OMWATSI W’ERIGHA 8
OLWIMBO 130 Ubye mughanyiri
Wangaghanyira ghuti nga Yehova?
“Ngoko Yehova abaghanyira omwanza riwe, nenyu mubye mukaghanyirana omwanza.”—KOL. 3:13.
ENZUMWA NGULU
Omwatsi ono akendikania oko myatsi eyo twangakola tutoke erighanyira omundu oyulyatukosera.
1-2. (a) Kyanganatukalako erighanyira omundu kutsibu-tsibu mughulu wahi? (b) Denise mwakangania ati obughanyiri?
KIKANAKUKALAKO erighanyira abandi? Kikakala oko bangyi b’okw’itwe erighanyira, kutsibu-tsibu omughulu omundu mwakakola kutse eribugha emyatsi eyilyatuhitanaya kutsibu. Aliwe hane emyatsi eyo tutolere erikola eyangatuwatikya eritendibya tukahitana luba-luba n’eribya tukaghanyira abandi. Tulebaye eky’erileberyako kya mwali wetu Denise oyo waghanyira omo nzira ey’eriswekya.a Omo 2017, Denise n’ekihanda kiwe mubalenderera obwikalo bukulu buhya bw’Abimiri ba Yehova. Babere bakasuba eka wabo, oghundi musofere mwaghendya omutoka gho muhanda neryo amayayihinda oko mutoka wabo. Omo kisida ekyo, Denise mwalekula. Abere ebitsumbuka, Denise mowa ngoko abana wiwe mubakahutala kutsibu kandi n’omwira wiwe ye Brian mwakahola. Denise akibuka ati, “munayibula-bula n’eribunika-mutima kutsibu.” Enyuma sy’aho, Denise mwaminya ngoko omusofere oyo abya inyane n’obwenge bwiwe bosi kandi mwatayilengemerya n’oghundi mwatsi, neryo Denise mwasaba Yehova amuhe obuholo.
2 Omusofere oyo mwahambwa n’eritwalwa oko tribinali. Neryo etribinali yendibugha yiti aneko lubanza, endibohwa. Omughuma w’oko batsweri mwabwira Denise ati ebyo akendibugha embere sy’etribinali bikendiwatikya kutsibu eriminya omusofere oyo ngabohawe kutse iyehe. Denise akabugha ati: “Munayowa omundu ng’amakingula esyouzi sy’oko kironda kyaghe n’eryutamo ekitu ky’omunyu, kundi mubanisaba eritasyakania oko mwatsi mubi w’oko myatsi yosi eyabirinihikira omo ngebe yaghe.” Amayenga malebe enyuma sy’aho, Denise mwabirikirwa oko tribinali ayatonde n’omulume oyw’aleka ekihanda kiwe ikyahikirwa n’obuhanya. Neryo mwabugha atiki? Denise mwabwira omutsweri ati baghanyire omundu oyo.b Denise abere abibugha eribugha, omutsweri oyo mwatsuka erilira. Mwabugha ati: “Namabibugha emyaka 25 ngakola omubiiri ono, aliwe sinirinatalola oko mwatsi owali ng’ono! Sinirinatalangira ekihanda ekiryakoserawa kikanisaba erighanyira omundu oyulyakoserakyo. Sinirinatowa ebinywa by’olwanzo n’eby’erighanyira ebiri ng’ebi.”
3. Ekyakuna Denise erighanyira niki?
3 Niki kyo kyawatikaya Denise erighanyira? Mwalengekania buli oko mubere wa Yehova w’erighanyira. (Mika 7:18) Omughulu tukakanganaya erisima ryetu oko bughanyiri obo Yehova abiritukangania, ekyo kikatukuna erighanyira abandi.
4. Yehova anzire itwakolaki? (Abanya Efeso 4:32)
4 Yehova anzire itwabya tukaghanyira abandi ngoko naye mwatughanyira omwanza. (Soma Abanya Efeso 4:32.) Anzire itwabya itunayiteghekire erighanyira abakatukosera. (Esy. 86:5; Luka 17:4) Omo mwatsi ono, tukendikania oko myatsi isatu eyangatuwatikya eribya tukaghanyira kundu.
