Tukasima kutsibu kundi Yehova akatughanyira

1-2. Emibere eyo abandu balimo munabwire yisosene yiti n’ey’omulwana oyo tulyakanayako omo nungu y’erimbere?

TERILENGEKANIA oko kino: Omulwana mughuma ni w’omo kihanda ky’abateke. Neryo, kiro kighuma omwatsi w’eriswekya amahuluka, ababuti biwe bamahola omo kisida. Abere abyowa omwatsi oyo, mwayowa muhanda kutsibu. Aliwe kandi hane oghundi mwatsi owakalire okw’iye. Amowa ngoko ababuti biwe babya bakakolesya esyofranga nene kwilaba esyo babya bawiteko, neryo babirimusighira edeni nene. Omo mwanya w’erimusighira omwandu, bamamusighira edeni nene kandi eyitolere erilihwa luba. Sy’endisyatoka n’ahake eriliha edeni yosi eyo.

² Omo nzira silebe, netu tuli ng’omulwana oyo. Ababuti betu b’erimbere ye Adamu na Eva babya bahika-hikene kandi babya bikere omo paradiso eyuwene kutsibu. (Enz. 1:27; 2:7-9) Bendibyaho kera na kera kandi n’engebe eyuwene kutsibu. Aliwe, muhahuluka omwatsi mulebe owakalire kutsibu; Adamu na Eva mubakola erilolo. Ekyo mukyaleka Yehova inyahighabo omo ririma lye Edeni, kandi sibendisyabyaho kera na kera. Neryo, mubasighira abana babo b’omwandu wahi? EBiblia ikatubwira yiti: “Erilolo muryingira omo kihugho busana n’omundu mughuma [Adamu]. N’erilolo muryaleta oluholo. Neryo abandu bosi bakahola kundi abosi mubakola erilolo.” (Rom. 5:12) Neryo omwandu ogho Adamu atusighira ry’erilolo, naryo rikaleta oluholo. Omwandu w’erilolo oyu, ali ng’edeni nene, eyo sihali n’omundu oyo wangatoka erilihayo.—Esy. 49:8.

3. Busanaki amalolo wetu anganasosekanibwa “n’amadeni”?

³ Yesu mwasosekania amalolo “n’amadeni.” (Mat. 6:12, ebinywa by’eyikwa; Luka 11:4) Omughulu tukakola amalolo, tukabya ng’atwamabyamo edeni ya Yehova. Ngambe itwalihira edeni eyo. Yehova ng’atahiraho endegheka y’erighanyira amalolo wetu, twangabere tukalihagho twabihola, neryo sitwangabere n’amaha w’eritasyabyaho.—Rom. 6:7, 23.

4. (a) Butsira buwatikya, abakoli b’amalolo bendihikirwa naki? (Esyonyimbo 49:7-9) (b) Omo Biblia ekinywa “erilolo” kyanganasosekaniaki? (Ulebaye akasanduku “Erilolo.”)

⁴ Kyanganasyatokekana erisyabana ebyosi ebyo Adamu na Eva baheraya? Omo butoki bwetu sitwangatoka. (Soma Esyonyimbo 49:7-9.) Butsira buwatikya, sitwangabere n’amaha w’erisyabana engebe omo biro ebikasa kutse erilubuka. Okw’ekyo twangabere tukahola ng’esyonyama butsira amaha w’erilubuka.—Omug. 3:19; 2 Pet. 2:12.

5. Tata wetu w’olwanzo mwatuwatikya ati eriliha edeni y’erilolo eyo twabyamo? (Ulebaye y’oko kijalada.)

⁵ Twaterisyalengekania oko mulwana oyo tulyakanayako omo nungu y’erimbere; hamabibanika omuteke oyukendimulihira edeni nene eyo, omulwana oyo inyakendiyowa ati? Ahate n’eritika-tika, omulwana oyo inyakendisima kutsibu kandi inyakendiligha ekihembo ekyuwene ekyo. Kutya, Tata wetu w’olwanzo abirituha ekihembo ekikaliha edeni eyo Adamu atusighira. Yesu mwakania oko mwatsi oyo ati: “OMungu mwanza ekihugho kyo kutsibu, kyo kyaleka inyatuma Mughala wiwe, ekyusa; oyukamwikiriraya syahere nikwa abane engebe y’erikota.” (Yoh. 3:16) N’ekindi, ekihembo ekyo kikaleka itwabya n’obwira obuwene haghuma na Yehova.

