Iphasi Elinganalo Ibandlululo—Nini?
“NGINEBHUDANGO.” Layo mamezwi atjhiwo nguMartin Luther King, Jr., umdosi phambili wamalungelo wabantu be-Amerika, eminyakeni ematjhumi amahlanu edlulileko, ngo-Arhostosi 28, 1963, ekulumwenakhe edume kunazo zoke. Isebenzisa ngokubuyelelweko amezwi la, iKosi yatjho ibhudango layo, nofana inethemba lokobana langelinye abantu bazokuthabela ukuphila ngaphandle kokubandlululwa ngokobutjhaba. Nanyana amezwakhe bekawaqalise ebantwini be-United States, abantu beentjhaba ezinengi banebhudango elifanako.
Ngemva kweenyanga eentathu iKosi itjho amezwi layo, ngoNovemba 20, 1963, iinarha ezingaphezu kwe-100 zasayina isivumelwano ne-United Nations Declaration on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. Ezinye iimvumelwano zephasi zenziwa ematjhumini weminyaka eyalandelako. Yoke imizamo le iphakamisa umbuzo ongekhe wabalekelwa, Ube yini umphumela?
NgoMatjhi 21, 2012, Unobhala Jikelele we-U.N. uBan Ki-moon wathi: “Zinengi iimvumelwano ezilisizo namathulusi—kunye neenkulumiswano ezinengqondo—ezizokhandela ziphelise ukuninana ngokobutjhaba, ibandlululo, ihloyo ngeemfiki nezinye izinto ezihlobene nalo. Nanyana kunjalo, ibandlululo liragela phambili litlhorisa iingidi zabantu ephasini loke.”
Ngitjho neenarheni ekwenziwe kizo ituthuko ekulwisaneni nebandlululo, umbuzo usaphakama: Kghani ituthuko le iliphelise ngokupheleleko ibandlululo nofana isuse kwaphela ukubonakaliswa kwalo? Abanye bakholelwa bona ituthuko leyo ikhandela kwaphela ukuninana ngokobutjhaba, kodwana ayinamandla wokuphelisa ibandlululo ngokupheleleko. Kubayini kunjalo? Ngombana ukuninana ngokobutjhaba sisenzo esibonakalako begodu umthetho ungakujezisa ngalokho, kodwana ibandlululo lihlobene namazizo womuntu wangaphakathi nemicabango okungasilula ukuyilawula.
Ngalokho, nanyana ngimiphi imizamo yokuphelisa ibandlululo akukafuzi kwaphela iqede izenzo ezitjengisa ukuninana ngokobutjhaba, kodwana kufuze itjhentjhe imicabango namazizo womuntu ngabantu bakesinye isitjhaba. Kwamambala lokhu kungenzeka? Nekunjalo, kungenzeka njani? Akhe siqale izinto ezimbalwa ezenzeka kwamambala ekuphileni ezizosisiza sibone bonyana kungakghonakala ngabantu batjhuguluke begodu kunokuthileko okungabasiza bona benze njalo.
IBHAYIBHELI LIBASIZILE BONA BAHLULE IBANDLULULO
ULinda: Ngabelethelwa eSewula Afrika. Bengiqala abantu beSewula Afrika abanzima njengabangasililitho, abangakafundi, abanganakuthenjwa begodu abaziingqila zamakhuwa. Bengizele ibandlululo kodwana ngingatjheji. Nokho, ukucabanga okunjalo kwatjhentjha, nengithoma ukufunda iBhayibheli. Ngafunda bona “uZimu akakhethi” nokobana ihliziyo iqakatheke ukudlula ibala lesikhumba nofana ilimi esilikhulumako. (IzEnzo 10:34, 35; IzAga 17:3) Umtlolo kaFilipi 2:3 wangisiza bona nangiqala woke umuntu njengongcono kunami, ngizokukghona ukuhlula ibandlululo. Ukuphila ngeenkambisolawulo zeBhayibheli ezifana nalezi kwangisiza ngathanda abanye kungakhathaliseki bona banjani. Okwanje ngizizwa ngitjhaphulukile ebandlululweni.
UMichael: Ngakhulela endaweni lapho kuhlala khona inengi lamakhuwa we-Australia, begodu ngathoma ukuhloya abantu be-Asia, khulukhulu amaTjhayina. Nengitjhayelako bese ngibona umuntu ofana newe-Asia, ngivula ifesidere lekoloyi bese ngitjho izinto ezinjengokuthi “Khamba uye ekhenu muntu we-Asia!” Kwamva, nengithoma ukufunda iBhayibheli, ngabona indlela uZimu aqala ngayo abantu. Uyabathanda kungakhathaliseki bona bavelaphi namtjhana baqaleka njani. Ithandweli langithinta, begodu ihloywami yaphenduka ithando. Ukwenza itjhuguluko elinjalo kuyarara. Okwanje ngifumana ithando elithabisako ngokuzihlanganisa nabantu abavela kizo zoke iinarha neenzinda. Lokhu kwenze ngaqala ipilo ngenye indlela begodu kwangilethela ithabo elikhulu.
