Malifalensi a Utumiki komasoti moyo wasu wa chikhilisitu Kabuku kamisonkhano
AUGUST 3-9
CHUMA CHUPEZEKA M’MAWU A MULUNGU | EKISODO 13-14
“Nkhalani otang’a kuti muwone chipulumuso cha Yehova”
(Ekisodo 14:13, 14) Pamene apo Mose euja ŵanthu amene awo kuti: “Osachita wowa. Nkhalani otang’a na kuwona chipulumuso cha Yehova chati akuchitileni lelo. Pakuti aŵa Aiguputo ŵamuwona lelo muzaŵawonelinisoti, kulaŵila chendi muzaŵawonelinisoti. 14 Yehova azakumenyeleni nkhondo, ndipo mwewo muzankhale chelele, osachita kanthu kalikonse.
(Ekisodo 14:21, 22) Tetyo Mose etambulula kwanja yake nolata pa nyanja, ndipo Yehova echitisha mphepo yamphamvu yakum’mawa kuyamba kugaŵa nyanja yamene iyo usiku wonse na kuyumisha pansi pake. 22 Tetyo manzi amene awo enzegaŵanika. Papita nthawe ŵana a Isiraeli epita pakati pa nyanja, pansi payumu, manzi ali paname monga ni chipupa kukwanja ngayo na kukwanja yawo ya njele.
(Ekisodo 14:26-28) Tetyo Yehova euja Mose kuti: “Tambulula kwanja yako ulate panyanja, kuti manzi ajokele na kumbija Aiguputo, magaleta ŵawo a nkhondo na masodja ŵawo okwela pamahachi.” 27 Nthawe yamene iyo Mose etambulula kwanja yake nolata pa nyanja, ndipo nyanja yamene iyo iyamba kujokela mmalo mwake, kwasala patontho kucha. Pamene apo Aiguputo eyamba kuthaŵa kuti manzi amene awo osati aŵafwane, koma Yehova ekutumulila Aiguputo amene awo pakati ngapongapo pa nyanja. 28 Tetyo manzi amene awo ejokela chendi, ndipo embija magaleta a nkhondo na magulu onse a masodja okwela pamahachi a nkhondo a Farao, amene enzekonkhelela Aisiraeli munyanja yamene iyo. Paliye olo yumo wamene epulumuka.
Kusakila-sakila Mfundo zingatiyavye
(Ekisodo 13:17) Farao pechilola kuti ŵana a Isiraeli alute, Mulungu aliye ŵapitishe m’chalo cha Afilisiti olo kuti yenze njila ifupi, pakuti Mulungu enena kuti: “Ŵanthu angataye ntima akakumana na nkhondo ndipo angajokele ku Iguputo.”
it-1 pedji 1117
Njila ikulu, nsewu
Kufumila nthawe zakale, njila zikulu-zikulu, misewu, komasoti njila ziyakine zikulu zochitila malonda, zenzekumanilana ku matauni na maufumu amudela m’chalo cha Palesitina. (Nu 20:17-19; 21:21, 22; 22:5, 21-23; Yos 2:22; Owe 21:19; 1Sa 6:9, 12; 13:17, 18; onani pa mbali yakuti Misewu ya Mafumu.) Yamene iyi niye yenzewonewa kunkhala njila ikulu yofumila ku Iguputo kuluta ku matauni a Afilisiti, Gaza na Asikeloni ndipo patontho na patontho yenzepita kumpoto cha ku mmawa kulungama ku Megido. Yenzepitilila mpaka kuyafwika ku Hazori, kumpoto kwa Nyanja ya Galileya, ndipo yenzelungama ku Damasiko. Njila yenzekuya ku Filisitiya yenze ifupi ngako kufumila ku Iguputo kuluta m’Chalo Cholonjezewa. Koma mwa kuwama ntima kwake, Yehova esogolela Aisiraeli kupita na njila iyakine kuti osati asokonezewe komasoti kuukiliwa na Afilisiti.—Eks 13:17.