6. Ni binywa byahi eby’omo Biblia ebyo tukendikaniako omo mwatsi ono, kandi busanaki?

⁶ Twangakolaki tutoke eribana endundi omo kihembo kibuya eki ekikaleka “amadeni” wetu kutse amalolo wetu iniaghanyirwa? Erisubirya oko ribulyo eryo tukendikania oko binywa bilebe by’omo Biblia n’oko maana wabyo. Erilengekania oko ebyo Yehova akola atoke eritughanyira likendileka erisima lyetu okw’iye ilyakanya.

YEHOVA ANZIRE ITWABYA BIRA BIWE

7. (a) Adamu na Eva mubaherya ekindi kindu kyahi? (b) Itwe bana ba Adamu na Eva twabya tulaghire okuki? (Abanya Roma 5:10, 11)

⁷ Adamu na Eva babere bakola erilolo mubataherya lisa amaha wabo w’erisyabyaho kera na kera, aliwe kandi mubaherya obwira bwabo haghuma na Tata wabo, Yehova. Embere bakole erilolo, Adamu na Eva babya b’omo kihanda ky’oMungu. (Luka 3:38) Nikwa, babere bayisamambula oko Yehova, mubatibitwako omo kihanda ekyo, isibalibabuta. (Enz. 3:23, 24; 4:1) Busana n’ekyo, kyabya kitolere itwe bana babo itwatasyabya bira na Yehova. (Soma Abanya Roma 5:10, 11.) Ekyo ni bugha ambu, kyabya kitolere itwabya n’obwira obuwene haghuma naye. Erikwamana n’ekitabu kighuma, ekinywa ky’Ekigiriki ekikolesibwe hano, ekikabindulawamo “erihirwa omo bughuma” kyanganamaanisya “eriyira enzighu, mo mwira.” Eky’eritsemesya Yehova yo watwa ekika ky’erimbere omwatsi oyo atokekane. Mwakola atya ati?

OMUNGU MWAKOLA ENDEGHEKA TUTOKE ERISUBA OMO BUGHUMA NAYE

8. Yehova mwateghekaniaki?

⁸ Yehova mwateghekania endegheka abakoli b’amalolo basube omo bughuma naye. Mwakola endegheka y’eritasyasubyaho ekyo Adamu aheraya omw’itekaho ekindi kindu ky’obughuli bughumerera n’ekyahera. Amasako w’Ekigiriki nagho akakanaya oko nzira eyo Yehova akolesaya kusudi kitokekane oko mundu erisuba omo bughuma naye.—Rom. 3:25.

9. Yehova mwakolaki Abaisraeli batoke erighanyirwa amalolo wabo?

⁹ Yehova mwateghekania endegheka eyabya yikawatikya Abaisraeli ababya bakakola amalolo batoke erighanyirwa, kandi basube omo bughuma naye. Omo Israeli, Ekiro ky’Erihanula ikikakolawa kaghuma oko mwaka. Omo kiro ekyo, omuhereri mukulu inyakaherera enyama busana n’abandu bosi. Aliwe, enyama nyisa siyendikuningira olosi amalolo wosi w’omundu kundi siyabya n’obughuli bughumerera n’ob’omundu. Aliwe Yehova inyakaghanyira amalolo w’Abaisraeli ababya bakayisubako n’eriherera enyama eyisabirwe busana n’erilolo lyabo. (Ebr. 10:1-4) Enyama eyabya ikahererwa omo Kiro ky’Erihanula, n’esyonyama esyabya sikahererwa omo yindi mighulu isikibukaya Abaisraeli ngoko ni bakoli ba malolo, kandi ngoko balaghire oko kindu eky’endibughaho olosi amalolo wabo.

10. Yehova mwakolaki amalolo w’abandu atoke erighanyirwa?

¹⁰ Yehova mwakolaki amalolo w’abandu atoke erighanyirwa? Mwalighira Mughala wiwe mwanzwa ‘eriyiherera kaghuma kasa atoke eriheka amalolo w’abandu bangyi.’ (Ebr. 9:28) Yesu ‘mwaherera engebe yiwe mo mbanulo busana n’abandu bangyi.’ (Mat. 20:28) Embanulo niki?

EKYALIHAWA TUTOKE ERIBYA BIRA B’OMUNGU

11. (a) Erikwamana n’eBiblia, embanulo niki? (b) Ni mundu wa muhanda wahi musa yo wabya atolere eriliha embanulo?