ISIWALIBA-LIBANAYA NGOKO UKAYOWA
5. Ngoko kiri omo Emisyo 12:18, twanganayowa tuti omughulu omundu mulebe amatukolera muhanda?
5 Twanganahitana kutsibu busana b’ebinywa ebyo omundu alyabugha kutse emyatsi eyo alyakola, kutsibu-tsibu amabibya ini mwira wetu kutsibu kutse ini w’omo kihanda kyetu. (Esy. 55:12-14) Ndambi silebe twanganahitana kutsibu ikyabya nga twamatsimitwa omo litumo. (Soma Emisyo 12:18.) Twanganayowa muhanda oko ndambi eyo, aliwe itwayisogha eriliba-libania eriyowa lyetu kutse itutatsomanalyo. Aliwe erikola ekyo kilingene n’eritsimitwa omo muhamba neryo iwasigha omuhamba oyo omo kironda kyaghu. Kutya netu, twamabiliba-libania eriyowa lyetu isitwangalama.
6. Twanganayiwata tuti omughulu omundu mulebe amatukolera muhanda?
6 Omughulu omundu mulebe amatukolera muhanda, kangyi-kangyi tukalw’itwahitana. N’eBiblia ikanabugha yiti erihitana si lubanza. Aliwe ikatuhana yiti ngambe isitwasighala mughulu muli itunahitene. (Esy. 4:4; Efe. 4:26) Busanaki? Kundi, kangyi-kangyi ngoko tukayowa kikatukuna erikola omo nzira nyilebe. Erihitana kangyi-kangyi rikaluiramo ebighuma ebituwene. (Yak. 1:20) Mwibuke ngoko erihitana likayasira, aliwe omundu yukayisogha ng’akendisighala inyanahitene kutse iyehe.
Erihitana likayasira, aliwe omundu yukayisogha ng’akendisighala inyanahitene kutse iyehe
7. Twanganatasyayowa tuti omughulu omundu mulebe amatukosera?
7 Omughulu bamatukolera muhanda, twanganayowa muhanda kutsibu. Ng’eky’erileberyako, mwali wetu oyukahulawamo Ann akabugha ati: “Inine mulere, baba waghe mwatibita oko mama, neryo amatahya omusika oyw’abya akatukolera emibiiri y’eka. Munayowa nga babirinilekerania. Babere babibuta omwana munalangira ng’abirimya omwanya waghe. Munayowa nga sibakinyanzire.” Mwali wetu oyukahulawamo Georgette akakanganaya ngoko ayowa omughulu omwira wiwe amuteba. Akabugha ati: “Mutwatsuka obwira bwetu itukine bana. Mutwabya bapainia kughuma! Neryo, abere abinileghulako, munabunika mutima.” N’oghundi mwali wetu oyukahulawamo Naomi akabugha ati: “Nabya isinirinatalengekania n’ahake ngoko omwira waghe angananikolera ekitsibu kingaha n’ekyo. Neryo abere abibugha ngoko abya akalebya epornografia omo bubiso-biso, munabunika-mutima n’eriyowa muhanda kutsibu.”
8. (a) Ni yindi myatsi yahi eyangaleka itwabya tukaghanyira abandi? (b) Tukabana ndundi yahi omughulu tukaghanyira abandi? (Ulebaye akasanduku “Ekyo mundu alyakola kyamabya ikyabiritwaghalya, twangayira tuti?”)
8 Sitwangatoka erikakirya ebyo abandi bakabugha kutse ebyo bakatukolera, aliwe twanganatoka erikakirya ngoko tukendisubiryabo. Kandi, kangyi-kangyi, erighanyirabo y’enzira eyuwene ey’erisubiryabo. Busanaki? Kundi twanzire Yehova, naye anzire itwabya tukaghanyira abandi. Twamabisighala itunahitene n’erighana erighanyira, ekyo kyanganaleka itwakola ng’abakiru kutse nibya itwalwala. (Misyo 14:17, 29, 30) Tulebaye eky’erileberyako kya mwali wetu oyukahulawamo Christine. Akabugha ati: “Omughulu nihitene siniribya n’obutseme, kangyi-kangyi ngalya kitya-kitya, ngabula n’otughotseri, kandi ngataluka n’eriyikakirya, neryo ekyo kikatula oko ebyo ngakolera abandi n’ebyo ngakolera omwira waghe nibya.”
9. Busanaki siritolere itwabika ekinigha?
9 Kikaluma oko mutima omundu amatukolera muhanda, neryo inyaghana eritusaba obughanyiri. Aliwe twanganakehya oko bulumi obo. Tuti? Georgette oyo twabirikaniako akabugha ati: “Nomo mukyanisaba endambi, munatoka erileka eribya n’ekinigha oko mwira waghe wa kera. Ekyo mukyaleka inabana obuholo bunene.” Eritendibika ekinigha likatuwatikaya eritendikolera abandi bo muhanda. Kandi ekyo kikatuletera endundi kundi tukaleka eritasyabya tukalengekania oko mwatsi oyo, neryo itwatasyatsemera engebe yo ndeke. (Misyo 11:17) Nikwa wangakolaki, wamabya ighunemutsomana ngoko ukayowa, aliwe iwalangira isighuliwatoka erighanyira?
