughsao erilengekania kutsibu oko by’erileberyako by’omo Biblia. EBiblia yiswiremo eby’erileberyako by’abandu abakanganaya omutima w’erilindirira. Eribya tukalengekania oko by’erileberyako by’abandu abo, lyanganatuwatikya erikangania omutima w’erilindirira. w23.08 22 enu. 10-11

Yesu mwakangania Petro yo ndeke-ndeke ngoko Yehova syangabula erimuha ebyo alaghireko. Yesu abere abilubuka, mwakolera Petro n’abandi bakwenda b’ekindi kitiko-tiko ky’erihamba esyosamaki nyingyi. (Yoh. 21:4-6) Ahate eritika-tika, ekitiko-tiko ekyo mukyakangania Petro yo ndeke-ndeke ngoko Yehova anganamuha bweghu-bweghu ebyo alaghireko kinya-mubiri. Alinga ekyo mukibukya Petro y’ebinywa bya Yesu ebikakanganaya ngoko Yehova syangabula eriwatikya abakahira “Obwami bw’oMungu bw’embere.” (Mat. 6:33) Busana n’ekyo, Petro mwahira embere omubiiri w’eritulira butsira ow’erisoha esyosamaki. Oko Pentekote y’oko mwaka 33 M.W., Petro mwatulira n’omuhwa; n’ekyo mukyawatikya abandu bangyi eriligha engulu mbuya. (Emib. 2:14, 37-41) Enyuma w’aho, mwawatikya Abasamaria n’abandu abate Bayahudi eriligha Kristo. (Emib. 8:14-17; 10:44-48) Kwenene, Yehova mwakolesya Petro omo nzira ey’eriswekya erileta abandu b’emihanda yosi omo ndeko. w23.09 20 enu. 1; 23 enu. 11

Kitokekene enyuma sy’emyaka ibiri Abababiloni babitsandya omuyi we Yerusalema, Omwami Nebukadeneza we Babiloni mwabya n’obuba bunene busana n’enzoli ey’ekisanamu kinene ekyo alota. Mwahamula abalume biwe bosi b’amenge erihirako na Danieli ati bamubwire ebyo alota n’erimukumbulirabyo. Mwabugha ati bamatendikola ekyo inyakenditabo, ibo bosi. (Dan. 2:3-5) Kyendisaba Danieli erikola luba, kundi engebe y’abandu bangyi yabya omo bwiko. “Neryo Danieli mwingira ewʼomwami, mwabulya omwami erimuha endambi, iniatoka erikangya omwami eribikula eryo.” (Dan. 2:16) Ekyo kyabya kisabire obutubaha n’obwikirirya. EBiblia siyirikanganaya Danieli ng’abya iniabirikumbula esindi nzoli embere sy’aho. Danieli mwabulya abira biwe ati: “Basondaye eriganyira [ly’oMungu] wʼelubula busana nʼekibisire eki.” (Dan. 2:18) Yehova mwasubirya oko misabe eyo. Omo buwatikya bw’oMungu Danieli mwakumbula enzoli ya Nebukadeneza. Neryo Danieli n’abira biwe mubasabuka. w23.08 3 enu. 4

Ubye ukalengekania oko ndundi y’eribya n’omutima w’erilindirira. Erikangania omutima w’erilindirira likaleka itwabya n’obutseme n’eritulera. N’ekyo kitatuteghaya oko makoni mangyi. Omughulu tukakanganaya omutima w’erilindirira oko bandi, tukabya n’obwira obuwene haghuma nabo. N’endeko yetu ikabyamo obughuma. Omughulu omundu mulebe amatukolera muhanda, eritendihitana luba likawatikaya eritendikalya omwatsi. (Esy. 37:8; Misyo 14:29) N’ekikulu oko byosi, tukabya itukigha Tata wetu w’elubula, n’ekyo kikaleka itwayitunda hakuhi naye. Omubere w’erilindirira uwene kutsibu! Nomo kyanganatukalako erikangania omutima w’erilindirira, Yehova anganatuwatikya erikulyagho. Tukalindirira nʼomuhwa ekihugho kihya-kihya ekikasa, twanganayiketera ngoko “[Yehova] akategaya abakamubaha, abakahira amaha oko bubuya buwe b’olwanzo.” (Esy. 33:18) Kwesi, itwe bosi tulole embere erilindirira. w23.08 22 enu. 7; 25 enu. 16-17