¹¹ Erikwamana n’eBiblia, embanulo ni kindu ekikatekawa kutse ekikalihawa erihanula n’erisubya abandu babiri omo bughuma.a Ngoko Yehova akalangira emyatsi, embanulo muyatokesya eritasyasubyaho ekindu ekyahera. Omo nzira yahi? Wibuke ngoko Adamu na Eva mubaherya engebe yabo eyihika-hikene, neryo isibangasyabyaho kera na kera. Neryo embanulo yabya yitolere iyalingirirana n’ekindu ekyahera. (1 Tim. 2:6) Yendilihwa n’omundu mughuma musa oyukulire oyo endibya: Eky’erimbere, ahika-hikene; eky’akabiri, n’obutoki bw’eribya oko kihugho kera na kera; n’eky’akasatu, anzire eriherera engebe yiwe busana netu. Neryo aho engebe y’omundu oyo iyanganaliha engebe eyahera.

12. Busanaki Yesu yo wabya atolere eriliha embanulo eyabya isabirwe?

¹² Tulebaye emyatsi isatu eyikakanganaya ngoko Yesu musa yo wabya atolere eriliha embanulo. Ow’erimbere, abya ahika-hikene, ni bugha ambu “mwatakola erilolo.” (1 Pet. 2:22) Ow’akabiri, kundi mwatakola erilolo, abya inianganabyaho kera na kera oko kihugho. Ow’akasatu, abya inianayiteghekire erihola n’eriherera engebe yiwe busana netu. (Ebr. 10:9, 10) Kundi Yesu abya mulume oyuhika-hikene, abya alingene n’omulume w’erimbere ye Adamu embere akole erilolo. (1 Kor. 15:45) Neryo erilabira oluholo lwiwe, Yesu mwatoka eriliha embanulo busana n’erilolo lya Adamu, ni bugha ambu, eriliha ekyo Adamu aheraya. (Rom. 5:19) Omw’ikola atya, Yesu mwabya “Adamu w’omwiso.” Sikikitolere ihasa oghundi mundu oyuhika-hikene n’eriliha ekyo Adamu aheraya. Yesu mwahola “ngendo nguma nyisa.”—Ebr. 7:27; 10:12.

13. Endegheka eyo Yehova ateghekanaya abakoli b’amalolo batoke eribya n’obwira obuwene haghuma naye yisighene yiti n’embanulo?

¹³ Neryo endegheka eyo Yehova ateghekanaya abakoli b’amalolo batoke eribya n’obwira obuwene haghuma naye yisighene yiti n’embanulo? Enzira eyo Yehova ateghekanaya ni ritegheko eryo oMungu akola atoke erisubya obwira obuwene omo kati-kati kiwe n’abandu. Embanulo ye beyi eyalihawa abandu abakakola amalolo batoke eritasyabya bira b’oMungu. Ebeyi eyo w’omusasi w’obughuli bunene ogho Yesu uta busana netu.—Efe. 1:7; Ebr. 9:14.

YEHOVA MWATUKOMBOLA OMO BUKOBE BW’ERILOLO N’OLUHOLO, TWAMAGHANZWA MO BATUNGANENE

14. Tukasonda erikania okuki, kandi busanaki?

¹⁴ Endegheka eyo Yehova ateghekanaya tutoke erisuba omo bughuma naye muyaluiraki? EBiblia yikakolesaya ebinywa mbiriri-mbiriri erikangania esyondundi esikaluiramo. Ebinywa ebi nomo binasosene, obuli kinywa kikatasyabisula eyindi myatsi oko ndegheka eyo Yehova ateghekanaya abakoli b’amalolo batoke erisuba omo bughama naye. Endegheka eyo yikaleka Yehova inyaghanyira abandu. Tukatsopolya ebinywa ebyo, kandi tukendilangira nga bikatula biti oko buli mughuma w’okw’itwe.

15-16. (a) Omo Biblia ekinywa “endihi” ni bugha ambuki? (b) Erilusibwa omo bukobe bw’erilolo n’oluholo kikaleka itwayowa tuti?

¹⁵ EBiblia ikabugha yiti kundi embanulo yabirilihwa twabirikombolwa, kutse eribya bwiranda. Omukwenda Petro mwakania oko kinywa ekyo ati: “Munasi ngoko mwabirilusibwa omo maisa matya-matya ogho botata-kulu wenyu babingirayamo, aliwe mumutalusibwa [kutse, mumutahanulirwa, mumutakombolwa, mumutaboholwa] mugho omo bindu ebikatsanda, omo feza, kutse omo horo. Aliwe mumwalusibwa mugho omo musasi w’obughuli bunene owali ng’ow’ekyana ky’embuli ekiteko bulema n’ebitingu by’omutsafu, ni bugha ambu, omusasi wa Kristo.”—1 Pet. 1:18, 19; ebinywa by’eyikwa.