(Ekisodo 14:2) “Laŵila na ŵana a Isiraeli kuti ajokele nomanga nsasa pafupi na Pihahiroti, pakati pa Migidoli na nyanja, koma mololana na Baala-zefoni. Mumange nsasa wanu pafupi na nyanja, pasogolo pa Baala-zefoni.
it-1 pedji 782 ndim. 2-3
Ekisodo
Kansi ni pani peigaŵika Nyanja Isweta kuti Aisiraeli ataukilepo?
Tufunika kuziŵa kuti, pechifwika pa mbali yachiŵili ya ulwendo wawo, ku Etamu “mmalile mwa chipululu,” Mulungu elamula Mose kuti “ajokele nomanga nsasa pafupi na Pihahiroti . pafupi na nyanja.” Kuchita vamene ivi sembe kwichitisha Farao kukhulupilila kuti Aisiraeli “asokonezeka ndipo akungoyenda-yenda.” (Eks 13:20; 14:1-3) Akaswili anyinji ofufuza za njila ya el Haj ofotokoza kuti mawu Achiheberi akuti “ajokele” ni ofunika ndipo otanthauzalini tyala “kujoka” olo “kupatuka”, koma angankhalesoti na tanthauzo iyakine yojokela. Ove opeleka lingalilo yakuti, pechifwika pa mbali ya kumpoto pamene peyambila kachigawo koting’inika, Aisiraeli esiya nzela wawo wenzekonkheja na kujokela ku mbali ya ku mmawa kwa Jebel ‘Ataqah, ku malupili amene enze ku mbali yaku nchingulo pafupi na kachigawo koting’inika. Gulu ikulu, monga ya Aisiraeli, sembe iliyefwane njila iweme yofumilako kamangu ku malo otetyo kuchokela kumpoto, chifukwa sembe embijiwa na manzi komasoti kuvaliliwa njila yawo.
Mwambo wachiyuda wa m’vyaka vam’ma 100 voyambilila uwonesha umboni wa nkhani yamene iyi. (Onani pa mawu akuti PIHAHIROTI.) Koma kupambana vonse, chochitika chamene ichi chukatijana ngako na umboni ufotokozewa m’Baibolo olo kuti ŵanthu anyinji ophunzila okwanishalini kuufotokoza. (Eks 14:9-16) Vuwoneka kuti pechipitila ni pala penze poting’inika (kapena kuti pofyanthana cha kunchingulo kwa Nyanja Isweta) mwakuti magulu ankhondo a Farao sembe aliyekwanishe kuzenguluka mpakila pamene apo, nofwana Aisiraeli ku mbali iyakine.—Eks 14:22, 23.
AUGUST 10-16
CHUMA CHUPEZEKA M’MAWU A MULUNGU | EKISODO 15-16
“Tamandani Yehova poimba nyimbo”
(Ekisodo 15:1, 2) Pa nthawe yamene iyo Mose na ŵana a Isiraeli eyamba kuimbila Yehova nyimbo iyi, kuti: “Niimbile Yehova, chifukwa yove ni wapalulu ngako. Waponyela mu nyanja mahachi na okwela pa mahachi ŵake. 2 Ya niye mphamvu yangu, chifukwa wanipulumusa. Wamene uyu ni Mulungu wangu, nizamutamande. Niye Mulungu wa atata ŵangu, nizamukweje.
w95 15/10 pedji 11 ndim. 11
Ndaŵa yanji tufunika kuyopa Mulungu wachendi lomba teti?
11 Kuwonongewa kwa magulu ankhondo Achiiguputo kwemukweja Yehova pamenso pa atumiki ŵake ndipo kwichitisha zina yake kuti iziŵike kulikonse. (Yoswa 2:9, 10; 4:23, 24) Nichendi, zina yake ikwejewa pamenso pa milungu iliye mphamvu, yawenye ya Iguputo, yamene ikangiwa kupulumusa olambila ŵake. Kudalila kwawo milungu na munthu wakuti angafwe komasoti kudalila mphamvu ya zankhondo kwiŵakhumudwisa. (Salimo 146:3) Ivi vichitisha Aisiraeli kuimba nyimbo zotamanda zamene ziwonesha wowa uweme kuli Mulungu wamoyo, wamene owombola ŵanthu ŵake mwamphamvu!
