Kghani IBhayibheli Khelatjhuguluka Namkha Kwadlalwa Ngalo?
Awa. Ukumadaniswa kwemitlolo yesandla yekadeni kutjengisa bona iBhayibheli alikatjhuguluki ngitjho nanyana belitlolwa ezintweni ezimotjheka bulula.
Kghani lokhu bekutjho bona imitjhapho akhenge yenzeke lokha nalikopululwako?
Kutholakele iinkulungwana zemitlolo yeBhayibheli yesandla. Eminye yayo inalapho ingakhambisani khona, okutjengisa bona imitjhapho beyenziwa lokha nabakopululako. Imehluko eminengi etholakele beyimincani begodu ingatjhugululi umongo wendaba. Nanyana kunjalo, kukhona eminye imehluko efunyenweko ebonakala ngasuthi yenziwe ngabomu bona itjhugulule umlayezo weBhayibheli. Akhuqale iimbonelo ezimbilezi:
Yoku-1 kaJwanisi 5:7, amanye amatjhugululo wekadeni weBhayibheli anamezwi naka alandelako “ezulwini, uBaba, uLizwi noMmoya Ocwengileko: boke bayinto yinye” Nanyana kunjalo, imitlolo yesandla ethenjwako iyakuqinisekisa bona amezwi la bewangekho, bazifakela wona ngokukhamba kwesikhathi.a Kungebangelo amatjhugululo weBhayibheli wanje athenjwako awakhuphile amezwi la.
Ibizo lakaZimu lifumaneka amahlandla amanengi emitlolweni yesandla yeBhayibheli yekadeni. Nanyana kunjalo, kunamatjhugululo weBhayibheli amanengi asuse ibizo lakaZimu eBhayibhelini alijamiselela ngeziqu ezifana nezithi “Kosi” namkha “Zimu.”
Singaqiniseka njani bona ayiseseminengi kangako imitjhapho ekhona eBhayibhelini?
Nje, sele iminengi khulu imitlolo yesandla yeBhaybheli efumenweko kangangokuthi kubulula ukubona imitjhapho.b Ukumadaniswa kwemitlolo le efunyenweko yesandla kuvezeni malungana nokunemba kweBhayibheli namhlanjesi?
Nasikhuluma ngemiTlolo yesiHebheru (eyaziwa ngokuthi “yiTestamende Elidala”), isazi u-William H Green sathi: “Singatjho ngokungazazi bona awukho omunye umsebenzi wekadeni okopululwe ngokunemba ukudlula lo.”
Malungana nemiTlolo yamaKrestu yesiGirigi, namkha “ITestamende Elitjha”, Isazi seBhayibheli u-F F Bruce satlola sathi: “Kunobufakazi obunengi khulu bemitlolo yeTestamende eLitjha ukudlula nginanyana ngimiphi eminye imitlolo yekadeni begodu akekho namunye okhe wabuza ngokunemba kwemitlolo leyo.”
UMnumzana u-Frederic Kenyon, ongusaziwako emitlolweni yeBhayibheli yesandla, khewathi “Nawuphethe iBhayibheli ngesandla, ungatjho ngaphandle kokuzaza namkha ukusaba bona uphethe iLizwi lakaZimu, elidluliselwe isizukulwana ngesizukulwana iminyaka eminengi ngaphandle kokulahlekelwa mininingwana eqakathekileko.”
Ngimaphi amanye amabanga akhona wokuqinisekisa bona iBhayibheli lakopululwa ngokunembileko?
Abakopululi bamaJuda nebamaKrestu bakopulula iindaba eziseBhayibhelini eziveza imitjhapho eyenziwa babantu bakaZimu.c (Numeri 20:12; 2 Samyela 11:2-4; Galatiya 2:11-14) Ngendlela efanako, batlola iindaba eziseBhayibhelini ezisola isitjhaba sakwaJuda ngokungalaleli neziveza imithetho etlolwe babantu. (Hosiya 4:2; Malaki 2:8, 9; Matewu 23:8, 9; 1 Jwanisi 5:21) Ngokukopulula iindabezi ngokunembileko, abakopululi batjengisa ukuthembeka nendlela abalithathela phezulu ngayo iLizwi lakaZimu elicwengileko.
Kghani akuzwakali na bona uZimu, okunguye owaphefumulela iBhayibheli kwekuthomeni, angaqinisekisa nokobana lihlale linembile?d (Isaya 40:8; 1 Pitrosi 1:24, 25) Ngaphezu kwalokho, bekangakanqophi bona lizuzise abantu bekadeni kwaphela kodwana nokobana nathi sizuze kilo. (1 Korinte 10:11) Ekhabolakhona, “zoke izinto ezatlolwa ngaphambilini zatlolelwa bona zisifundise, ukuze ngokukghodlhelela kwethu nangenduduzo evela emiTlolweni sibe nethemba.”—Roma 15:4.
UJesu nabalandeli bakhe bebadzubhula imiTlolo yesiHebheru ngaphandle kokuzaza imitlolo yekadeni leyo.—Lukasi 4:16-21; IzEnzo 17:1-3.
a Amezwi la akafumaneki ku-Codex Sinaiticus, ku-Codex Alexandrinus, ku-Vatican Manuscript 1209, ku-Latin Vulgate yokuthoma, ku-Philoxenian-Harclean Syriac Version, namkha ku-Syriac Peshitta.
b Ngokwesibonelo, kunemitlolo yesandla yeBhayibheli yesiGirigi engaphezu kwaka 5 000 efunyenweko, leyo ebizwa ngokuthi liTestamende Elitjha namkha miTlolo yamaKrestu yesiGirigi.
c IBhayibheli alivezi abantu bakaZimu njengalabo abanganamitjhapho. IBhayibheli liyavuma ukuthi: ‘Akunamuntu ongoniko.’—1 AmaKhosi 8:46.
d IBhaybheli liyatjho bona nanyana uZimu angakhenge abatjele ilizwi nelizwi ebekufuze bakutlole, kodwana wanqophisa umkhumbulo walabo ebebatlola iBhayibheli.—2 Thimothi 3:16, 17; 2 Pitrosi 1:21.