¹⁶ Embanulo yikaleka ikyatokenana okw’itwe eribya bwiranda erilua omo bukobe bw’erilolo n’oluholo, ebikatwaghalaya kutsibu. (Rom. 5:21) Kwenene, tuwite emyatsi mingyi eyangaleka itwasima Yehova na Yesu kundi twabiriboholwa erilabira omusasi wa Yesu ow’obughuli bunene.—1 Kor. 15:22.

17-18. (a) Erighanzwa mo mutunganene ni bugha ambuki? (b) N’ekyo kikatuletera emiyisa yahi?

¹⁷ EBiblia ikabugha yiti abaghombe ba Yehova bakaghanzawa mo batunganene. Ekyo ni bugha ambu, oMungu syalitusaba erilihira amalolo agho tukakola. Nomo Yehova akakola atya, ekyo sikibughire kiti akaketa esyokanuni siwe sy’eritswera eritunganene. Syalitughanza mo batunganene kusangwa tutolere, nibya kandi sibugha ambu akatsemera amalolo wetu. Aliwe, Yehova akatughanyira amalolo wetu kundi tukakanganaya obwikirirya omo ebyo iye na Yesu bakola batoke eritulihira embanulo.—Rom. 3:24; Gal. 2:16.

¹⁸ Yehova eritughanza mo batunganene kikatuletera ndundi yahi? Ababirisombolwa erisyatabala na Yesu elubula babirighanzwa mo batunganene kandi babiribya bana b’oMungu. (Tito 3:7; 1 Yoh. 3:1) Babirighanyirwa amalolo wabo. Babiribya nga mubatakola amalolo ayo n’ahake, neryo batolere eribya omo Bwami. (Rom. 8:1, 2, 30) Abawite amaha w’erisyabya oko kihugho nabo babirighanzwa mo batunganene n’eribya bira b’oMungu, n’amalolo wabo abirighayirwa. (Yak. 2:21-23) Endeko nene y’abandu abakendisyasabuka oko Armagedoni bawite akanya k’eritendisyaghonza oluholo. (Yoh. 11:26) “Abatunganene” “n’abatatunganene” ababirihola bakendisyalubukibwa. (Emib. 24:15; Yoh. 5:28, 29) Oko nduli abaghombe bosi ba Yehova b’oko kihugho abakamwowa ‘bakendisyabana obwiranda obuwene kutsibu, obw’abana b’oMungu.’ (Rom. 8:21) Endegheka eyo Yehova abiriteghekania tutoke eritasyabya bira biwe ikaluiramo emiyisa eyikatsemesaya, ni bugha ambu, eritasyabya abana abahika-hikene ba Tata wetu Yehova!

19. Ekyabirileka emibere yetu iyabinduka n’eryuwana niki? (Ulebaye n’akasanduku “Ekyo ni bugha ambuki okw’itwe?”)

¹⁹ Eribugha ekwenene, emibere eyo twabyamo yabya isosire ey’omulwana oyo tulyakanayako omo nungu y’erimbere. Omulwana oyo mwaherya obuli kindu, aliwe mwasighirwa omwandu w’edeni nene eyo abya isyangatoka eriliha n’ahake. Aliwe, tukasima Yehova kundi abirituwatikya. Emibere yetu yabiribinduka busana n’endegheka eyo Yehova ateghekanaya tutoke eritasyabya n’obwira obuwene haghuma naye, kandi busana n’eriliha embanulo. Erikirirya Yesu lyabirituwatikya eriboholwa, kutse eribya bwiranda erilua oko rilolo n’oluholo. Yehova akabya abitughanyira amalolo wetu, tukabya nga situlitwatakolagho n’ahake. N’ekikulu oko byosi, lino twanganabya n’obwira haghuma na Yehova, Tata wetu w’elubula ow’olwanzo.

20. Tukendikania okuki omo mwatsi owakwamire?

²⁰ Tukabya twalengekania okw’ebyo Yehova na Yesu babiritukolera, tukasima kutsibu. (2 Kor. 5:15) Butsira obuwatikya bwabo, sitwangabere n’amaha wosi-wosi. Nikwa, erighanyira lya Yehova likamaanisayaki kwenene-kwenene oko buli mughuma w’okw’itwe? Ekyo kyo tukendikaniako omo mwatsi owakwamire.