(Ekisodo 15:11) Ni mulungu muyakine wotyani angalingane namwe, mwewo Yehova? Nimwe ntuŵa ngako, niŵani angalingane na mwewo? Nimwe wowamila kuyopewa na kukuimbilani nyimbo zotamanda. Mwewo niye muchita vodabwisa.
(Ekisodo 15:18) Yehova azatonge monga mfumu mpaka kale-kale. Azatonge kosasila.
w95 15/10 pedji 11-12 ndim. 15-16
Ndaŵa yanji tufunika kuyopa Mulungu wachendi lomba teti?
15 Kuti tenze tipanama na Mose motetezeka, mosakaikila sembe tiimba kuti: “Ni Mulungu muyakine wotyani angalingane namwe, mwewo Yehova? Nimwe ntuŵa ngako, niŵani angalingane na mwewo? Nimwe wowamila kuyopewa na kukuimbilani nyimbo zotamanda. Mwewo niye muchita vodabwisa.” (Ekisodo 15:11) Kuyambila nthawe yamene iyo mawu amene aŵa ankhala owelejelewa-welejelewa m’vyaka mahandiledi anyinji. Buku yosilijila ya m’Baibolo, ntumwi Yohane ofotokoza za kagulu ka atumiki okhulupilika ozozewa a Mulungu: “Ove oimba nyimbo ya Mose, wantchito wa Mulungu, na nyimbo ya mwana wa mbelele.” Kansi nyimbo ikulu yamene iyi ni yotyani? “Ntchito zanu n’zikulu komasoti n’zodabwisa, mwewo Yehova Mulungu wa mphamvuzonse. Njila zanu n’zolungama soti n’zachendi, mwewo Mfumu yosasila. Kansi niŵani angaleke kukuyopani, mwewo Yehova? Niŵani angaleke kuzalemekeza zina yanu? Chifukwa mwewo nimwe wokhulupilika.”—Chivumbulutso 15:2-4.
16 Tetyo masiku ŵanosoti pali olambila anyinji omasuliwa amene otembeja ntchito za Mulungu komasoti malamulo ŵake. Ŵanthu ofumila m’mitundu yonse amasuliwa mwauzimu, alekanishiwa kuli ichi chalo chiipa chifukwa oziŵa malamulo olungama a Mulungu noŵakonkheja. Chaka chilichonse masauzande a ŵanthu ochoka m’chalo ichi chiipa nakuyankhala na gulu ituŵa, yolungama ya atumiki a Yehova. Lombapano, pavuli pakuti Mulungu waononga vipembezo vonse vawenye komasoti ichi chalo ichi chiipa, ove azankhale na moyo kosasila m’chalo chanyowani cholungama.
(Ekisodo 15:20, 21) Pavuli pake, Miriamu mneneli mwanakazi, mulongosi wa Aroni, etola maseche m’manja mwake, ndipo anakazi ayakine onse eyamba kumukonkheja polija maseche na kuvina. 21 Ndipo analume penzeimba, Miriamu enzevomekeja kuti: “Imbilani Yehova chifukwa wakwejewa kopambanisha. Woponyela mu nyanja mahachi na okwela pa mahachi ŵake.”
it-2 pedji 454 ndim. 1
Nyimbo
Anyinji mwa ŵanthu enzeimba nyimbo ku Isiraeli enzeimba mopasilana, olo payakine enzeimba mbali ziŵili zitontho-zitontho zapa kolasi mosinthana-sinthana poimba mizela yolingana olo payakine munthu mmozi enzeimba ndipo ŵanthu ayakine enzeyankha. M’Malemba, vamene ivi vuitiwa kuti “kuvomekeja”. (Eks 15:21; 1Sa 18:6, 7) Ntundu wamene uyu wa kaimbiwe uwonesha njila ziyakine zilembewa m’masalimo, monga mu Salimo 136. Kafotokozedwe ka mbali ziŵili zikulu-zikulu za makolasi otembeja mu nthawe ya Nehemiya, komasoti kutolapo mbali pa mwambo wosegulila mpanda wa Yerusalemu, kuwonesha kuti enzeimba mwa njila yamene iyi.—Ne 12:31, 38, 40-42; onani pa mbali yakuti NYIMBO.