Yakobo mwakangania ngoko omundu oyuli ng’oyu inyanganabugha ati anawite obwikirirya, aliwe isyalikola emyatsi eyikakanganaya ngoko ali n’obwikirirya. (Yak. 2:1-5, 9) Kandi, Yakobo mwahula omundu mulebe oyo walangira ‘mughala kutse mwali wabo oyutabya n’eky’eryambala n’eky’erirya’ aliwe mwatamuha obuwatikya obo abya alaghireko. Omundu oyo nomo angabugha ati anabya awite obwikirirya, mubutalangirika omo mikolere yiwe; kwesi obwikirirya bwiwe si bwabya n’endundi yosi-yosi. (Yak. 2:14-16) Yakobo mwakania oko ky’erileberyako ekyuwene kya Rahabu eky’erikangania obwikirirya omo mikolere. (Yak. 2:25, 26) Rahabu abya inyabiryowa oko ngulu ya Yehova, kandi mwaminya ngoko Yehova abya akawatikya Abaisraeli. (Yos. 2:9-11) Mwakangania obwikirirya bwiwe omo mikolere. Mwabisa Abaisraeli babiri abatumawa omughulu engebe yabo yabya omo bwiko. Busana n’ekyo, omukali oyutahika-hikene oyu, kandi oyute Muisraeli, mwaghanzwa mo mutunganene, ngoko Abrahamu naye anaghanzawa mo mutunganene. Eky’erileberyako kiwe, kyamakangania ngoko ni ky’omughaso erikangania ngoko tuwite obwikirirya erilabira emikolere. w23.12 5-6 enu. 12-13

Itwe Bakristo, tukanza erigha bingyi oko Biblia, butsira amakangirirya w’eritsukirako masa. Ekirimu kibuyirire ky’oMungu kikaleka itwabya n’omuhwa w’erigha, nibya “n’emyatsi milito y’oMungu.” (1 Kor. 2:9, 10) Utsuke eribya ukigha emyatsi yo kutsibu utoke eriyitunda hakuhi na Yehova. Wamalangira omwatsi oyo wo ghuti? Ng’eky’erileberyako, wanganayikasa erikwesa-kwesa bingyi utoke eriminya oMungu nga mwakangania ati olwanzo lwiwe oko baghombe biwe ba kera, n’ekyo nga kikakanganaya kiti ngoko naghu akwanzire. Wanganatsopolya enzira eyo Yehova abya akasaba ati Abaisraeli ibamuramyamo kera, n’erilangira nga yisosene yiti n’eyo Abakristo ba munabwire bakamuramayamo. Kutse wanganakwesa-kwesa utoke eriminya bingyi oko maminyereri agho Yesu aberereraya erilabira engebe yiwe y’oko kihugho n’omubiiri wiwe. Wanganabana obutseme bunene wamabya ukakolesya ebitabu by’erikwesa-kweseramo ukigha. Wanganakolesya e Index des publications des Témoins de Jéhovah kutse Musaada wa Kutafuta Habari kwa Ajili ya Mashahidi wa Yehova. Erigha eBiblia yo kutsibu lyanganawatya obwikirirya bwaghu n’erikuwatikya “eribana eriminya [ly’oMungu].”​—Misyo 2:4, 5. w23.10 18-19 enu. 3-5

Ekinywa “kutsibu” ekyo omukwenda Petro akolesaya, kinywa kwa kinywa kikamaanisaya “erikakya.” Ekihande ky’akabiri ky’omulondo oyo, kikakanganaya ebyangabya twamabyanzana kutsibu. Olwanzo olo, lukaswika amalolo w’abaghala n’abali betu. Twanganasosekania ekyo, na kino: Olwanzo lwetu luli ng’olukimba olukananukala olo tuhambire byala bibiri. Neryo itwananulalo kutsibu, erihika aho lukendiswikira, butsira erilolo righuma, kutse abiri, aliwe “amalolo mangyi.” “Eriswika,” rikasosekanaya erighanyira. Ngoko olukimba lukanaswika ekitingu, kutya n’olwanzo lwanganaswika obulema n’eritendihika-hikana ly’abandi. Litolere itwabya n’olwanzo lunene oko baghala n’abali betu, olwanganatukuna eribya tukabaghanyira busana n’eritendihika-hikana lyabo, aliwe ekyo si kyolo mughulu wosi. (Kol 3:13) Omughulu tukaghanyira abandi, tukakanganaya ngoko tuwite olwanzo lunene, kandi ngoko twanzire eritsemesya Yehova. w23.11 11-12 enu. 13-15