NGOKO WANGAKINDA OBUHITANE
10. Busanaki kyangatusaba endambi embere sy’erighanyira? (Ulebaye n’esyopitsa.)
10 Wangatoka ghuti erikinda obuhitane? Enzira nguma ry’erileka endambi yilabe. Nibya n’enyuma w’erilua ew’omunganga, omundu oyulyahutala kutsibu alaghire oko ndambi atoke erilama ndeke. Kutya netu twanganalagha oko ndambi embere sy’erighanyira omundu erilua oko mutima.—Omug. 3:3; 1 Pet. 1:22.
Ngoko obubune bukanasaba endambi n’eritunzwa ndeke, ko bine bitya n’okw’ilama ry’omutima (Ulebaye enungu 10)
11. Omusabe anganawatikya ati omundu erighanyira?
11 Ubye ukasaba Yehova akuwatikaye erighanyira abandi.c Ann oyo twabirikaniako akakanganaya ngoko omusabe mwamuwatikya. Akabugha ati: “Munasaba Yehova eritughanyira itwe bosi oko ebyo twabugha-bugha n’erikolerana omo kihanda kyetu. Neryo munahandikira baba waghe n’omukali wiwe oyo b’ebaruha, ngabwirabo ngoko nabirighanyirabo.” Ann akabugha ati: “Sikyabya kyolo erikola ekyo. Aliwe, nikirirye ngoko kundi munayikasa erigha omubere wa Yehova w’erighanyira, ekyo kyanganasyawatikya baba waghe n’omukali wiwe erigha bingyi oko Yehova.”
12. Busanaki litolere itwayiketera Yehova omo mwanya w’eriyiketera eriyowa lyetu? (Emisyo 3:5, 6)
12 Wikiriraye ngoko Yehova asingene mughulu wosi. Mughulu wosi isiwabya ukalengekania uti eriyowa lyaghu lyuwene. (Soma Emisyo 3:5, 6.) Yehova akabya inyanasi ekyangatuletera endundi. (Isa. 55:8, 9) Kandi syangatusaba erikola omwatsi owangatuhutalya. Neryo omughulu akatusaba eribya tukaghanyirana, twanganikirirya ngoko twamabikola omwatsi oyo itukendibana endundi. (Esy. 40:4; Isa. 48:17, 18) Aliwe twamabya tukalengekania tuti eriyowa lyetu lyuwene isitwendisyaghanyira n’ahake. (Misyo 14:12; Yer. 17:9) Naomi, oyo twabirikaniako akabugha ati: “Oko nzuko munaminya ngoko sinirinataghanyira mwira waghe oko kosa yiwe y’eribya akalangira epornografia. Ingubaha niti alinga anganatasyanikosera kutse inyabirirwa ebitsibu ebyalwira omw’iyisogha liwe. Kandi ingayibwira niti, Yehova anasi ngoko ngayowa. Aliwe munatsuka eriminya ngoko nomo Yehova anasi ngoko ngayowa ekyo sibugha ambu alighirene n’eriyowa lyaghe. Anasi ngoko ngayowa kandi anasi ngoko kikasaba ndambi erilama, aliwe kandi anzire inaghanyira.”d
NGOKO WANGABYA N’AMALENGEKANIA AGHUWENE
13. Ngoko kiri omo Abanya Roma 12:18-21, litolere itwakolaki?
13 Omughulu tukaghanyira omundu mulebe sikitosire erihunira omwatsi oyo, aliwe hane n’ebindi eby’erikola. Omundu oyulyatuhitanaya amabya ini Mukristo mulikyetu, eky’erikwamirira ry’erihiraho obuholo. (Mat. 5:23, 24) Omo mwanya w’erisighala itunahitene, tukayisogha erighanyira. (Soma Abanya Roma 12:18-21; 1 Pet. 3:9) Niki kyo kyangatuwatikya erikola ekyo?