it-2 pedji 698
Mneneli
Miriamu ni mwanakazi woyambilila ofotokozewa m’Baibolo monga mneneli. Vuwoneka kuti Mulungu epeleka uthenga kapena kuti mauthenga kupitila muli yove, payakine kupitila mu nyimbo youjiliwa. (Eks 15:20, 21) Tetyo, vuwoneka kuti yove na Aroni euja Mose kuti: “Kansi [Yehova] aliyelaŵilesoti kupitila muli sewo?” (Nu 12:2) Yehova ngayengaye, kupitila muli mneneli Mika, efotokoza kuti azatumije “Mose, Aroni na Miriamu” kuli Aisiraeli poŵasogolela kuti afume mu Iguputo. (Mik 6:4) Olo kuti Miriamu enze na mwayi wokatishiliwa ntchito monga njila yolaŵililapo ya Mulungu, ushamwali wake na Mulungu wenze utontho poyelekezela na mulongosi wake Mose. Yove pechileka kunkhazikika pa malo ŵake, evutika na chilango choyofya chofumila kwa Mulungu.—Nu 12:1-15.
Kusakila-sakila Mfundo zingatiyavye
(Ekisodo 16:13) Tetyo vichitika chendi kuti nchingulo kuwela nzinzili zamene zizula msansa wonse, ndipo mmawa kwichita mame kuzenguluka msansa wonse wamene uyo.
(Ekisodo 16:32-34) Pamene apo Mose enena kuti: “Yehova walamula kuti, ‘Jujani mpimo umozi wa omeri na mana kuti asungiwe m’mibadwo yanu yonse, na cholinga chakuti azaone nkate wamene wenikulyeshani m’chipululu pa nthawe yenikufumyani m’chalo cha Iguputo.’” 33 Pavulipake Mose euja Aroni kuti: “Tola nongo notilamo mana mpimo umozi wa omeri na kuiika pamenso pa Yehova kuti asungiwe m’mibadwo yanu yonse.” 34 Monga mwechilamuliliwa Mose na Yehova, Aroni eika chendi nongo pasogolo pa Umboni kuti mana amene awo asungiwe.
AUGUST 17-23
CHUMA CHUPEZEKA M’MAWU A MULUNGU | EKISODO 17-18
“Analume olichefya ophunzisa ayawo komasoti oŵapasa maudindo”
(Ekisodo 18:17, 18) Pamene apo apongozi ŵake Mose emuuja kuti: “Iyi yaukonkha ni ninjilalini iweme. 18 Shuwa muŵeŵe navo vamene ivi, wewo na ŵanthu aŵa ŵauli nawo chifukwa ntchito yamene iyi yakukulila ngako. Ungakwanishelini kuikata weka.
(Ekisodo 18:21, 22) Koma mwa ŵanthu onse amene aŵa, usankhe analume oyenelela, oyopa Mulungu, okhululupilika ozondana na kupeza pindu mwachiyengo. Amene aŵa uŵaike kunkhala osogolela ŵanthu amene aŵa, ndipo pankhale asogoleli amagulu 1.000, asogoleli a magulu a ŵanthu 100, asogoleli a magulu a ŵanthu 50 na asogoleli a magulu a ŵanthu 10. 22 Amene aŵa niye akuti akoweluza ŵanthu pa nkhani iliyonse yoyenelela. Tetyo pakankhala nkhani iliyonse ikulu akowela nayo kuli wewo, koma nkhani iliyonse itontho, ove monga oweluza akoisamalila. Tetyo analume amene awo ayavyane nawe kutakula ntolo wamene uyu kuti ulipepushile ntchito.