Abere akula, Omwami Yosia mwatsuka erikokotya ehekalu yo buhya-buhya. Omughulu babya bakakola emibiiri eyo, “ekitabu ky’emigambo ya [Yehova] eyahabawa omo byala bya Musa” mukyabanika. Babere babisomera Omwami ebiri omo kitabu ekyo, Omwami mwalw’inyayikasa erikwama ebyo kibughire. (2 Emya. 34:14, 19-21) Naghu unanzire erisoma eBiblia yo buli kiro? Wamabya ighunemuyikasa erikola utya, emyatsi yinemughendeka yiti? Ukanakola omwatsi mulebe imo watibirirwa amasako awangakuwatikya ighuwene-wene? Yosia abere ayira emyaka 39, mwakola ekosa nene eyamwitisaya. Mwayiketera obwenge bwiwe omo mwanya w’eriyiketera obusondoli bwa Yehova. (2 Emya. 35:20-25) Eki kyamatwighisya esomo nyilebe. Litolere itwalola embere erisonda-sonda Yehova, nomo twangabya ituwite emyaka mingahi kutse nomo twangabya itwabiribugha emyaka mingahi tukigha eBiblia. Ekyo ni bugha ambu itwabya tukasaba Yehova y’obusondoli bwiwe mughulu wosi, erigha Ekinywa kiwe, n’eribya tukakwama amahano w’Abakristo abakulire bunya-kirimu. Ekyo kyanganatuwatikya eritendikola amakosa awakalire kandi kyanganatuwatikya eribya n’obutseme.​—Yak. 1:25. w23.09 12 enu. 15-16

EBiblia ikakanaya oko bakali bangyi ababya banzire Yehova kandi ababya bakamukolera. Babya “n’olulengo omo mibere” kandi babya “bataleghula omo myatsi yosi.” (1 Tim. 3:11) Abali betu bambesa, banganabana n’omo syondeko syabo mw’abali betu abakulire bunya-kirimu, abawite emibere eyo bangighirako. Bali betu bambesa, mwaterilengekania oko bali betu abo mwasi abawite emibere eyuwene eyo mwangigha! Muyiteghereraye emibere yabo eyuwene. Neryo mulebaye nga mwangighayo muti. Omubere w’omughaso ogho obuli Mukristo atolere eribya nagho imo atoka eribya Mukristo oyukulire bunya-kirimu ni mubere w’eriyikehya. Omukali amabya mundu oyukayikehaya, inyakendibya n’obwira obuwene haghuma na Yehova n’abandi kutya. Ng’eky’erileberyako, omukali oyo wanzire Yehova, omw’iyikehya akasombola erisikya esyokanuni esyo Tata wiwe w’elubula abirihiraho, esikakanganaya nga ni bahi bo Yehova abiriha ehamuli y’erisondola omo ndeko n’omo kihanda.​—1 Kor. 11:3. w23.12 18-19 enu. 3-5

Ebyo Yehova akasaba oko iba w’omo bunyumba, ry’eryanza mukali wiwe, n’eribya akamuha ebyo alaghireko kinya-mubiri, bunya-kirimu n’eritsomana ngoko omukali wiwe akayowa. Ukulaye obutoki bw’erikola emyatsi mbiriri-mbiriri, n’eribya n’emibere milebe; ng’eribya n’obutoki bw’erilengekania, eribya ukasikya abakali, n’eribya mundu w’eriyiketerwa. Wabilunga, kwa muhwa wanganasyabya baba w’abana. Oko mwatsi w’eribya tata mubuya, wangighaki oko Yehova? (Efe. 6:4) Yehova mwabwira burora-rora Omughala wiwe ye Yesu, ngoko amwanzire kandi amulighire. (Mat. 3:17) Wamabisyabya tata, uyikase erisyabya ukakangania abana baghu bo kangyi-kangyi ngoko ubanzire. Usyabye ukabasima oko bibuya ebyo bakakola. Abo tata abakayikasa erigha Yehova, bakawatikaya abana babo erisyabya balume na bakali Bakristo abakulire bunya-kirimu. Ubye ukakangania olwanzo oko ab’omo kihanda kyenyu n’ab’omo ndeko n’eribakangania ngoko ubatsomene. Erikola ekyo, likendikuteghekania erisyabya tata mubuya.​—Yoh. 15:9. w23.12 28-29 enu. 17-18