14. Litolere itwayikasa erikola omwatsi wahi, kandi busanaki?
14 Litolere itwalangira omundu oyulyatukosera ngoko Yehova akamulangira. Yehova iye akalangira emibere eyuwene oko mundu. (2 Emya. 16:9; Esy. 130:3) Kangyi-kangyi emibere eyo twanzire erilangira oko mundu, yo tukalangira luba. Ekyo ni bugha ambu, twamabisondekania emibere mibuya y’omundu itukendibanayo, aliwe twamabisondekania n’emibere yiwe mibi, itukendibanayo. Omughulu tukayikasa erilangira emibere eyuwene ey’abandi kikatwolobera erighanyirabo. Ng’eky’erileberyako, mughala wetu oyukaghulawamo Jarrod akabugha ati, “Kikaniolobera erighanyira mughala wetu omughulu ngalengekanaya oko myatsi mingyi mibuya eyo ngamutsemerako, omo mwanya w’erihanda omunwe oko makosa wiwe.”
15. Busanaki kyanganuwana eribwira omundu ngoko wabirimughanyira?
15 Oghundi mwatsi w’omughaso ow’erikola ry’eribwira omundu oyulyakukosera ngoko twabirimughanyira. Busanaki? Mwali wetu Naomi oyo tulyakanayako embere akabugha ati: “Mwira waghe mwanibulya ati, ‘wanabirinighanyira?’ Nabere nasonda erimubwira niti, ‘nabirikughanyira,’ mukyanikalako eribugha, munaghalibwa kutsibu. Neryo munaminya ngoko sinirinatamughanyira erilua oko mutima. Neryo ebiro bikalaba munatoka erimubwira niti, ‘namakughanyira.’ Ekinywa ekyo kiwite akaghala kanene. Nabere namubwirakyo, omo meso wiwe mumwasa emisonia. Munasweka kutsibu erilangira ngoko mwayowa omo buholo, naghe kutya. Eritsukiraho munatasyayiketera iye, na lino twabiritasyabya bira kutsibu.”
16. Wamighaki oko mubere w’erighanyira?
16 Yehova anzire itwabya tukaghanyira abandi. (Kol. 3:13) Nomo tunasi ekyo, kyanganatukalako erighanyira abandi. Aliwe twanganatoka erighanyira twamabibya tukatsomana ngoko tukayowa n’eriyikasa eritendibika ekinigha. Twamabikola tutya, itukendibya n’awandi malengekania mahya-mahya, kandi aghuwene.—Ulebaye akasanduku “Emyatsi isatu eyikatuwatikaya erighanyira.”
LENGEKANAYA OKO NDUNDI EYO WANGABANA BUSANA N’ERIBYA UKAGHANYIRA
17. Eribya tukaghanyira litakuletera ndundi syahi?
17 Hali myatsi mingyi eyangaleka itwabya tukaghanyira. Tukanaye oko myatsi milebe ya kuyo: Ow’erimbere, tukigha n’eritsemesya Yehova, Tata wetu oyukaghanyira. (Luka 6:36) Ow’akabiri, tukakanganaya ngoko tukasima kutsibu ngoko Yehova mwatughanyira. (Mat. 6:12) N’ow’akasatu, erighanyira ryuwene oko afya yetu kandi rikatasyawataya obwira bwetu n’oyo tulyaghanyira.
18-19. Erighanyira lyangaletera ndundi yahi?
18 Twamabya tukaghanyira abandi, twanganabana emiyisa eyo tutalue tuyilindirireko. Tulebaye ekyahikira Denise oyo tulyakanayako. Denise abya isyasi ngoko omulume oyo wabahinira omo mutoka abya inyabiriyisogha eriyita enyuma sy’eritonda. Aliwe, mukyamutula oko mutima abilangira ngoko Denise amamughanyira, neryo mwatsuka erigha eBiblia n’Abimiri ba Yehova.
19 Twanganayowa erighanyira omundu nga ni mwatsi owatukalireko kutsibu, aliwe anganabya igho mwatsi owakendisyatuletera endundi nene. (Mat. 5:7) Kwesi, itwe bosi tuyikase ngoko twangatoka erikwama omubere wa Yehova ow’erighanyira.
OLWIMBO 125 “Obutseme buli oko bakaghanyira!”
a Amena balebe mwakabindulawa.
b Omo mibere eyiri ng’eyo, obuli Mukristo yukayisogha ng’akendikolaki.
c Ulebaye oko jw.org esyovideo sy’esyonyimbo syetu sy’embaghane “Tusameheane,” “Unisaidiye ili nimusamehe,” na “Erisubya obwira.”
d Nomo erilebya epornografia ni rilolo kandi kikahutalaya, aliwe Amasako syalihamulira oyulyakolerawa atya eritwa endwa.