(Ekisodo 18:24, 25) Nthawe yamene iyo Mose emvwila vechimuuja apongozi ŵake ndipo echita vonse vechimuuja. 25 Ndipo Mose esankha analume oyenelela mu Isiraeli monse na kuŵapasa udindo wonkhala asogoleli a ŵanthu, kuti ankhale asogoleli a magulu a ŵanthu 1.000, asogoleli a magulu a ŵanthu 100, asogoleli a magulu a ŵanthu 50 komasoti asogoleli aŵanthu 10.
Kusakila-sakila Mfundo zingatiyavye
(Ekisodo 17:11-13) Tetyo venzechitika n’vakuti, Mose akangopanamika kwanja yake m’mululu, Aisiraeli enze pambana pa nkhondo, koma akangoselusha kwanja yake, Aamaleki enze pambana. 12 Manja a Mose pechiŵeŵa, etola mwala na kumuikila, ndipo enkhalapo. Aroni na Hura ekatilila manja ŵake, muyake mbali iyakine muyakinesoti mbali iyakine, mwakuti manja ŵake enkhala tetyo mpaka zuŵa kuchoma. 13 Tetyo na chibemba, Yoswa egonjesa Aamaleki komasoti ŵanthu enze kumbali yawo.
(Ekisodo 17:14) Lomba Yehova euja Mose kuti: “Ulembe vamene ivi m’buku monga chikumbukilo na kumuuja Yoswa kuti, ‘Pa kupita kwa nthawe nizawonongeletu Aamaleki pachalo chonse ndipo azakumbukiliwelinisoti.’”
it-1 pedji 406
Lamulo
Ivi vechilemba Mose venze vofumila kwa Mulungu, voujiliwa na Mulungu, vinthu vokhuza malamulo komasoti lamulo yusogolela pa kulambila kutuŵa, paliye kukaikila kulikonse, chifukwa pali umboni wowonekelatu wakuti enzechita sogolelewa. Mose aliyenkhale nsogoleli komasoti wolamulila Aisiraeli yambe na yambe; poyamba, Mose enzekana kuchita vamene ivi. (Eks 3:10, 11; 4:10-14) Pavuli pake, Mulungu esenga Mose na kumupasa mphamvu zodabwisa, mpaka ansembe a Farao ochita vamasenga eliwona kuti niwopeleŵela komasoti eziŵa kuti venzechita Mose venzefumila kwa Mulungu. (Eks 4:1-9; 8:16-19) Mwa njila yamene iyi Mose enzeve ntima wadyela wakuti ankhale wolaŵila nkhani komasoti mulembi. Akaliyechita vamene ivi, pomvwila lamulo ya Mulungu, komasoti mwa mphamvu ya mzimu utuŵa, Mose poyamba esogolelewa kuti alaŵile, pavuli pake enkhala pansi nolemba mbali yoyambilila ya Baibolo.—Eks 17:14.
AUGUST 24-30
CHUMA CHUPEZEKA M’MAWU A MULUNGU | EKISODO 19-20
“Kansi malamulo 10 okukhuzani tyani mwewo?”
(Ekisodo 20:3-7) Osati unkhale na milungu iyakine kupatulapo newo. 4 “Osati ulipangile fano olo chifanizilo cha chinthu chilichonse chakululu, olo cha pachalo, olosoti cha mmanzi a pachalo. 5 Osaviŵelamila olo kuvitumikila, chifukwa newo Yehova Mulungu wako, nine Mulungu ofuna kuti ŵanthu akolipeleka kuli newo neka, olanga ŵana, azizikulu na ŵana ŵa azizikulu amene awo, chifukwa cha vophoniya va azitata a ŵanthu ozondana na newo, 6 koma nuwonesha kuwama ntima kosasila ku mibadwo masauzande chifukwa cha ŵanthu amene onikonda na kusunga malamulo ŵangu. 7 “Osakatishila ntchito zina ya Yehova Mulungu wako mosasamala, pakuti Yehova azalekelelelini aliyense okatishila ntchito zina Yake mosasamala osamulanga.
w89 15/11 pedji 6 ndim. 1
Kansi malamulo 10 otanthauza chinji kuli mwewo?