USandra: Umma uvela e-Umunede eDelta State, eNigeria. Nokho, ekhabo baba bavela e-Edo State begodu bakhuluma isi-Esan. Ngebanga lomehluko lo, umma waba ngungazimbi wokubandlululwa khulu ngebekhabo baba bekwaba kulapho ahlongakala khona. Ngenza isifungo sokobana angifuni ukuzwa litho ngananyana ngubani okhuluma ilimi lesi-Esan begodu angeze ngatjhada nomuntu ovela e-Edo State. Kodwana nengithoma ukufunda iBhayibheli, ngathoma ukuba nombono ohlukileko ngezinto. Njengombana iBhayibheli ithi uZimu akakhethi begodu nanyana ngubani omsabako uyamukeleka kuye, ngingabahloya njani abantu bakesinye isitjhaba nofana abakhuluma elinye ilimi? Ngatjhentjha indlela engicabanga ngayo begodu ngenza ukuthula nebekhabo baba. Ukusebenzisa iinkambisolawulo zeBhayibheli kungenze ngathaba ngaba nokuthula kwengqondo. Godu kungisize bona ngizihlanganise nabanye kungakhathaliseki isizinda sabo, ihlanga, ilimi nofana ubutjhaba. Akhu raye bona ngatjhada nobani? Nendoda evela e-Edo State ekhuluma ilimi lesi-Esan!
Kubayini iBhayibheli ikghone ukusiza abantwaba nabanye abanengi ukuhlula amazizo adephileko wehloyo nebandlululo? Kungombana iBhayibheli liliZwi lakaZimu. Linamandla wokutjhentjha indlela umuntu acabanga nazizwa ngayo ngabanye. Okungeziweko, iBhayibheli itjengisa bonyana khuyini etlhogekako bona kuphele loke ibandlululo.
UMBUSO KAZIMU UZOKUQEDA LOKE IBANDLULULO
Nanyana ilwazi ngeBhayibheli lingasiza ekulawuleni nekupheliseni amazizo adephileko, kunezinto eembili okufuze zipheliswe ngaphambi kobana ibandlululo liqedwe ngokupheleleko. Kokuthoma, sinesono nokungapheleli kobuntu. IBhayibheli itjho ngokukhanyako: ‘Akunamuntu ongoniko.’ (1 AmaKhosi 8:46) Ngalokho, nanyana singalinga kangangani, siqalana nepi efanako yangaphakathi njengompostoli uPowula owatlola: “Ngikufunyana kumthetho ongibusako wokobana nangifuna ukwenza okuhle, ubumbi bungilalele eduze.” (Roma 7:21) Ngalokho, ngezinye iinkhathi ihliziywethu engakapheleli izosibuyisela ‘emikhumbulweni emimbi’ engasidosela ekubandlululeni.—Markosi 7:21.
Kwesibili, kunomthelela kaSathana uDeveli. IBhayibheli imhlathulula bona “mbulali” begodu ithi “umkhohlisi wephasi loke.” (Jwanisi 8:44; IsAmbulo 12:9) Lokho kutjengisa bona kubayini ibandlululo lande kangaka begodu kubayini abantu bangekhe bakwazi ukuqeda ibandlululo, nayo yoke imihlobo yokuninana ngokobutjhaba, ikolo nofana ubujamo bomuntu.
Nokho, ngaphambi kobana ibandlululo liphele nya, kufuze kususwe isono ebantwini, ukungapheleli nomthelela kaSathana uDeveli. IBhayibheli itjengisa bona ngilokho umBuso kaZimu ozokwenza.
UJesu Krestu wabafundisa abalandeli bakhe bona bathandaze kuZimu bathi: “Umbuso wakho awufike, intando yakho yenziwe ephasini njengombana kunjalo ezulwini.” (Matewu 6:10) UmBuso kaZimu uyindlela yokuqeda koke ukungalungi—kuhlanganise nayo yoke imihlobo yebandlululo nokungabekezelelani.
UmBuso kaZimu newufikako begodu ubuse loke iphasi, uSathana ‘uzokubotjhwa’ nofana avalelwe ngokupheleleko, ‘khona angazubuye akhohlise iintjhaba.’ (IsAmbulo 20:2, 3) Ngesikhatheso kuzokuba “nephasi elitjha,” nofana umphakathi wabantu, “lapho kuyokuba khona ukulunga.”a—2 Pitrosi 3:13.
Labo abazokuphila emphakathini wabantu abalungileko bazokwenziwa baphelele, batjhatjhululwe esonweni. (Roma 8:21) Iinkhonzi zomBuso kaZimu, ‘angeze zilimaze namkha zibange umonakalo.’ Kubayini? ‘Ngombana iphasi lizokuzala ilwazi ngoJehova.’ (Isaya 11:9) Ngesikhatheso, boke abantu bazokufunda ngeendlela zakaJehova uZimu begodu balingise iimfanelo zakhe zethando. Kwamambala, lokhu kuzokutjho ukuphela kwalo loke ibandlululo, “ngombana uZimu akakhethi.”—Roma 2:11.
a Ukufumana imininingwana engeziweko ngomBuso kaZimu nokobana khuyini ozokwenza msinyana, qala izahluko 3, 8, no-9 zencwadi ethi, Khuyini Kwamambala Okufundiswa YiBhayibhili? egadangiswa boFakazi bakaJehova.