Itwe baghombe ba Yehova netu tukanahikirawa n’emyatsi eyikalire n’amakoni, ebikahikira n’abandi bandu. Eritomeka okw’ekyo abandu abaponire Yehova banganatwendererya kutse nibya n’eritwaghalya. Yehova syalikakiraya emyatsi eyo yituhikire, aliwe akalagha erituwatikya. (Isa. 41:10) Erilabira obuwatikya bwiwe, twanganasighala itunatsemire, twanganayisogha ndeke n’erisighala bataleghula okw’iye nibya n’omughulu tuli omo maligho awakalire kutsibu. Yehova akalagha erituha ekyo Biblia yikahula mo “obuholo bw’oMungu.” (Filip. 4:6, 7) Obuholo obo ry’eritekana kutse eritulera omo malengekania n’omo mutima, emyatsi eyo ikaluira omo bwira bwetu haghuma na Yehova. Obuholo obo “bulengire ebyosi ebyo abandu bangalengekania”; ekyo ni bugha ambu buwene kutsibu kulenga ngoko tukalengekanaya. Wanabiriyowa iwamatulera wabisaba Yehova y’okutsibu? Eritulera eryo bo “buholo bw’oMungu.” w24.01 20 enu. 2; 21 enu. 4

Abandu abanzire oMungu bakanza eripipa erina liwe n’omutima wabo wosi. Omwami Daudi inyasi ngoko eripipa erina ly’oMungu ni pipa oMungu iyuwene-wene. Omughulu tukowa erina lya Yehova tukalengekanaya oko mibere yiwe mibuya n’oko mikolere yiwe eyikaswekaya. Daudi abya anzire eriyira erina lya Tata wiwe mo libuyirire n’eripiparyo. Abya anzire ati “ebyosi ebiri omwisi” siwe bipipe erina lya Yehova, ni bugha ambu omutima wiwe wosi. Kutya, n’Abalawi nabo ibakapipa Yehova. Aliwe, omw’iyikehya mubabugha ngoko ebinywa byabo sibyangatoka eripipa erina ribuyirire lya Yehova ngoko litolere. (Neh. 9:5) Ahate eritika-tika, ebinywa eby’eriyikehya kandi ebikalua oko mutima eby’eripipa Yehova ebyo, mubyamutsemesya. w24.02 9 enu. 6

Wamatendihikira omuradi mulebe ogho alwe isyakutolere, isiwalengekanaya uti wamataluka. (2 Kor. 8:12) Wanganighira oko myatsi eyiryakukakiraya eritendihikira emiradi yaghu ngoko wabya iwabiripanga. Ubye ukibuka emiradi eyo wabirihikira. EBiblia ikatubwira yiti: “OMungu si mundu mubi, neryo syendisyibirirwa ebyo mukakola.” (Ebr. 6:10) Naghu isiwabirirawa n’ahake ebyo wabirikola. Ubye ukalengekania oko miradi eyo wabirihikira​—yanganabya eryuwania obwira bwaghu haghuma na Yehova, erikanirya abandi okw’iye kutse eribatisibwa. Ngoko muwatoka erilola embere, erihikira emiradi yaghu y’obunya-kirimu ya kera wanganalola embere utoke erihikira emiradi yaghu eya lino. Yehova anganakuwatikya erihikira omuradi waghu. Ubye ukayikasa erilangira ngoko Yehova anemukuwatikya, ekyo ikikendileka iwabya n’obutseme ukakwamirira emiradi yaghu. (2 Kor. 4:7) Wamatendiluha, ighukendisyabana emiyisa mingyi.​—Gal. 6:9. w23.05 31 enu. 16-18

Yehova akasondekanaya ehyanya ehy’erikangania abandu biwe ngoko anzirebo kandi ngoko akatsemerabo. Amasako akakanaya oko syongendo ibiri esyo Yehova abwira Yesu ngoko ni Mughala wiwe mwanzwa kandi ngoko amulighire. (Mat. 3:17; 17:5) Naghu unanzire eryowa Yehova akabugha ati akulighire? Munabwire situlyowa omulenge wa Yehova akalua elububa, aliwe akakanaya netu erilabira eBiblia. Omughulu tukasoma ebinywa ebyo lwanzo ebyo Yesu abya akabwira abigha biwe, tukabya nga tunemwowa ebinywa by’olwanzo ebyo Yehova akatubwira. Yesu mwakangania ndeke-ndeke emibere ya Tata wiwe. Neryo, omughulu tukasoma ngoko Yesu abya akabwira abakwenda biwe bataleghula ngoko alighirebo, nomo babya isibahika-hikene, twanganayihira omo mwanya wabo n’erilangira nga n’itwe Yehova akabwira ebinywa ebyo. (Yoh. 15:9, 15) Twamahikirwa n’amaligho, ekyo sikisondire eribugha kiti oMungu syakitulighire. Aliwe, ako kakabya kanya ak’erikangania Yehova ngoko tumwanzire kutsibu kandi ngoko tuyiketere iye.​—Yak. 1:12. w24.03 28 enu. 10-11