Malamulo 4 oyambilila osimikijila udindo wasu kwa Yehova. (Yoyamba) Yove ni Mulungu wamene ofuna kuti tikolipeleka kuli yove yeka. (Mateyu 4:10) (Yachiŵili) Paliye wolambila wake olo mmozi wamene ofunika kukatishila ntchito mafano. (1 Yohane 5:21) (Yachitatu) Kukatishila ntchito zina ya Mulungu wasu kufunika kunkhala koyenela komasoti komulemekeza, osati komunyoza. (Yohane 17:26; Aroma 10:13) (Yafolo) Moyo wasu wonse ufunika kunkhazikika pa vinthu vopatulika. Ivi vutipasa mwayi wakuti tikopumula olo ‘kusunga sondo,’ mu njila yachilungamo cha munthu mwayove yeka.—Aheberi 4:9, 10.
(Ekisodo 20:8-11) “Pokumbukila kuti mufunika kusunga nsiku ya sondo na kuiwona kunkhala yopatulika. 9 Mukokata ntchito zanu zonse masiku 6, 10 koma nsiku ya 7 ni sondo ya Yehova Mulungu wanu. Osati mukokata ntchito iliyonse mwewo olo mwana wanu mwanalume, mwana wanu mwanakazi, kapolo wanu mwanalume, kapolo wanu mwanakazi, chifuwo chanu olo mulwendo onkhala mu tauni yanu. 11 Pakuti nkati mwa masiku 6 Yehova epanga kululu, chalo, nyanja na vonse vili mwamene umo, ndipo eyamba kupumula pa nsiku ya 7. N’chifukwa chake Yehova edalisa nsiku ya sondo na kuipanga kunkhala yopatulika.
(Ekisodo 20:12-17) “Ukolemekeza atata ŵako na amayi ŵako kuti masiku ŵako ayangijilike m’chalo chakukupasa Yehova Mulungu wako. 13 “Osapaya munthu. 14 “Osachita chigololo. 15 “Osaiŵa. 16 “Osachitila umboni wotalijila wenye muyako. 17 “Osakumbwila ng’anda ya muyako. Osakumbwila mwanakazi wa muyako, kapolo wake mwanalume, kapolo wake mwanakazi, ng’ombe yake, bulu wake, olo kukumbwila chinthu chilichonse chamuyako.”
w89 15/11 pedji 6 ndim. 2-3
Kansi malamulo 10 otanthauza chinji kuli mwewo?
(Yafaifi) Kumvwila kwa ŵana ku makolo ŵawo kukali pitilija kunkhala maziko ngawo-ngawo akuti banja inkhale yokatijana ndipo kumvwila kwamene uku kuleta madaliso a Yehova. Ndipo ni chiyembekezo chiweme kupambana chinthu chilichonse chamene chili na “lamulo yoyamba yonkhala na lonjezo” yamene ipelekewa! Osati “kuti tyala vinthu vikuyendele luweme” komasoti “kuti unkhale na moyo utali pachalo.” (Aefeso 6:1-3) Pakuti tili “mmasiku osilijila” a ichi chalo chiipa, kumvwila Mulungu kwamene uku kupeleka mwayi wa chiyembekezo kuli achilumbwana wakuti azapulumuke.—2 Timoteyo 3:1; Yohane 11:26.
Kukonda muyasu kutiyavya kuti osati timuwononge komasoti osati timuchitile vinthu viipa monga mwayunenela lamulo (Yasikisi) kupaya munthu, lamulo (Yaseveni) kuchita chigololo, lamulo (Yaeiti) kuiŵa, ndipo lamulo (Yanaeni) kutala wenye. (1 Yohane 3:10-12; Aheberi 13:4; Aefeso 4:28; Mateyu 5:37; Miyambo 6:16-19) Lomba tyani ponena za volinga vasu? Lamulo (Yateni), yamene yulesha kukumbwila, yutikumbusha kuti Yehova nthawe zonse ofuna kuti volinga vasu vikonkhala viweme mmeso mwake.—Miyambo 21:2.
Kusakila-sakila Mfundo zingatiyavye
(Ekisodo 19:5, 6) Lomba keno muzamvwile chendi mawu ŵangu na kusunga pangano yangu, pamene apo muzankhale chendi chuma changu chapadela pakati pa ŵanthu ayakine onse, chifukwa chalo chonse ni changu. 6 Mwewo muzankhale ufumu wangu wa ansembe na ntundu wangu utuŵa.’ ukauje ŵana a Isiraeli mawu amene aŵa.’’
it-2 pedji 687 ndim. 1-2
Wansembe
Unsembe Wachikhilisitu. Yehova enze elonjeza kuti, keno Isiraeli akosunga pangano yake, kuli Yove azankhale, “ufumu wa ansembe na ntundu utuŵa.” (Eks 19:6) Tetyo, unsembe wofumila munzela wa Aroni wenzefunika kupitilija kukatishiliwa ntchito mpaka kuwela kwa wansembe nkulu wechinenelatu Aroni. (Ahe 8:4, 5) Unsembe wamene uyu wenzefunika kunkhalapo mpaka pamapeto pa pangano ya Chilamulo komasoti kunkhazikishiwa kwa pangano inyowani. (Ahe 7:11-14; 8:6, 7, 13) Poyamba udindo wamene uyu wenze wipelekewa tyala kuli Aisiraeli kuti ankhale ansembe a Yehova amene otumikiliwa mu Ufumu wolonjezewa wa Mulungu; m’kupita kwa nthawe udindo wamene uyu wipelekewasoti kuli ŵanthu amitundu iyakine.—Mac 10:34, 35; 15:14; Aro 10:21.
Ni Ayuda tyala atontho amene evomela Khilisitu, kupitila mu ntundu utontho wamene uyu mwisankhiwa ŵanthu ayakine kuti ankhale banja ngayo-ngayo ya ufumu wa ansembe komasoti ntundu utuŵa. (Aro 11:7, 20) Chifukwa cha kuchepa kwa chikhulupililo cha Aisiraeli, Mulungu eŵachenjeja pavuli pa vyaka vinyinji kupitila mwa mneneli Hoseya kuti: “Pakuti ove akana kuniziŵa, newo nane nizaŵakane kuti anitumikile monga wansembe wangu; komasoti pakuti aluŵa lamulo ya newo Mulungu wawo, newo nane nizaluŵe ŵana ŵawo, nizaŵaluŵe chendi.” (Ho 4:6) Mogwilizana na vamene ivi, Yesu euja Ayuda kuti: “Ufumu wa Mulungu uzachosewe kuli mwewo nopelekewa kwa ntundu utwala vitwazi vake.” (Mt 21:43) Olo vili tetyo, Yesu Khilisitu ponkhala pansi pa Chilamulo yove penze pano pachalo, eziŵa kuti unsembe wa Aroni wenze ukali kata ntchito ndipo euja ŵala ŵechipojeka mankhutu kuti alute kwa wansembe akapeleke zopeleka.—Mt 8:4; Mko 1:44; Lu 17:14.
(Ekisodo 20:4, 5) “Osalipangila fano olo chifanizilo cha chinthu chilichonse chakululu, olo cha pachalo, olosoti cham’manzi a pachalo. 5 Osaviŵelamila olo kuvitumikila, chifukwa newo Yehova Mulungu wako, nine Mulungu ofuna kuti ŵanthu akolipeleka kuli newo neka, olanga ŵana, azizikulu na ŵana ŵa azizikulu amene awo, chifukwa cha vophoniya va azitata a ŵanthu ozondana nanewo,
AUGUST 31–SEPTEMBER 6
CHUMA CHUPEZEKA M’MAWU A MULUNGU | EKISODO 21-22
“Mukowonesha kuti muwona moyo mwakuuwonela Yehova”
(Ekisodo 21:20) “Munthu akaniyata kapolo wake mwanalume olo mwanakazi na ndodo, kapolo wamene uyo nakufwila mmanja mwake, munthu wamene uyo akolangiwa chendi.
it-1 pedji 271
Kuniyata
Venze vololeka kuli munecho wa kapolo wachiheberi kuniyata kapolo wake mwanakazi olo kapolo wake mwanalume keno kapolo wamene uyo omvwilalini kapena wapanduka. Koma, keno kapolo wamene uyo wafwa chifukwa choniyatiwa, munecho wa kopolo enzefunika kupasiwa chilango. Keno kapolo wamene uyo aliye ufwe pavuli poniyatiwa kwa nsiku imozi olo aŵili, tetyo venzepeleka umboni wakuti munecho wa kapolo wamene uyo enzelimvwa kuti aliye mulandu wopaya munthu muntima mwake. Yove enze na udindo wopeleka chilango kuli kapolo wake chifukwa enze “chuma chake.” Venze vosakwanishika kuti munthu muyakine awele nowonongelatu chuma chake chonse chantengo wapatali, vamene vingachitishe kuti munecho wa kapolo aluze. Komasoti, keno kapolo wafwa pavuli pa nsiku imozi olo kupitilila, penzeve chisimikijo chakuti kapolo wamene uyo wafwa chifukwa choniyatiwa kapena pa chifukwa chiyakine. Tetyo, keno kapolo wapitilija kunkhala na moyo nsiku imozi olo aŵili, munecho wa kapolo wamene uyo enzelangiwalini.—Eks 21:20, 21.
(Ekisodo 21:22, 23) “Keno analume oniyatana nochita mwanakazi ali na vumo ndipo mwanakazi wamene uyo n’kuvyala mwana mwangozi ndipo paliye wafwa, wachita mwanakazi wamene uyo ofunika akomulipilisha molingana na vangagamule mulume wake. Akopeleka malipilo amene awo kupitila mwa oweluza. Keno muyakine wafwa, pamene apo akopeleka moyo kulipila moyo,
(Ekisodo 21:28, 29) “Ng’ombe ikakonya mwanalume olo mwanakazi, munthu wamene uyo n’kufwa, ng’ombe yamene iyo ikotemewa na miyala na kuipailatu, ndipo nyama yake osati ikolyewa. Tetyo munecho wa ng’ombe yamene iyo osati okolangiwa. 29 Koma keno ng’ombe yenze na chiyoloŵezi chokonya ŵanthu ndipo munecho echenjejewapo koma enzeisamalilalini, ndipo yapaya munthu mwanalume olo mwanakazi, ng’ombe yamene iyo ikopaiwa na miyala ndipo munecho wa ng’ombe yamene iyo akopaiwasoti.
Kusakila-sakila Mfundo zingatiyavye
(Ekisodo 21:5, 6) Koma kapolo wamene uyo akalaŵila mosimikija kuti, ‘Numukonda ngako mbuya wangu, mwanakazi wangu na ŵana ŵangu, ndipo nufunalini kumasuliwa,’ 6 pamene apo mbuya wake akowela naye pafupi na Mulungu wachendi nofwika naye pachiseko olo pafelemu. Tetyo mbuya wake amuboole kwatu na choboolela, ndipo yove azankhale kapolo wake kwa moyo wake wonse.
(Ekisodo 21:14) Keno munthu wakalipijana na muyake mpaka kumupaya pomusungila chifukwa, olo angautukile kuguwa yansembe kuti atetezeke, mukomufumya nomupaya.
it-1 pedji 1143
Nsengo
Mawu apa lemba ya Ekisodo 21:14 payakine angatanthauze kuti olo wansembe enzefunikila kupaiwa keno wapaya munthu mochitila lona, olo kuti waluta kuyekata mansengo a guwa yansembe.—Yelekezelani na 1Mf 2:28-34.